ئەندامو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی سەبری ئۆک ئاماژەش پانەیەدا یاگێ فەیلەسوفو کەشەکا عەلی حەیدەر قەیتانی پەڕمەکریۆوە و سەرنجش وست سەر و ‌هێزو ئەرەیاونای، چارەسەری، ژیوای، هەڵوێس، پەیوەندییەکێ و هەستی وەرپرسیارێتییەکاش گەشمەرڏە عەلی حەیدەر قەیتان. ئۆک جە قسەکاشەنە واتش: "دڵنەرمی، هامسۆزی، ئایدۆلۆژیا و چالاکوان. هەڤاڵ فوئاد جە ژیوایشەنە دڵنەرم بێ، بەڵام جە دژو دووژمنی شۆڕشگێڵێ، ڕادیکاڵ بێ. هەڤاڵ فوئاد ئنە دەوڵەمەند، گۆرە و قوڵا مەتاونە ستایشش بکەرو. ئا چێوەی گنۆنە ئەستۆو ئێمە ئانەن کە چنەش یاومێنە و بەشداری دونیا وینایش بیمێ و بیمێ شایستەو ئاڏی."

ئەندامو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی سەبری ئۆک دەربارەو یۆ جە ئەرەمەزنێرەکا پەکەکەی عەلی حەیدەر قەیتان (فوئاد) قسێش کەردێ،

قسێ و یادەوەرییەکێ سەبری ئۆکی پی جۆرەنێ:

"ئشناسای سەرەتایش جە سەمسورنە و ئەوەکۊشایش

ساڵۊو ١٩٧٩ی جە سەمسورنە هەڤاڵ فوئادم دی. یانێوەنە بێنا، چنی هەڤاڵ محەمەد ئەمین تاشتانی پېوەرە ئەوەکۊشای کەرێنمۍ. هەڤاڵ محەمەد ئەمین واتش؛ هەڤاڵ فوئاد (نامۍ ئاڎیی بە ئەحمەد مۍ یاڎم) ئاما و چنیما گلېرۊبیەی ئەنجام بڎۆ. براو هەڤاڵ فوئادی هەڤاڵ کەمال چا بۍ. کاتێ هەڤاڵ کەمال لوا واتش؛ "پەی چن حەفتێوە هەرمانەم هەنە، بڕۍ چۍ بڕیەورە، هەڤاڵێوەتەر مۍ". بەڵام نەزانێنا هەڤاڵ فوئاد مۍ. لوایمۍ یانەو وڵاتپارێزنێوە. ئێمە پېوەرە بێنمۍ، هەردویما تەنیۍ بێنمۍ. ئا کاتە ئەرەمەرزنای پارتەکەیما نە ئەرەیاوېیا بۍ. جە ئەوەکۊشای ئایدۆلۆژیی ڕێکوستەینە ئەرەگیری، ئەرەگیری تازە، ئەرەگیری دلێینە، ئەرەگیری کلاسیک، مافو نیایرەو چارەنوویسو نەتەوەکا، ئی مژارۍ فرە تاوتوێ کریێنۍ. سەرەمڕە پرسیارۍ ئەو هەڤاڵ فوئادی کەرێنمۍ، ئاڎیچ بۍ مردای ئینێما پەی گێڵنێوە. ژوورێوە گولانە و هۆڵێوە چا یانەنە بۍ کە چنەشەنە مەنێنمێوە، بەڵام هۊشما تا سەعات یەک-دوو گفتوگۆما کەرڎ.

با قسا کە  بەشداریش کەرد، زەمینێوە بێهامتاش خوڵقنا

هەڤاڵ فوئاد ماوێوە لە سەمسورەنە مەنح. جە تۆب-دەر گفتوگۆیێ بێ. هەرپاسە جە گروپ و ڕێکوزتە جیاوازەکانە چا گفتوگۆنە بێنا. کەسێوە چانە فرە قسێ کەرێ، بەڵام دیار نەبێ جە پەی لوا کاش وەرگری جە کام ڕێکوزیایە مکەرۆ. ئێمە ئەرەگیری تازەما تاوتوێ کەرد. ئاکاتە ڤێتنام نمونە بێ. فرەتەر سەرو نمونەو ڤێتنامی تاوتوێ کریێ. پەی هەڤاڵێ تێبینیێ کولانەم نوست، واتم دەمودەس یاوندێش هەڤاڵ فوئادی با زوو بۆنە. هەڤاڵ فوئاد کتێبو ئیمپریالیزمی لینیش دەسۆ بێ کە ئاما. کاتێ قۆناغو ئیمپریالیزمبییەی سەرمایەداری، پرۆسەو قۆرخکاری، شۆڕشو ڤێتنامی، نموونەو پانیشتوو ڤێتنامی بە جموجوڵی گەرم و پڕوپاگەندەس ئاژاوەگێڵی گێڵناشۆ، هەواو کەسەکا تەری مەرد.

