جەمیل بایک، هامسەرۆکو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی: "بەبێ هامکاری پەدەکەی، دەوڵەتو تورکی نۍ دلۍ پانیشتی. جە ئیساتێنە جەنگێوە جە مابەینو پەکەکەی و پەدەکەینە نییا، جەنگ ئینا بەینو پەکەکەی و ئەرەگیرا و خیانەتکارانە."
جەمیل بایک، هامسەرۆکو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی جە بەرنامێوە تایبەنە کە جە کەناڵەو ستێرک تیڤینە وەڵا کریاوە، سەبارەت بە ڕۆژەڤوو مەنتیقەکەی و کورڎەسانی هۊرسەنگنای گرنگش وست ڕووە.
بایک بە ئاماژەدای بە گۆشەگیریی سەرو ڕابەرو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی ئەرەیاۋناش،گۆشەگیری یاوان بە ئاستو ئەشکەنجەدای و واتش: " کاروەدای ٦٩ خاوەن خەڵاتا نۆبڵی و پاسکاڵ ساڤۆڵدێلی سیناتۆرو فەرەنسای ۋەرا ۋەر پی گۆشەگیرییە فرە گرنگا." بایک بە جەختکەردەیۆ سەو ئانەی کە دوڵەتو تورکی بەردەواما جە سیاسەتە قڕکارییەکاش پەی ڕاگێرتەی جە چارەسەری کێشەو کوردی، ئاماژەش پانەیە دا کە پەرسو کوردی بەمسۆگەر کەردەی ئازاڎیی جەستەیی ڕابەرو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی چارەسەر مکریۆ.
بایک جەختش چانەیچە کەردۆ کە نمەبۆ حکومەتو عێراقی بۆ بە ئامرازێوە جە جابەجێ کەردەی پیلانەکاو دەوڵەتو تورکینە پەی هرووژمکەردەی سەرو پانیشتوو کورڎەسانی و ئەرەیاۋناش: " چی دەرفەتیە ئیسفاڎە مکەر و حکومەتو عێراقی ئاگاڎار مکەرووە، خزمەت کەردەی بە سیاسەتو کۆمکوژی دەوڵەتو تورکی هەرمانێوە غەڵەتەنە چنەش دوورۍ گندۍ. چوونکی زەرەرۍ فرە بە عێراقی میاونۆ. حەرپاسە ئانۍ دژۍ هامپەیمانی تورکیای و عێراقی و پانیشتینۍ، پەنەوازا کاروەدایەکێشا تەنیا بە قسۍ سنووردار نەمەنۆ. ئەگەر پەیلوایشا چامنەن ئی هامپەیمانیە زەرەرۍ گەورە بە گرڎ لېوە میاونۆ، پەنەوازا دژش ئەرەپڕا و ئەرەگیرکەرا جە وڵاتەکەیشانە بکەرانە جبەر."
دەقوو چەمپەنەکەوتەی جەمیل بایکی هامسەرۆکوو کۆنسەو ڕاوبەریی کەجەکەی چەنی کەناڵوو ستێرک تیڤی:
گۆشەگیری و ئەشکەنجەدان دژوو ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی بەبێ ئێدیشا بەردەوامەن. بێگومان کۆشیای گەلوو کوردی و دۆساشا بەردەوامەن. ماویوە وەڵێ ئیساتێنە ٦٩ خەڵاتورگێرێ نۆبڵی بەیاننامێوەشا وەڵاکەردۆ و داواو ئازادی ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالان-یشا کەرد. هەرپاسە پاسکاڵ ساڤۆڵدێلی سیناتۆروو فەڕەنسای داواش وەنەو وەزارەتوو دادوو تورکیای کەردە، چەنی ڕابەروو گەلوو کوردی کۆ بۆوە. سەروو ئی بابەتا قسێتا چێشێنێ؟
وەڵێ ئانەینە جوابوو پەرسەکێت بدەووە ئاماژە پی خاڵا مکەروو. مانگەو تەمووزینە فرەو یاگانە کۆکوشیێوی وەرفراوانشا دژوو گەلەکەیما کەرد. پی بۆنەوە ئانێ هۆکاروو ئی ئەم کۆکوشییە بێنێ شەرمەزار مکەروو. ئی کۆکوشیێ ئاسایێ نییەنێ. پەی نموونەی پەیمانەو لۆزانی، کە ٢٤و تەمووزینە ئیمزا کریا، هامپەیمانیێوە بێ دژوو کوردی. چی مانگێنە دەوڵەتی داگیرکەر و قڕکەروو تورکی هجوومێوی وەرفراوانش دژوو جمیەری و گەلەکەیما کەرد. ئی کۆکوشیێ دماو پەیمانەو لۆزانیوە تا ئارۆ بەردەوامێنێ. گەلوو کوردی ئارۆ دژوو ئی هامپەیمانییە کۆشیای وێش بەرز کەردەنۆ. گەلەکەما بە کۆشیای وێش هەنگامێ فرێش نیێنێ. بەڵام ئی هامپەیمانییه دژ به گەلوو کوردی هەڵای درێژەش هەن. ڕاسینە دوژمناو گەلوو کوردی ئاواتوازێ دووەبارەبییەیوەی هامپەیمانیی دژوو گەلەکەیمانێ. باوڕم پاسنەنە گەلوو کوردی ئی هامپەیمانییە بەتەمامی دلێنە مبەرۆ. چونکوم چی هاوپەیمانیییەنە واوەی کورد ئینکار مکریۆ و پارچە پارچە مکریۆ. کورد نمەتاوۆنە پی هاوپەیمانییوە درێژە بە ژیوایش بدۆ. گەلوو کوردی ڕاسینە هاگاداروو ئی پلانانە.
٢٧و تەمموزینە وەرنیشت، حەڵەب، قامیشلۆنە کۆکوشیێوی وەرفراوان دژوو گەلەکەیما کریا. تەنیا قامیشلۆنە ٦٢ کەسێشا جە خەڵکیما کوشتێ و ژمارێوی فرێچ بریندارێ بیێ. بکەراو ئا کۆکوشییە شەرمەزار مکەروو. پەنەوازا ئی کۆکوشییە بۆ بایسوو ئانەیە گەلەکەما کۆشیای وێش پەی ئازادیی زیاتر پەرە پەنە بدۆ. واوەی جە مانگەو تەمووزوو ساڵەو ١٩٣٠ قلقلیینە کۆکوشیێوی گەورە دژوو گەلەکەیما کریا. گەلەکەما هەمیشە ئا گەشمەردا هۆش نمەبەرۆوە و پەنەوازا خاوەندارییشا بکەرۆ. ٣ی تەمموزینە ١٠ گەریلێ بە چەکی کیمیایی کۆکوشێ کریێ. جە کەسایەتیی ئادیشانە بە ڕێزدارییوە گردوو گەشمەرداو گەلەکەیما یاد مکەرووە.
جە ٣ی تەباخی نزیک بۆوە، ٣ی تەباخوو ٢٠١٤ کۆکوشیێوی گەورە دژوو گەلوو ئێزدیما کریا، ئیساتێچ هەڕەشێ ئا فەرمانێ دژوو گەلوو ئێزدیما بەردەوامەنە. چی ڕووەوە نمەبۆ گەلوو ئێزدیما ئا فەرمانا ملشارە ئامێنی تەرسەکاشا هۆش بەراوە. پەی ئینەیچە پەنەوازەن هاگادارێ وێشا بانە و چارەنویسوو وێشابە هیچ کەسێوی نەسپارا. جگە جە وێشا هیچ کەسێوە گەلوو ئێزدیی نمەپارێزنۆ. چی دماییوە گردما دیما؛ ئانێ واچێنێ شەنگالەنە هێزما هەن و هیچ تەرسێوی ڕووە نمەدۆ، گەلوو ئێزدیما-یا ڕادەسوو داعشی کەردێ، تا ئیساتێچ چارەنویسوو هەزارا ژەنی و ئێزدیێ نادیارا. تا گەلوو ئێزدیما ئا جۆرە فەرمانێشا مکەرە نەیا، پەنەوازا وێشا ڕێک بوزا، قەوەتێ با، یۆ بگێرا بە ڕۆحوو یۆبییەوە، ئەرەمەرزیایەکاشا و وێپارێزنای وێشا بکەرا. تەنیا پێسە متاوا وێشا جە فەرمانەکا بپارێزنا و درێژە بە ژیوایشا بدانە. پی بۆنەوە سڵام و ڕێزوو وێم ئاراسەو گەلی ئێزدیما مکەروو.
ڕۆشنویرێ، نویسەرێ، زانێ خاوەنداریی جە پارادایموو ڕابەر ئاپۆی مکەرا
چێوێوە هەن بە نامێ ڕاسیی ڕابەر ئاپۆیوە. ڕابەر ئاپۆ گرنگێوی فرە بە فەلسەفە و زانستی مدۆنە، بەها ئینسانییەکا مپارێزنۆ. گردوو ئا چێوا مپارێزۆ کە تارێخەنە خزمەتشا بە ئینسانیەتی کەردەن. پێسە پارادایمێوەش وەش کەردەن. ئانێ ئی پارادایمە مواناوە، ڕابەر ئاپۆ و پارادایمەکەیش مگێرانە باوشی. بە پلێ ئەوەڵی ڕۆشنویرێ، نویسەرێ، هونەرمەندێ، سیاسەتمەدارێ و زانێ خاوەنداریی چی پارادایمەیە مکەرا. هەڵمەتێوی میاننەتەوەییەما پەی ئازادیی ڕابەر ئاپۆی دەس پەنە کەردە. ئی هەڵمەتێ ڕاسیینە لاو دۆساو گەلوو کوردیوە پەرەشا پەنە دریان و ئێمەیچ بەشدارییما هەڵمەتەکێنە کەرد. ئی هەڵمەتێ ئەنجامی فرە گرنگش شۆنەو وێشەرە ئارد. سەروو ئی بنەمێوە پەرسێ وەشە بییە. دماو ئانەیە هەڵمەتەو دووەمی پەرە پەنە مدانە. دۆساو گەلەکەیما، جمیەرەکەما، پارتیما، پارێزنەراو ئازادی و دیموکراسی، کە هەڵمەتەو یوەمێشا کەردە، پێویسا پەرە بە هەڵمەتەو دووەمێچ بدانە. ئێمەیچ بە گردوو هێزیماوە بەشدارێ ئی هەڵمەتێ مبیمێ.
