هۆکار چێشەن بە ئۆجالان-ی مەواچان ڕابەر

هۆکار چێشەن بە ئۆجالان-ی مەواچان، ڕابەرو گەلوو کوردی و چی جە وەرکەوتوو کوردستان-یەنە ڕابەرایەتیەکەش قبوڵ کریان؟

چەنی ئانەی کە ئۆجەلان جە دەگێوە دوورە دەستو پارێزگاو ئورفای جە سەرنیشتو کوردستانی جە ئەڎێ بییەن، بەڵام ساڵەو ١٩٧٨ی جە دەگاو فیس-ی سەر بە شارو ئامەد-ی جرێقەو ئاخێزێوی گەورەی جە سەرنیشتوو کوردستانی و تورکیا ونەمڎۆنە. سەرەڕاو ئانەیە کە  جە ١٥-٢-١٩٩٩ی تا بە ئارۆ کە زیاتەرەنجە ٢٠ ساڵان ئەڕفانیان و بەدیل گیریان و جە ئێمرالی جە بارودۆخێوی فرە سەخت و  گۆشەگیرکەردەیەنە زیندانی کریان، بەڵام بێگاریکەر نەکریان و جە ڕابەرایەتی کەردەی نەوزیان. بگێرە رۆ بە رۆ زیاتەر جە هەر چوار پارچەو کوردستانی و هەر پاسە دلێ هێزە ئازادیوازەکانو وەرهۆرزی میانی و جیهانیەنە پێسەو ڕابەری نەتەوەیی و هەرێمیی و جیهانی قبوڵ مەکریۆن و ڕۆڵ و کاریگەریش پەرەش ئەسانان.

بێگۆمان جە وەرکەوتوو کوردستانی فرە کەس و لایەنێ هەنێ کە ویر و فەلسەفەو ڕابەر ئۆجەلان-ی چوون نەخشەڕاو کۆشیای وێشان پەی یاوای بە ژیوای ئازادی هۆرچنەین کە پارتوو ژیواو ئازادو کوردستانی- (پژاک) لایەنێ جە ئا لایەنانە و جە ٤-٤-٢٠٠٤ی کە مەرزیانەرە، ویر و فەلسەو ڕابەر ئاپۆ-یش بەبنەما گێرتەن و تا بە ئارۆچ سەرش بەردەوامەن و ئاپۆ-ی بە ڕابەرو وێشان مزانانێ. 

جەی ئی بارەوە سەرهەڵدان چیا ئەنداموو مەجلسوو پارتوو ژیواو کوردستانی–(پژاک) جە ئی دیمانەنە چەنی ئاژانسەکەیمان فوڕات نیوز (ANF)ی، هامتەریب چەنی باسکەردەی جە کەسایەتی ڕابەر ئۆجالانی و ویر و فەلەسەفەکەیش و ئەڵتەرناتیڤ و چارەسەریەکێش، هۆکارەکێ بە ڕابەر زانای ئۆجالان-یش بە ئی تەورە شەی کەردەنەوە و هۆرسەنگنایش پەی مەکەرۆن:

ڕابەر کێن

ئەگەر ئێمە بەیمێ و وەسفو ڕابەری بکەرمێ، مەتاومێ بواچمێ:" ڕابەر کەسێوەن کە شکۆداری وەڵێ بوزۆنە، ڕا نیشانە بدۆنە و پەی گرفتەکێ گلێرگەی ڕاچارێش ببانێ. جە ئیسەنە چی بە ئۆجالان-ی مەواچان ڕابەر؟ چوون کە ئاماژەم پنەدا جە ویەردە و ئیسەنە نەخشەڕێش پەی چارەسەرکەردەی گرفتەکانو گلێرگەی کوردی و گلێرەگەکێ تەرێی بیێنێ. پەی نموونە نیڵسۆن ماندێلا جە ئافریقای پانیشتەنە بە نیشانداو ڕاچارەسەری و ڕزگاری پەی سیاو پۆسەکان جە وەرانوەروو چەرمە پۆسەکان، پێسەو ڕابەرێ نامێش بریا و قبوڵ کریا.  یا گاندی کە گەلوو هندستان-یش جە ستەم و چێردەسی بەریتانیا رزگار کەرد، ئاوەختەو تا بەئارۆچ پێسەو ڕابەری قبوڵ کریان. 

