حەر پێسە چنی جە ٣ ئابو ٢٠١٤ینە شەنگال ورەشیا بە داعشی و ئەبوبەکر بەغدادی، بەرواری باڵا و برادۆسیچ جە ٣ تەمووزو ئێساڵینە جە بەغڎاوە ورەشیا بە خەلیفەو عوسمانی تازەی کە هەمان ئەردۆغان و هەمڕاو ئەبوبەکر بەغدادییا.
ئارۆ دەیەمین ساڵیاڎو کۆمکوژی و جینوسایدو شەنگالیا. ئا کۆمکوژییەی کە یۆ جە وێسگە سەرەکییەکاو سیاسەتو نکۆڵی و دلېنەبەردەی گەلوو کوردی و گەلوو ئێزیدیش کەرد مەرام. ئا هېزۍ کە چا ڕووە تەنگانەنە گەلوو ئێزیدیشا بە بێ هیچ پارېزنایۍ رادەسوو داعشی کەرد و بڕەمۍ، ئارۆ چېرو نامۍ دروشمەی بریقەدارەو پېسە "ئاوەڎانکەردەیۆ شەنگالی"، "ئاساییکەردەیۆ ئاژەو شەنگالی"، "سەقامگیری شەنگالی" و "ڕێککەوتەی شەنگالی" و هتد پەیمانۍ نۊعاو نۆعۍ مۆرە مکەرا و بە بێشەرمی و بێحەیاییوە پېسە واچی گاڵتە بە ویرەوەری تاریخی ئی میللەتەیە بکەرا ۋێشا پېسە دڵسۆز و رزگارکەرو شەنگالی نیشانە مڎا. چانەیچ بێشەرمانەتەر ئانەنە ئی بەنام خاوەنۍ "ڕێککەوتەی شەنگالی" چېروو دەیان بەهانۍ جۆراوجۆرینە ئا هێزەیە بە نایاسایی و قەڎەخەکریا نیشانە مڎا کە چا ڕووە سەختانە لوۍ دەم و گەلوو ئێزیدییوە و بە سەڎان هەزار کەسێشا جە کۆمکوژی رزگار کەردۍ. ئانەی بڕەما ئارۆ ۋێش بە پاڵەوان و خاوەن یانە مزانۆ، ئانەیچ کە پەی پارېزنای ئێزیدی و ئێزیدخانی سەڎان گەشمەرڎۍ و زامڎارێش دۍ نایاسایی و قەڎەخەکریان. گرڎوو ئی هەوڵدایە پەی شارتەیۆ تاوانۍ و شەرمەزارییا و بڕەماین جە ۋەرپرسیاری.
هەمان هێزەکاو خاوەن "ڕێککەوتەی شەنگال"ی ئیساتۍ ئیمزاشا سەرو شەرمەزاریێوە تازەی کەردەنۆ و ئاڎیچ ئانەنە کە بە ڕیککەوتەیۍ تازە جارێوەتەر کۆمکوژی و ئەنفالێوەتەر سەرو کورڎەسانیرە مسەپنا. ئی ڕیککەوتەیچە هەمان ڕیککەوتەی ئەمنی بەینو پەدەکەی و عێراقی و دەوڵەتو تورکیاین کە ئەرەگیرکەردەی و ئەنفالو برادۆستی و بەرواری باڵایش چنە کۊتەنۆ. مەرامەکەیچش پاکتاوکەردەی و دلېنەبەردەی ئا هێزەینە کە بە ۋێڕاگری ۋێش رووەی حەقەتینەو ئەرەگیرا و بەکرێگیریایا و خیانەتکاراش پەی گرڎ لایۍ ئاشکرا کەردەن. ئېانەی کە ئیساتۍ جە برادۆست و بەرواری باڵانە رووە مڎۆ، بەردوامی هەمان جینوسایدی و ئەنفالین کە ١٠ ساڵ چێوەڵتەر جە ئێزیدخانەنە ڕووەشدا. ئەگەر بەیمۍ و ویرەوەری تاریخی ۋێما تازە بکەرمېوە موینمۍ کە ئانۍ دەوری سەرەکیشا جە کۆمکوژی شەنگالینە گێڵنا دەوڵەتو تورکیای بە سەرۆکایەتی ئەردۆغانی، پەدەکە بە سەرۆکایەتی