ئەنڎاموو دەسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی مستەفا قەرەسو باسش چانەیە کەرد، کە ئا سیاسەتۍ جە ئیمراڵینە سەروو ڕابەر ئۊجەلانیرە ملا ڕاوە مشۊم پێسە سیاسەتوو پاکتاوی ورسەنگنیا و مشۊم کۊشیای جە دژوو ئانەیچ بەقووەتتەر کریۊ.

ئەنڎاموو دەسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی مستەفا قەرەسو، جە میانەو بەرنامێوە تایبەتوو میدیا خەبەرینە بارەو گۊشەگێری سەروو ڕابەروو گەلوو کورڎی عەبدوڵڵا ئۊجەلانی، کۊکوشیی پاریسی، ورچنیەی جە تورکیانە، فشارەکاو سەروو هەدەپەی و پەرەسانایەکا جە سووریا دۊخەکەش ور سەنگنا.

مشۊم وەرپەرسا ئا کۊکوشییەیە ئاشکرۍ کریا

فەڕەنسا یۊن جە یووەمین وڵاتاو ئەورووپای، کە شۊڕشی دیموکراتییانەو گەلی دلێشنە سەرەش ور دان. پەنەش ماچا شۊڕشوو بۊرژوازی، وەلێم جە بنەڕەتنە شۊڕشوو گەلان. بە سەبەبوو ئانەیۊ کە وەڵێوەبییەیەکا و شۊڕشوو گەلا جە لاو هێزە دیموکراتوازەکاوە نەبریۍ ڕاوە، بورژوازیچ زاڵ بی سەروو شۊڕشەکەیرە، وەڵێوەبییەیش کەرڎ و سیسەمێوە تازەشا چاگە مەزرنارە. چی سیسەمەنە فەڕەنسا سەرچەمەو پەرەسانای یاسا بۊرژوازییەکا و وەڵێکەوتەی و پەرەسانایشا سەرتاسەروو دنیێنە. یاساسازکەراو فەڕەنسای و فەیلەسووفاو فەڕەنسایچ بناغەو یاساو بۊرژوازییشا نیارە. فەڕەنسا پێسە وڵاتێوە وێنا کریان، کە  یاساش چەنە سەروەرەنە. چی ڕووەیچۊ ئەگەر ئا جۊرە کۊکوشییچە فەڕەنسانە کریا، وچیۊ، دەوڵەتوو فەڕەنساینە، یان جە تارێخوو فەڕەنساینە پەیوەنڎییش بە یاسۍ و مافەکاوە هەن، مشۊم ئا کۊکوشییە ئاشکرا کریۊ. سەرەڕاو ئانەیچ، فەڕەنسا تاوانبار بۊ. دماتەر پرسیارە کریۊ کوا یاسا، دادپەروەری و یەکسانی. چی بارەوە مشۊم فەڕەنسا وێش چی تاوانی ڕزگار کەرۊ. بۊنەو ئانەیۊ پەیوەنڎییەکاش چەنی تورکیای مەتاوۊ ئا کۊکوشییا پەشتگۊش وزۊ. ئەگەر پەی بەرژەوەنڎیی وێش پەشتگۊشش وزۊ، فەڕەنسا پیس بۊ. هیچ مانایۍ پەی بەها فەڕەنسییەکا مەمەنۊوە، چون چنڎین دەیە و سەدەن خەبات و کۊشیای گەلا هەن. تەنانەت ئەگەر لاوازێچ با، بڕۍ پیمەرۍ هەنۍ. وێشا ئانەی ماچا. ماچا، ئێمە دەوڵەتێوە یاسایی دیموکراتنمۍ، دیموکراسی هەن. زانیۊ ئی مەنتێقە، کە ئەوەڵۊ شۊڕشە بورژوازییەکۍ، یانۍ شۊڕشە دیموکراتییەکاو گەلا چەنەشنە پەرەش سانانە و دماتەر بورژوازی بییەن بە ساعیبش. ئێسە فەڕەنسا ئا کۊکوشییا ئاشکرا مەکەرۊ، چێش ماچۊ؟ بییەی وێش نمازۊ. هەر وێش بییەیش بۊ بە ناکۊکی. چی بارۊ کێشەکە تەنیا داواکاریی ئێمە نییە، ئینە دژوو خاکی و وڵاتەکەیشا کریان. ئاڎۍ مشۊم وێشا ئاگاشا چەنەش بۊ و وێشا بە ساعیبش بزانا. چا وەختەنە مشۊم وڵاتێوە، کە مەتاوۊ تاوانەکا ڕۊشن کەرۊوە، بکوشەکا وێزۊوە  بۊ بە وڵاتێوە، کە کۍ گەرەکش بۊ کۍ کوشۊ تاوۊ کوشۊش. چاگە بارودۊخێوە چانە درووس بۊ. ئایا فەڕەنسا ئینەی قبووڵ کەرۊ؟ فەڕەنسا ماچۊ، من وڵاتێوە چینەنە؟ چی بارۊ بۊنەو پەیوەنڎییە ئابوورییەکاش و بەرژەوەنڎییەکاش چەنی تورکیای، ئەگەر فەڕەنسا بکوشەکا ئاشکرا نەکەرۊ، ئانە فەڕەنسا پیس بۊ. پەوکای مشۊم چی بارەوە فەڕەنسا ئینەی نەشارۊوە.

