فەرماندۍ قەرارگەو مېیانی یەژا ستاری شەفەق ئاریەنە سەرنجش وست سەرو واچېوە ڕابەرو گەلو کورڎی عەبدوڵا ئۆجالانی کە ماچۊ؛ 'ژیۋایۆ ڕوەشدا، کاتو ئازاڎبېیەین' و واتش: "جە ٤٠ەمین ساڵوەگەڕو ١٥و تەباخینە، کات کاتو سەرکۊتەیا."
فەرماندۍ قەرارگەو مېیانی یەژا ستاری شەفەق ئاریەنە باسش چانەیە کەرد یوەمین چرۆو گەڵاو ژیۋایۆ جە ١٥و تەباخینە سەرەش بەرئارڎ و بی بە سەرەتاو قۆناغێوە کە ویستوو ئازاڎیش هۊرچەرخنا پەی هیوای و ئیراڎەو ئازاڎیی و واتش جە ئیساتێنە بە زەحمەتی پەی ئانەی کۆشش و گەریلای بیاونمۍ بە گرڎ مېڎانێوە ئینایمۍ ئەرەکۊشاینە. نزیکۍ بیمێوە جە ساڵوەگەڕو قۆناغەو ١٥و تەباخی. نزیکەو نیم سەدەی سەرو تەقنای یوەمین گولێرە ڕووەو دەسەڵاتداری ئەرەگیری و ئەرەکۆشای بە ڕێکوستەبیەی بە تایبە جە ڕێکوستەی ژەنا کوردی و گەلوو کوردیرە فاڕیای و گەشەکەردەیۍ گۆرە ڕووەشدان. یووە جە فەرماندەکا قەرارگەو مېیانوو یەژا ستاری شەفەق ئاریەنە گەشەکەردەی شۆڕشی و قۆناغەو ١٥و تەباخیش جە کورڎەسانەنە وست ڕووە، کاریگەرییەکۍ ئا قۆناغەیشە سەرو بە سوپابیەی ژەنا و قارەمانیەتی جە کەسایەتی فەرماندە عەگیدینە کە جە کورڎەسانەنە وەڵابیەنۆ جە ڕاو ئاژانسەکەیماوە هۊرش سەنگنۍ.
جە وەختو وەڵێوستەی قۆناغەو ١٥و تەباخینە چ گرفتۍ بۍ جە جبەرو دلێینەنە؟ جە کورڎەسانەنە ئەرەکۆشای چەکڎاری جە دژوو کۆڵۆنیالیزمی دەسشپنەکەرد، جە بەردەوامینە تەڤگەری ئازاڎیی کورڎەسانی گەشە ئەسایەکێش چنی وستۍ ڕووە و جە کەسایەتی کوردینە چ وەڵێکۊتەیێش وەشکەرد؟
ئینە هەنگامێوە تاریخیە بۍ نەک تەنیا دژوو ڕژێمو کودەتاو ١٢و ئەیلولی، هەرپاسە دژوو کۆمارو تورکیایی نکۆڵیکەری و تاکپەرسی هەنگامێوە تاریخیە بۍ. حەرپاسە پەی کوشتەی کۆیلایەتی کە قبوڵکریابۍ. ئەنەیاوای چا چێوا کە ڕووە دێنۍ ئاسان نەبۍ. بە تایبە جە رابەرایەتییوە تاکتیک پەی ئینەی ئاماڎە نەبۍ، بە پێگەو هێزو گەریلای و وەڵێنەکۊتەی ئیراڎێوە کە گەریلای بوزۆنە دلۍ چالاکی و کۊششەکا پەدەکەی پەی ئاستەنگکەردەی جە تەڤگەرو گەریلای، ئا مڎرامانە چەکڎارییەی کە ئشیۍ جە ساڵەو ١٩٨٣ێنە دەسش پنەکەردەبیۍ، دماکۆت. هەڤاڵ عەگید پێسە هەمڕێوە و میلیتانێوە ڕاسی ڕابەرایەتی قەرارداری سەرکۆتەی هێڵۆو رابەرایەتی و ویستو ئازاڎی فاڕیا پەی واتەیۍ ڕادیکاڵی. هەڤاڵ عەگید بە تایبەتی پا کۊششەی جە بۆتانەنە