ئارۆ شەممە، جە شارو خورماڵی سەر بە پارێزگاو هەڵەبجەی، بە سەرپەرشتی یانەو سیاوچەمانەی و بە هامکاری ڕاۋەبەری ناحیەو خورماڵی دیدارو (مەحمود خان-و دزڵییٛ) ڕێکۋزیا، کە تایبەت بێ بە ۱۰۰ ساڵەو ئازادکەردەی شارو سلێمانیێ جە بەریتانیای جەلاو مەحمود خانو دزڵی-ێەۋە کە ئا سەردەمە مەلیک مەحمودی حەفید مەلیک-و کوردستانی وارینی بییەن و شارو سلێمانیێ و دەوربەرش جەلاو بەریتانیای ئەرەگێریێنەرە.

دیدارەکە سەعات ۱۰:۰۰و بەیانی، جە سەرو مەزارو (مەحمود خان-و دزڵییٛ) جە دەگاو هانەو قوڵی دەستش پەنەکەرد و ژمارێۋی فرێ کەسایەتیێ سیاسی و ڕۆشنۋیرێ و نۋیسەرێ و هاموڵاتیێ بەشدارێش بیێ و دلێشەنە سەرەڕاو ڕێزنیای جە مەحمود خانی، ۲ بابەتێ سەرو کەسایەتی نامبریای پێشکەشێ کریێ.
جە بابەتی یەکەمەنە بە نامونیشانو (مەحمود خان شکەنەندەو سنورە دەستکەردەکان) جە ئامادە و پێشکەشکەردەی ماجد خەلیل مامۆستا زانستگەی بێ، جەی بارەۋە بەفراوانی باس جە کەسایەتی مەحمود خانی و ڕۆڵی سیاسیی و لەشکریش جە هەورامان و کوردستانەنە کریا.
جە بابەتی دووەمەنە بەنامونیشانو (مەحمود خان هەڵۆیێ جە ئاسمانو نەمریەنە) جە ئامادە و پێشکەشکەردەی ئەیوب ڕوٙستەم ڕاۋەبەرو مەڵبەندو ڕوٙشنویری هەورامانی بێ، بەفراوانی هۆرسەنگنای پەی کەسایەتی و دەسەڵاتداری و حوکمڕانی مەدەنی مەحمود خانی و هەورامانی کریا و ئاماژە دریا پانەیە کە دەسەڵاتدارێ هەورامانی هەمیشە چەنی خەڵکی ژیۋێنێ و گەل میرێ بیێنێ.
دمای پێشکەشکەردەی دووە بابەتەکەی، بە بەشداری جەماۋەری ئامادەبییەی گفتوگۆ و ۋات و ۋاچ سەبارەت بە بابەتەکان و کەسایەتی مەحمود خانی کریا.

ئارێز ئەنوەر كوڕەزاو مەحمود خان-و دزڵیێی جە دیدارەکەنە بە ڕۆژنیوزش ۋات: "ئەی جۆرە دیدارێ و یادێ ئەرکو حکومەتی و وەزارەتو ڕۆشنۋیریەن ڕێکێشان بوزۆنە و مشیۆم جە یادی بنەماڵەیی و حزبی زیاتەر یادی نیشتمانی و نەتەوەیی کەسایەتیێ چوون مەحمود خانی بکریۆۋە".

بە ئەرەنیای باقە ۋلێ سەرو مەزار مەحمود خانی، کۆتایی بە دیدارەکێ ئاۋریا.

مەحمو خان کێ بییەن؟

مەحمود خان کوڕو عەزیز خانی کورٍو بارام بەگ-یەن، ساڵە ١٨٧٠ جە دەگاو (دزڵیێ) سەر بە هەرێمو ھەورامانی جە بنەماڵێۋی سەردار و دەستۋیەردەی جەئەڎێ بییەن. دمابەدمای کۆچیی دمایی عەزیزخانی تاتەیش بییەن بە سەردار و خان جە دزڵیە و دەوربەرشەنە. مەحمود خان ۋەرو چنەئاماییش هەر زوو هەسارێ بەختیش و سەرداریش گەشیێنەۋە و نامودەنگش هەورامان و کوردستانەرە ۋەڵاۋ بییەنەۋە و هەر زووچ پەیوەندیش چەنی کەسایەتیە دیار و نامییەکێ ئا سەردەمەیە دروست کەردەن و بییەن بە یاگێ متمانەی پەیشان. مەحمود خان سەرەڕاو دەسەڵاتداری ناوچەکەیش، کاری سیاسییش پەی ڕزگارکەردەو کوردستانی جە ئەرەگێرتەی بێگانەی کەردەن و چەنی سانەکێ هەورامانی و شێخ مەحمودی حەفید کە ئا سەردەمە مەلیک-و کوردستانی وارینی بییەن پەیوەندی تنڎوتۆڵش بییەن و ئەندامێ کاراو حزب-و هیوای بییەن.

 دمای ئانەیە کە جە ۱۹۱۹ ئینگلیز-بەریتانیا سلێمانیێ مەگێرۆرە و تەنگ بە دەسەڵاتداری مەلیک مەحمودی هۆرمەچنۆنە، مەلیک مەحمودی حەفید هانا پەی مەحمود خانی مەبەرۆنە و داۋاش ۋنە مەکەرۆنە دژ بە ئینگلیزی هامکاریش بکەرۆنە. سەرو ئا داۋاکارییە مەحمود خان جە دزڵیەۋە بە لەشکرێ ٥ هەزار کەسیێ و پەڕ چەکی سوارە و پیادەۋە بەرەو سلێمانییە مەجمۆرە. جە ۲۰/۰٥/۱۹۱۹ی ئوردووش جە کەشو گۆیژە مەوزۆنە و پا جۆرە تەرسی مەوزۆنە دلێ بەریتانیەکان. ڕۆی دماتەر لەشکرو هەورامانی دمای شڕکەردەی و شکستدای ئینگلیزی سلێمانیێ ڕزگار مەکەرۆنە و سەرجەم هێزەکێ ئینگلیزی بە فەرماندەکانشانەۋە دەستگیرێ مەکرۆنە. بەڵام مەیجەرسۆن کە فەرمانڕەواو ئا وەختەو ئینگلیزی بییەن وەڵتەر جە تەرسو مەحمود خان-یەنە سلێمانییەش ئاستێنە جیا و پۆۋە نمەبۆنە.

مەحمود خان یەکەم خان وسەرداو کوردستانی بییەن کە باۋەڕش بەسنورە دەستکەردەکان نەبییەن و بەزنێنێش، هاموەخت یەکەم سەردار و سەرکەردە بییەن کە دماو جەنگ و شکستو دەربەند بازیانی، جەنگی چریکی یان پارتیزانیش دژ بە دوژمنی کەردەن و پەرەش پنەدان.
سەرئەنجام مەحمود خان-و دزڵیێ جە ساڵەو ۱۹٤٦یەنە بە پیلاگێڵی دەسەڵاتداری ئێرانی دەرمانوارد کریان و گەشمەردە بییەن. دمای ئانەیە تەرمەکەش مەبریۆنە دەگاو هانەو قوڵی جە هەورامان کە ئیسە سەر بە خورماڵیەن و ئەسپەردە مەکریۆنە.