جیهان

دوایین ھەواڵ

• فینلەندا و سوید شاندێک رەوانەی ئەنقەرە دەکەن 

  فینلەندا و سوێد کە دەوڵەتی تورک هەڕەشەی ڤیتۆرکردنی ئەندامیتی ناتۆی لێکردبوون، رۆژی چوارشەممە شاندێک بۆ ئەنقەرە دەنێرن.
• نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان: ژماره‌ی كۆچبه‌ران له‌جیهاندا گه‌یشته‌ ١٠٠ ملیۆن 

  نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، كه‌ ژماره‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی كۆچبه‌ر بوون و ماڵ و زێدی خۆیان جێهێشتووه‌ ١٠٠ ملیۆن كه‌سی تێپه‌ڕاندووه‌.
• بایدن: ئەگەر چین هێرش بكاته‌ سه‌ر تایوان، ده‌سته‌وه‌ستان نابین 

  جۆ بایدن، سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاندوە:"ئەگەر چین هێرش بكاته‌ سه‌ر تایوان، وڵاته‌كه‌ی بۆ پاراستنی ئەم دوورگەیە دەستوەردانی سەربازی ده‌كات و دەستەوەستان نابێت.
• به‌ بنبه‌ست گه‌یشتنی دانۆستاندنەكانی ڤیەننا و بێ هیوایی له‌ ناو وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ 

  بێ هیوایی و ناڕه‌زایه‌تی به‌رامبه‌روەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا بەتایبەتی بەهۆی شكستی سیاسەتەكانی ئەم وزارەتەوە لەبەرامبەر بەئێران زیاتر بووە.
• پرایس: بۆ هەردوو سیناریۆی رێككەوتن و رێكنەكەوتن ئامادەین 

  چوار سیاسەتمەداری رۆژئاوای بەرویتەرزیان راگەیاندوە؛ سەرەڕای ئەوەی هیوایەك بۆ تێپەڕاندنی ئەم رێككەوتنە خەرێكە كاڵ دەبێتەوە، بەڵام جارێكی تر ئەمریكا نایەوێت لەم رێككەوتنە بچێتە دەرەوە.
• ژاپۆن و تایلەند رێككەوتنێكی ئەمنی واژۆ دەكەن 

  ژاپۆن لەبەرامبەر بەهاتنەناوەوەی چین لەم ساڵانەی دواییدا، پەیوەندیەكانی خۆی لەگەڵ ئەندامانی یەكێتی وڵاتانی ئاسیایی رۆژئاوای باكور زیاتر پەرە پێدەدا.
• باب مەندز: نەبوونی رێككەوتن لەگەڵ ئێران باشترە لەرێككەوتنێكی خراپ 

  سیناتۆری ئه‌مریكی باب مه‌ندرز رایگه‌یاند، "نەبوونی رێككەوتن لەگەڵ ئێراندا باشترە لەواژۆكردنی رێككەوتنێكی خراپ لەگەڵ ئەو وڵاتەدا".
• ساڵی ڕابردوو ٣ هەزار کۆچبەر لە دەریادا خنکاون 

  بەگوێرەی ڕاپۆرتی کۆمیساریای باڵای پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتووەکان (یوئێن ئێچ سی ئاڕ / UNHCR) لە ساڵی ٢٠٢١دا ٣ هەزار کۆچبەر لە کاتی هەوڵدان بۆ گەیشتن بە ئەوروپا لە دەریاکاندا خنکاون.
• خولی دووەمی هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماری فەڕەنسا بەردەوامە 

  لە فەڕەنسا لە خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆککۆماریدا ئیمانوێڵ ماکرۆن و مارینە لی پینی توندڕەو ڕکابەرایەتی دەکەن. ئەو دەنگدەرانەی کە بایکۆتیان هەڵبژاردبوو، هەڵبژاردنەکە یەکلایی دەکەنەوە.
• روسیا: فڕۆکەیەکی ڕۆژئاوامان خستووەتە خوارەوە کە چەکی بۆ ئۆکراینا هەڵگرتبوو 

  وەزارەتی بەرگری روسیا رایگەیاند، هێزەکانیان فڕۆکەیەکی وڵاتانی ڕۆژئاوایان خستووەتە خوارەوە کە چەکی بۆ ئۆکراینا هەڵگرتبوو.
• روسیا: ئەندامبوونی سوید و فینلاند لە ناتۆ ئاسان نابێت 

  وەزارەتی بەرگریی روسیا رایگەیاند؛ هەڵبژاردن لەسەر بەرپرسانی سۆید و فینلاندایە، بەڵام دەبێت ئەوان ئاگایان لە دەرئەنجامەكانی ئەو بڕیارە بن بە تایبەتی لەسەر پەیوەندییە دوو لایەنەكان و بەگشتی لەسەر پێگەی ئەمنی ئەوروپا.
• روسیا هۆشیاری بە ئەمریكا دەدات و دەڵێت، نابێت چەك و چوڵ رەوانەی ئۆکراینا بكات 

  باڵیۆزخانەی روسیا لە واشنگتۆن بە رەوانەكردنی نامەیەك بۆ وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، هۆشیاری دەداتە وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و هاوپەیمانانی لەسەر رەوانەكردنی چەك و چۆڵی سەربازی بۆ ئۆکراینا.
• نوێنەری خامنەیی: دەبێت گەروی هورمز بە ڕووی كەشتییەكاندا دابخەین 