ئەگەر بکوشەکە وێزیۊوە فەڕەنسا ڕسوا بۊ

ئایا بکوشەکۍ ڕۊڵە ئازا و بەنرخەکا گەلوو کورڎی مەوێزیاوە؟ یان وەروو ئانەی گەلوو کورڎی بێکەسا، مەتاوۊ هیچ ئیسفادۍ جە گەلوو کورڎی ور گێرۊ و پەوکای وێش بە ساعیبش مەزانۊ؟ جە لایۍ تەرۊ گەلوو کورڎی جە دژوو داعشی جەنگیۊ. گەنجۍ کورڎۍ و ژەنی کورڎی هەنۍ، داعش فرەتەرین کۊکوشی جە فەڕەنسانە کەرۊ. حەر پاسە ئەڤین گۊیییە پێسە ئەنڎامەو دەسەو ڕاوەبەری دەورێوە گرنگ وینۍ جە ملوویۊیرەمەڕیای داعشینە. ئایاحیچ وەرپەرسیارێتیێش پەی فەڕەنسای نییا؟ ئایا حیچ وەرپەرسیارێتیێوە ئەخلاقی و سیاسی وەراوەروو ئا کەسا نییا، کە دژوو داعشی جەنگ کەرا؟ چا وەختانە مشۊم ئی وڵاتە، ئی گلێرگە وێش بە ساعیبوو گەشمەرڎەکا بزانۊ و وەروو ئانەی بکوشەکۍ ئاشکرا کریا دەوروو وێش وینۊ. بەڵۍ دۊسۍ کورڎی هەنۍ، دیموکراتۍ هەنۍ و وێشا بە ساعیبش مزانا. مشۊم ئاڎۍ کاریگەریی وێشا سەروو حکومەتەکەیشا، دەوڵەتەکەیشا و ئۊرگانە یاساییەکاشا درووس کەرا.

مشۊ، بە کاریگەریی دیموکراسییانەو وێشا ئی کۊکوشییە ئاشکرا کەرا. بەبۍ ئاشکراکرڎەی بکوشا و ئی کوشتاری، فەڕەنسا مەتاوۊ واچۊ من پاکنا، ئاشکرایچا کە کۍ هامڕا ساراش تیرۊرە کەرڎێنە. بەڵگۍ و دیکۊمێنتەکۍ ئاشکرۍ بیێنۍ. جە لاو میتیوە ڕێک وزیان، ئەردۊغان فەرمانەش بە میتی کەرڎێنە. ئانە پێسە ڕۊی ڕۊشنا. حوکمەتوو تورکیای جە فەڕەنسانە ئینسانۍ کوشۊ. یانۍ مشۊم هەڵوێسێوە جە دژوو ئینەی نیشانە دریۊ، یان ئانەن بە جیددی نزیکۍ مەباوە.

بەرخۊدان بکوشەکا ئاشکرا کەرۊ

جە گەشمەرڎەیی هەڤاڵ سارۍ فیدان و لەیلێنە گەلەکەما جە ئەورووپا بە بەقووەتی وێش بە ساعیبوو گەشمەرڎەکا زانا. گەلەکەما دماو گەشمەرڎەبییەی ئەڤین گۊیی، عەبدولڕەحمان قزل و میر پەروەری، کە جە ٢٣ کانوونوو یووەمینە پێوەرە کوشیۍ، بە بەقووەتی موڵکڎارییش جە گەشمەرڎەکا کەرڎ. پی بۊنەوە پیرۊزبایی و سڵام جە گەلەکەیمان جە ئەورووپانە کەرمۍ. نزیکبییەیۊشا و ئێژا و بەنرخا. بۊنەو ئا موڵکڎارییەیۊ کاریگەری سەروو دەوڵەتی فەڕەنسای و ڕای گرڎینی درووس بییەن. ئێستا قسۍ ڕۊی ئینێنە. کوشتەی ئا هەڤاڵا و ئاشکراکرڎەی بکوشەکاشا جە فەڕەنسانە بییەن بە قسۍ ڕۊی و بەرنامەو ڕۊی. جە ئەورووپانە بییەن بە قسۍ ڕۊی. ئینە بە قووەو گەلی کریا. گرڎوو گەلەکەیما لوا پەی واگەی. دۊساو گەلەکەیما لووۍ پەی وای. ئینە گرنگا، ئی هەڵوێسە جە گرڎوو ڕووەکاوە بکوشەکا ئاشکرا کەرۊ. جە ٩ کانوونوو دووەموو ٢٠١٣ گەلەکەما ئا هەڵوێستەشا نیشانە دا. پەی ئا هەڤاڵایچە، کە جە ٢٣ کانوونوو یووەمینە گەشمەرڎۍ بیۍ نیشانە دریا. ئینە هەڵوێسێوە فرە ئێژا و بەنرخ بۍ. ئی هەڵوێسە موڵکڎاریکرڎەی گەلوو کورڎی جە بەهاکاش بەقووتتەر کەرۊ. ئینە نەک تەنیا جە ئەورووپانە، بەڵکم جە سەرتاسەروو وڵاتینە بەقووەتتەرش کەرۊ. وەختۍ جەنازەو میر پەروەری یاوا مووش گەل وێش بە ساعیبش زانا.

