ئاگر ئەردێخان، کۊششکارو ڕاو ڕاسی جە سەرحەدۆ ئامابۍ، کەسایەتیێوە ئازا و ئەنەیاوابۍ، شۊنەو شوناسوو ۋێشەرە گێڵۍ هەڤاڵ ئاگر کە دوور جە شوناسوو ۋێش گۊرە بی، جەکاتو ۋەناینە جە زانشتگەنە چەمش بە خۊنکارە وڵاتپارێزنەکا کوردی گنۆ و شۊنەو شوناسوو ۋێشەرە مگێڵۆ. سەرەنجامو ئی گێڵایشەنە ئاشنا بی بە فەلسەفە و ئایدۆلۆژی ڕابەرو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی و پەیش بەرکۊت کە ژیۋایۍ ئازاڎ و یەکسان ئینا دلۍ پەکەکەینە و بەشدار مبۆ. کەسایەتییە میهرەبان و ناسکەکەش چنی کەشی یۆمگێرۆوە. ئاڎ جە گرڎ وەختێنە ۋێش چی ژیۋاینە پەروەردە کەرد و بە ئازایەتی، ئیراڎە و هونەرو جەنگی ۋێشۆ بی بە فەرماندێوە سەرمەشق.

ئاگر ئەردێخان (بوراک ئۆلمز) ساڵەو ١٩٩٤ینە جە مەنتیقەو حەنانی ئەردێخانی جە ئەڎۍ بیەن. بەشێوە زیۋای زاوڵەیش دەگانە بیەن. دماتەر ملۆ شار و چا ۋەنای بەردەوام مکەرۆ. دماتەر جەنگە فکرییەکێش دەسشا پنەکەرد. جە کاتوو ئامادەیینە، سەرنجش وست سەرو دژایەتییە چینایەتییەکا کە سیستەمی وەش کەردێنۍ. نادادپەروەری جە سیستەمەنە پاسشە پنەکەرد شۊنەو دادپەروەری گنۆ. بەمەڵامەتوو ئا ژیۋگەی کە چنەشەنە گۊرە بی، دوور جە شناسنامەو ۋێش گەورە بی. وەختۍ لوا زانشتگەو چەمێش بە خۊنکارە وڵاتپارێزنا کۊت و دەسش کەرد بە گێڵای شۊنەو شوناسوو ۋێشەرە. ۋێش شایەتحاڵو چەوەسنایۆ گەلەکەیش بۍ، هرووژمە فاشیستیەکۍ، گێڵایش شۊنەو شوناسەکەیشەرە چڕتەر کەردۆ. بە ۋییەرنای وەختی، ئەنەیاوای سیاسیش پێڎا کەرد. ئاڎ زانۍ کە نمەتاوۆ جوابوو ئی گرڎوو پرسیارا جە سیستەمەنە بێزۆوە. حەرپاسە پەیش بەرکۆت کە گلېرگێوە سیاسی ئەخلاقی تەنیا جبەرو سیستەمیۆ وەش مکریۆ و چا ماوەنە فەلسەفەو ئازاڎی ڕابەر ئاپۊیش ئشناسا. ژیۋایۍ کە بە سەرمەشقایەتی پەکەکەی وەشکریابۍ زیاتەر و زیاتەر سەرنجش لاو ۋێشەرە کێشت. ئی ئایدیۆلۆژیا و فەلسەفە جوابوو شۊنیرە لوای و پرسیارەکاش بۍ. ئاڎ قەناعەتش پانەی بۍ کە متاوۆ چی ژیۋاینە ئەرەکۊشای بکەرۆ، پا باوەڕیۆ ڕووە مکەرۆ کەشەکا کورڎەسانی و بەشداری جە جمیەرو ئازاڎیی کورڎةسانینە مکەرۆ.

وەختۍ یاوا کەشەکا

ساڵەو ٢٠١٤ یاوا بە کەشە ئازاڎەکا. بە مەشق و ڕائامایۍ تازەی، جە سەختییەکاو ژیۋای گەریلایی یاوانە. چا پەروەردانە ڕاسی کۆمەڵایەتیش هۊرسەنگنا، ژیۋای تازەو کەشی دڵوەشی و کامەرانیۍ فرەش جە دلشەنە وەشکەرد. پی جۆش و خرۆشۆ دەسش بە ژیۋای کەرد. پېسە گەریلێوە جە کەشەنە فرە کۊشش کەرد پەی ئانەی بۆ بە کۊششکارێوە ڕاو ئازاڎی و دادپەروەری تا بتاوۆ جە ژیۋای گەریلاینە وەڵێگنۆ.

