هەوڵی یان وەڵتەر کە بە (هەبڵی) نامێش بریێنە، سەرچەمە و هانێوی گەشتیاری و سەیرانگایێوی نامی پاوە شاریەن کە جە دێزەمانەوە تا بە ئارۆچ گەشتیارێ و ئەراگێڵێ هەورامیێ و بێگانێ سەردایش مەکەرانێ. هەڵبەتە فرێوە جە شاعیرێ و هۆنەرێ هەورامانی سەردای  هەوڵی-شان کەردەن و هەوڵی یان هەبڵی دلێ شیعرێ و ئەدەبی هەورامییەنە نامێش ئاومێنە و گرنگیش پنەدریان و بە یاگێوە وەشە و دڵگیر و بەهەشت ئاسا نامێش بریێنە..

جەی ئی چوارچوەنە، ملا مستەفا بێسارانی شاعری دیار و نامی هەورامانی و کوردستانی (۱۰۲۱-۱۰۸۰ کۆچی/وەرەتاوی) ۳۳۰ ساڵی جەی وەڵتەر دوێ جارێ سەردای هەوڵیش کەردەن و بە هەبڵی نامێش بەردەن. بێسارانی کە شێوازی ڕومانتیسم باسش جە شیعرەکانشەنە ڕەنگش دانەوە و   جە مەکتەبو شیعرێ ڕومانتیسمیەنە سەد ساڵێ وەڵێ  ڤیکتۆر هۆگۆی (۱۱۸۱-۱۲۶۳ کۆچی/ وەرەتاوی) کەوتەن کە بە ئەرەمەرزنەرو ئا مەکتەبە ئەشناسیان.

بێسارانی جە سەردای یەکەمشەنە پەی هەوڵی فەرماوانش: 

ئاهووی خوته‌ن‌‌خێز، دیدٚه‌ په‌ڕخه‌تا
تاریای ڕه‌وێڵ، نافه‌ی موشک مه‌تا

وه‌ختێو نیمه‌شه‌و خاو مه‌بۆ نه‌زداو
تمه‌ز دیدٚه‌ی وێش مه‌وینۆ نه‌ خاو

موژانش هه‌ر یه‌ک چوون خه‌ده‌نگ وه‌ی
نیان نه‌ چلله‌ی که‌مان په‌ڕ په‌ی

جه‌ سام موژه‌ی وێش بێدار مه‌بۆ
ده‌رسات بێ په‌روا جه‌ ڕه‌م تار مه‌بۆ

مه‌گورێزۆ جه‌ موڵک زامن خوته‌ن
مه‌یۆ کۆ به‌ کۆ وه‌ته‌ن به‌ وه‌ته‌ن

پای تیزده‌وانی نمه‌که‌رۆ که‌م
تا زێد (هه‌بڵی) مه‌وینۆ به‌ چه‌م

یان فەرماوانش:

(هه‌بڵی) چێش؟ تافێو چوون ئه‌و خاتر شاد
جه‌ وه‌شی ده‌وران، ساف سه‌رئازاد

ئه‌خیاوان په‌ڕگوڵ، چێقه‌ی بوڵبوڵان
دایێره‌ی زه‌نجیر زڵف سونبوڵان

مه‌بۆ به‌ پابه‌ند، ئی خوته‌ن‌‌خێزه
 ئی ئاهووی ڕه‌وێڵ موشک ناف بێزه‌

ئیسه‌ که‌رده‌نش به‌ زێد و ماوا
ئاوا بۆ شه‌ڵڵا پێش بیه‌ن ئاوا

یا شا به‌شق خه‌یر خاتر ئازادان
نه‌وزینه‌ش نه دام ناشی سه‌یادان

بێسارانی جە سەردای دووەمشەنە پەی هەوڵی فەرماوانش: 

(هه‌بڵی) جام جه‌م، (هه‌بڵی) جام جه‌م
ڕه‌ونه‌ق نمانا وێنه‌ی جام جه‌م

قه‌تره‌ مه‌پێکۆ نه‌ پای پاوه‌ شار
داخ مه‌نیۆ نه‌ تاف سه‌رچه‌شمه‌ی که‌نار

جە کۆتاییەنە بێسارانی فەرماوانش:

هه‌بڵه‌ که‌سێوه‌ن ئه‌رسه‌د خه‌م دارۆ
گشت به‌ دین تاف هه‌بڵی نه‌ویارۆ

میرزا ئۆلقادر پاوەیی شاعیری نامی پاوە شاری (۱۲۰۲-۱۲۸۵ کۆچی/ وەرتاوی) ۱۵۰ ساڵێ جەی وەڵتەر سەبارەت بە هەوڵی فەرماوانش:

گۆش دام وه شنۆی شەماڵ شاوه
هۆش وه نیم نگای ڕندان پاوه 

مه­ درەخشا چوون جام جه ­هان نمای جەم
نه جۆی سەلسەبیل هیچش نییەن کەم

فەزا مەبەخشۆ وه ئەروا کۆ کۆ
سەرد تەرەن جه یەخ بەفر شاهۆ کۆ

منیچ قه ­یس ئاسا به ­عزێ لێش وەردم
وێنەی ساداران دێو­یا دەردم

ئیسه ها دوو زام کاریم ئاوەردەن
سارێژ نمەوان تا وه ڕۆی مەرەن

یەکێ خێڵ خانەی یوزباشی بار کەرد
من مەندم پەی ئێش هەناسان سەرد

یەکێ فەرەنگی جه خودا دورێ
مەردوودی کافر سیای بێ نوورێ

ئاما­و نشت مۆدەی سەیړ باڵام کەرد
 دەس بەرد ئەو عەسای سێخش بەر ئاوەرد

چووون گوناکاران پێکا  نه جەرگم
گوڵگوون کەرد وه هوون سەر تا پای بەرگم

گەردوونەی گەردوون بکەردا کارێ
زوو باما پەی مان ئیمساڵ وەها­رێ

جە دماییەنە میرزا مەفەرماوۆن:

ئەوسا روو بنیه وه روو­ی پاوه شار
شەماڵ ئاڎ فەرزەن ­ یەگشت بەرکەنار

هەرپاسە میرزا مەحمود مستەوفی ئەشناشی بە (مەحزون (۱۲۵۴-۱۳۱۶ کۆچی/ وەرەتاوی) ۹۳ ساڵێ وەرێ ئیسەیە جە وەسفو هەوڵی و سەیرانگاو (ویمیری)ـەنەیەنە فەرماوانش:

جه ویمیر بەرکەر سپای خەم یەکسەر
بڎیه گۆڵان چوون سەرکێشان وەبەر

نگا­ی ئەو بەرزی سینەی پوینە کەر
بڎیه چوون مەیۆ عەتړ وەرکەمەر

لاکەره لاوه چوونەن هانه ­ساو
چ­ تەور دڵگیرەن ناحیەی لاره ­کاو

بەڵام ئختیار بەرنەشۆت جه دەس
جە ڕایەحەی گۆڵ با نەویت سەرمەس

جەو دما دیسان سوجدەی ئەدەب بەر 
چاکرانەوار سەر فروود باوەر

لەکەرە لاوە هەوڵی سەراوەن
یەگەی نەزاکەت ڕندان پاوەن

٭سەلسەبیل چێشەن یا فیردەوس کامەن؟
دایم موقابل جەنەت تەمامەن!

٭(جە ئێگەنە مستەوفی وەڵامو بێسارانیش دانەوە کە هەوڵیش بە سەلسەبیل و بەهەشت شبوهنان)

٭وەختێ کە سەیران (هەوڵی)ت تەمام کەرد
رووکەر نه «پاوه» بەو گشت داخ و دەرد
٭(جە ئێگەنە وەڵامش ڕوو بە میرزا ئولقادری پاوەین)

ANF هەورامی: پەی نویستەی ئی بابەتەیە بە سپاسەوە سود جە نویسیاریوی بەنرخ و هژیاری هۆرگێریان کە نویسەر و پەیجورکار (حەبیبوڵا مستەوفی) نویستەن جە (پەلیانەو پاوەپرێس)یەنە بە فارسی وەڵاو کریانەوە.

http://www.pavehpress.ir/%da%86%d8%b4%d9%85%d9%87-%d8%b3%d8%a7%d8%b1-%d9%87%d9%88%d9%84%db%8c-%d8%af%d8%b1-%da%86%d8%b4%d9%85%db%80-%d8%a7%d8%af%d8%a8-%d9%87%d9%88%d8%b1%d8%a7%d9%85%db%8c-%d8%ad%d8%a8%db%8c%d8%a8-%d8%a7/