دەوڵەتوو تورکی بکوشی و پاکتاوکەری گەرەکشا گلێرگەی جە کۊشیای دوور وزۊوە. هەوڵۍ مدۊ گلێرگە وێش بە ساعیبوو حیچی نەزانۊ. ئینە یۊن جە بنەڕەتیتەرین سیاسەتەکاو دەوڵەتوو ئێسەو تورکیای، وەلێم گەلەکەما مووشنە فرە بەخاسی جوابوو ئینەیشا داوە. سڵاموو گەلەکەیما جە مووشی و کەروو و موبارەکباییشا وەنە کەروو. ئەگەر گەلێوە وێشا بە ساعیبوو بەها و نرخەکاو وێشا بزانا، متاوا با. ئەگەر پەشتیوانی جە رابەرایەتیی وێشا کەرا، متاوا با. وەختۍ ئینسان پەی ئازاڎیی گەلەکەیش قوربانی مدۊ و گەلیچ وێش بە ساعیبش زانۊ چێوە تاوی واچی ئا گەلە هەن. گەلێوە پا شێوە متاوۊ بە شکۊمەندانە ژیوۊ. چی بوارەنە موڵکڎاریی گەلوو مووشی و گەلوو کاگزمانی فرە گرنگ و بەنرخ وماناڎارا. تەنیا پی شێوە متاومۍ ڕاگێری چا کۊکوشییا کەرمۍ. پی شێوە تاومۍ ئی کۊکوشییا مردنمۍ. مشۊم ئێمە وەڵامی پێویسوو ئا کەسا دەیمێوە، کە هجووم کەرا. ئێمە نیشانەشا مڎەیمۍ، کە تۊ مەتاوی هیچ ئەنجامێوە دەس وزی. حەتا شمە دەیدۍ ئێمە تووڕەییما فرەتەر بۊ، باوڕما گەورە بۊ، سووربییەیما سەروو کۊشیای گەورەتەر بۊ. گجوومەکێتا بەتاڵۍ و پووچێنۍ. چی بارەوە ئی خاوەنڎارییە ئا ڕاسییەی ئاشکرا کەرۊ. کە پی هجووما گەلوو کورڎی بەقووتتەر بۊ. بەڕاسییچ بۊ بە گلێرگە. بۊ بە گلێرگێوە بەنرخ و بەهاڎار.

ئێمە ماچمۍ کور کورڎوو ٥٠ ساڵ وەڵۍ ئێسەی نییا. موڵکڎاری پی نۊعە بەر گنۊ. پی جۊرە دەستکەوتەکۍ و بەهێکۍ کورڎی قووڵتەرۍ باوە. هۊشمەندی و هۊشیاریی کورڎی پەی ئازاڎی قووڵتەر بۊوە. وەشەویسی پەی ئازاڎی قووڵتەر بۊوە، موڵکڎارییەکەش گەشە کەرۊ و گەورە بۊ.چی ڕووەوە پێویسا ئا دەسکەوتۍ، کە دلۍ گەلوو کورڎینە وەشەویسی پەی ئازاڎی و هەستوو ئازاڎی گەشە پەنە مدا و بەرەو وەڵێش بەرا، فرە بەنرخ و ئێژا تەماشە کریا. ئینە فرە بەنرخ و ئێژان، فرە گرنگا. جە وەختێنە دەوڵەتوو تورکی واتش، دماییشا پەنە ماروو، وێبەساحیبزانای گەلی پەی دەسەڵاتوو فاشیستوو ئاکەپە – مەهەپەی بی جوابێوە فرە خاس.