ئی هەڵمەتێ ڕاسیینە دەسش پەنە کەردەن و ڕۆ بەڕۆ ئینا پەرەساناینە، ئانێ لایەنگێرێ ئینسانبییەی، دیموکراسی و ئازادینێ چی هەڵمەتێنە یاگێ مگێرانێ و قسێ مکەرا. ماچا سەرۆک ئاپۆ نوێنەرایەتیی بەها ئینسانییەکا مکەرۆ و پەنەوازا زیندانەنە ئازاد بکریۆ. ماچا: نمەتاوا کەسێوی پاسنە زینداننە بمردنا. ئادێ ڕۆ بەڕۆ خاوەنداریی جە سەرۆک ئاپۆی مکەرا. چی دمایۆ ٦٩ بریاوەو خەڵاتوو نۆبڵی بەیاننامێوەشا پێشکەش کەرد و نامەشا پەی لایەنە پەیوەندیدارەکا نویست. نامەکاشانە بە شێویوی وەرفراوان سەروو چەنیبییەی پەشتیوانیکەردەی جە سەرۆک ئاپۆی و چەنیبییەی پەشتیوانیکەردەی جە کۆشیای گەلوو کوردی پەی ئازادی و دیموکراسیی وەڵا کەردۆ. حەر چا چوارچوەنە نامێوەشا پەی سی پی تی، پارلمانوو ئەورووپای و فرەو ئەرەمەرزیا میاندەوڵەتییەکا کیانا. هەرپاسە جە چاپەمەنی و ئەرەیاونایەکانە وەڵا کریاوە، داواێوە فرە قەوەتەشا کەردە، پێسە ئاماژەتا دا پەنە سیناتۆروو فەڕەنسای نامێوەش پەی وەزارەتوو دادوو تورکیای کیانا و داواش کەردە کرد چەنی سەرۆک ئاپۆی دیدار بکەرۆ.
ئەرجان کەنار کە هاموەخت یۆ جە یوەمین پارێزنەراو سەرۆک ئاپۆی بێ، واتش: "ئا یاسێ دژوو سەرۆک ئاپۆینە مجیێنێرە، ئیتر هیچ کاریگەریێوی چانەشا نییەن. ئاماژەش پانەیە کەردەن، ئیساتێ پەنەوازەن سەرۆک ئاپۆ بە شێوێوی جەستەیی ئازاد بکریۆ. پی بۆنەوە سڵام و ڕێزوو وێم ئاڕاستەو ئا کەسا مکەروو، کە وەڵتەر چا بارەوە قسێشا کەردێنێ، بەتایبەت پەی ٦٩ براوەو خەڵاتاو نۆبڵی و سیناتۆروو فەڕەنسای و ئارجان کەنار. ئادێ نوێنەرایەتیی ویژدانوو ئینسانی و بەها ئینسانییەکا مکەرا. پەوکای ئانە ئادێ مکەراش هەرمانێوی فرە مەبارەکەنە. چێوێوا خزمەت بە ئینسانی مکەرۆ. ڕاسیینە گردشا پەی ئینسانی هەرمانەشا کەردێنە، پەوکای خەڵاتوو نۆبڵی شایانێ ئانەی بێنێ. فرێشا کە ڕابەر ئاپۆی بە پارادایمەکەیش چارەسەرێوی قەوەت خوڵقنان جە فرەو ڕواوە جە ڕانماییەکاو ئادیشا قەوەتتەرێنێ. هۆکاروو ئانەیە، کە ئادێ فرەتەر پەشتگیریی جە سەرۆک ئاپۆی، کۆشیای ئازادی و دیموکراسیی مکەرا، وەروو ئانەیە کە ڕاسییەکێ جە پارادایموو سەرۆک ئاپۆینە موینا. چونکوم پێسە مزاندێ سەرۆک ئاپۆ فەیلەسووفەن. کە سەرنجەش سەروو کێشەکاو ئینسانی و سروشتینێ و گەرەکشا ئا کێشا بەدروسی چارەسەر بکەرۆ.
ئامانج ئازادیی جەستەیی سەرۆک ئاپۆیا
ئا گۆشەگیرییە سەروو ڕابەر ئاپۆیرە سەپییان، گۆشەگیریێو ئاسایی نییەن و یاوان حاسێوی فرە قورس. دەوڵەتوو تورکی گردوو ماف و یاسا میاندەوڵەتییەکا، ئەخلاق، ئینسانیبییەی و ویژدانش پاشێل کەردەن. ئی سیاسەتە کە دژوو ڕابەر ئاپۆی مکریۆ، دژوو هیچ سیاسەتمەدارێوی تەروو جیهانی نەکەردەن. هەقە جە سەرۆک ئاپۆی مکەراوە. ماچا چی گەلوو کوردیت های کەردۆ، ئاستوو هۆشیارییت بەرز کەردێوە، ڕێکێت وستێ و ڕاو سەرەوردایت پەی ڕۆشنێ کەردێوە. ماچا چی کورد جەنگوو ژیوای وێش مکەرۆ، قەرار بێ کوردی بەرا دلێنە. پەوکای سەرۆک ئاپۆی تاوانبار مکەرا و گەرەکشانە هەقەش وەنە بکەراوە. ئا سیاسەتە، کە دژوو ڕابەر ئاپۆی مکریۆ، هەمان سیاسەتا کە دژوو گەلوو کوردی مکریۆ. خاوەنداریکەردەی جە ڕابەر ئاپۆی، داواو ئازادیی جەستەیی بەڕێزیشا و کۆشیای پەی ئا مانێ داواو چارەسەروو پەرسەو کوردینە.
دەوڵەتوو تورکی سیاسەتێوی چانە دژوو ڕابەر ئاپۆی پەیڕەو مکەرۆ، چونکوم گەرەکشەن کوردی بەرۆ دلێنە. ڕابەر ئاپۆ و حەقیقەتوو گەلوو کوردی پێوە لکی دریێنێ. نمەتاوی ئینیشا بە جیا چارەسەر بکەری. ئانێ وەرگێریی جە ئازادیی جەستەیی سەرۆک ئاپۆی مکەرا، پەنەوازا پرسەو کوردیچ بوزانە پەرسەو ڕۆو وێشاوە. ئینە هەرمانێوی دروسەنە. چونکوم پا بۆنەوەن سەرۆک ئاپۆی تابوتوو ئیمرالیینە مدرنا و سیاسەتێوی دڕندانە دژش پەیڕەو مکەرا. تا پەرسەو کوردی چارەسەرە نەکریۆ ئادێ ئی سیاسەتاشا بەردەوامی مدا پەنە. پەوکای مشۆم پەی ئازادیی جەستەیی سەرۆک ئاپۆی بکۆشیا. چونکوم مبۆ بایسوو چارەسەرکەردەی کێشەو کوردی، پەوکای مشۆم پاسە هەرمانە بکریۆ.
