عەبدوڵڵا ئۆجالان، ڕابەرو گەلوو کورڎی هەمیشە گەلش جە قڕکەردەی و مەترسییەکا سیاسەتو تاونایۆ هۆشیار کەردەنۆ و ماچۆ: سیاسەتو تاونایۆ قۆرخکاری دەسەڵاتی و سەرمایەین سەرو گروپە کۆمەڵایەتییەکا گلېرگەو شارستانییەتی، جە ڕاو تنووتیژی جەستەیی ڕووت، بێکاریی و ئاورایۆ، دەوڵەتو تورکیچ پېسە دڕندەتەرین دەوڵەتی سیاسەتو ئەسڕیەیۆیش ۋەرا ۋەر بە گەلوو کورڎی پەیڕەو کەرڎەن.

عەبدوڵڵا ئۆجالان، ڕابەرو گەلوو کورڎی جە کتێبو مانفیستۆی شارستانییەتی دیموکراتیکینە جە بەرگو پەنجەمینە باس جە سیاسەتوو تاونایۆ (ئاسیمیلاسیۆن)و گەلی مکەرۆ جە لایەنو دەسەڵاتیوە، بە جۆرێوە کە گروپە کۆمەڵایەتییەکا وزۆنە ئاژەو کۆیلایەتییوە، ئشناسنامەشا پارچە پارچە مکەرۆ و مڎرامانشا دلېنەبەرۆ، زیاتەر جە ١٠٠ ساڵېچا دەوڵەتو ئەرەگیرو تورکی بە مەرامو ئەسڕیەیۆ گەلوو کوردی سیاسەتو تاونایۆ پەیڕە و مکەرۆ.

سیاسەتو تاونایۆ چێشا و ڕابەر ئاپۆ چنی باسش مکەرۆ؟

ڕابەر ئاپۆ، جە بارەو سیاسەتو تاونایۆ  و کاریگەرییەکاش سەرو گەلی ماچۆ: سیاسەتو تاونایۆ قۆرخکاری دەسەڵاتی و سەرمایەین، سەرو گروپە کۆمەڵایەتییەکا دلۍ گلېرگەو شارستانییەتی و وزاشا ئاژەو کۆیلایەتییوە، ئانەی جە ئاژەو سیاسەتو تاونایۆینە بەبنەما مگیریۆ، ئانەنە کە بە کەمتەرین شیەینە کۆیلە پەی کارابیەی میکانیزموو دەسەڵاتی و قۆستەیۆ پێکبۍ، ئا گرووپۍ ئاسیمیلە مکریا ئشناسنامەشا پارچە پارچە مکریۆ و مڎرامانشا دلېنەبریۆ، بە جۆرێ عالتەرین کۆیلەو نوغبەو دەسەڵاتیشا چنە وەش مکریۆ.

کەسایەتی ئاسیمیلەکریای چنینا؟

جە بارەو کەسایەتی ئاسیمیلە کریایۆ باس چانەیچ مکەرۆ، سەرەکیتەرین ئەرک گنۆ ئەستۆو کۆیلەی ئایسیمیلە کریای، ئانەنە کە بەشێوێوە ڕەها هامشێوەو سەردارەکەیش بۆ، پەی ئانەی یاگۍ ۋێش دلۍ سیستەمینە بکەرۊوە، تەنیا ڕا پەی ژیۋای و مەنەیۆی کە پیشکەشش کریان، ئانەنە کە ساتێ زووتەر دەس جە ئشناسنامە کۆمەڵایەتییە قەڎیمیەکەیش ۋەربڎۆ و ۋێش چنی کلتوورو سەردارەکاش بگونجنۆ، هەرپۊکەی ئا گلېرگەی توش و سیاسەتو تاونایۆ بیەن، جە پرۆژەو بێوژدانی، بێئەخلاقی و مرۆڤی ناهۆشمەنڎی پێکمۍ کە دەسەمۆ کریان و خەسیان، ئا جۆرە  مرۆڤۍ پەی خزمەتکەردەی و نۆکەری وەڵێکۊتەی مکەرا، هیچ قەرار و کردەوێوە ئازاڎانەشا نییا، گولانۍ کریێنۍ پەی ئاژەڵێوە جە شێوەو مرۆڤینە.

دەسەڵات چ چەکێ بەکاربەرۆ پەی تاونایۆ گەلی؟

ڕابەرو گەلوو کوردی چی بارۆ ماچۆ، چینی سەردەس پەی سەپنای ئا بێ ئشناسنامەییە سەرو گلېرگەی ئایسمیلەکریایرە دووۍ چەکۍ سەرەکیۍ بەکار مارۆ یوەمشا، تنووتیژی جەستەیی ڕووتین، جە حاڵەتو بەرکۊتەی گولانەتەرین یاخی بیەی و سەرهۊرداینە، شمشێرەو قڕکەردەی ئینا گەردنوو ئاڎینە، دووەمیچشا حاڵەتو ئاورای و بێکارییا، ئا یاسۍ جابەجێ مکریۆ کە ئەگەر جەخت سەرو ئشناسنامەی کلتووری ۋێت بکەری و نەبی بە خزمەتکارو سەردارەکەیت، کەلێت بەرا ئاسمانەرە یاخود بە ئاورایی مەنیۆ.