مشۊم جە قارەمانە فیداییەکانما بیاومێنە

چا ئامارانە، کە وەڵۍ کریێنێوە ئاستوو ئی جەنگی ئاشکرا بۊ. ئینە یووەم جارا جە تارێخوو جەنگی جیهانینە ماوەو ٩ مانگانە پا گرڎوو هجوومە عاسمانی، تۊپخانەیی، چەکی کیمیاییاوە و بە گرڎوو جۊرە چەکێوە هجوومی چانە کریۊ سەروو گەریلای. جەنگی  پا سەختییە دەگمەنا. هجوومەکۍ پەی ماوەو ٢٤ سەعاتا سەرەمڕێنۍ. جەنگوو ئۊکرانیای - ڕووسیای قسوباسوو ڕۊین، وەلێم مشۊم زانیۊ، کە جەنگوو ئۊکرانیای - ڕووسیای جە گرڎوو وەختەکاو سەعاتەکاو ڕۊینە بەردەوام نییا، پەوکای چی ڕووەوە جەنگ و کۊشیایۍ گەورە جە دژوو دەوڵەتوو تورکی ملۊ ڕاوە. ئینە بە فیداییبییەی کریان. ئەگەر ئینسان بە ڕۊحی فیداییانە نەکۊشۊ قورسا وەراوەروو هجوومێوە ئاندە دژوار و تندوتیژینە سەرگنۊ. چێوە پێویسا گرڎوو گەلەکەیما و گرڎوو دۊسامان چا ڕۊڵە قارەمانا یاوۊنە. مشۊم بزانا ئاڎۍ چەنی کۊشیا و چەنی کۊشیای بەرا ڕاوە. ئانە کۊشیایۍ ئاسان نییا.

چێگەوە ماچمۍ، کۊشیایۍ گەورەشا ئەنجام دا و دەوڵەتوو تورک-یشا ماڕا، ئامانجەکاو دەوڵەتوو تورکیایشا پووچەڵۍ کرڎێوە. وەلێم گەریلۍ چەنی دوژمنشا ماڕا؟ گرڎ کەسێوە مشۊم بەقووڵی هەست پانەیە کەرۊ. چا کاتەنە ئی کۊشایە ماناڎار بۊ و ئا هەڤاڵێما قوربانیشا دان و بەڕاستی مشۊم جە ئامێز گیریا و چەنەشا یاومێنە. ئاڎۍ فرە بە سەختیی کۊشیای کۊشیا.

دەوڵەتوو تورکی چێش کەرۊ؟ هەمیشە سەروازەکاش فاڕۊ. ئا سەروازۍ، کە ئیرادەشا مەڕیان لاشا بەرۊ و سەروازۍ تازۍ مارۊ، چونکە سەروازە تورکەکۍ جە ماوێوە کەمنە تووشوو تەرسۍ با، مانیا، تواناو جەنگیشا مەمەنۊ و ئیرادەشا مەڕیۊ. وەروو ئانەی، سەروازۍ تازۍ مارۊ و کۊنەکا لا بەرۊ.

بەڵام گەریلۍ ٢٤ سەعاتە جەنگ کەرا. ئانۍ وێشان ئانەی کەرا. ئانەیچ بە سەختتەرین شێوە دەکەرا، پەوکای ئاڎۍ فرە بەنرخۍ و ئێژێنۍ. ئەم کورڎە تازە پی شێوەیە بنیات نریان و بنیاتیچ نریۊ. پی جۊرە گەلی تازە دروست کریۊ. پی جۊرە کۊشیای سەر گنۊ. وەختۍ ئێمە ماچمۍ، کۊشیای بێسنوور ئامانج ئینەنە. ئا کۊشیاینە، کە سەروو تارێخی چانەیۊ بنیات نریان و مەوڕۊ. هێزۍ جەنگەرانۍ بەر گنا و درووسۍ با، بەڵام چ هێزۍ جەنگەرانێ؟ هێزۍ فیدایی بەرگنا، کە مەبەزیا. بێگومان و بەڕاسیچ ئەو هامڕۍ ئی بەرخۊدان و بەرەنگارییەشا خولقنا و دەوڵەتوو تورکیشا لووتە ماڕا. یانۍ پاسە قەرار بۍ جە ماوەو ١٥ ڕووانە، یان مانگێنە بەتەمامی هەرێمەکەی داگیر کەرا، بەڵام سەر نەکەوتۍ.بڕۍ شۊنۍ هەنۍ، کە ئاڎێش چەنە ئەرەنیشتێنۍ، وەلێم بۍ پەشتیوانیی پارتوو (پەدەکە) نەتاوێنۍ چا مەناوە. ئا شونۍ ئێسە ئاڎێش چەنەنۍ ئا شۊنێنە، کە کەمۍ پەشتیشا دێنە بە پارتوو (پەدەکە)یۊ.

