تەنانەت ئەگەر ئێران جە سیاسەتو بەرینە نەرمی برمانۆ، بارگرانی سەرەکی ئینا دلێینەنە و ئا قیتارەی جە پاکستانۆ مێ مشۆم بە بەلوچستان و کوردسان و خوزستانەرە ۋییەرۆ. پۆکەی پزیشکیان جگە جە قسەکەردەی بە زوانو کوردی هیچی تەرش نەکەردەن.
دنیاو سیاسی وەرکەوتو دلێڕاسەی ماوێوەن چەمەڕاو ئانەیە مکەرۆ، کە ئێران چنی ملۆوە دلێ مەیدانو سیاسی مەنتیقەکەی؟ ئاشکران کە ئێران ئیسە وردە وردە جە دۆخو ماتەمینی سیاسی مێ بەرۆ و رووە کەرۆنە مێدانو سیاسی مەنتیقەکەی.جە لێوە ئا کێشمەکێشەی کە گەرەکشا ئا هێز و گروپۍ کە وەڵتەرێ بە ڕێکوستەیش کەردێنێ چالاکێشا بکەرۆوە، هەمان وەختەنە ئایدۆلۆژیاو سیاسەتو ئیسلامی شیعەی، پێسەو ئا نموونەیە کە جە فەلەستینەنە جە پراکتیکو حەماسینە ڕووەشدا پارێزنۆش. لایەوە تەرۆ بەعزێ چێوی واچا کە ئینە دوورا جە واقیعو ئشناسیای ئێرانی جەمەنتیقەکەنە. چونکی دەوڵەتو ئێرانی تەئریخێ سەیر و سەمەرەش هەن وجە تەئریخو مەنتیقەکەینە گرد وەختێ تاوانش بۆ بە ماڵامەتوو سوپرایزی. ئەگەر تەنیا ویر جە ئێرانی بکەرمێوە کە جە ماوەو ٤٥ ساڵا ۋییەردەینە ئینا چێرو دەسەڵاتو دەوڵەتو شیعە ئیسلامینە، ئەگەرش هەن کە نەتاومێ بە تەمامی چا مەسەلێ بیاومێنە کە جەلایەنو پزیشکیانیۆ باس مکریا.
دماو هۆرچنییەی، پزیشکیان یوەمین سەرداو وێش پەی وڵاتی هامسایش کە عێراقا ئەنجامدا. عێراق وڵاتێوەن کە بەشێوە فرەش سەرو بنەماو ئیمان وتەریقەتو شیعەی ئیسلامی ئەرەمەرزیان. چی ڕوۆ تێکەڵیۍ فرەشا هەن. تا ئیسە گەورەترین ئیمامشا ئینا پۆستو ئایەتوڵاینە عەلی سیستانیی و عێراقیا. بەمەڵامەو ئانەیۆ، هەرچنە جە سیاسەتو شیعەینە یەکڕیزی هەن، بەڵام جە حەقەتینیچەنە ناکۆکیچ هەن. دیارا پۆکەی پزیشکیان جە وتارەکێشەنە واتش: "ئەگەر جیاوازیچما بۆ دیسان متاومێ پێوەرە هەرمانە بکەرمێ". جە لێوەتەرۆ سەرو بەنو ساڵیاڎو ئەرەپڕاو "ژەنێ، ژیوای، ئازادینە ئی سەردایشە پەی بەرو وڵاتی کەرد و ئی دووە کەلیمێشە واتە: "تاومێ پێسەو ئەوروپای یۆبیەیۍ جە مەنتیقەکەنە پێکبارمۍ پەی ئانەی بتاومێ هامسێوە خاسۍ بیمێ پەی یۆترینی". ئی مەتافۆرەو ئەوروپای جە فرەو سیاسەتە لیبراڵەکا جیهانیو وەرکەوتو دلێڕاسەینە باس کریان. هامکات جەوەرانوەرو تێزو ڕەخنگرانەی و پێشنیارو ئەڵتەرناتیڤی پەرەش پنە دریان، پێسەو "کۆنفیدرالیزمو وەرکەوتو دلێڕاسەی"، کە لەلایەنو سەرۆک کۆمارو ئێرانیوە کە پێسەو ڕیفۆرمخوازێوە پێناسە کریا، ئاما زوان. ئی بابەتە "متاومێ پڕۆژێوە پێسەو یۆبیەو ئەوروپای تاقی بکەرمێوە" یاگێ تەعاجوبی بێ. یان ئا شیکاریۍ کە ماچا "ئێران چنی سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری ڕێککەوتەن" چێکەنە ئا حەقەتینە هەن کە ئێران چنی ئەمریکای و ئیسرائیلی جە وەرکەوتو دلێڕاسەینە جە عێراقەنە قسێشا چنی مکەرۆ. ئینە بابەت و شێواز و بەربڕیەی کلتووری دەوڵەتو ئێرانیا. هەرپاسە ئینە بابەتێوەن کە متاویۆ زیاتەر وردتەر بکریۆوە و بە ۋییەرنای وەختی شۆنیرەلوایش پەی بکریۆ.