پێسە هاگادارێندێ سی پی تی چەمپەنەکەوتەێوەش چەنی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی کەرد، بابەتێوی سەرنجکێش ئامان وەڵێوە. پەی نموونەی سی پی تی وەراوەروو هەمان هەرمانەکاو ئازەربایجانینە هەڵوێست هورمگێرۆ، بەڵام وەراوەروو دۆخوو سەرۆک ئاپۆیوە هەڵوێستی هامشێوە نیشانە نمەدۆ. ئایا ئانە بە ماناو ئانەیە نییەن، کە ڕا پەی ئەشکەنجەدایەکا مکەرۆوە؟ ئی دۆخەیە چەنی هورمسەنگندێ؟
دەوڵەتوو تورکی یۆن جە وەڵاتە ئەنداماو ناتۆی. هەرپاسە پیلانگێڵنی میاندەوڵەتی لاو ناتۆیوە ڕووەش دا. بڕێو وەڵاتێ بەنامێ ناتۆیوە سەرمەشقێ بێنێ دلێشەنە. هەرپاسە سی پی تی یۆن جە ئەرەمەرزیایەکاو پارلمانوو ئەوروپای و ئەوروپانە ئەنداموو ناتۆیا. گرد لایێوە نزیکبییەیوە ئەورووپاییەکا وەختوو پیلانگێڵنیی میاندەوڵەتی مزانا. ڕەنگای ماسیمۆ دالما، سەرۆکوەزیرانی وەڵینوو ئیتاڵیای هەڵوێستێوی تەرش بێ، بەڵام ئەورووپا پەی دڵنیابییەی جە سەرکەوتەی پیلانەکێ هەوڵێ فرێش دێ. سی پی تی چێروو چەمداریی پارلەمانوو ئەورووپاینە هەرمانە مکەرۆ. سەروو بنەماو قەرارەکاو کۆمیسیۆنوو ئەوروپایا. پێسە وەرپەرسی جە پارێزنای مافەکاو ئینسانینە وەراوەروو بڕێ حکومەتیوە پێناسە مکریۆ، بەڵام وەختێو تەماشەو سی پی تی مکەرمێ، بە تەمامی پەشتیوانی حکومەتوو تورکیای مکەرۆ. وەرگێریی جە مافوو ئینسانی و مافەکاو گەلا نمەکەرۆ. ئینەیچ سەروو بنەماو سیاسەتوو حکومەتوو تورکیای دژوو ڕابەر ئاپۆی و گەلوو کوردین. ئینە ماناش چێشەنە؟
دەوڵەتو تورکی جە دژو گەلوو کوردی و ڕابەر ئاپۆی سیاسەتو قڕکەردەی ڕاوەبەر مکەرۆ. مشۆم سی پی تی مافەکا ڕابەر ئاپۆی و گەلوو کوردی پارێزنۆ، بەڵام چنی دەوڵەتوو تورکی جمۆوە. یانی مبۆ بە ئامرازو سیاسەتو قڕکەردەی. ۋەرو ئی مەڵامەتیە سی پی تی هامکار و هاندەرو ئی سیاسەتەینە. کەسانێوە کە نوێنەرایەتی ویژدانوو مرۆڤایەتی مکەرا، خزمەتوو مرۆڤایەتی مکەرا و پەی ئانەیچ خەڵات هۊرمگێرا، داوا جە گرڎ کەسێ مکەرا، نامە کیانا بەڵام سی پی تی هیچ هەڵوێسێوە نیشانە نمەڎۆ. ۋەرو ئانەی سی پی تی خزمەت بە دەوڵەتا مکەرۆ. گەلەکەیچما ئینەی موینۆ. پۊکەی پەنەوازا گەلەکەما ئەرەکۊشاو ۋێش فرە هێقمتەر بکەرۆ. هەتا بتاوۆ چنی دۆسەکاش ئەرەکۊشای قەوەتتەر بکەرۆ، ئا کاتە ئەنجام بەدەس مارۆ. ئا ئەرەکۊشایەی کە بریۆڕاوە، ڕاسی یاسایی ئەنجومەنو ئەوروپای و سی پی تیش ئاشکراکەرد و ڕاسی دەوڵەتو تورکیش نیشانەدا. ئینەیچ دەسکۊتۍ گۆرەن پەی مرۆڤایەتی.
چنی گەریلای ئەرەکۊشای بریۆڕاوە
جە ئیساتێنە دژو ئەرەگیری جەنگێوە مەترسیڎار و سەخت کە ناوەنڼەکەش هەرێمەکۍ پارېزناو مەدیاینۍ ملۊڕاوە. دەوڵەتو تورکی ئا کردەوۍ جە جزیرە، شڕناخ و شارەکا تەرو سەرنیشتوو کورڎەسانینە ئەنجامش دۍ، جە ئیساتێچەنە پانیشتوو کورڎەسانینە ئەنجامشا مڎۆ، هۊرکوۆ سەرو یانا، ئا کەسۍ کە دژش مرداوە گێرۆشا. ئامانجو بنەڕەتی ئی هرووژما چێشا؟
جە دماین پرۆسەنە بڕۍ هەڤاڵۍ جە مېڎانوو زاپینە گەشمەرڎۍ بیۍ. نەواڵ، ژیان، دژوار جە کەسایەتی ئا هەڤاڵانە سڵام چا کەسا مکەرو کە دژو ئەرەگیری و قڕکەردەی جەنگ مکەرا، سڵام جە گەلوو کوردی مکەر ڕێز و حورمەتو ۋێمشا پێشکەش مکەرو. تەڤگەری ئازاڎیی، گەلوو کورڎةسانی و مرۆڤایەتی ڕەنجو ئاڎیشا جە یاڎ نمەکەرۆ. ۋەرو ئانە جە ئاژێوە سەخت و زەحمەتەنە، چێرو کاریگەری چەکی قەڎەغەکریای و کیمیاوینە قارەمانانە ئەرەکۊشا. هیچ چێوێشا گەرەک نیا. پەی جارێوەیچ نمەواچا ئی ئاژە فرە سەختا. گرڎ کەسێ دیمەنەکاشا موینۆ. پەی گەلی و کورڎەسانی بە جۆشۆ ئەرکو ۋێشا میاونا مەنزڵ. پەی پارێزنای بەهاو مرۆڤایەتی ئەرەکۆشا و گیانو ۋێشا بەخشانە. ئینە حەقیقەتو ئاڎیشان. پۊکەی گەلەکەما و مرۆڤایەتی حەجگیز جە یاڎشا نمەکەرۆ.
جە ئیساتێنە دەوڵەتو تورکی پانیشتی ئەرەگیر مکەرۆ ئایە کێ ئی دەرفەتشە پنەدێنۍ؟ بێگومان بنەیانەو بارزانیی. بە پەشتیوانی ئا بنەیانەیە دەوڵەتو تورکی ئاما دلۍ پانیشتوو کورڎەسانی. ڕۆ بەڕۆ جە پانیشتەنە قەوەتتەر بۆ. جە ئیساتێنە جە باتووفاوە گێرەش تا میاوۆ شیلادزێ جاڎە قیرە درمکەرۆ. چا جە گرڎ شارەکانە بنەشا وستێنە. بە پەشگیری بنەیانەو بارزانی جە کەشەکانە بنە وزا. دەسەڵاتداری بنەیانەو بارزانی جە هەرێمەکەنە نەمەنەن. بە بەردەوامی باس جە ستاتۆی کوردی مکەرا، بەڵام ستاتۆیێشا ناستۆ. بنەیانەو بارزانی ئی ستاتۆشە دلېنەبەرد. گرڎ چێوێشا وست خزمەتو دەوڵەتو تورکیوە. پۊکەی دەوڵەتو تورکی بە ئاسودەی جمۆوە. مەڵامەتوو ئانەی کە دژوو گەریلاینە هەر ئینەنە. چونکی گەریلا دژو ئەرەگیری و قڕکەردەی مردۆوە. پارێزگاری جە گەلوو پانیشتی مکەرۆ، گێرە عێراقیچ پارێزنۆ. گەریلا دژوو ئەرەگیرکەردەی و قڕکەردەی مردۆوە. بەهاکاو مرۆڤایەتی پارێزنۆ کە دەوڵەتو تورکی دژشانە. پۊکەی لاشۆ مەتڵەبا کە بەتەمامی کورڎەسانی بەدەس بارۆ. یانی ئانۍ ۋەردەمشەنە با بە ئاستەنگ کێنۍ؟ ڕابەر ئاپۆ، پەکەکە و گەریلانۍ. مەڵامەتوو ئانەی پاسە وەحشیانە هرووژم مکەرا سەرو ڕابەر ئاپۆی، پەکەکەی و گەریلای هەر ئینەنە. گەرەکشا نیا هیچ کەسێ جە ۋەرا ۋەرشانە مردۆوە. ئانەی جە دژشا مردۆوە پېسە دوژمنی مویناش و گەرەکشانە دلېشەنە بەرا.
پۊکەی داوا جە گرڎوو گەلو کوردی، دیموکراتیکی، سۆسیالیستی، وڵاتپارێزنی، کەسانی خاوەن شەرەفی، مرۆڤۍ دڵسۆزۍ و بەقیمەتۍ گەلوو کوردی مکەرو؛ مشۆم ئی حەقەتینا بوینا، مشۆم خاوەنداری جە گەریلای و ئەرەکۊشای گەریلای بکەرا. نەک هەر بە تەنیا پەشتگیری گەریلای بکەرا بەڵکم مشۆم شان بە شانو گەریلایچ ئەرەکۆشای بکەرا. ئا چێوەی کە جە گەلەیما و مرۆڤایەتی داواش مکەرو ئانەنە، کە خاوەنداری جە قیەموو ئەرەکۊشای ۋێشا بکەرا، ۋەرو ئانەی جەنگاوەرا ئازاڎیی جە هەلومەرجێوە فرە قورسەنە ئەرەکۊشایۍ بێ هامتا ڕاوەبەرمکەرا. جەنگاوەرەکېما تەنیا ئیراڎەشا ئینا دەسۆ. بە ئاورایی و تەژنەیی بێ ئاوی و نانی ڕوانە ئەرەکۊشای و فیداکاریێوە گەوەرە مکەرا. ۋەرو ئانەی مشۆم گرڎ کەسۍ حەقەتینەکا بوینۆ و خاونداریشا ۋنە بکەرۆ. مشۆم گرڎ جۊرە دەرفەتێوە ۋێما بەکاربەرمۍ پەی ئانەی چنی گەریلای ئەرەکۊشای ڕاوەبەر بکەرمۍ، ئەگەر پەشگیری گەریلای فراونتەر بۆ ئانە ئەرەکۊشای گەریلایچ ۋەرا ۋەر بە ئەرەگیرا فراوانتەر مبۆ. داواکاریم جە جوانا کوردی ئانەن؛ مشۆم بەشدارۍ ڕیزەکاو گەریلای بانۍ، هامکات جە ئەرەکۊشای دژو ئەرەگیرکاری مشۊم سەرمەشقی گلېرگەی بکەرا پەی ئەرەکۊشای دژوو ئەرەگیری. گەل جە ۋەرا ۋەرو ئەرەگیرینە نارەحەتا بەڵام کێشەو سەرمەشقیش هەن، پۊکەی مشۆم جوانۍ سەرمەشقایەتی گلېرگەی بگێرا دەس. مشۆم پا جۆرە گەلوو کوردی سەرهۊردای دەس پنەبکەرۆ، گەل و گەریلا پېوەرە دژوو ئەرەگیری مرداوە، ئانەی جە جوانا چەمەڕا مکریۆ ئینەنە.