پارتوو (پەدەکە)ی جە چنڎ شۊنێنە ئەرەنیشتۍ کریۍ، کە دەوڵەتوو تورکی چۊڵۍ کرڎێبێنێ

جە چنڎ مانگی ویەردەنە دەوڵەتوو تورکی چنڎ شوۊنێنە ڕەمۍ و چۊڵشا کرڎ، بەڵام پارتوو (پەدەکە)ی چا یاگانە ئەرەنیشتۍ بیۍ.  نیایرەی پارتوو (پەدەکە) چا مەنتێقانە دەبێتەبۊ  بە پارێزنایۍ پەی سەروازاو تورکی، پەوکای حاڵەتێوە چانە هەن. مشۊم ئی ڕسییەیچە زانریۊ. ئەگەر دەوڵەتوو تورکی مەنۊوە، بە پەشتیوانیی ئا هامکارا مەنۊوە. بێگومان چی ڕووەوە ئی بەرخۊدانە جە ساڵەو ٢٠٢٣ هێزێوە گرنگش بە کۊشیای زیاتەر کرڎ و پەنەش بەخشا. پەی کۊشیای ساڵەو ٢٠٢٣ بوارێوە بەقووەتش درووس کرڎ. گەنجۍ ژنی و گەلەکەما جە ساڵە ٢٠٢٣ینە سەروو ئەم بنەمۍ بەقووتتەر جەنگ کەرا. گەلەکەما بە دییەی فیداکاریی ئا جەنگوانا و جمووجووڵیشا، بەدڵنیاییوە کۊشیایۍ شایسەو ئا جەنگی بەرەو وەڵۍ بەرا. ساڵەو ٢٠٢٣ پەی دەسەڵاتوو ئاکەپە - مەهەپە فرە خراپ بۊ. حەرچنڎ هەوڵۍ بدۊ، مەتاوۊ وێش جە وڕیای ڕزگار کەرۊ. گەرەکشانە کۊکوشیی کورڎا کەرا، ئانە گرڎوو ئامانجەکەیشانە. گرڎوو هجوومەکاشاپەی پەی ئا کۊکوشینە.

عادەتوو ٥٠ ساڵەو کۊشیایما هەن. نەریتوو گیانوازانەو کۊشایمان هەیە، ٥٠ ساڵۍ کۊشیای و نەمردای.. کۊلۊنیالیزمی پاکتاوکەر نەک هەر جە تورکیانە، نەک حە دژوو ڕاسیی کورڎی، نەک حەر جە دژوو کورڎا، جە تەماموو جیهانینە گێرتەنشرە وەر. دەوڵەتوو تورکی کە ئاگرڎە ڕسوا بییەن هەمووە ریسوا بییەن، جە وەراوەروو کۊشیای کورڎیوە کە ئاندە بەقووەتا و هۊگروو ئازاڎی و دیموکراسین، شکست مارۊ. راسا تەنگوچەڵەمۍ و دژوارییۍ با، بەڵام دمایینە ئانەش سەر گنۊ گەلوو کورڎی و هێزە دیموکراسیەکێنۍ. ئانۍ کە گەرەکشانە قاڕوو کورڎی چناوە بەدڵنیاییۊ دۊڕناش.

هجوومەکە بەشێوەن جە سیاسەتوو قاڕچنیەیۊ

ئێسە مشۊم گرڎما ئا هجووما پێسە بەشێوە جە سیاسەتوو قاڕچنیەیۊ وینمۍ. کە دژوو گەلوو کورڎی هجوومێوە قاڕچنیەیۊ سەرەمڕا. جە دژوو ئیمراڵی هجوومێوە پاکتاوی ئینا ئارانە. جە وەراوەروو گەریلاینە هجوومێوە پاکتاوی ئینا ئارانە. جگە جە تورکیای هجووم کەرۊ سەروو گرڎ یاگۍ، هجوومۍ پاکتاوکەرانە. نەک حەر هجوومۍ سەروو قەندیلی و هەرێمەکاو پارێزنای مێدیای و شەنگالی، هجووم کەرۊ سەروو وەرنیشتی، ئەورووپا و تورکیاێچ. دەنیز پۊیراز تیرۊر کریۊ. بەهەزارا ژنی کورڎۍ جە زیندانەکانە هەنۍ. زیاتەر جە ١٠ هەزار زیندانێی سیاسیۍ هەنۍ. جە زیندانەکانە ئەشکەنجە دریا.

هێرش دژوو هەدەپەی، یانی هێزەکاو دیموکراسی جە کورڎستاننە و تورکیانە بەشێوەنۍ چا هجووما.وەروو ئانەی ماچۊ دیموکراسی دەردەو کورڎا وەرۊ. چا یاگێنە کە دیموکراسی بۊ ئاڎۍ مەتاوا هجوومشا کەرا سەر. پەی پاکتاوکرڎەی کورڎا، کورڎ بۊ، تورک بۊ، چەرکەس بۊ، عەرەب بۊ حیچ جیاوازییێوە نییا گرڎ لایێوە چەوسنۊشۊ. هۊکاروو دژمنایەتیکرڎەی چەنی هێزە دیموکراسییەکا ئانەن. هەدەپە سەکوێوەن کە کۊبیەیۊ دیموکراتیکوو کورڎی و کۊبییەیۊ شۊڕشگێڵناو دیموکراتیکوو گەلاو تورکیای دلێشنە یۊ گێراوە. چی چوارچوەنە کریۊ، کە ئینسان ئی هجووما شرۊڤە کەرۊ. کریۊ پێسە هجوومێوە پاکتاوکرڎەی جە دژوو کورڎا یاومێشنە.

