كۆماری ئیسلامی ئێران پێویستە ئەوە باش بزانێت كە بە سیاسەتی سێدارە، گرتن و هەڕەشە لە چالاكانی سیاسی، كرێكاری و هەموو ناڕازایان، هیچ دەسەڵات و دەوڵەتێك ناتوانێت خۆی رزگار بكات.
فوئاد بێریتان- هاوسەرۆكی كۆمەڵگای دیمۆكراتیك و ئازادی رۆژاەڵاتی كوردستان – كۆدار لەبارەی خۆپیشاندانەکانی ئێران و رۆژهەڵات، گۆشەگیری سەر رێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان و چەند پرسێکی دیکە بە ناونیشانی " بەرەی تێكۆشانی دیمۆكراتیك و هاوبەشی گەلان، رێكارێكی بنەڕەتیە بۆ تێپەڕبوون لە قەیرانی هەیی" هەڵسەنگاندنێکی ئەنجامداوە ئەمە دەقەکەیەتی.
لەم قۆناخەدا كە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست شەڕێكی بەرفراوان بە شێوازگەلێكی جیاواز لە ئارادایە، ئێران زیاتر لە وڵاتانی دیكە رووبەڕووی گرفت و مەترسیگەلێكی دژوار بۆتەوە، رۆژانە شاهیدی زیاتربوونی رێژەی بێكاری، هەژاری، پەرەسەندن و قووڵتربوونەوەی نابەرابەری و هەروها؛ بەرزبوونەوەی ئاستی زوڵم و زەختی رژێم لە سەر چین و توێژە جیاوازەكانی كۆمەڵگا بەتایبەت ژنان و جەوانانین. كەڵەكەبوونی داخواز و داواكارییەكانی رێكخراوە مەدەنییەكان و هەروەها و چین و توێژە جیاوازەكانی كۆمەڵگا، بەتایبەت ژنان، گەنجان، كرێكاران، مامۆستایان، دووكانداران و هونەرمەندان لە لایەك، لە لایەكی دیكەشەوە زۆربوونی گوشار و زەخەت لە سەر چالاكانی مافی مرۆڤ، ژینگەپارێزان، زیندانیانی سیاسی و هەروەها شەپۆلی بەرفراوانی دەستبەسەركردنی خەڵكی ناڕازی و راپەڕیوو و دەركردنی سزای لەسێدارەدان بۆ بەشێك لە دەستبەسەركراوان، پیشاندەری دەسپێكردنی قۆناغێكی نوێ لە سیاسەتی سەركوت و ترس و تۆقاندنی كۆمەڵگا لە لایەن رژێمی داگیركەری ئێرانەوەیە.
لە هەمان كاتدا، پەرەسەندن و بەرینتربوونی ناڕەزایەتیەكان و پێداگری گەلانی ئێران و رۆژهەڵاتی كوردستان لە سەر داواكاریە رەوا و دیمۆكراتیكەكانیان پیشاندەری دەسپێكردنی قۆناغێكی دیكە لە بەرخۆدان و تێكۆشانێكی نوێ و سەردەمیانەیە. بەم پێیە لەوەها پێواژۆیێكدا كۆمەڵگا و رەوت و لایەنە ناڕازییەكان لە دەسەڵات و دۆخی هەیی، لەهەر شتێك زیاتر پێویستیان بە بەرەیێكی دیمۆكراتیكە كە بتوانێت سەرهەڵدان و ناڕەزایەتیەكان بەشێوەیەكی كاریگەر و راست ئاراستە بكات و ماف و داواكاری گەلان دەستەبەر بكات. پێویستە كە پارت و هێزە جیاواز و دیمۆكراتیكەكانی جەماوەر، بەرەی دیمۆكراتیك و هاوبەشی گەلان پێكبەێنن و قۆناغێكی نوێ لە ناڕەزایەتی جەماوەری و هاتنە سەرشەقام دەسپێبكەن، ئەمەش تاقە رێی و رێبازی هاتنەئارا و جێگیربوونی یەكسانی و ئازادیە. سیستەمی هەنووكەیی زاڵ بەسەر ئێران خاوەن روانگە و تێگەیشتنێكی سەرەڕۆیانە كە لەپێناو سەركوتی زیاتری گەلانی زوڵم لێكراو، لەگەڵ دەوڵەتانی دەستەڕاستی و كۆنەپارێزی هەرێمەكە بەتایبەت دەوڵەتی فاشیستی توركیا كەوتووەتە ناو پەیوەندی و دانوستاندن. دەسەڵاتی توركیاش لە چوارچێوەی سیاسەتگەلێكی بەرژەوندیخوازانە و پراگماتیستی لە هەوڵی ئەوەدایە كە بە كەڵك وەرگرتن لە خاڵە لاوازەكانی ئێران، ئەم رژێمە بكات هاوڕێی خۆی و پەلكێشی ناو شەڕی بكات. بەڵام بزووتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كورد هەنووكە لە سایەی یەكیێتی گەل و گەریلا لە بەهێزترین ئاستی خۆیدایە، كەوابوو هەرلەئێستاوە ئەم پیلانگێڕیە ئاشكرا و پووچەڵ بۆتەوە.