جە لێوە هێزێوەهەن کە مەردەی پلەدارێوەش ئەرەیاۋنۆ کە ٢٠ ساڵێن هەرمانە مکەرۆ، جە لێوە تەریچۆ هێزێوە هەن کە ۋێنەویستانە بە سەرچەمە سنووردارەکاشۆ ئەرەکۊشای مکەرۆ. فڕۆکە بێفڕۆکەوانە فرە متمانەپنەکریایەکۍ دوژمنی ڕوانە بە شێوێوە ڕۆتینی جە لایەنو گەریلاکاوە وزیارە واری. ئایا گرفتۍ هەن جە عال یاواینەو ئی جەنگیە؟
ئیساتۍ جەنگی جیهانی یەرەم ئینا ئارانە. پیلانێوە مېیاندەوڵەتیە دژو جمیەرەکەیما ملۆڕاوە. دەوڵەتو تورکی گەرەکشا بوزۆشا خزمەتو ۋێشۆ. پی جۆرە گەرەکشا بیاوۆ بە مەرامەکەیش. مەبەسش چێشا؟ پەی ناستەی پەکەکەی و تەمامکەردەی کۆمکوژی کوردی ئانەی مکەرۆ. چونکی تەمام کەردەی کۆمکوژی کوردی هەرمانێوە سەهلە نیەنە، مەگەر ئانەی پەکەکەی دلېنەبەرا. هەر ۋەرو ئینەینە دەوڵەتو تورکی جەنگی جیهانی یەرەمی پېسە دەرفەتێوە موینۆ. پەی ئینەی فرە هەرمانەش کەردێنە. بەڵام دیش کە ئینە وەسۍ نییا، پۆکەی لاشۆ مەتڵەب بۍ کە چەمکێوە تازە جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە پەرەپنەبڎۆ. هەوڵ مڎۆ بە بەکارئارڎەی ئی دووە چەمکەیە بیاوۆ مەرامەکەیش. پېسە مزانیۆ بڕۍ دامودەزگۍ دژوو گەلوو کوردی وەشۍ کریێنۍ. بەڵام چنی ڕووەدای شۆڕشو ئیسلامی جە ئێرانەنە و وڕای شای، دامودەزگا وەڵێکۊتەکۍ دژ بە کوردیچ شکسشا ئارد. کورد ئیسفاڎەش چی ئاژەیە هۊرگێرت. دەوڵەتو تورکی جارێوەتەر لاشۆ مەتڵەبا کە ئا جۆرە ئەرەمەرزیایا پاڵ و وڵاتا ئەرەگیرینە بەکار بارۆوە. گەرەکشا جە جەنگی جیهانی یەرەمەنە بە هەردووە چەمکوو ۋەرکۊتوو دلېڕاسەی و چەمکی مېیاندەوڵەتی بە هامکاری خائینا هەرێمی مەرامەکاش بارۆنە دی. هەر پۊکەی پەرە بە پەیوەندییەکاش چنی سوریا و عێراقی و فرێوە جە زلهێزەکا تەری مڎۆ.
جە سەرەتاو ئەرەمەرزناو جمیەرەکەیماوە، دەوڵەتو تورکی سەرو مەرامەکا ۋێش بەردەوام بیەن. هیچ فاڕیایۍ جە مەرامەکاشەنە ڕووەش نەڎان. تەنیا یاسێوەشا هەنە. هەرچیۍ دژوو کوردی بکەری ڕەوان. جە ئیساتێنە گرڎوو سەرچەمەکاشا جە دلېینەو جبەرۆ پەی ئانەی بەکار بەرا. بنەیانەو بارزانی بە گرڎ جۊرۍ خزمەت بە پیلانەکاشا مکەرا. ئینە گرڎ کەسۍ موینۆش. هەرچڼە خزمەتشا مکەرا، بەڵام گەریلا تا متاوۆ گورزەشا ۋەنە مڎۆ. دەوڵەتو تورکی باس چانیشا نمەکەرۆ. فۆرمێوەشا ئیمزاکەرد پەی ئانەی قسۍ چنی ئا بنەیانا بکەرا کە، هاوسەر یان کەسوکارشا جە جەنگەکانە کوشیێنۍ یان قسۍ پەی ڕۆنامەنوویسا بکەرا. هەر ۋەرو ئی مەڵامەتیە فرەو کەساشا کە جە جەنگەکانە کوشیا مشاراشاوە. تەنانەت زانیاری جیاواز مڎا پەی ئانەی بنەیانەکېشا چا بارۆ هیچ نەزانا. ماچا بەمەڵامەتو ڕووەدایێوەبیەن یان ۋێش کوشتەن. پەی نموونەی پلەدارێوە کوشیا، ئسیۍ قسێشا کەردێبیۍ ناچارۍ بێنۍ. بەردەوام ئەرەیاۋناش کە گەریلۍ گەشمەرڎۍ بیێنۍ و ژمارێوە خیاڵی ئەرەیاۋنا. پەی نموونەی وەختۍ یۆ جە هەڤاڵاما گەشمەرڎە مبۆ ماچا "٢٠گەریلێما کوشتۍ". جەنگی دەروونی و تایبەت ئەنجام مڎا. ئاڎۍ شارەزێنۍ چی مژارەنە بەڵام حەقەتینەکۍ ڕۆشنێنۍ.
ئیساتۍ ئاڎۍ جەنگۍ دژوو پەکەکەی مکەرا، کە ساڵانێوەن دژوو پەکەکەی و گەلوو کوردی ڕاوەبەرش مکەرا. بارزانیەکێچشا سەرو هەمان مەبەسی ڕا ئاوردێنۍ. هەم بنەیانەو بارزانی و هەم چاپەمەنیەکېشا بەتەمامی لاسایی تورکیای مکەراوە. پېسە چنی وەڵتەر دەوڵەتو تورکی هەواڵی ناڕاس وەڵا کەرێوە، ئیساتێچ هەمان چێو مکەرا. ئیساتۍ دەوڵەتو تورکی جەنگی دەروونی و تایبەتش جە پانیشتەنە دەس پنەکەردەن. دمایین چێوۍ کە واتشا ئانەبۍ کە"پەکەکە بازاڕەکۍ کەرکوکی و هەولێریش سۆچنێنۍ". دروێوە پاسە گۆرێشا کەردە.
ئاڎۍ تەنیا دروۍ نمەکەرا. تەنانەت بڕێشا بە میقدارێ زەڕی فرە مسانا. سەبارەت پی مژاریە زانیارییما هەن. پەی نموونەی؛ زانیاری موسڵ و کەرکوک و شەنگال بەتەمامی ئینا چێرو کۆنترۆڵو زانیاری میتی-پاراستنینە. هەرچیێوە بواچا، پاراستن-میت هەمان گوزارشتە وەڵا مکەراوە. جە گرڎوو گوزارشتەکانە ئامان: چنی بتاومۍ پەکەکەی پېسە هەڕەشێوە گۆرۍ پەی سەرو عێراقی نیشانە بڎەیمۍ؟ چونکی دەوڵەتو تورکیای و بارزانی گەرەکشانە عێراقی هامشێوەو ۋێشا دژوو پەکەکەی یۆ بوزا. جە حەقەتینەنە دروۍ، فشار و زەڕ پەی کێشتەو یۆبیەی نیشتیمانیچ بەکار مارا. جەنگی دەروونی و تایبەت جە پانیشتەنە بەردەواما. وەختۍ تەماشەو ڕۆنامەوانی تورکیای و چاپەمەنی بارزانی مکەرمۍ، جەنگێوە تەمام دەروونی و تایبەتشا دەسپنەکەردەن. سەرە جە مرۆڤەکا شێونا. پەی ئانەی کەس نەزانۆ چێش ڕاسا و چێش دروێنە. پا جۆرە جەنگەکە ملۊڕاوە.
بەبێ پاڵپەشتی بنەیانەو بارزانی، دەوڵەتو تورکی نەتاوۍ بلۆ دلۍ پانیشتی
پەنەوازا گەلەکەما، ڕۊشنۋیرا، نوویسەرا، هونەرمەنڼې، سیاسەتمەدارۍ، ژەنی، بەتەمەنۍ، جوانۍ و گرڎوو گلېرگەو کورڎەسانی جە حەقەتینو بنەیانەو بارزانی بیاوانە. ئەگەر ئی حەقیقەتەیە بەعالی نەیاوانە، گەلو کوردی زەرەرۍ فرەش ۋەرگنۆ. بڕۍ کەسۍ ئەجۆشانە بنەیانەو بارزانی خزمەتوو کوردی مکەرا، پۊکەی هیچ نمەواچا. ڕەنگە بڕێشا بە هامکارو دەوڵەتوو تورکی بویناش، بەڵام هەڵوێسی جددیشا نییا. مەڵامەتەکەش چێشا، ئێمە بە تەمامی نمەزانمێش. ڕەنگە بارزانییەکۍ زەڕشا دێبا پنە پەی ئانەی بێدەنگۍ با و بڕۍ تەریچ هەمان هێڵۍ پەیڕەو مکەرا. ئەگەر دژایەتی ئی خیانەت و هامکارییە نەکەرا، ئەگەر ئەرکی تاریخی ۋێشا ۋەرا ۋەر بە وڵاتی و گەلەکەیشا جابەجێ نەکەرا، ئەگەر دژش سەرهۊردای نەکەرا، گوناحێوە گۊرەشا کەردەن. نمەبۆ بە ئاسایی پاڵ و ئی خیانەتکارییەیرە ۋییەرمۍ. گەلوو کوردی، تاریخ شەرمەزارشا مکەرۆ. ئانۍ مایۍ شەرمەزاری گەلوو کوردینۍ.