مشۊم گرڎ کەس ئی دەوڵەتی وینۊ، دەسەڵاتڎاراو ئاکەپەی و مەهەپەی زیاتر هجووم کەرا سەروو کێ؟ زیاتەر هجووم کەرا سەروو کۍ، پا مەعنۍ مۍ، کە ئانۍ زیاتەر جە گرڎ کەسی کۊشییا پەی دیموکراسی ئاڎێنۍ. ئانۍ پەی دیموکراسیی هەقەتینی کۊشیا ئاڎێنۍ. وەروو ئانەی هجوومشا کەرۊ سەر. چی ساڵە وەڵینانە لە دژوو ژەنا هجوومۍ دژوارۍ کریا، وەرووئانەی دنیاو ژەنۍ، هەڵوێسوو ژەنۍ، خەتەو ئازاڎیی ژەنۍ خەتەو ڕادیکاڵوو ئازاڎینە. خەتەی سەرەکییەو دیموکراسینە. وەروو ئانەی  بۍ دیموکراتیکبییەی قووڵ، ژەنی مەتاوۊ بە شێوێوە دروست یاوۊ ئازاڎیی وێش. وەروو ئانەی دوژمنایەتیکرڎەی وەراوەروو ژەنا زیاد بییەن. مشۊم ئا هجوومۍ  دژوو هەدەپەی پێسە بەشێوە جە هجوومی پەی سەروو گرڎوو هێزە دیموکراتیکەکا و کۊشیای ئازاڎیی گەلوو کورڎی وینیۊ. هجوومێوە پاکتاوکاریین.هجووم پەی سەروو حەر دیموکراسیۍ هجووموو پاکتاوکرڎەین،  هجوومەکەو سەروو شەبنەم کۊرور فینجانجێچ هجوومێوە پاکتاوکرڎەین. هجووم و گێرتەی دژوو وێڕاوەبەری هجووموو بە ماراموو دلێنەبەردەی. مشۊم گرڎما ئانەی زانمۍ. دوژمنایەتی چەنی دیموکراسی فرە فرەن وەروو ئانەی کورڎۍ تاوا ئیسفادە جە دیموکراسی کەرا. بۍ وینای ئا ڕاسییەیچە کەس مەتاوۊ لە تورکیانە پەی دیموکراسیی هەقەتینی و ئازاڎی کۊشیۊ. فشاروو سەروو کورڎا نەوینۊ جە دژوو قڕکرڎەی هەڵوێس ورنەگیریۊ و کۊشییۊ پەی دیموکراسی، ئانە بۊ کۊشیایۍ ساختەو دیموکراسی.

قرووشێوە هەدەپەییەکا نەکەوتەن دەسوو خەباتکاراو ئی بزووتنەوەیە

ئێسەیچ زەر بە هەدەپەییەکا مەدا. بەڵۍ ئینە وەڵۍ  ورچنیەینە کریۊ پەی ئانەی کریۊ تا ئەنڎاماو هەدەپەی نەتاوا کاروباروو ورچنیەی کەرا. جە لاێوە تەرۊ، من پاسە ویرۍ کەرووە، کە دماو بلۊککردەی زەڕەکەی، هەدەپە وزیۊرە. ئینە با ماناو ئانەینە. هەدەپە رێکوزیایۍ سیاسیین، کە تەرسەو وستەیرەیش ئینا سەرۊ. جیا چانەی کە چی وەرپەنگ وەش کەرا؟ ئاڎۍ چێش ماچا ؟ ئا زەڕە پەی تیرۊری ملۊ. هامکاری تیرۊری کەرا. وەروو ئانەی پەوکای ڕاگێری کەرا.

