بڕێو سەرچەمێ نویسیاریێ و کتێبێ دلێ ئەدەبیاتوو وەڵاتا هەنێ جیاکار جە تەشک ودیامانیوی زانشتی و ڕێک وپێکی کە هەنشا هەتا جە نویستەیشا ویەرۆ فرەتەر ئێژایی و پیتشا گنۆوە سارا چووک هۆرگیرێ پاشەکەوتیوی ئاڵتوونیەنێ و پارێزنەرێ بەشیوی فرە جە فولکلۆوروو ئا نیشتگایەنێ.فولکلۆرێو کە دلێ وێشەنە جەهانێو قسێ،مەتەڵێ،ئەفسانێ،ڕازێ،لایەلایەو ئەدٚای،ویەرینیوی دەمواچ و....ئا نەتەوەیشە شاراینێوە و دەم بە دەم خەڵکیوی بەبەینەتی پارێزناینێ و نویسەر،پەیجۆرکار و دڵسۆچنیوی خەمەوەرش گەرەکا ئا خەزێنەیە دەموو کۆمەڵگایەوە بژنەڤۆ،بنویسۆشاوە و تۆمارێشا کەرۆ.
ماوێوی فرەن ئەدەبیاتە گەورەکاو دنیایەنە هەمیەتوو ئی هەرمانێ کەوتەنەوە سارا و پیویان پەی نویسەرەکاشا یانەو فەرهەنگ و ئەدەبیاتوو وەڵاتیشا پا پاشەکەوتیەوە بەنندٚا. گلێرەوە کەردٚەی فولکلۆری پێسە ئەرکیوی نەتەوەیی بریان ڕاوە و هەروەرەنە ئەدەبیاتەکێ دەوروپشتیچما هەر چا تەشابیەوە دیاینێنە ئا باخە وەرەچەم وەش و ئەوەڕازیایە،دەسشا کەردٚەن کەل وکار گێرتەی و نەماینێ لۆسێ پەی هۆربڕنایش.گازرەو ئی هەمیەتیە ئێننە لاو پەیجۆرکەراوە قایما کە سەروو فولکۆروو وەڵاتەکاتەریچەوە هەرمانەشا کەردٚێنە و کەرا پەی نموونەی یان ریپکا نویسەر و لەیەکەوەدەری گەورەو وەڵاتوو چێکی ساڵۆ 1956زایینی کتێبێو سەروو فولکلۆروو ئێرانی بە زوانی چێکی منویسۆ. بەداخێوێ گرانەوە مشیۆم واچوو هەورامانەنە پێسە فرەو هەرمانە نەکەردٚەکاما دێر دەسما دان ئی کاریەوە،چێوێ ئەنتیکێ فرێما بە فەوتیای بەشەرە بەئاوەزەکاما لواینێ چێروو هەمارێو خوڵێ!!. داخۆم چن ڕازێ،ئەفسانێ،مەتەڵێ،باوەرێ‌ و هۆرزەوئەرەنیشتێ کە چن هەزار ساڵێ چیەو وەڵێ بیێنێ بە باو و خەڵک تخوونشا کەوتەنەوە وەروو ئەوەنەپەرسای زەمانوو ئێمەنە دلێنە شیێبا.تا وەڵێ ئێمە هەورامان ئامەشۆش نەکریان پەوکەتی فاکتە فەرهەنگیەکێش پارێزیاینێ و ئەوەجەش بە تۆمار کەردٚەیشا نەبیەن بەڵام ئیسە دێهاتە جەهانیەکەو مارشال مەک لووهانی ئامان وەرەوە،فەرهەنگە هازدارەکێ بە یاوەری یاونەرە کۆمەڵایەتیەکا و میدیا جەهانیەکاشا چەم ترووکنی فەرهەنگیوی بێ هازی گێج ئاڤۆ وێشانە نقم کەرا،بە سەرەنج دای پی نوونگە کاریگەرێوە موازۆ فولکۆروو ئێمەیچ بنویسیۆوە و پارێزیۆ.وەڵاتێو کە بێ هیچ شکێوە متاوی واچی بێشکەو شارستانیەتی بیەن وەروو تۆمار نەکەردٚەی،خدٚێ نەدٚای بە نویستەی و نویسیاری نەکەردٚەی خزێنێوی ئاڵتوونیش دەسەنە شیەن بەڵام خۆ پێسە فارس ماچۆ ماساو هەر وەختێو ئاویەنە گێریش تازەن!.
