خاوەنکار؛ جەژن حەقیقەت
" یاری وە قسە مومکنە جۊر ئایین بایدە وەر چاو، وەڵام فرە فرەتر وە ئایین فکر کەید و تەمام مروڤەیل ئازادی‌خواز و حەق‌شناس وە ژێر چەتر خوەی دۊنێ".
ڕێگە و ڕێباز یاری پارادایم و ئیدئۆلۆژێگە کە وە دۊای کات و سات و ڕۊداوەیل جیاواز وە دی هاتێیە و سەردەم ئیسەیش هەر وەی ڕێیه وەرەو نووا چێ. ئیە هەر ئەو مژارەسە کە وە ئەوەڵ تا ئیسە وە ناو “ڕەمز” وەلێ یاد کریاس.
جەهان‌بۊنی و فەلسەفەی یاری وە سەر ئەساس “مروڤ خودایی” بنچینە نریاس و یە یانێ دۊنای‌دۊن!
دۊنای‌دۊن تەنیا وشەیگ ئەڕا وەتن یا نۊساین نییە، دۊنای‌دۊن ڕێگە و ڕێباز پەروەردەی ڕاستەقینەی مروڤایەتی‌یە.
ئەڕای یە کە وە مروڤ مەجاڵ دەی تا خوەی وە بەرزتەرین مەرتەبەیل گەورای مروڤایەتی کە هەر ئەو حەقیقەتەسە بڕەسنێ.
ئەورە کە وڵات یارە و عشق پاک؛
ئەورە کە مەنسوور حەلاج وە وەتن وشەی “ئەنەل‌حەق” تەجروبەی کرد.
ئەساس یار بۊن، قەوڵ و پەیمان، ئەخڵاق و سەرسپاردنە، تا ڕادەیگ کە سوڵتان سەحاک و شەورای هەف‌تەنیش هەر ئەیجوورە سەر خوەیان سپاردن.
لە ناو باوەڕ یاری ئازادی جنسییەتی ڕۆکنێگ ئەساسییە تا جایگ کە ژن و پیا وە ناو تەواو مافەیل خوەیان هۊچ جیاوازێگ وەل یەکترەکیا نەیرن، لەی‌بارە سوڵتان سەهاک وە کەڵامێگ دڵ‌نشین ئەیجوورە هۊشێت کە: “تەوفیرشان نییەن کناچێ و کوڕی”!
وە ناو کۆمەڵگایگ کە ژن تەنیا ئەڕا خزمەت وە پیا شناسیان، بۊن “دایە ڕەمزبار” وە ناو شەورای هەف‌تەن شروعێگ گەورا بی؛ دەسپێ کردنێگ ئەڕا ئازاد بۊن جنس ژن وە سیستم زاڵم و دەسەڵات‌دار نێرسالار!
ڕێگە و ڕێباز یاری چۊنیەتی ئەخڵاق و شوڕش گەل ژێردەس و مەزڵووم وە مەبەست ڕەسین وە مافەیل خوەیانە.
یاری وە قسە مومکنە جۊر ئایین بایدە وەر چاو، وەڵام فرە فرەتر وە ئایین فکر کەید و تەمام مروڤەیل ئازادی‌خواز و حەق‌شناس وە ژێر چەتر خوەی دۊنێ.
چوار ئەساس شوڕش یارسان، “پاکی، ڕاسی، نیستی و ڕەداباری‌یە” کە وە ناو ئەی جەهان‌بۊنی‌یە هیچ مەحدوودیەتێگ نەیرێ.
دروشم و پەیام شوڕش یارسان جەم‌گەرایی و یە کە دی ئیسائەولا ژن مڵک پیا و کاڵایگ ئەڕا ئستفادە نییە. وەیرە قبڵە جەم‌ـــە و تەسمیمەیل یاران وە سەر ئەساس ئاشتی و ئازادی جەهان وە زەنجیر بەرژەوەندی‌خوازی، دوژمنی و تاک‌گەرایی، وە ناو جەم گیری‌یەی.