ڕاوەبەرش کەرد، ئەنجامو کۊششەکا ئاڎیی پەی وەڵێوستەی هۆشمەڼی وڵاتپارێزی دلۍ گەلینە، ماڕای کاریگەی دووژمنی، وەشکەردەی چارەسەری گلێرگەیی، کۊششەکا گەریلای بکەرۆ بە ئیراڎەو هێزی و چالاککەردەی گەریلای، پێسەنە کەسایەتیێوە فەرماندەی و قەرارداریێوە شۆڕشگێڵنین. ئانۍ کە ئازاڎیی جە ۋێشانە قەوەت مکەرا، تەنها متاوا بانۍ بە میلیتانۍ ڕابەر ئاپۆی. حەقیقەتوو هەڤاڵ عەگیدی بەتەمامی پی جۆرە بۍ. ئاپۆ، عەگید (مەحسوم کۆرکماز) چنی عەلی (عەبدوڵا ئەکینجی) بە جەختکەردەیۆ جە کۆششەکاشا و ڕوانگەکاو ڕابەری و جە ئاژەو کورڎەسانی و ۋەرکۆتوو دلێڕاسەینە سەرمەشقایەتی یووەمین ڕێکوستەی سوپاو تەڤگەرو گەریلاییشا ژیۋناوە و ۋەرپرسیاری قۆناغەو دهێ- شەمزینانیشا گرت ئەستۆ. سەرو ئی بنەمایۍ یووەمین بانگەشەو چەکڎاری ١٤و تەمموزی چېرو فەرمانداری هەڤاڵ عەگیدی و یەکینەکاو ٢١و ئازارینە چێرو فەرمانداری هەڤاڵ عەلینە شەوەو ١٥و تەباخو ١٩٨٤ی یووەمین گولێشا هەم جە دژوو دووژمنی و هەم جە حەقیقەتو گەلوو کورڎی کە زوڵم و ستەمش قبوڵکەردەبۍ تەقنا. مۆرەی تازۍ جە سەرەتاو سەرکۆتەی تاریخی دا.
ئانڎەی ڕەتکەردەیۆ کۆڵۆنیالزمی بۍ، جە هەمان کاتەنە ئانڎەیچ ڕەڎکەردەیۆ دەسەڵاتدارییا
١٥و تەباخی جە ئەرەکۆشای شۆڕشگێڵنیمانە هۆرگیرو تایبەتمەندیی قۆناغێوە ڕادیکاڵی نەگێڵایۆین. جە کەسایەتی دەوڵەتینە بە ئامانجگێرتەی دەوڵەتی و سیستەمو پیا سالاری، بە ماناو قبوڵنەکەردەی سیستەمەکا دەسەڵاتداری و هەرپاسە ڕەڎکەردەیۆ کۆڵۆنیالیزمین جە کورڎةسانەنە. بێگومان پېسە ڕابەراتیما پێناسەش کەردەن؛ ژیۋنایۆ ئشناسنامەو کوردین، بنەڕەتی وڵاتپارێزنییا، کوردی نیگەران و چارەنوسپەرسش کەرد بە خاوەنو ئیراڎەی ئازاڎیی، ئازایی، هۆشمەنڎی نەتەوەیش وەڵۍ وست، گرڎ کەسێ ۋەرپرسیاری ۋێش جە ئەستۆ گېرت و بە وەڵێکۊتەی کۆمەڵایەتییوە جە ڕوو سیاسیوە دووژمنش تۆقنا. پی چالاکیە وەڵینگەو کۆمارو دەوڵەت نەتەوە-تاکپەرسی بە هەوڵدایشا پەی چەمتەرسنای-دلێنەبەردەی و سیاسەتەکا تاونایۆ تێکۍ شیۍ. هەرپاسە جە ڕوو ماناڎاری ۋەرفراوانیۆ گورزە بۍ، دەسوەردای و سەرهۆرداین جە دژوو هێزەکاو ئیمپرالیستی کە سەرجەنۆ ۋەرکۊتوو مېیامینی دیزاین مکەرا و بە تایبە جە جوگرافیاو کوردانە بە گێڵنایۆ کۆڵۆنیالیزمی کلاسیکی و سیاسەتوو کۆڵۆنیالیزمی جە ڕاو ڕژێمە هامبەشەکاشاوە بەرێنێش ڕاوە.