ئەم رۆژانە لە شەقامەكانی ئێران رێبازێكی نوێی تێكۆشان بە پێشەنگایەتی ژنان و گەنجان لە ئارادایە كە ئەگەر دەسەڵات راست و دروست مامەڵەی لەگەڵ نەكات و گوێ بۆ داخوازی گەلان نەگرێت، لە داهاتوودا دەرفەت و دەرەتانی قەربووكردنەوە و پاشگەزبوونەوەشی نیە. تاقە رێ لە بەردەم رژێمی ئێران بۆ تێپەڕبوون لە قەیرانی هەنووكەیی، چارەسەری دیمۆكراتیكی كێشەی گەلی كورد و گەلانی دیكەی ئێرانە. كۆماری ئیسلامی ئێران پێویستە ئەوە باش بزانێت كە بە سیاسەتی سێدارە، گرتن و هەڕەشە لە چالاكانی سیاسی، كرێكاری و هەموو ناڕازایان، هیچ دەسەڵات و دەوڵەتێك ناتوانێت خۆی رزگار بكات.
سیستەم و دەسەڵاتی ئێران هەنووكە بە هۆی ئەوەی كە كەلێنكی قووڵی لەنێوان خۆی و گەل دروست كردووە، لەبەردەم دوو بژاردەدایە؛ یان شەڕ، یان گۆڕانگارییەكی ریشەیی و دیمۆكراتیك. بێگومان سەرچاوەی كێشە و گرفتەكانی ئێستای ئێران لە نەبوونی خسڵەتی دیمۆكراتیك، وەلاوەنانی گەلی كورد و گەلانی دیكەی و گوێنەدانە بە داواكاری و مافەكانیان. ئەم سیاسەت و هەڵسووكەوتەی رژێم هەتا ئێستا هیچ ئەنجام و دەستكەوتێكی جیا لە تراژدی، كوشت و بڕ و قووڵتربوونەوەی قەیرانەكانی بەدواوە نەبووە. لە رۆژی ئەوڕۆدا كوردان لە سەرجەم ناوچەكەدا بوونەتە پێشەنگی هاوپەیمانی دیمۆكراتیك لەگەڵ گەلانی دیكە و ئەم توانا و هێزەشیان دەگەڕێتەوە بۆ ئەو روانگە و رێبازە دیمۆكراتیكەی كە گرتوویانەتە بەر. پێویستە ئەوە بزانین كە پارچەكردنی كوردستان لە رابردوودا چەندە بۆتە هۆی دروست بوونی جوگرافیایێكی قەیراناوی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئێستاكەش دروست بوونی هاوپەیمانیگەلێكی دیمۆكراتیك و چارەسەری دیمۆكراتیانەی كێشەی گەلی كورد و گەلانی زوڵم لێكراوی دیكە لە ئێران، بەهەمان ئەندازە دەتوانێت ببێتە هۆی چارەسەری قەیران و ئاڵۆزییەكانی هەیی. هەڵبەت چارەسەری كێشەگەلێكی گرینگ و دژواری وەك كێشەی گەلانی ئێران و بەتایبەتی كێشەی گەلی كورد، بەبێ كردنەوەی دەرگای دانوستاندن و هەبوونی روانگەیەكی راست مومكن نابێت. گەلی كورد و بزووتنەوەی ئازادیخوازی، خاوەن پرۆژە و نەخشەرێگایەكی گونجا و كارامەن كە دەتوانێت ئێران بگەیێنێت بە ئاستێك كە ببێتە نموونەیەكی دیمۆكراتیك لە هەموو ناوچەكە. ئەمە رێكار و رێبازێكی نەتەوەگەرایانە و یا لەسەر بنەمای هەڵوەشاندنەوەی دەوڵەت و پارچەكردنی جوگرافیایی نیە، لەڕاستیدا كورد پێویستی بە وەها رێكار و رێبازێك نیە. كورد، بەلووچ و گەلانی دیكەی ئێران بژاردەی دیمۆكراسیان هەڵبژاردووە، بەڵام هێندێك لایەن و رەوت رێكاری دیمۆكراتیك و پرۆژەی راستەقینە بۆ خزمەتكردن بە بەرەی جەماوەرییان بەلاوە ناوە و ئامادەن كە سەرهەڵدانی جەماوەری لە ئێران و كوردستان و هێڵی پاراستنی جەوەەری و رەوا بكەنە قوربانی رێكاری شەڕ و دەسەڵاتخوازی خۆیان. ئەمەش دێتە واتای خزمەت كردن بە بەردەوام بوونی سیستەمی پاشكەوتووی ناوخۆیی و ئەمپریالیزمی دەرەكی. هێڵی بەرخۆدانی جەماوەری نە وەك شەڕئەنگێزی ناوخۆییە و نە لە گەڵ هێڵی شەڕی جیهانی دەبێتە یەك. سیستەم و مۆدیلی رۆژئاوای كوردستان بە روونی ئەوە پیشاندەدات و دەیسەلمێنێت كە كورد بەشوێن جیابوونەوە و قووڵتركردنەوەی قەیرانەكان نین، بەڵكوو لەپێناو چارەسەری دیمۆكراتیكدا، رووڕاست و جیددین و سووریشن لەسەر ئەم بابەتە.