مەسعود بارزانی و داعش بە سەرۆکایەتی ئەبوبەکەر بەغدادی بۍ. چا سەردەمەنە مەسعود بارزانی بەنامۍ ئی رێککەوتەیە پەنهانیۆ سەردای عەممانو پایتەختوو وڵاتو ئوردنیش کەرد و چا بەنامۍ کوردیۆ ئیمزاو ۋێش چێرو پەیماننامەو ئەرەمەرزنای دەوڵەتو ئیسلامی داعشی و کۆمکوژی شەنگالینە نیارە. فؤاد حسێن ئا کاتە بەنامۍ مەسعود بارزانیوە ئی وڵات و ئەو وڵات گێڵۍ پەی ئانەی لایەنە پەیوەندیدارەکا قەناعەت پنە بارۆ کە "هەرێموو کورڎەسانی هامسێوە تازەش هەن". جە واشنتنۆ و جە نامیەتەرین ناوەنڼەکا لۆبی و ئەوەکۊڵیای ستراتیجییوە جاڕو ئی هامساییە تازەیە دۍ و گەرەکش بۍ پېسە ئەمرێوە واقیعی سەرو گرڎ کەسێوەرە بسەپنۆش بەنامۍ کوردیۆ لۆبی پەی ڕەوایەتیدای بە داعشی کەرۍ.
دە ساڵۍ ( ڕێک ٩ ساڵۍ و یانزە مانگۍ) دماو کۆمکوژی شەنگالی جە ٣ ئابینە، ئیجارەیچ مەسعود بارزانی و پەدەکە هەر پېسە چنی وەڵتەر ڕاشا پەی خەڵیفەو داعشی کەردەبێوە، جە ٣ۍ تەمووزو ٢٠٢٤یچەنە ڕاشا پەی خەڵیفەو عوسمانی تازەی کەردۆ کە بە سەڎان تانکۍ و زرێپۆشێوە جە کانی ماسی و باتیفا و ئامێدی و دێرەلۆک و شێلادزێوە گێرەش هەتا سیدەکان هەرێمەکاو برادۆستی و بەرواری ئەرەگیر بکەرۆ. جە هەمان رۆنە، هامشێوەو گلېرۊبیەکەو ئوردونی ١٠ ساڵ چێوەڵتەری، مەسعود بارزانی ئیجارە جە بەغڎانە بێ تا گرڎوو لایەنە سیاسییەکا عێراقی، نوێنەراو فرەیی وڵاتە عەرەبییەکا و هێزەکا نزیک جە ئێرانی قەناعەت پنەبکەرۆ کە دژوو ئەرەگیریەکا تورکیای هەڵوێس نیشانە نەڎا. جارێ تەریچ فواد حسێن سەرو پەیاوە بۍ تا ئیجارە بەنامۍ وەزارەتو جبەرو عێراقی قەناعەت بە گرڎوو لایەنەکا بکەرۆ کە ئانەی تورکیا مکەرۊش ئەرەگیرکەردەی نییا و "جموجۆڵی سەروازییا". تورکیا هەرێمێوەش بە قەبارەو رووبەرو وڵاتێوە پېسە لوبنانیش جە پانیشتوو کورڎەسانی و عێراقیش ئەرەگیرکەرڎەن، بە دەیان هەزار سەروازێش چنە بنە پنەوستەن، بە سەڎان بنکۍ سەروازیۍ تۆکمۍ و بە سەڎان کیلۆمەترۍ ڕاش وەشەکەردێنە، بە سەڎان دەگێش چۆڵۍ کەردێنۍ و دەیان هەزار دەگا نشینێش ئاوارۍ شارەکا بیێنۍ، فواد حسێن هەڵای ئینەی بە "جموجۆڵی سەروازی" مزانۆ. ئینە ئا حەقەتینەما پەی سەلەمنۆ کە دەزگاو دیپلۆماسی عێراقی جە ڕاو فواد حسێنیوە جە لایەنو تورکیای و میتیوە بە بارمتە گیریان و ئی دەزگا جیای ئانەی کە مەسڵەحەتەکا گەلوو کوردی و گرڎوو گەلا عێراقی پارێزنۆ، پاکانۍ پەی ئەرەگیرکەردەی تورکیای مکەرۆ و خزمەت بە سیاسەتوو تورکیای مکەرۆ و لقێوەن جە وەزارەتوو جبەرو تورکیای. برادۆس و بەرواریش جە خەڵکی چۆڵۍ کەردێنۍ، مانگانە سەڎان جارۍ بە فڕۆکە بۆردمان مکریا، بە هەزاران جارۍ تۆپۍ و هاوەنۍ و کاتیۆشاش مڎریۆ ۋنە، دۆنمێوە زەمین و دارسان نەمەنەن کە نەسۆتەبۆ، چەکی کیمیایی و چەکی بۆشایی و بە جۆرەها چەکۍ قەڎەخەکریێش چنە بەکار مەیا، بەڵام نە حکوومەتو عێراقی و نە دەسەڵاتوو پارتی بارزانی ئینەی بە ئەرەگیرکەردەی نمەزانا، بە "جموجۆڵی سەروازی" مزاناش. ئانەی کە ئیساتۍ سەرو برادۆسی و بەرواریی باڵایرە مۍ شاڵاوێوە تازۍ ئەنفالین سەرو دەسوو ئەردۆغانی و بارزانی و سۆدانیرە. حەر پێسە چنی جە ٣ ئابو ٢٠١٤ینە شەنگال ورەشیا بە داعشی و ئەبوبەکر بەغدادی، بەرواری باڵا و برادۆسیچ جە ٣ تەمووزو ئێساڵینە جە بەغڎاوە ورەشیا بە خەلیفەو عوسمانی تازەی کە هەمان ئەردۆغان و هەمڕاو ئەبوبەکر بەغدادییا. یاگۍ سەرنجیا کە بە پاو گوزارشتە هەواڵگرییەکا بە سەڎان چەکڎارۍ داعشی ئیساتۍ جە بەرواری و برادۆستەنە شانبەشانوو سەروازەکا دەوڵەتو ئەرەگیرو تورکیای بنەشا پنە وستێنۍ.
ئانەی یاگۍ سەرنجیا ئانەنە کە گەریلاکۍ ئازاڎیی کورڎەسانی کە جە ٣ ئابو ٢٠١٤ینە سەرەڕاو کەمی دەرفەتی و ئاستەنگییەکا جە شەنگالەنە رووبەڕوو داعشی بیۆ و بە سەڎان هەزار کەسێش پارېزنۍ، دماو دە ساڵا جە جوگرافیێوەتەرەنە، کە هەمان برادۆس و بەرواری باڵان، سەرەڕاو گرڎوو گەمارۆی و ئاستەنگی و کەمدەرفەتییەکا رووبەڕوو داعشی و سپۆنسەرەکەیش واتە ئەردۆغانی و تورکیای بیەنۆ و گەلوو کوردی و گرڎوو گەلا عێراقی جە سوپاکۍ خەڵیفەو عوسمانی تازەی پارێزنۆ. پەی ئی هێزەیە گرنگ ئانەنە کە، تەنانەت ئەگەر بە ناحەقیچ قەڎەخە کریابۆ، بتاوۆ بە پاو روانگەی تاریخی و کۆمەڵایەتی و فەلسەفی ۋێش، گەلوو کوردی و گەلا مەنتیقەکەی جە پلانە و گەلەکۆمە و کۆمکوژی و قڕکەردەی هێزە دەسەڵاتدارەکا پارێزنۆ.
خاڵێوەتەر پەی ئەوەکۊڵیای و سەرنجی یاگۍ و دەورو هەژمارو ٣ێن جە کۆدی هەواڵگری و ئیستخباراتی پارتی بارزانینە. بەروارو فرەیی خیانەتەکا پەدەکەی و مەسعود بارزانی ژمارە ٣ێوەش ئینا چنە. جە ٣١و ئابینە (١٩٩٦) سەدام حسێنێ مارۆ هەولێر، جە ٣ێ ئابو (٢٠١٤)ینە شەنگالی ورەشۆ بە داعشی، جە ٣ ئادارو (٢٠١٧)ینە بە ئەمرەو میتی هرووژم مکەرۆ سەرو خانەسووری جە شەنگالەنە، جە ٣ تەمووزو(٢٠٢٤)ینە برادۆست و بەرواری باڵای ورەشۆ بە ئەردۆغانی.
