بە دیمەن

چیدەم دۆغووە: کات کاتو سەرهۆرداین سەرو هێڵۊو ئەرەپڕای ڕابەر ئاپۆی

ئەندامەو کۆردیناسیۆنو کەژەکەی چیدەم دۆغووە ئاماژەش پانەیەدا کە پەنەوازا بە سەرهۊردای 'ژەنی،ژیۋای، ئازاڎی' جوابو گرڎوو کوشتاریەکا بڎریۆوە، وە دەربارەو هەڵمەتەو ١٠و تشرینو یووەمی واتش:"بە ڕۆحو ئەرەپڕای و بنیاڎنیای ڕابەر ئاپۆی هەڵمەتەکۍ ۋەرفراوانتەرە بکەرمۍ.

ئەندامەو کۆردیناسیۆنو کەژەکەی چیدەم دۆغووە جە بەرنامەو مەدیا خەبەر تیڤییوە هۊرسەنگنایش پەی مژارەکا دووەم ساڵوەگەڕو سەرهۆردای 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی' ، کوشتەی نارین گۆرانی، و هەڵمەتەو 'ئازاڎیی پەی عەبدوڵا ئۆجالانی، چارەسەری پەی پەرسو کورد'ی کەرد.

چیدەم دۆغۆ جە کەسایەتی ژینا ئەمینیێنە گرڎو گەشمەرڎا سەرهۊرداو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی'ش یاڎۍ کەردێوە، وە بە ڕێزۆ یاڎو ئا کەساشە کەرڎۆ کە بەشداری سەرهۊرداکەیشا کەرڎ و جە قەنارە دریۍ.

جە دژوو ژەنا و زاوڵا جەنگێوە جدی گوزەر مکەرۆ

چیدەم دۆغووە باسش چانەیە کەرڎ کە جە تورکیانە جەنگو دژ بە ژەنا یاوان بە ئاستێوە باڵا و چی دماییەنە بە کوشتەی نارین گورانی بی بە یاگۍ گفتوگۆو گرڎ کەسۍ.

جە بەردەوامینە دۆغۆ ماچۆ: "ژمارەو ڕوەدایەکا دەسدرێژیکەردەی، گومکەردەی و کوشتەی زاوڵا جە تورکیانە ج ساڵەو ٢٠٢٣ێنە زیاڎ جە ٢٥٠ هەزار ڕووەدایا بۍ. ویربکەرۆ؛ دلۍ ساڵەو ٢٠٢٣ێنە زیاڎ جە ٢٥٠ هەزار زاوڵۍ دەسدرێژیشا کریان سەر، یان کوشیێنۍ یا بۍ سەرو شۆنۍ کریێنۍ، بەڕاسی ئینە ئامارەو جەنگینە.

دژو ژەنۍ و زاوڵا جەنگێوە ڕاوەبەر مکریۆ، جەنگێوە جدی گوزەر مکەرۆ. دۆڵەتو تورکی جەنگ مکەرۆ ۋەرا ۋەرما. کاتێ سەرنج مڎەیمۍ ئامارەکا موینمۍ جەنگێوە پاسە ۋەرفراوان جە دژوو ژەنا و زاوڵا هەن. ویرما نەشۆ ئینە تەنیا ئامارەو دلۍ سنورو تورکیاینە... ئاژەو زاوڵا ئاژێوە قورسا. بە کوشتەی نارینۍ ئی ئاژە زیاتەر ڕۆشن بیۆ. کوشتەی زاوڵا جە تەمەنو ٨ ساڵینە چێوۍ تازە نیا. جە ۋییەرڎەنە دەسدرێژی کریا سەرو زاوڵێوە ٢ ساڵانی جە ناوچەو تەکیرداغی. وە ئاگریچەنە نمونەو لەیلۍ، ڕابیعەی و نازۍ بۍ. سەڎان و هەزاران نمونۍ چانێما دیۍ. پەنەوازا ئی ڕوەدایۍ جە یاڎنەکریا."