جە ئاستوو جەهانینە گرنگی و ئەنجامش هەن
پۊکاتی چالاکی و پێشئامایەکۍ ١٥و تەباخی سەرو ئاستوو دنیۍ مانا و بەها و دەرەنجامش هەن. ئەگەر ئی ئیراڎە پەرەش پێنەدریابیۍ، ئیساتۍ چی ئاژەنە نەبێنمۍ. ئینە فرە ڕۆشنا. گەشەئەسایەکۍ ١٥و تەباخی سەرکردایەتی ڕابەر ئاپۆی نیشانە مڎا و ڕەوایەتیش پنەمڎا. پېسە هەنگامېوە سەرمەشقوو قۆناغێوە بەپاو سەرچەمەکەیش چالاکیێوە سەرکۆتە و ڕادیکاڵا.
ڕێبازێوە ئەرەکۊشای ئایدۆلۆجی سەرکۆتەن
ئی چالاکییە جە ۋەرا ۋەرو پەنابەربیەی، بۍ قەراربیەی و کودەتاو ١٢و ئەیلولی نیشاندای نمونێوە حەقەتینەو خەباتی سەرکۆتەین. ١٥و تەباخی پا مەعنۍ مۍ کە پەکەکە سەرو هێڵۆو ڕابەر ئاپۆی بە شێوێوە قەرارداری هەنگامە منیۆ و حەرپاسە جە بوارو ئەرەکۊشاینە دلۍ ڕێکوستەینە ئەنجامێوە گۊرەش بەدەسئارد. بە دەسوستەی ئا ڕۆحیە پەی تەڤگەریما کە چا کاتەنە هیچ ئەزمونێوە گەریلایش نەبۍ و نیشاندای دەسەڵاتی و گورزەی کاریگەرە جە شەمزینان تەنانەت جە هەنگامە سەرەتاییەکایچەنە نیشاندەرو ئانەی بۍ کە خەباتوو گەریلای چڼە واقعیا و جە ۋەرا ۋەرەنە دەوڵەت چڼە لاوازا.
هەڵوێسی کۆنەپارێزی گەریلای لاواز مکەرۆ
حەرپاسە من گەرەکما بواچوو کە گەریلا پێناسێوە ستاتیک نییا. جگە جە درێژەدای بە گەریلایەتی کلاسیکی و مۆدێرنی، پەراوێزوستەی فاڕای هەلومەرجی واتە هەڵوێسو ستاتۆکپارێزی گەریلایەتی لاواز مکەرۆ. واتە کلاسیکبیەی کە بەماناو ستاتۆکپارێزییا جە جەوهەرو گەریلایەتینە نییا. سەپنای غەڵەتی و کێشەو تازەبیەیۆ بە پاو هەلومەرجی هەن. ۋێش جە ۋێشەنە رابەرایەتیما چا چوارچێوەنە رەخنەش جە ئێمە گێرتەن. تەماشەکەردەی بەپاو ئانەی عالتەر ئەنەیاوای سەرو پێناسەو گەریلایەتی ساز مکەرۆ.
گەریلایەتی بە تەنیا ڕێبازێوی سەروازیی نییەن
ئا چێوە تایبەتمەندیی گەریلای بەرموزۆ ئایدۆلۆژیان، ئینە پەیما ڕەوان و گەریلایەتی تەنیا ڕێبازێوی کۆسیای سەروازیی نییا، خولقنای کۆمەڵایەتییچا، پا مانێ حەقیقەتیوەن وێش مسپارۆ بە دەسکەوتەی وەڵێکەوتەی کۆیی. ئەوەڵین هەنگام وابەسەو ئی پێناسەیە بییەن و ئیساتێنە حەر بەروزوو ئینەین.