تەماشەو سەرنیشتی بکەردۍ، چێش بە کوردی مکەرا. جە ئاگری و مێرسینەنە بەشێوە جە جواناشا بە تۆمەتەو گۆرانیە کوردیا و هۆرپڕای کوردی گێرتێنۍ. دیارا ئانۍ هامکاری ئی حکومەتەیە مکەرا خزمەتوو کوردی نمەکەرا. تا ئیساتۍ کەس نەژنیەنش بنەیانەو بارزانی دژوو دەوڵەتو تورکی با. بەڵام سەرسەختانە دژۍ پەکەکەینۍ. چنی متاوا بێ ڕێزی و دژایەتی چنی پەکەکەی بکەرا و دلېشەنەبەرا؟ بە مەعنێوەتەر بنەیانەو بارزانی و دەوڵەتو تورکی قەرارێوە هامبەششا دان پەی دلېنەبەردەی پەکەکەی. گرڎ چێوۍ بۊنەو بنەیانەکەیشاوە مکەرا نەک پەی گەلوو کوردی. ئەگەر گەرەکشا بیۍ چێوۍ پەی گەلوو کوردی بکەرا، هامکاری دەوڵەتو تورکی نەکەرێنۍ، بەڵکم دژایەتیش کەرێنۍ. ئایا دەوڵەتو تورکی ئەگەر هامکارییەکۍ پەدەکەی نەبیێنۍ تاوۍ بێ دلۍ پانیشتی و ئەرەگیری بکەرۆ؟ بە هیچ جۊرۍ. ئایا متاوا بە تانک و تۆپە و هەلیکۆپتەرەکاشاوە پاسە بە ئاسانی دلۍ پانیشتینە خولیاوە؟ دەوڵەتو تورکی ئینەی گرڎە بە پاڵپەشتی بارزانییەکا مکەرۆ. بە پەشتیوانی ئاڎیشا جوانا کوردی کۆمکوژ مکەرۆ و سروشتوو کورڎەسانی تاڵان مکەرۆ. ئاڎۍ چنی دەوڵەتوو تورکی شەریکێنۍ.
با تەماشەو تاریخو ئاڎیشا بکەرمۍ. هەمیشە چنی وڵاتا ئەرەگیری هامپەیمانۍ بیێنۍ و هرووژنشا کەردەن سەرو کوردی. جە ۋەرنیشتوو پانیشتەنە هەرمانەی چامنۍ مکەرا. ڕۊشنۋیرا، هونەرمەنڼا و سیاسەتمەدارا کوردی مشۊم ئی خیانەتەیە پەی گەلەکەیشا ڕۊشن بکەراوە. جە ئیساتێنە کورڎەسانەنە دووۍ هێڵۍ هەنۍ. هێڵۆو خیانەتی و هێلۊ وڵاتپارێزنی. ئەرکو گرڎ وڵاتپارێزنێوەن دژوو خیانەتی پەشتیوانی جە هێڵۆو وڵاتپارێزنی بکەرۆ. نمەکریۆ پاسە بە ئاسایی پاڵشەرە ۋییەرا، نمەتاوا واچا جەنگ جە مابەینوو هێزە کوردییەکانە هەن یان جەنگوو بەینوو پارتی و پەکەکەین. جەنگ جە مابەینوو پەکەکەی و پەدەکەینە نییا، بەڵکم جەنگ ئینا مابەینوو پەکەکەی و ئەرەگیرا و خائینانە. حەقەتینەکە ئینەن. ئانەی جە وڵاتپارێزنا داوا مکریۆ، ئەنجامدای ئەرکو وڵاتپارێزنین و ئاشکرا کەردەی هێڵۊو خیانەتینە.
کەسانێ هەنۍ ئی ئاژەیە موینا. نزیکەو ١٠٠هۆزا عێراقی و عەرەبی هەڵوێسشا دژوو ئەرەگیریەکا دەوڵەتو تورکی نیشانە دا و قسێشا کەردۍ. حەرپاسە جە پانیشت و سەرنیشتەنە هۆزۍ کوردیۍ فرێنۍ. چ پەیامێوەتا هەن پەیشا؟
بڕۍ قسۍ دژوو ئەرەگیرا تورکی مکریا. ئانەی مکەراش گرنگا بەڵام بە شێوێوە لاواز و بێ ڕێکوستەی کریان. کارێوە هەمیشەیی نییا. بڕۍ کەسۍ قسۍ مکەرا و ئەجۆشانە هەرمانۍ تەمامەشا کەردێنە. بەڵام نمەبۆ تەنیا بە قسۍ نزیکۍ ئاژەکەی باوە، بەڵکم پەنەوازا ئەرەمەرزیاکۍ دژوو ئەرەگیریەکا دەوڵەتو تورکی وەش بکەرا. ئەرەگیری دەوڵەتو تورکی نەک تەنیا پەی عێراقی بەڵکم پەی پانیشتی مەترسیێوە گۊرە وەش مکەرۆ. پەنەوازا ئەرەکۊشایۍ ڕێکوزیا دژوو ئی ئەرەگیریا دەس پنە بکریۆ. مەترسی گەورە ئینا ۋەردەم و عێراقی و پانیشتینە. موینی جە کەرکوکەنە هۊرچبیەی کریا، ئەشیۍ پارێزگارێوە کورد هۊرچنیۍ. بەڵام دیار نییا کێ مبۆ بە پارێزگار ئانە چن مانگێوەن دماوزیان. کێ ڕا چینەی مگێرۆ؟ بنەیانەو بارزانییەکا، چنی تورکمان و عەرەبەکا کە ئینۍ خزمەتوو دەوڵەتو تورکینە، هەوڵمڎا ۋەر بە هۊرچنیەو پارێزگارێوە کوردی بگێرا.
خاسا کەرکوکەنە گەریلا هەن؟
گرڎ مزانا چا گەریلا نییا. مەسەلەکۍ ئانە نییا. ئانۍ کوچۍ ۋیر مکەراوە و عەقڵشا بە کار مارا، میاوانا پەی چێشی دەوڵەتو تورکی باسی چامنە مکەرۆ. عێراق و تورکیا یۆشا گێرتەن. پی هامپەیمانییە عێراق خزمەتێوە فرەش بە دەوڵەتو تورکی و بارزانییەکا کەرد. چونکی شەرعیەتشا بە ئەرەگیری دەوڵەتو تورکی دا. حەرپاسە جە ئاکامەنە خیانەتوو بارزانییەکا بەگەلوو کوردی و عێراقییەکا، ڕەوایەتیش پنەدریا. ماچا ئێمە حکومەتەنمۍ، بەڵام حکومەتێوە چامنە نمەتاوۆ نوێنەرایەتی گەلوو عێراقی بکەرۆ. دەوڵەتێوە بێگانە مۍ، خاکەکەیشا ئەرەگیر مکەرۆ و ئاڎێچ قبوڵش مکەرا. حەرپاسە بنەیانەو بارزانیچ ماچا "ئێمە حکومەتەنمۍ، هەڵوێسی سیاسی پارێزنمۍ"، بەڵام دەوڵەتو تورکیایشا ئارد دلۍ پانیشتی و فرێوە جە شارەکا پانیشتیشا ڕادەس کەردەن. ئینە چ حکومەتێوەن؟ ئیتر حکومەت و پێگە نەمەنەن. پەدەکە بە ئاردەی دەوڵەتو تورکی ئی وڵاتەشە کاول کەرد. عێراقیچ نتقش نەکەرد و ئینەش قبوڵ کەرد. هیچ چێوۍ چانەی ڕۊشنتەر نییا وەختۍ داعش مەترسیێوە گۊرەش پەی سەرو عێراقی و پانیشتی وەشکەرد، پەکەکە ڕووبەڕووش بیۆ. چا کاتەنە دەوڵەتو تورکی هامکاری داعشی کەرۍ.
سەرۆکوەزیرانی وەڵینو عێراقی واتش؛ 'پەکەکە تەڤگەرێوە مرۆڤانەن، خاک و گەلەکەماش پارێزنا، ئێمەیچ پەی ئانەی سوپاسش مکەرمۍ.' جە ئیساتێنە حکومەتەنە ئامان جبەر و ماچۆ پەکەکە جە عێراقەنە قەڎەغەکریان. چونکی ئینە ویستو دەوڵەتو تورکی و عێراقیا. ئێمەیچ چینەی میاومێنە کە؛ عێراق پەیچێشی قەرارۍ چیمنەش دان و کێ ئی قەرارشە پەسەڼ کەردەن. من مەواچو دەوڵەتو عێراقی بەڵام حکومەتو عێراقی خزمەتو دەوڵەتو تورکی مکەرۆ. ئەرەگیریەکۍ دەوڵەتو تورکی و خیانەتو بارزانییەکا بە یاسایی مکەرۆ. پەنەوازا گەلوو عێراقی و پانیشتوو کورڎەسانی ئینەی بوینا و خاوەنداری جە وڵات و ئاینڎەو ۋێشا بکەرا. دەوڵەتو تورکی بە شێوێوە ئاشکرا گەرەکشا عوسمانی تازە ئەرەمەرزنۆ. نزیکتەرین مەرامیچش جە عێراق و سوریانە ئینەنە. چی چوارچێوەنە ئەرەگیریش وەڵۍ وستەن. ڕۊشنیچا کە کێ جە عێراق و پانیشتەنە دووژمنایەتی مکەرۆ و کێیچ دۆسایەتی مکەرۆ. دەوڵەتو تورکی بە هامکاری بارزانییەکا عێراقی پارچە پارچە مکەرۆ و دژوو ئینەیچ گەریلا پارێزگاری جە پانیشتی و عێراقی مکەرۆ. جە ئاژێوە پی جۆرەنە حکومەتوو عێراقی چنی پەکەکەی قەڎەغە مکەرۆ؟ ئینە خزمەتکەردەین بە دەوڵەتو تورکی.