جە لێوەتەرۆ ئێران گەرەکش بۍ پزیشکیان چا چەقبەستەیە ڕزگارش بکەرۆ. ئایا دەرفەتو ئینەی چڼا؟ جا ئی دەرفەتە پېسە سیستەمو دەسەڵاتو فەقی ۋەرودەسو ئێرانینە هەن یان نا، ئایا ئا کولتوورە ئیسلامییەی کە ئێران نوێنەرایەتیش مکەرۆ، متاوۆ زەمینە پەی چامنە فەرحانیۍ وەش بکەرۆ یان نا؟ تا چن متاوۆ گفتوگۆو ئێرانی چنی سعوودیەکا بە میانجی چینی بەردەوام مبۆ، بە مقارنە پی پڕۆژە ئیسرائیلییە کە پېسە پرۆژەی ئیبراهیمی چامنەن، پزیشکیان جوابو ئی وتووێژاشە چنی بۆ؟ کریۆ پرسیارەی زیاتەرەش پەی زیاڎ بکریۆ. ئیساتۍ، تەوەرو ئێمە سەردای سەرۆک کۆمارو ئێرانین پەی عێراقی و ئا بەرنامەی کە پێشکەشش کەرڎ، هامکات چنیش، ماناو ئا قسا و وتووێژا کە وستێش ڕۆژەڤۆ ماناشا چێشەنە. ئینۍ مژارۍ گرنگێنۍ کە مشۆم شیکەردەیۆیشا پەی بکریۆ. هەرپاسە بەسرەنە واتش: "چی پاکستانیێوە نمەتاوۆ بە قیتار جە پاکستانۆ پەی مەدینەی گەشت بکەرۆ؟" ئینە پېسە واچێوە عالی جە یۆی مڎریۆوە، بەڵام ئایا ئی قسۍ ئاستو دیمۆگرافیایش هەن؟ ئایا بەڕاسی ئێران گەرەکشا جە ڕوو کولتووری و سیاسەتیوە هەنگامێوە پەی وەڵۍ بنیۆ؟ هەردووە مژارەکە جە یۆینە ڕاسێنۍ. ئانەی پەنەوازا تێبینیش سەر بکریۆ ئانەنە کە ئێران جە ناوچەکەنە دەسەڵاتش هەن، هەرپاسە پێگێوە تاریخیش هەن. بەس پی ژەنکوشتەیە، دین پەرەسی و رەگەز پەرەسیۆ کە پېسە دەسەڵاتدارۍ نکۆڵی جە حەقەتینەکا ئێرانی مکەرۆ، نمەتاوۆ کارێوە پا جۆرە بکەرۆ کە چەمەڕاش چنە مکریۆ. پرسیارەکۍ ئانێنە، ئایا پزیشکیان عێراقەنە قسێش چنی عێراقییەکا کەردێنە، یان جە ڕاو عێراقیوە قسێشا چنی ۋەرنیشتی و سعودییەکا کەرڎەن؟
بە سەردایش پەی هەولێری و سلێمانی و بەسرەی ئەرەیاۋناش کە ئێران چنی گرڎو بەشەکا عێراقی قسۍ مکەرۆ. جە میانەو گفتوگۆیەکاشەنە، چن جارێ پەرسو کەرکوکیش ئارڎ ئاراوە و دیارا ئی بابەتە ئینا ڕۆژەڤو پەشتەو پەردەو ئی سەردایشەنە. هەرپاسە جە ۋەرا ۋەرو دەوڵەتو تورکینە بە کارتێوە چامنە نیشانەش دا کە ئێران ئینا مێڎانەکەنە. ئینە چنە و تا چ حەدێوە ڕاسا جە ئاینڎەنە ئاشکرا مبۆ. تەنانەت وەڵۍ سەرۋنەداکەو پزیشکیانینە، بازنەکۍ هەماهەنگی شیعەکا جە ۋەرا ۋەرو بیەو دەوڵەتو تورکی جە عێراقەنە ناڕەزایشا بەربڕی. مزانمۍ جە ۋەرکۆتوو دلێڕاسەینە و تەنانەت جە دنیایچەنە بڕۍ وەختۍ پەیامەکۍ پا جۆرە مڎریا. ئانەی گرنگتەرا ئانەنە چی سەرداینە پزیشکیان سامەرانە واتەنش: "ئێمە قەومێنمۍ، پۊکەی بە پەنەوازش نمەزانمۍ کە بە شێوێوە دیپلۆماسی چنی یۆترینی قسۍ بکەرمۍ". بە مەڵامەتو ئا هەلومەرجەیۆ کە چنەش بێنمۍ نەتاواما جە مێڎانو ولاتە عەرەبیەکانە شۊنیرەلوای پەی دەنگدایۆ ئی سەردایە بکەرمۍ، بەڵام گرنگا کە چنی هۆرسەنگنایشا پەی ئی سەردایە کەرڎەن، بەتایبەت سەرداکەیش پەی بەسرەی؟ ئێران متاوۆ پەیامۍ پا جۆرە بە بەری بڎۆ، وەڵۍ ئانەینە پزیشکیان دەس بە کار بۆ، ئێران جە دلێنە پېسە قەسابخانێوە تەماشە مکریۆ، بەدەیان کەسێشا دێنۍ قەنارە. پۊکەی گەر ئێران سیاسەتو بەریچش نەرم بکەرۆوە، هەڵای بارگرانی سەرەکی ئینا دلێینەنە و ئا قیتارەی جە پاکستانۆ مێ مشۆم بە بەلوچستان و کوردسان و خوزستانەرە ۋییەرۆ. پۆکەی پزیشکیان جگە جە قسەکەردەی بە زوانو کوردی هیچی تەرش نەکەردەن.