جیا وە مروڤ و مروڤایەتی، گیاندارەیل ترەکیش وە ناو ئەی باوەڕە جۊر کۆمەڵگایگ ئکۆڵۆژیک قەرار گرن کە وەی بارەیشه سوڵتان سەهاک هەم‌دوارە کەڵام هۊشێ:
“دەخیلەن پەریت نەشانۆ یەک تیر
مەلان و مووران هەنەن لانە گیر
حەرامەن دەس پەی کەمان بەردەن
ڕازی نەویانیم وە نەخچیر کەردەن”
وە ئیەیش یانێ: گیاندارەیل تریش ماف ژیان دێرن و کۆشتنێیان حەرامە!
وەل ئەی سەروتارە وە فەلسەفەی یارسان، لەبارەی جەژن خاوەنکار وە سەردەم ئیسە پێویستە شی‌کاری فرەترێگ بدریەی.
جەژن خاوەنکار وە دۊای جەژن نەورۆز گەوراترین و دیرۆکی‌ترین ڕەسم وە ناو کۆمەڵگای یارسان و توانیم بۊشیم کوردەواری‌یە.
ئاشکەرا بۊن شوڕش یارسان وە دژایەتی فرەی ڕابەرەیل سیاسی و عەقیدەتی سەردەم خوەی دەس وە پێ کرد و واکۆنش ئەبژەگەریەل سەردەم وە چاو خوەی دی.
سوڵتان سەهاک و یارەیلێ پاوەگەزدان پێشە کردن و سێ شەو و سێ ڕۆژ بێ ئەوە کە حەتا قەترەیگ ئاو بخوەن تێکۆشان کردن و وە سەرکەفتن ڕەسێن.
وەی ناوە دوارە ژنێگ ئازاد بۊن خوەی نیشان دا وە ئامادە‌کردن خواردەمەنێگ وە کەڵەشێر، مەنێگ برنج، نان و چارەکێگ ڕۊن خوەی وە ئەی پاوەگەزدان گەورا بەشدار کرد و یارەیلیچ وە ژەنین ساز تەمۊرە، دۊای بەرخوەدانێگ سەرفەرازانە جەژن گەورایگ گرتن.
مروڤێگ کە وە ناو ئایینەیل وەرین، ناتەوان، ترسوو، زەعیف، تاوان‌بار، عاسی، حەریس و ڕێ‌گۆم‌کەر، نیشان دریایۊ، وە بۊنەی جەهان‌بینی نوێگ وە کۆمەڵگا وە داڵگ بیو وە ناو ڕێگەی ئازاد و شەفاف قەرار گرت، مروڤێگ کە خوەی وە کۆیلەیی چین دیکتاتور ئازاد کرد و بییە خاوەن ئەندیشە و فکر و باوەڕ!
وە ئاخرەو وەل وە هۊر هاوردن ڕۊداو “مەڕنۆ” و ڕۆح بەرخوەدان، پاوەگەزدان و سەرکەفتن یارەیل وەل ئەی کەڵامە وە سوڵتان سەهاک کە هۊشێ:
“یاران یار مەیۆ
دووسان مزگانی دەنگ یار مەیۆ
سەڎای کەش و کۆ، بەڕ و بار مەیۆ
مزگان مزگانەن، خاوەنکار مەیۆ”
جەژن خاوەنکار وە تەواو مروڤەیل ئازادی‌خواز و نیک‌ئەندیش پیرۆزبایی هۊشیم و هیواداریم کە ڕۆح بەرخوەدان سوڵتان سەهاک و یارەیلێ کە ئێمڕۆژە وە ناو تەڤگەر ئازادی کوردستان تەجەلی پەیا کردێیە درێژە پەیا بکەیتو بڕەسێتە سەرکەفتنێگ گەوراتر کە تەواو وڵات، ڕۆژهەڵات ناوێن و وە ئاخرەو تەواو جەهان بگرێتە وەر.
سەرچاوە: ماڵپەڕی کۆدار
هـ . ب