هەرپاسە پڕۆسەو قۆناغوو ١٥و تەباخی ئا قۆناغەنە کە ئەوەڵ ئەزموونەکێ لاو گەریلایەکاو ژەناوە بەدەس ئامێنێ، گرنگیی چالاکیی ١٥و تەباخی لاو سوپاو ژەنا و خەباتوو ژەناوە پەی ئازادی چێشەن؟
چالاکیی ١٥و ئابی پێسەو میتۆدێوە پەی چارەو قۆرتە دەسنیشانکریایەکا، ئەوەڵ هەنگامەی چەکدارییەنە بەروە ئازادیی ئایدۆلۆژیاێوە،پەوکای ئازادیی جێندەری ئامانجوو خەباتی سەرەکیی گەریلایما دیاری مکەرۆ. جە ئەوەڵ هەنگامەکاو هامڕێما ساکینە جانسیزێ خەباتی چەکداریی ستراتیژێوە خەباتوو ئا ژەنە چەکدارا بێ، کە وەڵتەر وێشا پابەند کەردەن بە ڕزگاریی شناسنامەو وێشاوە، وەراوەروو کودەتاکەو ١٢و ئەیلوولینە، جە ئەوەڵ ئەزموونی وشکاییوە تا کیشیایوەی مەنتێقەو وەرکەوتوو دلێڕاسەی و ئامادەبییەی و بەشداریکەردەی و ئیرادەو سەدان هامڕایا، کە قەرارشا دا بگێڵاوە پەی کەشی، گەشەسانای و لەقوو هەریلا ژەنەکا بی بایسوو وەڵێکەوتەی تارێخی. پێوەس پینەیوە ئا راسییە کە جەنگوو گەریلاو ژەنا کە شۆڕشوو ژەنا ئامانجشەن، جە ئەوەڵ ڕۆوە بەردەوام پەرەسانای و جەنگوو چارەسەرکەردەی جێندەری بییەن. پەوکای خەباتوو گەریلایچ پێسەو دوکترینێو (شۆک)ێوە پەی چارەسەروو ملەملە جێندەرییا گەشە مکەرۆ. ڕابەرما ١٥و تەباخی دەسپەنەکەردەی چالاکییەکاش دا. ئینەیچە یۆ جە لەقە سەرەکییەکاو ئی چالاکییە،پەوکای سەرکەوتەی ١٥و تەباخی پەرەپەنەدای خەباتی چەکداریین پێوەس بە وێپارێزنای، پێسەو تایبەتمەندیێوی ڕاوەبەردەی خەباتی چیندەری مێ وەردەمما.
قۆناغوو بەهای تازەین
ڕابەر ئاپۆ ماچۆ، دەوڵەت ئەرەمەرزیاێوی نێرسالارانەن، کۆشیای وەراوەروو دەوڵەتیوە و سیستموو دەسەڵاتداریوە هەڵوێستا وەراوەروو زهنیەتوو پیاسالاری و ئەرەمەرزیای. بە مانێوە تەرە بنیاتنیای شناسنامەو ئینسانین، خاوەنداریکەردەین جە وێ، نیشانەدای بییەی وێن، وەڵیکەوتەیش چی بوارەنە کەردەن بە ئیجباری، ١٥و تەباخی هەنگامەو زنجیرەو بەها تازەکانە. هەوڵی گەریلای ژەنێ پەی خاوەنداریکەردەی جە وەڵاتی وشکسوو دوژمنی. وەڵاتپارێزننی جە قۆناگەو ئەوەڵینە سەروو ئی بنەمائا ئەرەمەرزیان، پەوکای ١٥و تەباخی ئەوەڵوو چالاکیێوی سەروازیین پەی سوپێ و ڕزگارکەردەی ژەنا.
بناغەی خاس وەش کریان
چەنی گێڵایوە پەی وەڵاتی ساڵەو ١٩٨٣ و چەسپایای بۆتانەنە، هامکارە ژەنەکێ بواروو سەرکردایەتینە خەریکێ پەروەردەی بێنێ، جە کەسایەتیی هامڕا حەوێ و ڕەحیمەینە سەرمەشقەکێما کەشۆ هەنگامە درووسەکا جە ڕووەو پراکتیکوو بییەی جەنگی پێسەو بناغێوە نیشانە مدانە. هامڕا حەوا جە یەکەو هامڕا عەگیدینە پاسە مگنۆ وەڵێ کە بۆ بە فەرماندێ. حەرپاسە دڵنییای جە خەباتوو ئێمە پەی ئازادیی کە بە سەرچەمە ڕێکوستەی-ئایدۆلۆژییەکاو ڕابەر ئاپۆی کەوتەن وەڵێ، بەشداری و بەردەوامیی ژەنایچ کەوتەن وەڵێ. بێگومان ئەگەر سەرمەشقەکێما نەبیێنێ، سوپاو ژەنا و خەباتوو ئێمەیچ پێسەو ئیساتێ نەگنێ وەڵێ. کاریگەریی ١٥و تەباخی گلێرگەنە فرەن و ئەوەڵ فیشەک کە ماناو ژووژیایوەش چەنەنە پێوەرە چەنی گەلی و ژەنا مەیلوو ئازادییش کەردەن سەروو ئەوەڵوو پڕۆسەو ڕزگاربییەی.
