ئاروٙ هەڤدەو مانگەو یەری ۋەرانۋەر بە (٢٦و سیاوکامی) سی و پەنج ساڵۍ مەلوٙ سەرو بوٙموارانی کیمیایی شارو نوٙدشەی سەر بە هەرێمو  هەورامانی جە دیمو وەراسانو کوردستانـیرە. ڕژیٛمو  سەددامی هەر ڕۊێ دماو کیمیاوارانو شارو هەڵەبجەی جە نشورو کوردستانی، شارو نوٙدشەیچش بوٙمواران کەرد، یانی 17/3/1988، دماو حەوت ڕوا تەری جاریٛو تەریچ  24/3/1988 هەمتەر بوٙموارانش کەردەو، پەی جاری یەرەمی دماو نوٙ ڕوا تەری  2/4/1988 بوٙموارانش کەردوە.
ئەنجام و ئی تاوانە گەوریٛ (104) کەسیٛ مەدەنییٛ شەهیدیٛ و زیاتەر جە 700 کەسان برینداریٛ بییٛ، دمایی کیاستەو نەتەوە یوٙگرتەکان سەردایو نوٙتشەیشان کەرد پەیشان بەرکەوت گازی کیمیایی جوٙرو خەردەلی(موستارد) بەکار ئاومان جە بوٙموارانەکەنە.
چا وەختوٙن بە نونگەو شوٙنەماو زەخمین بیەی بە کیمیایەکەی، خەڵکی زیاتەر گیانش بەخشان، هەرپاسە گازو خەردەلی شوٙنەمای خراپە سەرو ژیواری (ئاوی و خاکی) جیا مازوٙ و دیٛڕ لامەشوٙ، چەنی ئانەیچ یوٙن ئەچا گازە کیمیایا کە شوٙنەمای دریٛژماوە سەرو لاشەو ئانزانیچەوە منیوٙرە، مەبوٙ بەنونگەو پەیدابیەی جوٙرەها سەرەتانی، ناکامی زاڕوٙڵەی تازە پەیدابیەی .
ڕژیٛمو بەعسی دژە ئانزانی هەر بە شارو نوٙتشەی دڵش ئاویش نەواردەو، هەر چا ڕوٙنە و چنڎ ڕویٛ دماتەر، ڕاو(ڕاگا)و لوای خەڵكو هەڵەبجەی و هەورامانیش پەی دیمو ئیرانی جە دزڵیەو هەتا  دەرەناخیٛ و  زەکەریا و بیەکەڕە بوٙموارانی شیمیایش کەردیٛ ،کەسێوی گوڵپی وەردەمو دەگاو دەرەناخیٛنە گیانش بەخشا، چنڎەها کەسیچ بریندار کەوتی.
هەرپاسە چنڎ ڕویٛ دماو هەڵەبجەی 22/3/1988ی  دەگاکیٛو (نژمار، بالک، دەگا شیخان، نیٛ) شیمیاوارانیٛ کریای بە(باڵەپڕێ جەنگیۍ). شاهید حاڵەکان مەواچان: زیاتەر جە 50 کەسان جە دەگاو نژماری شەهیدیٛ بییٛ و جە قەبرسانو دەگاو چوٙڕی ئەسپەردە کریاینیٛ، یانی دەگاو چوٙڕی ئامیٛنی فریایشاوە، زیاتەر جە (150) کەسان برینداریٛ بییٛنیٛ، سەرچەمێ تەر واتش زیاد جە  (300) کەسان شەهیدیٛ بینیٛی، ئا سەرچەمە  گلەییش جە کوٙماری ئیسلامی کەردەن هەکە باسو ئی تاوانیٛشە نەکەردیٛنە دەرهەق پی دەگایا کریٛنە.
هەرپاسە ڕوٙ 9/3/1988 دەگاو قەڵاجی بە گازی شیمیایی  خەردەلی بوٙموارەنە کریا زیاتەر جە (3)شەهیدان و(30) زەخمینیٛ کەوتیٛ، سەروەختو کیمیاوارنو هەلەبجەی ،چندەها دەگاییٛ تەریٛ سەرو سنورەکانوە  بوٙموارانیٛ کریاینیٛ، هەر جە سنورو  پاوەی هەتا مەلوٙوە  نزیکو سەردەشتی، وەلێ بە نونگەی جیاواز، ئیٛ دەگاو ناوچیٛ نامیٛشا بە تەمامی توٙمار نەکریاینیٛ. یوٙ چا دەگایا دەگا دڵگیرەکیٛ دشەینە کە بوٙموارانی کیمیایی کریێنە وەلێم زانیاری نیا سەرو  زیانی گیانی چی دەگانە.
ئیسەیچ بڕێ نامیٛ شەهیدیٛ کیمیاوارانو نوٙدشەی منویسمیٛ:
1. ئەبابکر فەلاحی
2. تاهر فەلاحی
3. موختار فەلاحی
4. سەرگوڵ فەلاحی
5. فەرج فەلاحی
6. فایق فەلاحی
7. حمەکەریم فەلاحی
8. ئەبوبەکر یاقوبی
9. کەمال یاقوبی
10. ئەبابکر یاقوبی
11. عەبدڵڵا یاقوبی
12. فاروق منەوەر
13. جافر شەوکەتی
14. . دکتر مەحمود کەریمی

سەرەڕاو دەربازبییەی ٣٥ ساڵان سەرو کیمیۋارانەکەیەرە، بەڵام تا بە رۊزگارو ئارۊی کاریگەری کیماۋارنەکەی سەرو نوٙدشەی و ژیوگەو ناوچەکەی و ختڵکەکەیشەوە مەنەن و هێشتای بریندارۍ شارەکەی زەجر و ئێشو زامە چارەسەرنەکریاکانشان مکێشانێ و ساڵانە گیانبەخشانۍ. جە ئانەی ئازاربەخشتەر ئانەن کە جە دمای ٣٥ ساڵان هیشتای ئەنجامدەرۍ تاوانەکەی دەستگیرۍ و دادگاییۍ نەکریێنۍ و نوٙدشەیەکۍ قەرەبووی ماددی و مانەوی نەکریێنێوە. هاموەخت کۆمارو ئیسلامی ئێرانی نەک هامکاری نوٙدشەی و بریندارەکانو کیمیاۋرانەکەی نمەکەرۆنە، بەڵکو ئاستەنگیێچشان پەی درۆسۍ مکەرۆنە و تائیسە هەنگامەش پەی دادگاییکردەی ئەنجامدەرانو تاوانەکەی نیێنە.
جە ٣٥مین ساڵەو مەرگەساتو شارەکەیشانە، نۆدشەیەکۍ ۋازیارێنۍ دەسەڵاتو کۆمارو ئیسلامی ئێرانی هنگامە پەی سکاڵاکەردەی جە ئەنجامدەرانو تاۋانەکەی و سزاداییشان بنیۆنە، تا جە ڕاشەۋە دەوڵەتو ئێراقی ناچار بکریۆ قەرەبووی ماددیی و مانەۋی نودشەیەکان بکەرۆنەوە. هەرپاسە داۋاکارێنۍ چارەسەرگایێ سەردەمیانە کە تایبەت ببۆنە بە چارەسەری بریندارەکان، جە نۆدشەنە درۆست بکریۆنە و ئا بریندارێچە کە ژیۋایشان ئینارە مەتەرسییەنە پەی چارەسەری بەخێرایی ڕەوانۍ بەرو ووڵاتی بکریانۍ. 

هـ.هـ