پی بۆنۆ گەرەکما حکومەتو عێراقی هوشیار بکەرووە؛ بیدۍ بە گەمەو دەسو دەوڵەتو تورکی. خزمەت بە سیاسەتو قڕکەردەی مەکەردۍ. ئینە زەرەرۍ فرەشا پنە میاونۆ. ڕەنگە جە ئیساتێنە دەوڵەتو تورکی پاڎیشا واچۆ نەوتەو شمە جە ڕاو تورکیایۆ جیهانەرە وەڵاش مکەرووە، ڕاو بارزگانیتا پەی مکەرووە و دۊڵەمڼێتا مکەرو. پی شکڵە سیاسەتوو ۋێش سەرو حکومەتو عێراقیرە سەپنۆنە. ئینە فرت و فێڵۍ دەوڵەتو تورکینۍ. پەنەوازا حکومەتو عێراقی ئاگاڎارو ئینەی بۆ. داوا جە گرڎوو ئا کەسا مکەرو کە دژوو ئی هامپەیمانیەینۍ، کە هەڵوێسەکاشا تەنیا جە ئەرەیاۋناینە سنوردارنەکەرا. ئەگەر بە پەیلواو شمە ئی هامپەیمانییە زەرەرۍ گەورەش چنە گنۆوە، ئانە مشۆم دژایەتیش بکەردۍ. مشۆم ئەرەگیرا جە وڵاتەکەتەنە بەربکەری. دماتەر ماچمۍ بەڵێ قسەکۍ ڕاسێنۍ. ئەگەر پاسە نەبۆ هەڵوێسەکۍ تەنیا جە قسێنە مەناوە و هیچ مەعنێوەشا نمەبۆ.
مەرامو ئەردۆغانی ئەرەگیرکەردەی و بەدەسوستەی سوریاین
جە مابەینو تورکیا، سوریا و ڕووسیاینە بەشێوێوە پەنهان چەمپنەکۊتەی ئەنجام مڎریۆ. چی چەمپنەکۊتەینە ئاشکرابی کە ئەردۆغان گەرەکشا چنی ئەسەدی چەمپنەکۊتەی بکەرۆ. جە سەرەتانە واچۍ؛ "ئەسەدی برام، دماتەر ئەسەدی بکوژ و جە ئیساتێچەنە متاومۍ چنی ئێژا ئەسەدی واوەی بیمێوە بە دۆسۍ." مەڵامەتوو فاڕیای سیاسەتەکاو ئەردۆغانی چێشا و ۋەروو چێشی ئانە مزیڕا سەرو ئانەی چنی ئەسەددی چەمپنەکۊتەی ئەنجام بڎۆ؟
پېسە ئاشکران ئەردۆغان نیازش بۍ سوریای فاڕۆ. بە مەعنێوەتەر ڕژێمو سوریای وڕۆ و حکومەتێوە نزیک جە تورکیای چا هۊرچنیۆ. پی جۊرە سوریای وزێنۍ خزمەتو تورکیای. پەی ئینەیچ هەرمانەی فرێشا کەردە. سوریاشا کاولکەرد، گەلەکەش کریا بە پەناهەندە، ملیۆنان هاموڵاتیۍ خاکو ۋێشا جیائاست، ئابووری سوریای وڕا و خەڵک و گلېرگە وێرانۍ بیۍ. حەقەشا جە سوریای کەردۆ. گروپۍ چەتۍ فرێشا وەشۍ کەردۍ و ڕائامایشا پنەکەردۍ و ئیساتۍ جە فرەو وڵاتانە بەکارشا بەرا. دیسان کۆمکوژیێوە فرەشا کەرد چ جە سوریا و چ جبەرو سوریاینە. ملیۆنان کەسێشا کەردۍ بە پەنابەرۍ و ئەوروپاشا تەرسنا پانەی کە کیاناشا پەی وای. هەم جە ئەوروپای زەڕشا هۊرگېرت و هەمیچ پەی ئانەی ئەوروپا بێدەنگ بۆ جە ۋەرا ۋەرو سیاسەتەکاشانە دژ بەگەلوو کوردی، پەنەبەرەکێشا بەکار ئاوردۍ. هەر ۋەرو ئینەیچا ئەوروپا بێدەنگا.
ئا خەڵکەی جە سوریاوە لوا پەی ئانەی خزمەتو تورکیای بکەرا، بەکارئامۍ و بە هەرزان هەرمانەشا پنەکریا و چڼین کەسێشا چنە کەردۍ بە سیخوڕۍ ۋێشا. یان بەشێوێوە ئاشکرا ملیۆنان سوریۍ بەرەو تورکیا و چی چوارچێوەنە بەکارئامۍ. بەڵام جە ئیساتێنە ئا سوریۍ ئینۍ تورکیانە بیێنۍ بە ئەرکێوە قورس سەرشاوە. گەرەکشانە ۋێشا ڕزگاربکەرا چینەی. پېسە چنی جە ڕووەداو ٧-٨و تشرینی یوەمینە ڕۆمانیەکێشا کوشتۍ، یانەکێشا تاڵانکەردۍ، هەمان چێوشا جە مانگەکا ۋییەرڎەینە سەرو سورییەکارە ئاورد. خەڵکشا کوشت، یانەو و دوکانەکێشا تاڵانکەردۍ و دەسشا گېرت سەرو یانەو و موڵکیشارە. چی؟ چونکی بناغە پەی گێڵایۊیشا وەش مکریۆ. پەی ئانەی کیاناشاوە ئەرەگیری تازەشا جە ۋەرنیشتەنە دەسپنەکەرد. گەرەکشانە هیچ کەسێ هەوڵوێس جە ۋەرا ۋەرو ئینەینە نیشانە نەڎۆ و بواچا خاس مکەردۍ با سورییەکۍ گێڵاوە و چی بارۆ ڕزگارما بۆ. پی جۆرە پەیامێویچ مڎا بە ئەوروپای. پەیامو ئانەی کە؛ بویندۍ گەرەکما ئی باریە جە شمە دور بوزوە، گەرەکما ئاڎیشا بکیانو پەی ۋەرنیشتی، ۋەرو ئانەی مشۆم ۋەرنیشتی ئەرەگیر بکەر و ئینەی قبوڵ بکەردۍ' مڎۆ.
پەی گەلاو تورکیایچ پەیامو؛ گەرەکما شمەیچ چی بارە قورسەیە ڕزگاربکەرو، کیانوشاوە پەی سوریای، پەی ئانەیچ پەنەوازا ۋەرنیشتەنە بڕۍ مەنتیقۍ بەدەسبار و سورییەکا چا بنە پنە وزو، تەنیا پی جۆرە شمە متاودۍ ڕزگارتا بۆ' مڎۆ. گەرەکشا بناغەو ئەرەگیری پی جۆرە ئەرەمەرزنۆ. سیاسەتو ئاڎیشا سەرو سوریایرە سەرنەکەوت و شکسش ئارد. پەی ئینەیچ نەک تەنیا ئێمە، جە تورکیایچەنە چڼین کەسۍ دژوو ئینەینۍ و ماچا تورکیا هەنگامەی غەڵەتەش نیێنە جە سوریا و کاولکاریێوە گەورەش عەفرین و شۊنەکا تەرینە ئاردەن ئاراوە. بەئاشکرا ماچا دیمۆگرافیا فاڕیان، جوگرافیا تێکشیەن و ئا دەرفەتۍ کە هەنۍ تاڵان کریێنۍ. ئینۍ ڕاسێنۍ. واتە سیاسەتەکەشا سەرکەوتە نەبی. بەڵام ئینە پا مەعنۍ نییا کە ئەردۆغان وازش جە سیاسەتەکەیش ئاوردەن. فاڕیای تاکتیکی جە سیاسەتوو ئیساتۍ ۋێشەنە مکەرۆ. ماچۆ من گەرەکما کێشەکاو سوریای چارەسەر بکەرو، جاران گلېرۆبیەی خێزانیما بۍ و ئیساتۍ متاومۍ کوۍ بیمێوە. پی جۆرە گەرەکشا چەتەکا جە سوریانە بنیۆرە و سوریای وزۆ چێروو دەسا وێش. وە ماچۆ تەنیا شەرتێوەم هەنە کە سوریا ستاتۆی کوردی قبوڵ نەکەرۆ و دلېشانە بەرۆ.