فەرماندە عەگید یۆن جە کارەکتەرە کاریگەرەکاو ١٥و تەباخی، چە دەورێوەش بێ؟ حەقیقەتوو فەرماندە عەگیدی بەروزوو چێشین؟
هامڕا عەگید بە وینای هەرمانکەردەی و یاواینەی درووس جە ڕابەر ئاپۆی، فەرماندێوە گەریلایا کە پەیوەندییش پۆو فەلسەفەو ئازادییوە و یاوینەی درووسو ڕابەر ئاۆیوە هەن، پێسەو ڕابەروو چالاکیی ئەوەڵینی بێگومان بوارەکاو زاڵنبییەی سەروو پیاسالاریرە فرە کەوتەن وەڵێ. هامڕاما عەگید وەراوەروو نزیکبییەیوەکاو بێئیرادەینە بەدرووسی جە کێشەو ئازادیی یاوانەنە. خەبات پەی ئازادی بەهێ وەش کەرۆ و مفاڕۆش پەی ئەنجامی کۆنکرێتی. کەسایەتیی عەگیدی پێسەو بەرەنجامێوی کۆنکرێتی هەڵوێستوو پیا سەرکەوتەکەی ناخوو خەتەو ڕابەرێتیینە پەرەش سانان. میلیتان، هەڤاڵ، فەرماندە و ورسووڕیاێوی هەقەتینا. نوێنەرایەتی و ئیرادە و ئەخلاقی ئازادییش هەن. پەوکای بە سەرمەشقایەتیی هامڕا عەگیدی پیمەرەکاو پیاوەتی خەباتوو ئازادییمانە دیاری مکەرۆ. پەوکای سەرکەوتەێوی گەورە بوراو ئازادیی پیایانە چونکوم پیمەرەکەش جە سەرکردایەتیینە ڕۆشنییش دەس ئاوردەن.
ئیساتێنە کەش و شارەکاو کوردسانینە جەنگێوی و مدرامانیوی بێهامتا هەن، ئاخرۆ و سالوەگێڵوو ٤٠ەمینوو قۆناغەکەینە گەرەکتانە چێش بواچدێ؟
پێسە وەڵێئاماو تاریخوو خەباتەکەیمانە هەن و ڕۆ بە ڕۆ میاومێنە، ئی وەڵێئامایێ پیوەسێنێ بە دڵسۆزیی سوپاو گەشمەردە گەورەکاماوە، ئێمە مزانمێ ئازادیی هەقەتین ئاسان نییەن، بەڵام راش ملۆوە سەروو شکۆمەندی، ئەگەر بزانمێ کێنمێ و پەشتەو چە بەهێوە مدرمێ، بەدروسی نوێنەرایەتیی ئەخلاقی ئازادی مکەرمێ و جە کەسایەتی و ژیوایەنە وەرپەرسێ بیمێ. پی هۆشمەندیوە بە بۆبەو ساڵەوگێڵوو ١٥و تەباخیوە سڵام جە رابەریما مکەرمێ کە شەرفوو شۆڕشگێڵنی و خەباتیش پنە بەخشایمێ. کەسایەتیی فەرماندە عەگیدینە بە ڕێزۆ گەشمەردەکاما یاد مکەرمێوە. ڕابەر ئاپۆ دماو قۆناغوو ١٥و تەباخی واتش " ژووژیایوە ڕوەش دا ئیسە نۆرەو ئازادبییەین" ڕزگاربییەی ژیوای ئازاد، وەڵاتی ئازاد و هەرێمەکەیچ بە ئاوەدانکەردەیوە پێناسە مکەرۆ. جە ساڵەوگێڵوو ٤٠ەمینوو ١٥و تەباخینە وەختوو سەرکەوتەی و ڕزگاربییەن.