كۆماری ئیسلامی پێویستە ئیدی لەوە تێبگات كە بە رێكار و رێبازگەلێكی موحافزەكارانە، ترس و دوودڵی ناتوانێت كێشەكان چارەسەر بكات، بەم شێوازە تەنیا دەرفەت و دەرەتانەكان بۆ چارەسەری دیمۆكراتیك لەدەست دەدات و بازنەی گەمارۆ و دەورپێچ لەسەر خۆی تەنگتر دەكات. روانگەی ناوەندگەرایی دەوڵەت و روانگە و رێبازی نەتەوەگەرایانەی هێندێك لە لایەنە ناڕازی و دژبەرەكانی رژێم، هیچكامیان چارەسەری لەگەڵ خۆیدا ناەێنێت و تێپەڕبوون لە هەردوو سیاسەت و روانگە، لە خاڵە پێویستەكانی چارەسەری كێشەكەن. كۆماری ئیسلامی پێویستە خۆی دووربگرێت لە سیاسەتی گوشار، سەركوت، دەستبەسەركردن، ئەشكەنجە، قەدەغەدانان، لەسێدارەدان، ترس و تۆقاندن و پەرەپێدانی كەشی ئەمنییەتی و ملیتاریزەكردنی كۆمەڵگا كە هەموو ئەمانە، لە دژی پەرەپێدانی سیاسەتی دیمۆكراتیكن. چەندە دەوڵەت دووربكەوێتەوە لە روانگە و سیاسەتە ئەمنییەتییەكانی رابردوو و پاشگەز بێتەوە لە بەردەوامكردنی، ئەوەندەش متمانەی گەلان و لایەنە جیاوازەكان بە رژێم زیاتر دەبێ، ئەمەش بەستێن و دەرفەتێك بۆ چارەسەركردنی دوو لایەنەی ئەو كێشە و گرفتانە دروست دەكات كە ساڵانێكی دوور و درێژە لە ئارادان؛ بەڵام هەنووكە بە هۆی نەبوونی ئیرادە و بوێری دەسەڵات بۆ چارەسەری دیمۆكراتیكی كێشەكان، رێگایەكی دیكە جیا لە تێكۆشانی جەماوەری و هاتنە سەر شەقام بۆ گەل نەماوەتەوە.
كۆمەڵگای دیمۆكراتیك و ئازادی رۆژهەڵاتی كوردستان – كۆدار پێشتر نەخشەرێگای دیمۆكراتیك و پرۆژەی كرداری بۆ هەنگاونان لەپێناو دیمۆكراتیزەكردنی ئێرانی پێشكەش كرد، لەم پرۆژەیەدا خوازیاری گۆڕانگاری ریشەیی لە ئێران و ئازادی گەلان لەسەر بنەمای روانگە و رێبازگەلێكی جەماوەری و دیمۆكراتیك بووە. تەوەری بنەڕەتی پرۆژەكەی ئێمە لەسەر بنەمای رێكخستن و ئازادی گەلانە. كۆدار نە دۆخی هەنووكەیی كۆمەڵگا و دەسەڵات قەبووڵ دەكات و نە دەكەوێتە شوێنی هێزە دەرەكییەكان. ئێمە پێكهێنانی بەرەی دیمۆكراتیك و هاوبەشی گەلانی ئێران بە ئەخلاقی ترین و سیاسی ترین رێباز و رێگەچارە دەزانین، خوازیاری هاتنەدی و پێشخستنی سیاسەتی دیمۆكراتیك لە سەر بنەمای دیمۆكراسی خۆجێیین كە لەم چوارچێوەیەدا، كورد نەوەك رۆڵی رابردوو و نەریتی خۆی كە تەنیا هەبوونێكی سیاسی بێت، بەڵكوو بە پێشخستنی ناسنامە و سیاسەتێكی نوێ، دەبێتە پێشەنگی بونیادنانی كۆمەڵگایەكی دیمۆكراتیك و ئازاد.