بەڵام من ئجۊم ئا پاساوۍ ساختۍ و وربەسیێنۍ. نەک   ١٠٠لیرا و هەدەپەی، یەک قرووشوو ئاڎیچ نامان پەی ئی بزووتنەوەیە یان پەی خەباتکاراو ئی بزووتنەوەیە. وەختۍ ماچا کۊشیای ئازاڎی باسوو ئێمە کەرا. ماچا جە گرڎ یاگێنە باسش هەن. یا واچێوە هەنە ماچۊ، کە مشۊم ئینسان جە گرڎ خراپێوە خاسێوە وەش کەرۊ. بەڵۍ مامەڵەکردەی دروسکرڎی و بەرئاردەی خاسێوە  جە حەر خراپێوەنە گرنگا. ئێسە ئا مامەڵە متاوۊ هەدەپەی زیادتەر چە. نی گەلی کەرۊوە یۊ، وەروو ئانەی وێش بە زیندەیی بازۊوە، زیادتەر پەیوەنڎی چەنی گەلی وەش کەرۊ. ئینە فرە گرنگا، پەی بزووتنەوێوە سیاسی، ڕێكوزیاێی گرنگا کە بە پەشتیوانیی گەلی ژیوۊ. بەڕاسیچ بییەی هێزێوە سیاسی بە زەڕوو دەوڵەتیچ مشکیلەن. پەی چێشی زەڕ مدۊ؟ وەروو ئانەی سیسەمنە مەنۊوە، بەشێوە چی سیسەموو ئێستا قبووڵ کەرۊ، بۊبە بەشێوە چادی، وەروو ئانەی ئا زەڕە دریۊ. وەروو ئانەی جە سیسەمی بەر نەشا. بەڵۍ، وەروو ئانەی دریۊ. گەر تورکیا وڵاتێوە دیموکراتیک بیۍ، هەستیاریێوە دیموکراتیک بیۍ و دەوڵەت وەراوەروو ئا هامکارییەی هەستیار بیۍ، ئێمە واچێنمۍ ئا زەڕە دانش، جە ئەنجاموو ئانەینە کۊشیانی دیموکراسی و سیاسەتوو دیموکراتیکی پەسەند کریان، وەروو ئانەی دریۊ. جە سیاسەتی دیموکراتیکنە بەشێوە فرە گرنگوو دیموکراسین. .. چێوۍ پا جۊرە نییا. جە تورکیانە دیموکراسی نییا. وەروو ئانەی، مشۊم ئا دۊخەیە پێسە خاسێوە ور سەنگنۊ. پێویسا چەنی هێزەکاو دیموکراسی و گەلی بواروو دیڎاری بەقووەتتەر ڕەخسنیۊ.

کۊشیاێوە کە پەشتی بە دەوڵەتی نەبەسۊ ڕاستتەرین کۊشیاین

تورکیانە کۊشیای دیموکراتیکی هەن، ڕاسیێوە کە ئا گەلۍ کۊشیای دیموکراسیشا گەرەکا و پەشتیوانی جە کۊشیای دیموکراسی کەرا. گەلێوە هەن، کە بە هەزاران کەسۍ و بە دەیان هەزار کەسێش ئینۍ زیندانەکانە. گەلێوە کە ئا گرڎەفشارشە وزیۊ سەر، هەن. گەلێوەن  کە ڕۊڵەکێش گیانوازانە وێشا گێرا و مرڎارە. ئایا ئا گەلە کە ئاندە گیانبازییش کرڎەن، مەتاو کرۍ بینێوە پارتێوە سیاسی بدا؟ متاوا بەئاسانی ئانەیە کەرا.

رەنگای هێزوو دیموکراسی هەدەپەی یان هێزۍ تەرۍ با.  بۍ ئانەی پەشتی پی دەوڵەتی بەسا، مشۊم کۊشیایۍ سەربە وۍ بە بنەما گێرا. ئا وەختە هێزەکاو دیموکراسی خاستەر جەنگ کەرا. ڕەنگا یۊ چا سەبەبا کە تا ئێسە هێزە دیموکراتیکەکۍ نەتاوانشا بە شێوێوە کاریگەر جەنگ کەرا ئانەن، کە ئاڎۍ دلۍ سیسەمەکەینە ئازیێنۍ، وەروو ئانەی بزووتنەوەی سیاسی چەنی گەلی کەمتەر یۊ گێرا و زیادتەر پێویسشا بە دەوڵەتی بۊ نەک گەلی. مشۊم پێسە مامەڵە کریۊ. ئینە مامەڵەکرڎەیۍ درووسا. تورکیایچ وڵاتێوە دیموکراتیک نییا. عەر پاسە ساختەن. جە هەدەپەیۊ قرووشێوە نەلان پەی حیچ بەشێوە جە کۊشیای ئازاڎی. مەتاوا ئینەی سەلەمنا. نە شارەوانی و نە پارتەکەیچش چێوێوە چانە نییا. بەڵۍ پێسە چەنی پەی ئیمام ئوغڵویشا وەش کرڎ: واتەنش گەمژە. ڕەنگا واچۊ گەمژە، مەگەر چێش ڕووە مدۊ؟ ئینە وەڵتەر پەی سولەیمان سۊیلویچ وچیان. وەروو ئانەی ئیمام ئوغڵوی سزا مدا.