بەڵام ئاڎۍ جە گرێ سپیۆ هەتا عەفرین و سەریکانی و چڼین یاگۍ تەرێشا ئەرەگیر کەردێنۍ. سەرەتا مشۆم چا بەرۍ بشا. ئینە حەقەتینەکەن. تورکیا نیا ئاژێوە چامنەنە کە باس جە شەرتەو ۋێش بکەرۆ. مشۆم دەوڵەتو تورکی خاکو سوریاینە بەربشۆ، گەر بەرنەشۆ ئانە چنی چەمپنەکۊتەی ئەنجام مڎۆ؟ ئا وەختە هیچ مەعنێوە پەی سوریای مەمەنۆوە و سوریایچ بیەیش نمەبۆ. ئانەی ئینەش سەرو سوریایرە ئاورد و سوریاش وست ئی ئاژۆ خودو ئەردۆغانین. پاسە بزانوو سوریایچ عال ئینەی مزانۆ. فاڕای سیاسەتە قەڎیمیەکاش پا مەعنۍ نمۍ کە ئەردۆغان دەسبەردارو سیاسەتەکا ۋێش بیەبۆ. جە تاکیتکەکا ۋێشانە ئەنجامێوەش بەدەس ناردەن و بە وەڵێوەستەی تاکتیکی تازەی گەرەکشا ۋێش بیاونۆ بە مەرامەکاس. مەرامو ئاڎیچی دەسوستەی سوریاین و ئی سیاسەتەیە ڕاوەبەرمکەرۆ.
شۆڕشوو وەرنیشتی پاش نیا ساڵەو ١٣ەمینیوە. بەڵام دلێنە و بەریچۆ قۆرتێ هەنێ. ئیدارەو وەرنیشتی وێچش دوا، مەرجەکێش پەی چارەسەروو قۆرتەکا ئەرەیاونێ.شمە دماڕۆو سەریشت و وەرکەوتوو سوریای و دماڕۆو سوریا بەگردین چەنی مویندێ؟ چەنی متاودێ قۆرتەکاشا چارەسەرێ بکەردێ؟
ئەوەڵ سڵام و ڕێز مکیانوو پەی گەلوو وەرنیشتیما، پەی گەلوو عەرەبی و ئەرمەنی و سوریانی و جەرکەس و تورکمانی، کە چەنی گەلوو کوردی مژیوانە، یانە پەی تەماموو گەلاو سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریای. سڵام جە شۆڕشوو وەرنیشتی مکەروو. شۆڕشوو وەرنیشتی شۆڕشێوی گەورەن. وەرکەوتوو دلێڕاسەینە کاریگەریی گەورەش بییەن، کاریگەرییچش بەردەوام مبۆ. فرە چێو فاڕیا، بەتایبەتی ژەنینان سەرمەشقایەتیی شۆڕشەکەیشا خولقنا، کە کاریگەرییش سەروو گردوو جڤاکوو وەرکەتوو دلێڕاسەی کەرد و چێوش فاڕا. زیهنیەت و هەم ژیواینە. فاڕیاێوی دیموکراتیک ڕووەش دا. ڕابەر ئاپۆ هەوڵێ فرێش دێنێ دپەی بەیاگەیاونای ئی شۆڕشەیە. چونکوم ساڵانێوی فرە وەرنیشتەنە خەباتش کەرد و شۆڕش سەروو بناغەو ئی خەباتەیە ڕووەش دا. ئیساتێ دلێنە و بەریچنە تەرسیش سەروو ئی شۆڕشەیوە هەنە. نمەتاومێ بواچمێ ئیساتێ شۆڕش متاوۆ بەتەمامی وێش بپارێزنۆ. چونکوم شۆڕش بواری سیاسیینە تەمامیان، بەڵام هەڵای بواری کولتوورینە مەنەنش. ئەگەر شۆڕشێوە کایەو کولتووری و کۆمەڵایەتیینە نەتەمامیۆ، ئا شۆڕشە هەمیشە ئینا خەتەرنە. چی بوارەنە هەوڵێ پەی بۆ پارێزنای و بەردەوامبییەی شۆڕش مدریۆ.
دەوڵەتوو تورکی کە دوژمنوو کوردان، گەرەکشا ئی شۆڕشەیە بەرۆ دلێنە، حەر وەروو ئینەیچە واوەی گەرەکشەن ئیسفادە جە بارزانییەکا بکەرۆ. گەرەکشا بە هامکاریی بارزانییەکا گورز وەنەو شۆڕشی بدۆ. جە چند ڕۆی ویەردەنە هاکان فیدان ماچۆ، "پەکەکە گرد لایێوە عێراقش تەوقە دان، گەرەکمانە عێراقی چانەیە ڕزگار بکەرمێ و هەرمانە پەی ئینەیە بکەرمێ". هەر ئینەشە سەبارەت بە سوریای وات، "ئانێ وەرنیشتەنە دەسشا ملوو نەوتەکێرە گێرتەن، نەوتەکێشا چەنە هورمگێرمێ و موزمێش خزمەتوو سوریایوە. پا مگێرمێرە سەروو ئینەیە" هەوڵێ مدانە نیشانە بدا، کە بەتەمامی هەرمانە پەی سوریای و عێراقی مکەرا، هیچ پەی تورکیای نمەکەرا. عاشقێ گەلاو سوریای و عێراقینێ! گردوو سەرچەمە ماددی و مەعنەوییەکاو وێشا پێشکەشێ کەردێنێ، پەی خزمەتکەردەی ئی دووە گەلەیە، پەی وێشا هیچشا گەرەک نییەن! پەی ئینەیە سەروازەکێشا دێ کوشت! یانی پینەیە کێ مخەڵەتنانە؟ نمەتاوانە کەسی بخەڵەتنانە، ئامانجشا خەڵەتنای گرد کەسێوەن. گەرەکشانە عوسمانیزمی تازەی سوریا و عێراقنە بارا دی، پینەیچە گەرەکشانە حوکموو وەرکەوتوو دلێڕاسەی بکەرا. پەوکای پێسەو فریشتەی نیشانە مدانە. ئینە ڕاسیی دەوڵەتوو تورکی نیشانە مدۆ، بەرش موزۆ جەنگی تایبەت و سایکۆلۆژیینە چندە قەوتێنێ. بەرش موزۆ چند دروێ مکەرا و چند هەڕەشێ مکەرا، چەنی خەڵکی مخەڵەتنا و گەرەکشانە بیاوا بە ئامانجەکاشا. پەنەوازا گەلوو عێراقی و هەم گەلوو سوریای چی ڕووەوە هۆشیارێ با.
ئانێ شۆڕشوو وەرنیشتیشا کەرد، تاموو ئازادییشا کەرد، پەوکای خاوەنداریی جە وێشا و شۆڕشەکەیشا مکەرا. حەر مشۆم خاوەندارییش بکەرا. نمەبۆ گۆش بدانە دەوروبەری. پەنەوازا بە پاو دەرفەتی و کۆشیای وێشا، شۆڕشی بوزانە وەڵێ. پێویسا پەی چارەسەروو کێشەکا، دیالۆگ چەنی سوریا بکەرا. ئەگەر ڕژێموو سوریای جە چارەسەری نزیک نەبۆوە، پێویسا ڕای جیاوازە تاقییە بکەرانێوە. ڕا فرێنە، بە یەک ڕا مەحکوم نەکریێنێ، مەحکومێنێ بە ئازادی و دیموکراسی. ئەگەر فرە خاس وێشا ئامادە بکەرا، ئا پەیوەندیێ چەنی گەلا مەرزنێنێشارە قەوەتتەرش بکەرا، فرە خاس وێشا ڕێک بوزا، ئانە متاوا ڕووبەڕووێ حەرچێوی بمدراوە. خاڵێوی تەرە ئانێنە کە بەیاگەیاونای داواکارییەکاو دەوڵەتوو تورکی ئیسفادەش پەی سووریای نمەبۆ. داوایەکاو دەوڵەتوو تورکی ئاشکرێنێ، ئانە کە تا ئیساتی سووریانە کەردەنش، چێولایچ حەر ئانەیە مکەرۆ. ئینێ ئاخروو سوریایش چەنە مگنۆوە. سوریا نمەبۆ بە دڵوو دەوڵەتوو تورکی بجمۆوە، پەنەوازا بە دڵوو گەلاو سوریای بکەرا. ئەگەر داوایەکاو دەوڵوتوو دەوڵەتوو تورکی قبووڵ بکەرۆ، ئەگەر دوژمنایەتی کوردی بکەرۆ، ئانە خزمەت بە دەوڵەتوو تورکی مکەرۆ، ئەردۆگان ساڵانێوا، سووریای تاڵان مکەرۆ و بە ئامانجەکاش نەیاوان پێسە میاوۆ ئامانجەکاش.