لەم قۆناخەدا خاڵێكی دیكەی گرینگ بۆ گەلی كورد، بابەتی دۆخی "رێبەر ئاپۆ" یە. بەردەوامی سیاسەتی ئەشكەنجە و گۆشەگیری لەسەر رێبەر ئاپۆ بە هیچ شێوازێك قەبووڵ ناكرێت، گەلی كورد خوازیاری نەهێشتنی ئەم سیاسەتە و داخستنی زیندانی ئیمرالین. پێویستە هەركەسێكی وڵاتپارێزی كورد و هەروەها هەر مرۆڤێكی ئازادیخواز كە بەشێوەیەكی ئازادانە بیر دەكاتەوە، ئەو دۆخەی رێبەر ئاپۆ پەسند نەكەن و لەدژی رابوەستن. هەروەها پێویستە ئەو سیاسەتەی كە دەرحەق بە رێبەر ئاپۆ پەیڕەو دەكرێت شەرمەزار بكرێت و بە شێوەیەكی باشتر و بەرینتر رای گشتی جیهانی لێ ئاگادار بكرێتەوە. خاوەن دەركەوتن، نزیكایەتی و هەڵسووكەوتێكی سۆزداری و لە ئاستی هەستدا، ئەنجامێكی ئەوتۆ لەگەڵ خۆی ناهێنێت. فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ، فەلسەفەی بەكرداری كردنی زانیارییەكانە. ئەگەر چەن وشەیەك لەسەر ئازادی گەل و مرۆڤایەتی بزانین و ئەوە بخەینە بواری كرداری، باشتر و بەكەڵكترە لەوەی كە هەزاران وشە و رستە بزانین و بەو پێیە هەڵسووكەوت و كردار نەكەین. رێبەر ئاپۆ بەم فەلسەفەیە، كوردستانی ژیاندەوە و تاكی كوردی دووبارە گەیاندەوە سنوورەكانی مرۆڤایەتی و ئازادی. شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی كە ئێستا هەموو ئێرانی گرتۆتەوە و لە ئاستی هەموو جیهاندا پاڵپشتی بۆ دەردەبڕن، سەرچاوەكەی بۆ هەمان فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ دەگەڕێتەوە كە توانیویەتی كۆمەڵگا لە گێژاو و زەلكاوی لەخۆبێگانەبوون كە بەرەەمی دەستی نەیارانە رزگار بكات.
كەوابوو پێویستە هەر مرۆڤێكی خاوەن ویژدان، بە ئاگاهی لەوەی كە مەترسی لەسەر ژیانی رێبەر ئاپۆ و گیراوانی دیكە سیاسیە، هەموو هێز و هەوڵی خۆی بخاتە گەڕ بۆ ئازادی ئەوان و لە چوارچێوەی دروشمی كات، كاتی خاوەندەركەوتن لە "رێبەر ئاپۆ"یە پەرە بە سەرهەڵدان و ناڕەزایەتیەكان بدەن.
لە كۆتاییدا بەسەرنجدان بەوەی كە ئیدی لە ئێران دۆخێكی نائاسایی هاتوەتە ئاراوە و ئەم دەسەڵاتە ناتوانێت وەك رابردوو درێژە بە سیاسەتە دژەمرۆڤانە و دژەگەلی خۆی بەدات و هەروەها، بە ئاگاهی لەوەی كە ئاستی و شێوەی بەشداری جەماوەرییە كە دەتوانێت داهاتووی ئێران دیار بكات، پێویستە هەر شارۆمەندێكی ئێرانی لە هەموو دەرفەت و تواناكانی خۆی بۆ گەیشتن بە ئازادی و سەركەوتن كەڵك وەربگرێت. بۆ پێشگرتن و لابردنی مەترسیەكان لەسەر رەوتی سەرهەڵدان و ناڕەزایەتییەكان، پێویستە هەموو چین و توێژ و بەشەكانی دیكەی كۆمەڵگا بێنە پاڵ ناڕازیان بە تایبەت ژنان و جەوانان. جارێكی دیكە سڵاو دەنێرم بۆ هەموو ئەو تێكۆشەرانەی كە لەپێناو بونیادنانی كۆمەڵگایەكی ئازاد و دیمۆكراتیك لە ئێران، كوردستان و ناوچەكە هەموو هەوڵی خۆیان خستۆتە گەڕ. بێگومان بە درێژەدان و بەرزكردنەوەی ئاستی تێكۆشان دەگەین بە ئازادی و ئارامی.
هـ . ب