ئاڎۍ پیایەکاو وێشا گولـلەوارن کەرا، وەروو ئانەی بەئاشکرا سەرۊکی وەڵینوو نەوەکا یان وەجاخەو نەژادپەرستەکاشا گولـلە واران کرڎ. وەروو ئانەی ئیسە تورکیانە گرڎ کەس مزانۊ، کە کۍ ئاڎش گولـلەواران کرڎ. گرڎ کەس مزانۊ کە مەهەپە بڕیارش دا و کوشتش. تا دەوڵەتوو باخچەلی ڕاش نەدۊ پەنە مەتاوا چێوۍ چانە  کەرا.  بۍ پەسەندکرڎەی دەوڵەتوو باخچەلی مەتاوا چێوۍ چانە کەرا. تیرۊرۍ پا جۊرە هەن، کە هەڕەشۍ کەرۊ. ماچۊ من گولـلەواران کەروو، بەڵام کەس مەتاوۊ دادگاییم کەرۊ.

راسیۍ چینە  تورکیانە هەن، وەروو ئانەی ئەگەرش هەن، دماتەرنە هجوومی چانە ڕووە بدۊ. ئەگەرش هەن هەدەپە وزیۊرە. هەدەپە تەنیا بینا نییەنە، پارتێوەیچ نییا کە بە پاو یاسۍ مەرزیابۊرە. هەدەپە پارتێوەن کە سەروردای مەرزنانرە. هەدەپە پارتێوەن کە بە کۊبییەیۊ دیموکراتیکوو دەنیزەکا، ئیبراهیمەکا، ماهیر بەللی، وەدات تورکالی، حیکمەت کیڤیلجیمان، ئۊرهان یەڵمازکایا و کۊشیای ئاڎیشا مەرزیانرە. چی بوارەنە بە وستەیرەی  وەرە پی کۊشیایە مەگێریۊ.

چی چوارچوەنە هجوومۍ فرەتەرۍ کریا. چی ڕووەوە چڕمۍ وەنەو گەلی. مشۊم گەلەکەما ئەرەمەرزیایەکا وێشا پارێزنا و بەشڎاری جە کۊشیای دیموکراسی کەرا. پەی دلێنەبەردەی فاشیزموو ئاکەپە-مەهەپەی مشۊم جە دژوو هجوومەکا حەرچێوۍ ڕووە بدۊ کۊشیا. یا مشۊم دلێمانە بەرا. وەروو ئانەی دلێنە نەشا مشۊم وێگیرۍ با. گرڎ گیان جەوەرۍ دژوو تندوتیژی وێگیرا. گەلوو کورڎی ٥٠ ساڵێن جە وەراوەروو دلێنەبەردەینە وێش گێرۊ.

مشۊم پارتە کورڎییەکۍ دژوو ئاکەپە-مەهەپەی هەڵوێس ورگێرا

تورکیانە بڕۍ پارتۍ هەنۍ، کە کاریگەریی هەدەپەیشا ئینا سەرۊ. پارتوو کورڎا هەن. ئا لایەنایچا مشۊم وینا کە سیاسەتوو دەوڵەتوو تورکی سیاسەتوو پاکتاوکرڎەین. بە واتەی ئانەی کە تورکیا چەنی پەدەکەی پەیوەنڎیشا هەن، بە وینای ئا پەیوەنڎییەیە دەوڵەتوو تورکی پاکتاوکەر نییا، مشۊم نەخەڵەتنیەیمۍ. ئەگەر ماچا کە کورڎێندۍ، ماچا سیاسەتوو کورڎین، مشۊم جە دژوو دەسەڵاتڎاریی ئاکەپە-مەهەپەی کە سیاسەتوو سڕیەیۊ بەرۊ ڕاوە هەڵوێستشا بۊ. حەر پاسە مشۊم پەشتەو کۊشیای دیموکراسیی گەلوو کورڎیوە با.

چەنگ سەبەبوو قەیرانی ئابوورین

 تورکیانە قەیرانی ئابووری هەن. جەنگ گرنگتەرین سەبەبوو قەیرانی ئابوورین. جە وڵاتێوەنە کە دەیان ساڵێن چی ئاستنە جەنگ ملۊ ڕاوە، قەیرانی ئابووریچ بۊ. حەر خۊشیان ئاشکراشا کرڎەن، کە هۊکاروو قەیرانی ئابووری جەنگا. ئەردۊغان واتش، ' شمە مزاندۍ کە نرخەو گولـلێوە چنڎەنە"؟ نورەدین جانکلی واتش: " شمە نرخەو فێشەکۍ مزاندێ؟" ئینە قەیرانی ئابووری ڕۊشن کەرۊوە. ئاڎۍ وێشا ماچا، هۊکاروو قەیرانی ئابووری جەنگا. ماچا کە زەڕ پەی جەنگی تەرخان کریۊ. وەلۍ ئۊپۊزسیۊن بەئاشکرا ئانەی مەواچا.

درێژەی هەیە