جیهان

دوایین ھەواڵ

• رێکخراوى تەندروستیی جیهانی: سیستمی تەندروستیی ئەفریقا لە بەردەم هەڵوەشاندایە 

  رێکخراوى تەندروستیی جیهانی (WHO) رایگەیاند، ئەگەری ئەوەیە هەیە بەهۆی بڵاوبوونەوى ڤایرۆسی کۆرۆنا (Covîd-19) سیستمی تەندروستیی کیشوەری ئەفریقا لەبەر یەک هەڵبوەشێتەوە.
• لە هۆڵەندا بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە ملیۆنەها گوڵ لەناو دەبرێن 

  یەکێکی تر لەو وڵاتانە، کە بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆنا (Covîd-19) لە رووی ئابووریەوە گەیشتووەتە دۆخی راوەستان، وڵاتی هۆڵەندایە. هۆڵەندا سەرەکیترین سەرچاوەی دابینکردنی گوڵە لە دونیادا، بەڵام ئێستا بەهۆی ئەو ڤایرۆسەوە دەبێت ملیۆنەها گوڵ لەناو ببات.
• کۆرۆنا ملیۆنێک و ٧٠٠ هەزار کەس لە وڵاتانی عەرەبیدا بێکار دەکات 

  کۆمیسیۆنی کۆمەڵایەتی و ئابووریی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ رۆژئاوایى ئاسیا(ESCWA)  رایگەیاند، بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە لە وڵاتە عەرەبییەکاندا زیاتر لە ملیۆنێک و ٧٠٠ هەزار کەس بێکار دەبن.
• کێبڕکێی تاقیگەکانی جیهان بۆ دۆزینەوەی ڤاکسینی دژە کۆرۆنا دەستی پێکردووە 

  چەندین وڵاتی پێشەنگی جیهان لە بەرهەمهێنانی دەرمان، هەوڵ و تەقەلاکان بۆ دۆزینەوەی ڤاکسینی دژە ڤایرۆسی کۆرۆنا دەست پێکردووە. لەم رۆژانەی دواییشدا، هەواڵ و ئاماژەی دڵخۆشکەر بڵاو دەکرێنەوە بۆ چارەسەرە سەرەتاییەکان بۆ ئەم پەتا جیهانییە.
• یەکێتیى ئەوروپا بۆ پێشگرتن لە ڤایرۆسی کۆرۆنا سنوورەکانى داخست 

  یەکێتیى ئەوروپا بڕیایداوە، کە بە لانیکەمەوە هەموو سنوورەکانى بۆ ماوەى ٣٠ رۆژ دابخات تاوەکو پێش لە بڵاوبوونەوەى ڤایرۆسی کۆرۆنا بگرێت.
• ئاماری ٢٤ی کاتژمێری رابردوو لە ئیتالیا: ٣٦٨ کەس گیانیان لەدەستدا 

  لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری رابردوودا لە ئیتالیا بە هۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە ٣٦٨ کەس گیانیان لەدەستدا.
• لە ئیسپانیا بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە باری نائاسایی راگەیەندرا 

  بەهۆی پەتای ڤایرۆسی کۆرۆناوە بۆ ماوەى ١٥ رۆژ باری نائاسایی لە ئیسپانیا راگەیەندرا.
• لە ئیتاڵیا لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری ڕابردوودا ٢٥٠ کەس بە کۆرۆنا گیانی 

  ڕێکخراوەی تەندروستی جیهان ڕایگەیاند، لە ئێستادا ئەوروپا ناوەندی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنایە. لە ئیتالیاش لە ماوەی ٢٤ کاتژمێری ڕابردوودا ٢٥٠ کەس بە کۆرۆنا گیانیان لەدەستدا.
• 'دیار نییە کەی ڤایرۆسی کۆرۆنا دەگاتە لوتکە' 

  ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی (WHO) ڕایگەیاند، دیار نییە کەی ڤایرۆسی کۆرۆنا دەگاتە لوتکە.
• تیرۆریزمی راستڕەوی رادیکاڵ بووەتە مەترسییەکى گەورە بۆ ئەڵمانیا 

  بەپێى راپۆرتی دەزگاى هەواڵگریی ناخۆی ئەڵمانیا، راستڕەوی رادیکاڵ گەورەترین هەڕەشەیە بۆ سەر دیموکراسی. راستڕەوی رادیکاڵ بە "دوژمنی ناخۆیی" ناوی دەهێنرێت. یەک لەسەر سێیان بۆ کاری توندوتیژانەش ئامادەن.
• ٦٠٠ لێکۆڵینەوە لەبارەی ڤایرۆسی کۆرۆنا ئەنجامدراون 

  لە مانگی کانونی دووەمەوە ڤایرۆسی کۆرۆنا ناسراو بە Covîd-19 دەرکەوتووە و تا ئێستا ٦٠٠ لێکۆلینەوە لەبارەیەوە ئەنجامدراون. باسی ئەوە دەکرێت، ١٢ مانگ بۆ ١٨ مانگی پێدەچێت تا دەرمانی دژی کۆرۆنا ئامادە بکرێت.
• سوپای ئەمریکا لە ئەفغانستان دەستی بە کشانەوە کرد 

  سوپای ئەمریکا لە ئەفغانستان دوای رێککەوتن لەگەڵ بزووتنەوەی تالیبان دا دەستی بە کشانەوە کرد.
• ٢ کۆنگرێسمان پێش ئەوەى بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە بخرێنە قەرەنتینە لەگەڵ ترامپ دا بوون! 