پێویستە ئینسانەکێما بە کولتووروو وێشاوە بژیوا
شمە نموونەتا بەخشا، ئا گەنجێ، کە هورمپڕانەن یا گۆش جە گۆرانییە کوردییا مگێرا، فرەو جارا ڕووبەڕووێ هجوومی سیستماتیکی باوە، پی دمایچۆ هەر پی بۆنەوە چند کەسیوە گیریێنێ و وزیێنێ زیندانۆ. ئاشکران سیاسەتوو قرکەردەی و ئاسیمیلاسیۆن دژوو کوردا بەردەواما، بە راو شمە چەنی سیاسەتوو ئەرەگیرا، خود-ئاسیمیلاسیۆنیچ هەن؟ چنی ئینەیە هورمسەنگندێ؟
دەوڵەتوو تورکی پەی دلێنەبەردەی گەلوو کوردی، هجووم مکەرۆ سەروو کولتووری کوردی، گەرەکشەن هەرچێ نامێ کوردیش پۆوە بۆ بسڕۆشۆ، گەر گەرەکت بۆ گەلێو دلێنە بەری مشۆم کولتوورەکەیش دلێنە بەری. ئا وەخت گەلەکە دلێنە مشۆ و نمەتاوۆ خاوەنداریی جە وێس بکەرۆ. ئەردۆگان چێش واچێ؟
واچێ "چندین هەنگامێما نیێ، بەڵام بواری کولتووریوە هەڵای هەنگامێما نەنیێنێ، پەنەوازا ئی هەنگامێجە بنیەیمێ پەی ئاستەیوە دەسەڵاتەکەیما". تارێخوو تورکیای مفاڕا و گەرەکسانە کولتوورەکەیچش بفاڕا، گەرەکشانە بە گرد مانێوە تورکیایوە بە دڵ وەش بکەرا، وەلی ئینەیەب کوردسانەنە بوزانە وەڵێ. پەوکای کوردسانەنە گرد چێوێ پێوەس بە کولتووریوە قەدەغە مکەرا. هەوڵێ مدانە گردوو ئا زارۆڵا جە کولتووری کوردی دوورێ بوزانێوە، فرەو ئی ئەپا کە ئینێ چی بوارۆ ئایپادەنە هەنێ و زارۆلێشا لاوە وەشەسیا مکەرا، پێسە زارۆڵێ مەکتەبی سەرەتاییچەنە جە کوردبییەی دوورێ موزانێوە، پێسە گەرەکشانە بەتەمامی کولتووری کوردی بسڕاوە.
ئا کەسا مگێرانە کە هورپڕا، فێربییەی کوردیی قەدەغە مکەرا، درووشـمێ و نویستەی کوردی قەدەغە مکەرا، هجوومیوی گەورە دژوو چاندی کوردی هەن. فیستیڤاڵ ڕێک موزانە و چی ڕێوە گەرەکشانە ئاسیمیلاسیۆن بوزانە وەڵێ. بە گێرتەی و کوشتەی خەڵكی متەرسنا کە کەس دژشا نەمدرۆوە، بە ئاسانی کورد بکەرا بە تورکێ و ئانێ دژوو ئینەیە مدراوە دلێشانە بەرا. چی چوارچوەنە سیاسەت مکەرا. چێوە بانگەواز مکەروو، پێویسا کەس نەلۆ ئی فیستیڤاڵاو دەوڵەتوو تورکیوە، کە کوردستاننە مکەرۆشا و پێویسا ڕا چی فیستیڤاڵا بگیریۆ. جیای ئی فیستیڤاڵا مشۆم کوردێ شارەکاو وێشانە فیستیڤاڵ بکەرا. پێویسا گردوو جەمۆبییەی و فیستیڤاڵەکانە بە کوردی بدوانە. پێویسا شانۆ و ئەدەبیات و شیعرە و ڕۆمان بە تەمامی کوردیێ با. پێسە وەراوەروو ئاسیمیلاسیۆنیوە مدرامن بکەرا. .
نمەبۆ پاڵوو ئاسیمیلاسیۆنوو دەوڵەتینە، خود-ئاسیمیلاسۆین بوزانە وەڵێ. ئینە غەڵەتارێ مشۆم دژووئینەیە جەنگێوی کولتووری بکەرمێ، کە ڕاو زوانی کوردییوە مێ دی، گەر بە کوردی نەنویسی، ئینە نمەبۆ ئەدەبیاتی کوردی، ملۆ خزمەتوو ئاسیمیلاسیۆنیوە. مشۆم گردوو گۆرانییەکا بەکوردیێ با. پەی نموونەی بڕێو هونەرمەندێ ئێمە وەڵێ گەلەکەیمانە گۆرانیێ تورکیێ ماچانێوە. مشۆم ئیتر بەکوردی بلانە وەردەموو گەلی. دەوڵەتوو تورکی گەرەکشەن گەلوو کورد بسڕۆوە، مشۆم شمەیچ چاند و زوان و گەلوو کوردی بپارێزندێ،مشۆم مدرامانێوە چانە بۆ. پی بۆنەوە بانگەواز مکەروو، با گرد کوردێوە خاوەنداری جە وێش بکەرۆ.
کوردستانەنە بەردەوام قڕکەردەیی ئیکۆلۆژیک هەن، لە سەرنیشت تا پانیشت، وەرنیشت تا وەرکەوت دەوڵەتوو تورکی ڕوانە دارێ مبڕۆوە، دارستانەکا بۆردومانێ مکەرۆ و دلێسانە مبەرۆ، ئاووهەواو کوردستانی پیس مکەرۆ، هۆکاروو ئی قڕکەردەیە ئیکۆلۆژییە وەراوەروو سرووشتوو کوردستانیوە چێشەن؟
دەوڵەتوو تورکی گەرەکشەن گردوو کوردستانی بکەرۆ بە موڵکوو وێش، جە ڕوەو ماددی و مەعنەوییوە ، هەرمانە پەی یاوای بە ئامانجەکەیش مکەرۆ. چی دمایۆ بەتایبەتی سەرنجەش ئینا سەروو شەرناخی و جولەمێرگیوە. گەرەکشەن چا یاگانە بنکەی سەروازی بنیۆرە و ئا یاگا بکەرۆ بە مەنتێقەو وزەی. پەوکای ئامانجش دلێنەبەردەی کوردین چا یاگانە. پێسە گەرەکەشەن پەیوەندیی بەینوو پارچەکاو کوردستانی بپڕچنۆ و کوردبییەی چا یاگانە تەسفیە بکەرۆ، تا بتاوۆ مەنتێقەکای تەریچ بە ئاسانی تەسفیە بکەرۆ. پەی دلێنەبەردەی جڤاکی کوردی، پەرە بە مادە هۆشبەرەکا و لەشورەشی و سیخوڕی مدۆ و سروشتی تاڵان مکەرۆ و دارێ بڕۆ و نەوتە بەرمارۆ و ئاوی پیسە مکەرۆ و گەرەکشەن ئا یاگا پەی خزمەتوو وێش بەکارێ بارۆ، پەوکای کۆمەڵگەنە و هەم دژوو سرووشتیچ وێرانکاریی فرە مکەرۆ.
بڕێ کەسێ چاپەمەنیی تورکینە باسوو ئانەیە مکەرا، کە گەنجێ جولەمێرگەنە ڕوانە وێشا مکوشاوە و ڕێژەو وێکوشتەی گەنجا زیادش کەردەن. نەک جولەمێرگەنە، بەڵکوم فرەو یاگایچەنە زیادش کەردەن، تەنانەت بەکارئاردەی ماددە هۆشبەرەکا یاونا حاسوو دەسوو کەسە ٥-٦ ساڵا، کە تەرسیوی گەورێنە پەی گلێرگەی. چی ماوەنە یۆ چەولیگنە کە مادەی هۆشبەرش کێشتەبێ فرێش کوشتێ و فرێچش بریندارێ کەردێ. دەوڵەت وێش مکەرۆش و سیاسەتوو دەوڵەتی وێشا. پەی ناستەی گەلوو کوردی پەنا پەی گردوو ڕێبازە قێزەونەکا مبەرۆ. هەرێموو شەرناخینە ئاوەو واردەیوە نییەنە و ئاوەکێشا پیسەنە قەترانی و دەردە نموەرۆ. دارەکێشا ناستێ و دەگێ و ئیتر خەڵکیچ بە ئاسوودەیی نمەتاوۆ شارەکانە بژیوۆ. کەشوهەوا پێسەو جارانی نییەن، فەسڵەکێ فرە فارێینێ، پیسە خەڵکی ناچار بە کۆچی مکەرا. بە تایبەتی شەرناخ و جولەمێرگەنە کریێنێ ئامانج. ئا سیاسەتێ چا مکریا، سەرانسەروو کوردستانینە بەراشا ڕاوە.
جمیەری ئیکۆلۆژی میزۆپۆتامیای داواش کەردە نەک تەنیا جە کوردا، بەڵکوم جە تەماموو جڤاکوو تورکی، گەرەکشانە وێرانکاریی سەروو سرووشتی و گلێرگەی بمردنا. بەڵام ئینە تەنیا بە بانگەواز نمەبۆ. بە قسێ ڕا چی هەرمانێ نمەگیریۆ، نمەبۆ ڕا بدریۆ جڤاک و سروشت تاڵان بکریا. چی مایۆ چاپەمەنینە دیم جمیەرێوی ئیکۆلۆژی ئامەدەنە سەروو یانەکا مدۆ و دەرئەنجامەکاو ئا وێرانکارییا ئاشکرا مکەرۆ. ئینە هەرمانێوی گرنگەنە و پێویسا گرد لایوەنە بۆ. شار و شارەکڵە و دەگایەکا، هاموەڵاتێما خاوەنداری جە وێشا و شناسنامە و کولتوور و ڕەنج و بەها و ئیرادە و زوان و سرووشتوو وێشا بکەرا. پێویستە یۆ بە یۆ بلا لاو خێزانەکا و ڕەوشەکەی پەی خەڵکی باس بکەرا. یانێ نمەبۆ بواچانێ مگێراما و مکوشاما. مشۆم گردما دژشا مدرمێ و گرد کەس پارێزگاری جە جڤاک و سرووشت و ئینسانیەت و بەهاکاو وێش بکەرۆ، ئانە کە جە خەڵکی داوا مکریۆ ئینەنە.