فەرماندێوە سەرمەشق

ئاڎ شارەزاییش جە ژیۋای گەریلاینە بەدەس ئاورد. بەردەوام بە جۆش و خرۆشو ئەوەڵ ساتەوەختو بەشدار بیەیش ئەرەکۊشای کەرۍ. بە هەستو ۋەرپرسیاریۆ تەماشەو ژیۋای ۋێش و هەڤاڵاش کەرۍ و سەرکۊتەیش جە گرڎ ئەرکێوەنە بە سەر مەشقی هەرمانەکاش نیێشەرە، پی ڕێبازیشە سەرنجو هەڤاڵاش پەی لاو ۋێش کێشت. پەی قووڵبیەیۆ جە فەلسەفەو ئاپۆییەکانە و بیەی بە گەریلێوە مۆدێرنیتەی دیموکراتیکی، بەشداریش جە ئەکادیمیاو مەعسوم کورکمازی هەڤاڵ عەگیدینە کەرد. جە ئەکادیمیانە کارەکتەرو ۋێش هۊرسەنگنا و ئەرەکۊشایۍ قەوەتش کەرد. جە ڕوانگەو تاریخیوە زیاتەر وڵاتی و گلېرگەکەیش مشناسۆ و ویرکەردەیۆی کۆمەڵایەتی جە ۋێشەنە بنیاڎ منیۆ. جە ئەکادیمیانە نەک هەر تاریخ و گلێرگەی، بەڵکم تایبەتمەندییەکا گلېرگەی ڕەگەزیچ ۋەرچەم مگێرۆ. پی قساشە ڕێبازو ۋێش پەی ژەنا بەربڕی: "پېسە کۊششکارێوە رابەر ئاپۆی و کادرێوە بنیاڎنەرو ژیۋایۍ تازەی، ئا بوارەی کە فرەتەرین گرنگیش هەن پەیم، ئەنەیاواین جە ڕاسی ژەنۍ. ئا مژارەی کە فرەتەر پنەش ئاشنا نەبێنا، ڕاسی ژەنۍ بۍ. پۊکەی ئازاڎ بوونە کاتێ هەڤاڵە ژەنەکام بە پیمەرەکا ژیۋایۍ ئازاڎی کە جەلایەنو ڕابەرایەتییوە دیاری کریان، ئاشنا مکەرو." ئینێش کەردۍ بە بنەمێوە پەی ۋێش. ئی قووڵبیەیۆ هەڤاڵ ئاگری، سەرنجو هەڤاڵە ژەناکایچش لاو ۋێشەرە کێشت و کاریگەریش سەرو پەیوەندییەکا بەینیشا وەشکەرد. ئاڎ بەردەوام پەشتیش بە هەڤاڵیەتی هەڤاڵەکا ۋێش بینا و ئازاڎییش بە بنەماو ۋێش نیابێرە.

پەی ئانەی ۋنەپەرسایۆ جە دوژمنی بکەرۆ و دژوو ستەمی مردۆوە، داواش کەرد کە بلۆ پەی بۆتانی. حەرپاسە گەرەکشبۍ وڵاتپارێزنی گەلوو بوتانی بشناسۆ و بە جەنگ و ئەرەکۆشای جە بوتانەنە بۆ بە گەریلێوە بەئەزموون. ئاڎ کۊششکارێوە بۍ کە بەردەوام ویری گەورەش بۍ. دماو تەمامکەردەو پەروەردەی لوا پەی هەرێموو مەتینای.

جە هەرێموو مەتیناینە کە جەنگێوە سەخت چنەشەنە ملۆڕاوە، پەی ئانەی بتاوۆ ئەرکە تاریخیەکا ۋێش جابەجێ بکەرۆ، بەردەوام جە بوارو وەڵێکۊتەینە ۋێش قووڵتەر کەرێوە. چا جەنگ چنی ئەرەگیرا مۆڕاڵێوە بەرزش پنەبەخشۍ و بە جۆش و خرۆشۆ بەشداری جە ئەرکەکانە مکەرۆ. ئیراڎە و زېڵێ ئاپویی فەرماندێوە سەرکۊتە و قەوەتش چنە وەش کەردەبۍ. ئاگر ئەردێخان (بوراک ئۆلمز) جە ساڵەو ٢٠١٧ ینە جە هرووژمېوە ئەرەگیرانە گەشمەرڎەبی. هەڤاڵ ئاگر پېسە کۊششکارێوە فیدایی مڎرامانش پەی ژیۋای مرۆڤایەتی، پېسە میراتێوە پەی تاریخی و هەڤاڵاش جیائاست و لوا قافڵەو نەمراوە."