کورد پېسە قوربانی دەسوو سیاسەتو تاونایۆ

ڕابەر ئۆجالان، جەخت سەرو ئانەیچ مکەرۊوە کە گەلوو کوردی گەورەتەرین قوربانی دەسوو سیاسەتو تاونایۆین جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە کە سەرو کورد بیەی باجش دان، جە شاڵاوو بێکاریۆ دەسپنەمکەرۆ تا قڕکەردەی و جینۆساید کەردەی ملۆ، ئەگەر تاکێوە کورد سیاسەتو کلتووری دەوڵەت- نەتەوەی نەپەسینۆ، هەرچڼە بە توانایچ بۆ گرڎوو دەروازەکا پەرەسانای کەسایەتی و ئەرەمەرزیاکاش سەرەرە وزیارە، ئا کاتیچە کە تاکەکۍ گەلوو کوردی گنا ۋەردەمو سیاسەتوو تاونایۆ، یا ڕادەسبیەی ئارەزوومەندانەی هۊرچنا و دەروازەکێش ڕووەرە مکریاوە، کە ڕەنگە تا ئاستو سەرۆک کۆماریچ بلۆ، یاخود  تەسلیم نمەبۆ و مڎرامان هۊرچنۆ، گرڎ جۆرە بەڵا و کارەساتێویچ بە قڕکەردەیچۆ وەرو چەما مگېرۆ.

پەکەکە چنی شکسش بە سیاسەتو تاونایۆ سەرو گەلوو کوردی ئاورد؟

جە درێژەو باسو سیاسەتو قڕکەردەینە سەرو کوردا باسچانەیچ مکەرۆ ، ئەرەکۊشای پەکەکەی جە بنەڕەتەنە مەرامش وستەی ڕووەو پەرسو کوردی بۍ جە ڕاو بەڵگە ئایدۆلۆژیاکاوە، سیاسەتوو نکۆڵیکەردەی و قڕکەردەی بە پەنهانی لوۍ ڕاوە جە لایەنو سیستەمیوە، کاتێ جە ڕاو تیرۆری ئاشکرایۆ هەوڵو جابەجێکەردەیش دریا، دەورێوە وەرچەمش دی  کە پەرسوو کوردی جە پەرسوو ئشناسنامەی ئایدپلۆژییوە پەی پەرسەکا جەنگی و ئەرەکۊشای بواڕۆ، جە هەشتا ساڵی ۋییەرڎەنە کورد ناچار کریابۍ دەسبەردارو بیەو ۋێش بۆ، ئاڎیچ جە ڕاو بەکار ئاوردەی تنوتیژیی و ئامرازە ئابوورییەکاوە بەدیئامابۍ، سەرشارە سەپیابۍ بە ناچاری قبووڵشا کەردەبۍ، ڕاسی گەل و گلېرگێوە کە ئارانە بۍ کە جە ۋێش نامۆ کریابۍ، چێکەنە هەڵمەتەو ١٥و ئابو ١٩٨٤ جە بنەڕەتەنە ئا نامۆ بیەیشە ماڕا، پی جۊرەیچە سیاسەتو نکۆڵیکەردەی و قڕکەردەی و ئەنجامەکێش مایە پووچۍ کەردۍ.

چێگەنە پەیما بەرگنۆ کە ڕابەر ئاپۆ جە ئاواکەردەی ئی شۆڕشەینە وەڵۍ گرڎ چێوێنە خەمو زینڼەکەردەیۆ کوردینە بیەن، چونکی جە دماو کۊتەی مادەکاوە کورد ۋەردەمو قڕکەردەی کلتووریی و جەستەیینە بیەن هەمیشە، شوناس و کلتوورو کوردی جە گرڎ لېوە بە عەرەب، تورک وفارسی کریۍ و ئانەش نەمەنەبۍ بە تەمامی سڕاشۆ، کۊشش و جەمۍ جە زانایا و خۊنڼەوارا نەبیۍ جە سەڎەو هەژدەینە زۋانەکەیچش ۋەردەم و ئەسڕیەیۊینە بۍ، بەڵام پەکەکە بە ڕابەرایەتی عەبدوڵا ئۆجالانی کوردش چانەی پارێزناو بە گرڎوو دنیێش وات مرۆڤایەتی خیانەت چا شۊنۍ مکەرۆ کە لانکەو مرۆڤایەتی بیەن، گەلوو کوردی هەزاران ساڵېن جە زاگرۆسەنە ژیۋان  و ژیارێوە دۊڵەمەڼش پێشکەش بە مرۆڤایەتی کەردەن، هەرپینەیچ تاکو کوردیش جە ۋۍ بەکەم زانای و نامۆ بیەی جە ۋێش ڕزگار کەرد، پۊکەی دووژمن نەتاواش ئی گەلە قەڎیمیە کە ڕێخەش کوانەرە چی خاکەنە پسەرۆوە و جە چوارچێوەو فکرو ڕابەر ئاپۆینە جارێوەتەر ۋێش دیۆ و دووژمنیچش ئشناسا، جە ئیساتێچەنە جەنگوو گرڎوو مرۆڤایەتی مکەرۆ تەنیا جەنگوو مەنەیۆ گەلوو کوردین.