فرە ماناڎار بۍ کە چالاکیەکانە کە دژو کوشتەو نارینۍ ئەنجامدریۍ دروشمەو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی' بەرزکریاوە

چیدەم دۆغووە سەبارەت بە کوشتەو نارینۍ واتش: "ئینە فرە ماناڎارا. پەنەوازا بە سەرهۊردای 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی' جوابو گرڎ کوشتاریۍ دژ بە ژەنا و زاوڵا بڎریۆوە. پێگەو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی' ڕوحو سەرهۆردایا. وە ڕوحو ۋۍ پارێزنایچا. پارێزنای ۋێت و زاوڵان. پارێزنای هەڤاڵا ژەنێن. پارێزنای قیمەتە زەریفەکا و پیرۆزیەکا بنەیانەیا. بەڵام جە ئیساتێنە جەنگێوە قورس هەن، پۊکەی پەنەوازا گرڎوو سیاسەتەکا بوینیا، ئەردۆغان و دۆروبەرەکەس واتش 'با ئی ڕووەدایە بە سیاسی نەکریۆ'. پېسە ڕووەدایۍ یاسای و 'دادگا'ی هورش سەنگنمۍ. ئی ڕووەدایە فرە سیاسییا. هەر پۊکەی پەنەوازا جە ۋەرا ۋەرو ئینەینە ئەرەکۊشای سیاسی ئەنجام بڎریۆ. ئەرەکۊشاو ۋێپارێزنای. هەرپێسە چنی دماو کوشتەی ژینا ئەمینیۍ سەرهۆرداو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی' دەسشپنەکەرڎ، پەنەوازا جە ۋەرا ۋەرو کوشتەی هەر زاوڵێوە و ژەنێنە سەرهۆردایۍ چامنە بکریۆ و ڕا جە کوشتەی ژەن و زاوڵا بگیریۆ. جە ۋەرا ۋەرو ئی هامپەیمانی و سیاسەتە پیسانە پەنەوازا ئەرەکۊشایۍ گۆرە بکەرمۍ جگە چینەی ڕێوەتەر بیەیش نیا.

کات کاتو سەرهۊرداین سەرو هێڵۊو ئەرەپڕای ڕابەر ئاپۆی

بەربڕیەو دروشمەو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی' جە کورڎەسانۆ دەسشپنەکەرڎ. سەرهۆردای و بەرکۆتەی پەکەکەی و ڕابەر ئاپۆیچ هەر جە کورڎەسانەنە بۍ. بەڵام حەقیقەتو سەرهۆردای ڕاسەوخۆ عیلاقەش بە ئازاڎیی ژەنێوە هەن. ئاڎیچ بەتەمامی جە لایەنو ڕابەر ئاپۆیۆ بەربڕیان. نمونێوە؛ هەر جە تەمەنی زاوڵەیشۆ واتەبێش بەشودای زاوڵاش لاوە قبوڵ نیا. ماچۆ؛ دڵش ڕاش پانەی نەڎان کە واڵەکێش جە ۋەرا ۋەرو چن کیسە گەنمێنە هامسەرگیری بکەرا. سەرەتاو سەرهۆرداو ڕابەر ئاپۆی پی جۆرە بیەن. پۊکەی سەرهۆرداو پەکەکەی، دەسپنەکەرڎەو ئەرەکۊشای ژەنۍ دلۍ پەکەکەینە و خوڵقنای فەلسەفەو 'ژەنۍ، ژیۋای، ئازاڎیی' عیلاقەش پا ڕۆحەو ڕابەر ئاپۆیۆ هەن.

'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎی' یەرۍ کەلیمێنە، بەڵام پەی کوردا و پەی گرڎو ژەنا بەماناو سەرجە نۆ ژیۋایۆ مۍ. کاتێ جە ڕوو حەقیقەتی شەخسییوە هۆرسەنگیۆ، ئا کاتە ئیسفاڎە جە سەر جەنۆ ژیۋایۆ هۆرمگێرۆ. بانگەوازێوەن پەی سەرهۆردای. ۋەرو ئینەیە سەرهۆرداو ڕابەر ئاپۆی سەرهۆردایۍ ئاسای نەبۍ، فرە ڕادیکاڵا. هەرپۆکەی ڕابەرما دلۍ سیستەمو قڕکەردەی و گۆشەگیریی سەختینە ٢٦ ساڵێن دیلکریان. چونکی پارێزنەرو ئازاڎیی ژەنێن، جە دژو گرڎو کۆیلایەتییە سەپیاکان بە نامۍ پیرۆزی دەوڵەتی و بنەیانەییۆ، جە دژوو گرڎ جۆرە سەپیێوە باڵادەسی و هەژمونگەرایین، پۊکەی دیل کریان. چونکی جە ۋەرا ۋەرو بناغەو ئی سیستەمەینە باڵادەسا، بە قەوەتۆ ئەرەکۊشاو و ۋەرەنگارش بیۆ. هەرپۊکەی گۆشەگیرکریان.