یۆ چا هەرمانە ژیرانە و بەکەڵکا کە بە ویرم بنەڕەتیوی هێقم و هەسەما پەی ئەوەکەردٚەی و نۆژنەوە کەردٚەی یانەو فەرهەنگوو هەورامانی، نویستەی و چاپوو کتێبوو افسانەهای دیار ما هینوو کاک کوورش ئەمینی ا.ئی کتێبە کتێبیوی یەرە جڵدیا گردٚەوە 1550پەلێن جە تەشکەو وەزیریەنە وەڵاوگەو تاڤگەی جە شاروو سنەینە چاپ کەردٚەن.هەر جڵدێوەنە باسوو بەشێو چی ئەفساناشە کەردٚەن و سەرشاوە پەیجۆریش کەردٚەن.گلێرەوە کەردٚەی ئا ئەفسانا، ئیجا جە یەرێ پارێزگاینە هەرمانێوە قۆرسە، سەخڵەتە و پڕووکنەرەنە و ویریوی تێژ،ئاوەزیوی حەنەر و هازێوە قوەتەش گەرەکەنە کە لاو کاک کوورشیەوە بیێنێ و هەنێ. ئی ئەفسانێ هەرپاسە کە نویسەر جە ئەژناسە کەردٚەیشەنە ماچۆ ئا ئەفسانا گێرۆنە وەر کە دوێ پارێزگای کوردٚەسان و کرماشان وو ئێران و پارێزگاو هەڵەبجە و هەریموو کوردٚەسانیەنە هۆرش گێرتێنێ و گردٚەوە هەشت ساڵێ خەریکوو تۆمار کەردٚەی و ئەوەنویستەیشا بیەن. چی کتێبەنە یەکەم جارا جە هەورامانەنە پەی گلێرەوە کەردٚەی ئەفسانەکا جە شێوەی زانشتی ئارنە-تامسۆن ی کەڵگ گیریان.تەشکوو دەستەبەندیشا هینوو مەکتەبوو فەلاندیەکان.بە چاپوو ئی کتێبیە ئەفسانەکێ هەورامانیچ لواینە پێکئاماو دەستەبەندٚی جەهانی.
بەشکەم چاپوو ئی کتێبە یەرە جڵدیە بۆ بنەڕایێو پەی گلێرەوە کەردٚەی فرەو بەشەکاو فولکۆروو هەورامانی،فولکلۆریوی دەوڵەمەندٚ کە بە تۆمار کەردٚەیش و لەیەکەوەدایش جوابوو فرەو پەرسە قووڵا میۆزیۆوە.هەر پاسە وەڵتەر واچیا گلێرەوە کەردٚەی ویەرینی دەمواچ،هۆرپڕای،تازیێ،جەژنێ،باوەرێ دینیێ و...گەورەتەرین خزمەتا بە ترۆق و گەشەو زوان و فەرهەنگوو هەورامانی.
بەڕاسی کاک کوورش ئەمینی بە چاپوو کتێبە یەرە جڵدیەکەیش خزمەتیوی بێ ئەوپەڕینش بە فەرهەنگوو نیشینگەو ژیرلا کەردٚ ئیجا بەشکەم نویسەرێ و پەیجۆرکارە دڵسۆچنەکێچ چەم بڕانە هەرمانەکێش و هەر یۆ یاگۆ وێشانە بە پاشەکەوت وستەی بەشێو چی فولکلۆرە بەپیتەیە پارێزەرێ فەرهەنگوو وەڵاتەکەیشا با.
ئاواتوو لەش ساقی،سەربەرزی،سەرکەوتەی و نەبەزیایم هەن پەی کاک کوورشی و خامە ئەرەنەکاسیاکەیش تا ئەواڕەم هەورامانی جە بەر و بەرهەمە کەڵکدارەکاش بێ پشک نەکەرۆ.

ئۆمید حەبیبی.نۆدشە یەکوو پاژەرەژوو 1400