  سوپای پاسدارانی ئێران رۆژی رابردوو رایگەیاندبوو، كەشتیەكیان لە کەنداو بەبیانوی هەڵگرتنی نەوتی قاچاخاق دەستبەسەركردووە و پێشتریش لەمانگی رابردوودا بەهەمانشێوە سوپای پاسداران دەستی بەسەر كەشتییەكی نەوتهەڵگری تردا گرتبوو.
• نزیكه‌ی ٥ ملیۆن كه‌س له‌ ئۆكرانیا هه‌ڵاتوون 

  به‌پێی ئاماری كۆمیساریای باڵای په‌نابه‌رانی سه‌ر به‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان (UNHCR)، له‌سه‌ره‌تای شه‌ڕی ئۆكرانیاوه‌ كه‌ له‌ ٢٤ ی شوبات ده‌ستیپێكرد، نزیكه‌ی ٥ ملیۆن كه‌س ئه‌و وڵاته‌یان جێهێشتووه‌.
• نیویۆرك تایمز: قەیرانی ئۆكرانیا توانای بەهێزی، سوپای ژاپۆن زیاتر دەكات 

  هاوكاری سەربازی بە ئۆكرانیا، كاتێكی چارەنووسسازە لەمێژووی ژاپۆندا، لەبەر ئەوەی ئەم وڵاتە زیاتر پۆزسیۆنی شەڕ بەخۆیەوە دەگرێت.
• نیویۆرك تایمز: تاڵیبان لە ٦ مانگدا ٥٠٠ سەرباز و كارمەندی حكومەتی پێشووی كوشتووه‌ 

  كۆشتوبڕی تۆڵەسەندنەوەی چەكدارانی تاڵیبان بەرفراوانتر دەبێتەوە و هەموو هەرێمەكانی ئەفغانستان دەكەونە بەر هەڕەشەی تۆڵەسەندنەوە.
• بایدن روسیای بە كۆمەڵكۆژی لە ئۆکراینا تاوانبار كرد 

  سەرۆكی ئەمریكا دەڵێت: "هێرشی روسیا بۆ سەر ئۆکراینا بووە هۆكاری گرانبوونی نرخی سووتەمەنی و ماددە خۆراكیەكان لەهەموو دنیادا" و هۆكاری هەڵاوسانیشی لە ئەمریكا بەشەڕی روسیا و ئۆکراینا دەبەستێتەوە، بەڵام كۆماریەکان سیاسەتە ئابوریەكانی بایدن بە هەڵە دەزانن.
• ئۆكرانیا: هێرشەكانی روسیا بۆ سەر باكوری ئۆكرانیا بەهێزتر بووە 

  سەرۆك شارەوانی لیسی چانسك لەپارێزگای لۆهانسك، داوای لەدانیشتوانی ئەو شارە كردووە تا هەرچی زووە شارەكە چۆڵ بكەن.
• ژنێكی رەشپێست دەبێتە دادوەری دادگای باڵا ئەمریكا 

  ئەنجوومەنی سنای ئەمریكی بە ٥٣ دەنگی ئەرێ لەبەرامبەر بە ٤٧ دەنگی دژبەر، كەتانجی براون جەكسۆنی وەكو یەكەمین دادوەری ژنە رەشپێستی ئەمریكی كردە، دادوەری باڵای ئەو وڵاتە.
• وەزیری دەرەوەی ئەمریكا: زۆر گەشبین نیم بەرێككەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران 

  ئەنتۆنی بلینكن وەزیری دەرەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لەسەر رێككەوتنی چاوەڕوانكراو لەگەڵ ئێران، ناسراو بەزیندووكردنەوەی "بەرجام" ووتی؛ زۆر گەشبین نیم.
• سكرتێری گشتیی ناتۆ: رەنگە شەڕی ئۆکراینا بەساڵان درێژە بكێشێت 

  جۆ بایدن دەڵێت: "شەڕ لە ئۆکراینا بۆ ماوەیەكی درێژ بەردەوام دەبێت و ئێمەش بەردەوام دەبین لە هاوكاریەكانمان بۆ كییڤ. سکرتێری ناتۆش رایگەیاند، رەنگە شەڕی ئۆکراینا چەندین ساڵە درێژە بکێشێت.
• لە ئەوروپا لە ماوەی ٤٨ کاتژمێردا ١٢٠ دیپلۆماتی روسی دیپۆرتکراون 

  بە هۆی شەڕی ئوکرایناوە، پەیوەندیەکانی نێوان روسیا و وڵاتنی ڕۆژئاوا تێکچووە. لە ماوەی ٤٨ کاتژمێری ڕابردوودا زیاتر لە ١٢٠ دیپلۆمات لەلایەن وڵاتانی ئەوروپاوە دیپۆرتکراون.
• ئێران: ئەمریكا بەرپرسی راوەستانی دانۆستانەكانی زیندووكردنەوەی بەرجامە 

  ئێران رایدەگەێنێت كە وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بەرپرسی راوەستانی دانۆستانەكانی زیندووكردنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمی، ناسراو بە بەرجامە.
• تالیبان چاندنی خەشخاش و بەرهەمهێنانی مادەی هۆشبەری قەدەغە كرد 

  تالیبان لە بڕیارێکیدا رایگەیاندوە، چاندنی خەشخاش و بەرهەمهێنانی ماددەی هۆشبەر لە وڵاتی ئەفغانستان قەدەغەیە.
• ئەمریكا: ئێران لە یەمەن رۆڵی خراپ دەگێڕێت 

  گروپی لندركینگ نێردەی تایبەتی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بۆ یەمەن، جەختی لەسەر خراپیی رۆڵی ئێران لە یەمەن كردووەتەوە و هێرشی حۆسیەكانیشی بۆ سەر دامەزراوەكانی سعودییە وەكو كێشەیەكی نێودەوڵەتی پێناسە دەكات.