پەنەوازا هەڵمەتەو رابەرایەتی ڕادیکاڵ و قەوەتتەر بۆ

هەڵمەتەو ئازاڎیی رابەرایەتی بەردەواما. پەنەوازا هەڵمەتەکۍ فرە ڕادیکاڵ و قەوەتتەرە بۆوە، ڕۆحو سەرهۆردای فرە گۆرەتەر بۆ. چونکی بە سەرهۊردایۍ ئاسایی نمەتاویۆ جوابدەرو ئی سیستەمەیە بۆ. تەنیا بە سەفەربەربیەی گرڎی، بە ئەرەکۊشایۍ بەڕێکوستە بیەی و ئەنەیاواینەی متاویۆ ئی سیستەمە ڕیشەکێش بکریۆ. پەنەوازا چانەی بیاومێنە کە ئی سیستەمە چ سیاسەتێوە مسەپنۆ و بە پاو ئانەی مامەڵەش چنی بکەرمۍ. پی ڕۆحیەتۆ هەنگامە پەی ئازاڎیی جەستەیی ڕابەرایەتی گێرمێنە ۋەر. کات کاتو سەرهۆرداین سەرو هێڵۊو ئەرەپڕای ڕابەر ئاپۆی. ئینەی ماچووش  مردایۆن جە دژو هرووژمەکا سەرو ژەنۍ و سەرو کورڎەسانیچ."

دۆغووە باسش چانەی کەرڎ مەتەرسی دژوو ژەنا جە گرڎو جەهانینە بیەیش هەن و واتش: "مرۆڤایەتی و سروشتیچ ئینۍ چێرو هەڕەشێوە گۆرێنۍ. ئی ئاژەیچە پېسە کەموکوڵی بەڕێکوستە بیەی هۆرمسەنگیۆ. سیستەم ئینەی مکەرۆ. سیستەمو پیاسالاری کۆڵۆنیالی بەشێوۍ ڕێکوزیا ئینەی مکەرۆ بە تایبەت جە تورکیانە. ئینەی دلۍ گلێرگەینە وەڵا مکەراوە. نۆکەری دلۍ گلێرگەینە وەڵا مکەراوە. دلۍ تورکیاینە هەر پیێوە کە کۆمکوژیێوە مکەرۆ، ئەردۆغانا. ئەردۆغان جە ئیساتێنە پېسە سەرۆککۆماری تورکیای ڕاوەبەرمکەرۆ. شێوێوە جە پیایش وەشکەرڎ. پیێوە کە دڎان نمەنیۆ بە ئیراڎەو ژەنۍ، گەلی و دۆسەکاشەرە. پیێوە هەژمونواز، چەوەسنەر و فاشیستا. وەڵۍ گرڎینە ئینەی دلۍ گلێرگەینە وەڵا مکەراوە. هەرپۊکەی فرەو بکوژا ژەنا و زاوڵا سزا نمەڎریا.

بەپاو ئامارەکا، جە کۆو ٣٦ هەزار تاوانا جە دژو زاوڵا تەنیا ٧ هەزار تاوانبارۍ سزادریێنۍ. بێگومان ئینە ژمارێوە ڕسمیا. سیستەمێوە بەرێکوستە بیەی هەن. بە یاسا، ئابوری، مافیا، چەتۍ، سەرۆکەکێشا، سەرۆککۆمارشا، حکومەتەکەشا، وەزیرەکێشا، بە ڕاو وەڵا کەردەیۆ مادەی هۆشبەری دلۍ گلێرگەینە و بە بڕۍ پارتۍ پېسە هودا پاری ئینەی بەرۆڕاوە. بەتایبەت جە کورڎەسانەنە شێوێوە جە خیانەتی وەش مکەرۆ. فرە گرنگا ئینۍ گرڎ بوینیا.