جیاوازی ڕابەر ئاپۆ-ی جە ڕابەرەکان

بەڵام جیاوازی و تایبەتمەندی سەرۆک ئاپۆی ئانەنە کە بە پێچەوانەو ڕابەران تەرو جیهانی ئانەن کە تەنیا پەی گەلوو کوردی و یان چینوی یاخود پەی پێکئامایێوی تایبەتی نەکۆشیان و ڕاچارێش نیشانێ نەڎێنێ، بەڵکو کۆشاییشش پەی سەرجەم گەلا و مرۆڤایەتین.  ڕابەری ئۆجەلان-ی ڕابەرکەردەی بییەن پەی تێکدای سیستمێوە کە جە ویەردە تا بە ئارۆ مرۆڤو مرۆڤایەتیش چێردەستە کەردەن، ژەنیش چەوسنێنەوە و پەراوێزەش وستێنە و بیەن بە هەرەشێ پەی سەرو ژیوگەی و ئافڕنای قەیرانێ و گرفتێ پەی مرۆڤایەتی. هەر ئانە هۆکارەن کە بێجگە جە کوردی، گەلێ و نەتەوێ و باوەڕیەکێ تەرێ جیهانی بە ڕابەرو وێشان بزانانێش.
 

ئۆجالان (دەوڵەت - نەتەوە)ی بە هۆکارو قۆڵتەر کەردەی گرفتەکان مەزانۆنە و دژش مدرانەوە

جە وەرهۆرزی میانیەنە (خاور میانە) ئا سیستمە کە باڵ دەستەن، بێگومان سیستمو (دەوڵەت - نەتەوە)ین کە باوەرش بە یەک مەزهەب، یا دین، یەک زمان، یەک وەڵات، یەک،نەتەوە و یەک ڕابەریەن و بە ئا شێوە دەسەش گێرتەن سەروو شناسنامە و فەرهەنگ و کۆمەڵگاکانیەرە و وێش سەپنانسەرشانەرە. ئی سیستمەیچە تا بە ئارۆ نەتاوانش وەڵامدەر بۆنە پەی چارەسەری گرفتەکێ کۆمەڵگای و ڕاوەبەردەیش. فرە جارێ ئی سیستەمە بە ناوەندی کەردەی گەرەکش بیەن گرفتەکان چارەسەرێ بکەرۆن، وەلێم پنەش نەکریان و بگێرە گرفتەکێش قوڵەرێ کەردێنێوە و بەئی جۆرە سەلەمیان سیستمەکە جە وەرهۆرزی میانیەنە توانایی چارەسەریش نییەن و بەڵکو ناچارەسەری قوڵتەر مەکەرۆنەوە. هەر پەوکەی ڕابەر ئۆجالان سیستمو (دەوڵەت - نەتەوە)ی بە هۆکارو قۆڵتەر کەردەی گرفتەکان مەزانۆنە و دژش مدرانەوە و جە وەرانوەرشەنە ئەڵتەرناتیڤ وچارەرسەری نیشانە مڎۆنە. بەی جۆرە ئۆجالان یەکەمین کەسایەتی و سەرکردە و ڕابەرەن جە کوردستان و وەرهۆرزی میانی، پارادیگما و ئەڵتەرناتیڤش پەی هەرێمەکەی هەن و جە چوارچێوەو سیستمو کۆنفدرالیزمی دیموکراتیکی بە پەشت بەستەی بە نەتەوەی دیموکراتیکی چارەسەری ڕیشەییش پەی گرفتەکان هەن.

مۆدێلەکەش کەردەیی کریان

ئا مۆدێڵە کە ڕابەر ئۆجالان باسش مەکەرۆنە و بە چارەسەریش مزانۆنە، ئارۆ جە رۆژئاواو کوردستانی یاگێ وێش گێرتێنە و وەڵامگۆ بیەن. بە جۆرێ کە بە بێ ئانەی کە کەس جە کەسی و گەل جەگەلی تەری و ئاین و مەزهەب و جە ئەوی تەری باڵادەست ببۆنە یان بسریۆوەو پەراوێز بوزیۆنە، پێوەرە جە سایەو سیستمێ دیموکراتیکیەنە ئازادانە و ئاشتیانە گلێرێ ببانێ وە بژیوانێ. جە ئارۆنە عەرەب، کورد، ئەرمەنی، ئاسووری، تورکومان، مسلمان و ئێزیدی جە ڕۆژئاوانە پێوەرە ژیوای بەسەرمەبەرانێ.

هیشتای ئەنەیاوای قوڵ جە ڕابەر ئۆجالان-ی دروست نەبیەن

سەرەڕاو ئانەیە کە نمونێ وەرچەمێ جە چارەسەریەکێ ڕابەر ئۆجالان- ی هەنێ، بەڵام دیسانەوە  و هیشتای ئەنەیاوای قوڵ جە ڕابەر ئۆجالان-ی و چارەسەریەکانیش دلێ گێرگەیەنە دروست نەبیەن. بڕێ جارێ وتارێ و ئاوازێ سەرۆک ئۆجالان-ی پەیغەمبەرانێنێ و بڕی جارێ زانستیێنێ، فرە کەسێ جەئانەیە نمەیاوانێنەو مواچانێ: "ئانە چ جۆرە شێوازێوەن کە؟سەرۆک بەکاماوەرۆنە؟". بێگومان ئانە مەگێڵۆنەوە پەی ئا عەردنگاری (جوگرافیا)یەکە سەرۆک دلێشەنە جە ئەڎێ بیەن ک ئورفان. جیا جە ئانەیە سەرۆک مەتاوانش ڕوانە وانای و ئەوەوانی و شەیکەردەیی پەی گلێرگەی، چارەسەی خوڵقنۆنە و بیاوۆنەبە هونەرو وتاردای و دەربازکەردەی فرێوە جە ویر و فەلسەفە و ئاینەکان.