  ٢ ئەندامی کۆنگرێسی ئەمریکا بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە لە قەرەنتینەدان. ئەو ٢ کۆنگرێسمانە پێش ئەوەى بخرێنە قەرەنیتەوە لەگەڵ ترامپ سەرۆکی ئەمریکادا بوو بوون.
• وەزیری رۆشنبیری و ٥ پەرلەمانتاری فەرەنسی تووشی کۆرۆنا بوون 

  وەزیری رۆشنبیریی فەرەنسا و ٥ پەرلەمانتاری ئەو وڵاتە و ٢ کارمەندی پەرلەمانى فەرەنسا تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون.
• لە فەرەنسا خۆپیشاندانی جەماوەری و قەرەباڵغ قەدەغە کرا 

  لە فەرەنسا بە هۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە خۆپیشاندانێک کە ژمارەى بەشداربوانی لە هەزار کەس زیاتر بێت قەدەغە کرا.
• لە جیهاندا ١١٠ هەزار کەس تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون 

  ڤایرۆسی کۆرۆنا کە مانگی کانونی دووەم لە چین دەرکەوت لە ٩٢ وڵات و هەرێم بڵاوبووەتەوە و تا ئێستا ١١٠ هەزار کەس تووشی ڤایرۆسەکە بوون. هەروەها سێ هەزار و ٥٠٠ کەسیش بە ڤایرۆسەکە گیانیان لەدەستداوە.
• گۆڤاری ناشناڵ ساینس ریڤیو: ڤایرۆسی کۆرۆنا بە ١٥٠ شێوە خۆی دەگۆڕێت 

  بەپێى گۆڤاری ناشناڵ ساینس ریڤیو، ڤایرۆسی کۆرۆنای نوێ ناسراو بە (Covid-19) لەو کاتەوە لە چین سەریهەڵداوە تاوەکو ئێستا بە ١٥٠ شێوە و جۆر خۆی گۆڕیوە و گەڕاوەتەوە سەر ٢ شێوەى بنەڕەتیى ئێڵ و ئێس (L  -  S).
• فەڕەنسا: هەڕەشەکانی تورکیا قبوڵناکرێن 

  ژین – یوڤیس لی دراین وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا هەڵوێستی لەدژی هەڕەشەکانی تورکیا لە ڕێگەی پەنابەرانەوە پیشاندا و وتی، "هەڕەشەکانی تورکیا مایەی قبوڵکردن نین."
• بە هۆی گەردەلوولی گەورە لە ئەمریکا زیاتر لە ٢٢ کەس گیانیان لەدەست 

  بە هۆی گەردەلوولی گەورە لە تەننەسی ڕۆژهەڵاتی ئەمریکا زیاتر لە ٢٢ کەس گیانیان لەدەستدا. پێشتر راگەیەنرا ژمارەی قوڕبانیان ١٩ کەسە. مەترسی هەیە ژمارەی قوڕبانیان ڕوو لەزیادبوون بکات.
• ئەردۆغان هەڕەشەى "سەربڕین"ی لە سوریا کرد 

  ئەردۆغان بۆ ئیدلب داواى ئاگربەست لە پوتین دەکات و پێش سەردانەکەى بۆ رووسیا هەڕەشەى "سەربڕین"ی لە سوریا کرد، کە شێوازێکى داعشەکانە و هەزاران کەسیان بە بەرچاوی جیهانیانەوە سەر بڕی.
• رووسیا: ئێمە ناتوانین ئاسایشی فڕۆکە جەنگییەکانى تورکیا لە سوریا دابین بکەین 

  وەزارەتى بەرگریی رووسیا رایگەیاند، دواى ئەوەى رژێمى شام ئاسمانى ئیدلبی داخست، ئیتر رووسیا ناتوانێت فڕۆکە جەنگییەکانى تورکیا لە ئاسمانى ئەو ناوچەیەدا بپارێزێت و ئاسایشیان مسۆگەر بکات.
• مردن و توشبوون بە کۆرۆنا کەمیکردووە 

  بەپێی نوێترین ئاماری ٢٤ کاتژمێری ڕابردوو، ٥٢ حاڵەتی گیانلەدەستدان بە ڤایرۆسی کۆرۆنا لە چین تۆمارکراوە و ٤٠٦ کەسیش دووچاری ڤایرۆسەکە بوون، ئەوەش نیوەی کەمتری ئەو ڕێژەیەیە کە ماوەی سێ هەفتەیە لەو وڵاتە تۆمارکراوە.
• ئەگەر هەیە دەرمانی دابەزاندنی تا لەدژی ڤیایرۆسی کۆرۆنا بەکاربهێنرێت 

  'چلۆرۆقین' کە دەرمانی دابەزاندنی تایە، ئەگەری هەیە بۆ چارەسەری ڤایرۆسی کۆرۆنا بەکاربهێنرێت.
• لە بۆرکینافاسۆی بە هۆی هێرشی چەتەکانەوە بە سەدان هەزار کەس کۆچیان کرد 

  لە بۆرکینافاسۆی بە هۆی هێرشی چەتە ئیسلامیە توندڕەوەکانەوە، دەوترێت لە ماوەی ساڵێکدا ٧٧٠ هەزار کەس ماڵ و حاڵیان بەجێهێشتووە و ئاوارە بوون.
• نەژادپەرەستی لەمساڵانەى دوایدا لە ئەڵمانیا زۆر زیادیکردووە 

  ئەڵمانیا جارێکیتر بە هۆی هێرشی نەژادپەرەستییەوە کەتەوە رۆژەڤ. لە شاری هاناو لە هێرشێکى نەژادپەرەستیدا ٩ کەس کوژران، کە کوردیش لە ناو کوژراوەکانجدایە. ئەو هێرشە نەژادپەرەستییانەى لە ساڵانى ١٩٩٠ روویاندەدا، لەمساڵانەى دوایدا زۆر زیادیانکردووە.