پۊکەی ڕابەر ئاپۆ چی مژارەنە ڕۆشنگەریێوە ناوازە بەربڕۆ. ڕابەر ئاپۆ سەرچەمێوە قەوەتو مەعریفەی و ئەخلاقی و ئازایەتییا هەم جە دیمو کورڎەسانیوە، چ کورڎبیەی ئازاڎی، چ جە ڕوو ژەنبیەی ئازاڎی، پیابیەی ئازاڎی. وە هەر پۊکەی سەرهۊرداکەیش فرە قەوەتا. پۊکەی دژمن فرە جە ڕابەر ئاپۆی متەرسۆ. ئانڎە جە قسەکاش متەرسۆ و نمازۆ هیچ قسێش بێنە بەر. چونکی ڕابەر ئاپۆ ڕۆحو سەرهۊرداین."

پەنەوازا بە رۆحو بنیاڎنیای و سەرهۊرداو ڕابەر ئاپۆیۆ هەڵمەتەکۍ گۆرۍ بکەرمۍ

چیدم دۆغووە ئانەش یاڎ ئاورڎۆ کە جە ١٠و تشرینو یووەم و ٢٠٢٣ێوە دۆسا ئەنتەرناسیۆنالی هەڵمەتەکێشا دەسپنەکەرڎە و ساڵێوەش سەرەرە ۋییەرڎ و واتش: "جە جەهان و کوردةسانەنە ژەنی کوردۍ و گەلوو کوردی هەڵمەتەکێشا ڕاوەبەرکەرڎە. پەنەوازا ئیتر هەڵمەتەکۍ گرڎو سنورەکا ۋییەرنۆ، نمەتاومۍ ۋێما چانەی لا بڎەیمۍ کە بازمۍ ڕابەر ئاپۆ جە ئیمراڵینە مەنۆوە. ئینە لایەق بە ڕابەر ئاپۆی نیا. وە لایەق بە مرۆڤایەتی، گەلوو کوردی و ژەنێچ نیا. کەواتە پەنەوازا چێش بکەرمۍ؟ پەنەوازا پلانسازییەکاما بەڕێکوستەیتەر بکەرمۍ و هورش چەرخنمۍ پەی ئاساتێوە جەماوەری. پەنەوازا چالاکیەکاما بیاونمۍ بە ئاستێوە کە بۆ بە ئەرکو گرڎو مرۆڤایەتی. ئەرکی بنەڕەتی گەلو کوردی و گرڎو ژەنان. پۊکەی پەنەوازا هەڵمەتەو ڕابەرایەتی بە ڕۆحی ڕادیکاڵانەو ڕابەر ئاپۆیۆ گۆرەتەر بکریۆ. پەنەوازا بە حەقیقەتو 'ژەنی، ژیۋای، ئازاڎیی'وە فرە گۆرەتەرش بکەرمۍ.

ئیمراڵی سیستەمێوە دژە-مرۆڤایەتییا. گرڎ کاتێ واتەنما پۊکەی ئینە دروشمە و پروپاگەنڎە نیا. هەر بەڕاسی میکانیزمێوەن جە جبەرو مرۆڤایەتیۆ. هەرچی خراپییەکێنۍ جە رژێمو ئیمراڵیوە وەڵۍ مباوە. پۊکەی پەنەوازا سەرچەمەو فاشیزمی، کۆڵۆنیالی، قڕکەردەی... کە ئیمراڵیا بە تەمامی ڕێخەنە بەربۍ. پەنەوازا جە ئیساتێنە هەنگامێوە چامنۍ هۆربگێرمۍ کە دمایی بە پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەیی و ڕژێمو ئیمراڵی بارمێنە، چالاکیەکاما فرە قەوەتتەر و ڕادیکاڵتەر بکەرمۍ. پېسە تەڤگەرێوە ژەنا داوا جە گرڎو مرۆڤایەتی ، دۆساما، گەلەکەیما و ژەنا بەشدار جە هەڵمەتەکێنە مکەرو ئەرەکۊشای قەوەتتەر و گۆرەتەر بگێرانە ۋەر."