 پنەوازی بە کۆشیای پەی وێ ڕزگارکەردەی جە سیستمو سەردەستی هەن

ڕابەر ئاپۆ سورەن سەرو ئانەیە کە: "مشیۆم خەڵکی جە کۆمەڵگانە بکۆشیۆنە پەی ئانەیە کە جە سیستموو سەردەستی وێش رزگار بکەرۆن. بێگۆمان ڕابەر ئاپۆ ڕاو و ڕێبازو یوای بە ئانەیە و یوای بە چارەسەری و رزگاری جە گرفتەکان سیستمیش بە وردی و فراوانی باسێ کەردێنێ کە بریتیێنێ جە: "وێرێکوستەی، بەشداری گەلی، وەڵێوستەی خەباتی ئابووری کۆمیناڵ و هەرەوەزی، پەنەیاونای و وشیاری کۆمەڵایەتی، رێکوستەی ژیوای ڕوانەی".
ڕابەر ئاپۆ مۆدێلو ژیوای ئازادیش دەسنیشان کەردەن و پەی یاوای بە مۆدێلەکەی جەختش جە پەنەوازی بەشداری گەلی جە خەباتی  کەردەنەوە. بە تایبەتی ژەنی و لامێ (جەوانێ)ش بە کۆڵەکێ ئا بەشداریەیە و سەرکەوتەی مۆدێلەکەی دەستنیشانێ کەردێنێ کە مشیۆم کارا ئەرک جەئەستۆ بگێرانێ. 

ئۆجالان ئەرکش پەی گرد کەس و لایێ دیاری کەردەن

ڕابەر ئاپۆ جە سیستمو دیموکراتیکو وێشەنە هەرمانە و ئەرکش پەی گرد کەس و لایێ دیاری کەردەن و کەسش جەبەروو سیستمەکەیشەوە نەئاستەنەوە و جە سیستمەکەسەنە کەسیچ جە کەسی تەری سەرتەر نیەن. چینوو کاریگەرانی، مامۆستێ ، ژەنی، رووناکویرێ  زارۆڵێ و پیرێ و جەوانێ، جە سیستم و مۆدێلەکەشەنە یاگێ مەگێرانێ و متاوانێ هامتەریب چەنی چارەسەری و نەخشە ڕاکانو وێش، ئاڎێچی بەشدارێ ببانێ جە؟خوڵقنای چارەسەری گرفتەکانو وەرکەوتوو کوردستانی و بەشەکانو تەرو ئێرانی و هەرێمەکەی کە دەرنجام کۆمەگەو ئێرانیچ دلێشەنە، دیموکراتیزە کەردەی کۆمەڵگاکاش شۆنیەرە بەیۆنە.

پەی کەردەیی کەردەیی فەلسەفەکەیش مشیۆم ئۆجالان ئازاد بکریۆنە

پەی ئانەیە کە ویر و فەلسەفە و نەخشەڕێ چارەسەریڕابەر ئۆجالان-ی بوزمێ چوارچێوەی کەردەیی، پنەوازەن ڕابەرو ئا فەلسەفەیە، ئەرەمەرزنەرو ئا سیستمەیە کە سەرۆک ئاپۆن، ئازاد بکریۆن. ئاڎ نزیک بە ٢١ ساڵێن جە لاو هێزە دەسەڵاتدارە جیهانی و هەرێمیەکانەوە ئەڕفانیان و بەدیل گیریان و جە ئێمرالی جە بارودۆخێوی فرە سەخت و  گۆشەگیرکەردەیەنە زیندانی کریان.
بە ئی شێوازە گەرکشانە جە کەسایەتی ڕابەر ئاپۆ-ینە گەلو کوردی گۆشەگیر بکەرانێ و جە یاوای بە مافە سەرەتایەکانش بێبەشش بکەران. هەر پەوچی وەڵێ گرد چێوێنە مشیۆم گۆشەگیری ڕابەر ئاپۆی بەدمایی بوەرمێنە و شۆنیشەرە ئازادش بکەرمێنە، تاوەکو بتاوامێ جە کوردستانێوی ئازادەنە بە ڕابەریێوی ئازاد، ژیوایێوی یەکسان و مانادار پەی گەلەکەیمان و گەلانی تەری بخوڵقنمێنە.