ئارۆ سەرسەبای، جە شارو سلێمانیێ دکتۆر موحەمەد ئەمین غەفور، کە بە هەورامانی ئەشناسیان، دمای ململانێ چەنی نەوەشی، جە نەوەشخانەنە کۆچی دماییش کەرد. دکتۆر هەورامانی کەسایەتیی، ڕۆشنۋیر، مێژوونۋیس و نویسەریۋی دیار و نامی هەورامانی و کوردستانی بێ و جە بۋارە جیا جیاکانە خاوەن دەیان پەڕتوکێ و بەرهەمێ بێ و پەرتوکخانەو کوردەۋاریش پنە زەنگینێ کەردە بێ. 

دکتۆر موحەمەد ئەمین هەورامانی، جە ۱۹۲۸جە شارچەو بیارێ جە ئەڎێ بییەن. جە ۱۹۳۷ ۋزیان وانەگەی سەرەتایی جە شارچەکەنە و دماتەر قۆناغەکێ وانای و مسیاریش جە هەڵەبجە و سلێمانیێ تەمامنێنێ و دەرەنجام جە ۱۹٥۲ بینە بە مامۆستا. جە ۱۹٥٦ وەختێ جە دەگاو هاواری کە یارسانێ و کاکەیێنێ و سەر بە هەورامانیەنە مامۆستا بییەن، یەکەمین پەڕتوکش سەبارەت ژیایی و ۋیەردە، کلتور و ئایینی یاری و کاکەییەکان نۋیستەن. ساڵو ۱۹٦۱ی فاڕانشاۋە پەی شارچەو سیروانی و ماۋێ چاگە خزمەتی پەروەردەییش کەردەن. 

دکتۆر هەورامانی سەرەڕاوسەرقاڵیش بە مامۆستایی، بەڵام درێژەش بە وەنەی دان و جە ۱۹٦٥ جە زۋانەکانو فەڕەنسی و ئینگلیزی ماستەرش بەدەست ۋستەن. هەمان ساڵەنە جە زانستگەو موستەنسەریەو بەغڎادی بەکاڵۆریۆسش جە هەر دووێ زاۋانەکەیەنە ئاردەن. جە ۱۹۸۹ جە زانستگەو ئەسکەندەریەو میسری، دکتۆراش جە زۋانەۋانی بەدەست ئاۋردەن. دووێ جارێ هامسەرگیریش کەردەن و بەرهەمەکەش ۷ زارۆڵێ بیێنێ.

بەرهەمەکێش بریتینێ جە:

1ـ چۆن دەبیتە مامۆستایەکی سەرکەوتوی زمانی ئینگلیزی، چاپی یەکەم، ساڵی 1972، چاپخانەی سەلمان ئەعزەمی لە بەغداد.

2ـ سەرەتایەک لە فینۆلۆژی زمانی کوردی لە بەرواری23ـ11ـ1973 ئامادە کراوە لە چاپخانەی مەعاریف لە بەغداد.

3ـ فۆنەتیکی زمانی کوردی، چاپی یەکەم، ساڵی 1974 چاپخانەی دار الجاحز،بەغداد.

4ـ زاری زمانی کوردی لە تەرازووی بەراورد دا، ساڵی 1981، چاپخانەی دار العراقیە للتباعە والنشر، بەغداد.

5ـ میرزا ئۆڵقادر، ساڵی 1984، چاپخانەی کۆڕی زانیاری عێراق، بەغداد.

6ـ فەرهەنگی ئیریەن ڤاچ، کوردی کۆن و نوێ، ساڵی 1987، چاپخانەی سومر.

7ـ زمانی ئاڤێستا سۆکۆلۆڤ، ساڵی 1998، چاپخانەی دار الحریە، بغداد.

8ـ مێژووی ڕێبازی زمانی کوردی، ساڵی 1990 لە بڵاوکراوەکانی مەڵبەندی ڕۆشنبیری و کۆمەڵایەتی زانکۆی سلاح الدین.

9ـ بەراوردی نێوان زمانی کوردی و ئاڤێستا، ساڵی 2005 دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم.

10ـ لەیلێ و مەجنون، ساڵی 1985، لە بڵاوکراوەکانی ئەمانەتی گشتی و ڕۆشنبیری لاوان، چاپخانەی علا، بغداد.

11ـ ما کتب عن اللغە الکردیە، ساڵی 1978، چاپخانەی المجمع العلم الکردی.

12ـ وەلی دێوانە، چاپخانەی علا، بغداد، ساڵی 1979.

13ـ ڕەسەنایەتی، ساڵی 2005 دەزگای ئاراس.

14ـ مێژووی گوڵزاری هەورامان، بەرگی یەکەم، دەزگای ئاراس، ساڵی 2004 بەیارمەتی محمد رشید امین.

15ـ مێژووی گوڵزاری هەورامان، زمانناسی و ئەدەبیات، بەرگی دووەم، ساڵی 2004، دەزگای ئاراس، بە یارمەتی محمد رشید امین.

16ـ کاکەیی، بغداد، چاپخانەی الحوادس، ساڵی 1984.

17ـ زارە کوردیەکان، پرۆژەی هاوبەش لەگەڵ کامل حسن پور، کوردستان موکریانی، سادق بهادین ئامێدی، حەمە ئەمین هەورامی، ساڵی 1987، جامع سلاح الدین.

18ـ جوگرافیاو مێژووی هەرە دێرینی هەورامان لە ئاڤێستادا، ساڵی 2010، چاپخانەی چوارچرا.

19ـ هەندێ لە لاپەڕەکانی ژیانم، ساڵی 2015، چاپخانەی چوار چرا.

20ـ وڵاتی کەیانیان و زەردەشت و هەورامان لە ئاڤێستادا، هەولێر، چاپخانەی ڕۆشنبیری، ساڵی 2011.

21ـ فەرهەنگی ئێریەن ڤاچ، بەرگی 1 و 2 و 3، ساڵی 2008 چاپخانەی وەزارەتی ڕۆشنبیری، هەولێر.

22ـ مێژووی هەورامان، بەرگی یەکەم و دووەم، چاپی یەکەم، تهران، چاپخانەی بلخ، لە بەرواری 30ـ7ـ1994.

23ـ مێژووی هەورامان، بەرگی یەکەم و دووەم، چاپی دووەم، ساڵی 2016، چاپخانەی چوار چرا.

24ـ فەرهەنگی قوتابیان بۆ پۆلەکانی ناوەندی و ئامادەیی، بە هاوکاری دکتۆر احسان فوئاد، عبدالله شاڵی، دکتۆر خلیل حماش، یەکەمین قاموسی ئینگلیزی، کوردی، بەغداد.

25ـ مەقالەی پەنجا پەڕەیی لە گۆڤاری کوردناسی، بەناوی؛ ڕەسەنایەتی زمانەکەت بناسە، ساڵی 2007.

26ـ کوردی شێوەزار، لە بەرگی 21 ەم و 22هەمی کۆڕی زانیاری عێراق، بغداد، ساڵی 1990.

27ـ مێژووی هەورامان، بەشی یەکەم، چاپی دووەم، ساڵی2016، کوردستان.

هەرپاسە دکتۆر هەورامانی چنڎین بەرهەمێ چانەکریێش هەنێ.

دکتۆر موحەمەد ئەمین غەفور، کە ئەژناسیان بە هەورامانی خاوەن پەرتوکخانێ هەزاران پەڕتوکی بێ و ۋەڵێ کۆچی دماییش پێشکەشش کەردەن بە زانستگەو هەڵەبجەی. هەورامانی جەی دمایەنە فرە هەوڵش دابێ تا جە بیارێ بە دارایی وێش ناوەندێ پەیجوری و زانستی پەی خزمەتکەردەی هەورامانی و کوردستانی مەرزنۆرە، بەڵام مەخابن دەسەڵات جە ناوچەکەنە نەک هامکارێش نەبێنێ، بەڵکو ئاستەنگیشان پەی دروست کەردەبێ و دەرەنجام پا داخێۋە سەرەش نیاۋە و ئاۋاتەکەش بەدی ناما.