قەرەباڵغ بێ، خەڵک و جوانێ فرە گروپێ بێنێ. کاریگەری وەش کەرێ. تەماشەکەردەیما ڕاس بێ، حەقیقەتەکا واچێنمێ، وەرگیرش چنە کەرێنمێ، بەڵام هەڤاڵ فوئاد بە جوڵە و ئاماژەکاش، چنی ڕێز و قووڵایی وێش کاتێ قسێ کەرێ، فاڕییایش سەرەرە ئاما. هەڤاڵ فوئاد چا گلێرۆبییەینە کاریگەریش فرە سەرو جوانا نیارە و زەمینێوە بێهامتاش پەی وەش کەرد تاوەکو ئوەکۆشایێ بەرهەمدارتەر و کاریگەرتەر ئەنجام دەیمێ.

کەمال پیر واتش. 'فرە بە قیمەتا'

دماتەر جە ساڵە و ١٩٧٩ زینانی کریانی. کاتێ ئاما تازە جە زینانەنە بەرشییەبێنا. هەڤاڵ کەمالیچ کاتێ جە لاو ئێمە لوا باڵبەسکریابێ. جە منش پەرسا، 'ئیسە یاگێ شمەنە کێ هەن، کام هەڤاڵ هەن' واتم هەڤاڵ فوئاد هەن. هەڤاڵ کەمال واتش 'ئا هەڤاڵە وڵاتپارێزێوە فرە گەرم و بەهادارا'. ئینە حەجگیز جە یاڏمەکریۆ. وێش کاریگەری هەڤاڵ فوئادم سەرۆ بێ، بەڵام کاتێ هەڤاڵ کەمال ئینەش وات، وەشەویسی و ڕێزم پەیش فرە زیاتەر بی. دماو  ئانەی چانسو چەمپنکەوتەی چنیش نەبێ. زینانی کریانی. کودەتاو ١٢و ئەیلولی ڕووەشدا. دماتەر بەرشییانی و لوانی چبەر و وڵاتی، جارێوە تەر یۆما نەوینا.

نمونێوە هەمیشە کاریگەر بێ

کاتو پڕۆسەو کۆنفڕانسەکەینە، لوانی بیقاع. دما و ئانەی ڕابەرایەتی کەمپێوە تازەش دلێ ڕێکوزتێوە فەلەسەفەینە کەردەبێوە و منیچ چاکە بێنا. کاتو کۆنفرانسەکەینە هەڤاڵ فوئادم وینا. بێگومان ڕێزم پەی هەڤاڵ فوئادی فرە فرە بێ. فرە و وەش سیێ. چاکە باوەشیم کەرد پۆرە، دماو چن  چرکێوە وەرمدا، دماتەر تەماشە و چەمەکاش کەردم و جارێوە تەر باوەشیم کەرد پۆرە. پرسیارە و بڕێ هەڤاڵا و، دەوروبەری و بنەماڵەکەیش کەردەم. چونکە چا کاتەنە گرد کاتێ لوێنمێ یانە و ئێمە و گێڵێنمێ. دما و ئانەی پرۆسەکە کۆنفڕانسش بێ. هەڵوێس و، ئەوەکۆشای هەڤاڵ فوئادی جە کۆنفرانسەکەنە هەمیشە جیاواز بێ،، باسو پرۆسەکەی کەرێ، باسو پرۆسەو کۆنفرانسی کەرێ.

خاوەن وردیێوە سەرنجڕاکێش و پەڕی بێ. پێسە و گرڏ کاتێ کاریگەر بێ.

جە کۆنگرەی دووەمەنە یۆترینما وینا

ماوێوە فرە دەرفەتو چەمپنەکەوتەیما نەبێ، هەڤاڵ فوئاد ئەوروپانە بێ، ئێمە جە وەرکەوتوو مییامینینە بێنمێ. وەرکەوتوو مییامینینە جە کۆنگرەی دووەمەنە یۆما وینا. هەڤاڵ فوئاد جە ئەوروپاوە ئامابێوە. بڕێ کەسێ تەریچ ئامێبێنێ. پێسە و سەمیری. جە کۆنگرە و ئەوەکۆشای ئۆروپای هورسەنگنریا. سەرو هەڵوێسو سەمیری و فاتمەی، فرەتەر دەربارەو ئەوەکۆشای سەمیری  ئەوروپانە گفتوگۆ کریا. پەیوەس بە ئەوەکۆشایەکا ئێمە جە وەرکەوتوو میامینی و کەمپەکانە ڕاپۆرتە و گفتوگۆ پێشکەش کریێ، یاڏمێ جارێوە پنەش واتانی 'شمە ئاسودێندێ، ئاخ ئەر ئۆروپا نەبیێ، ئانە قسێ سەر و ئێمە نە کریێنێ. ئەوروپا قورسا.'

پەیوەندی ئاڏی چنی ڕابەرایەتی جیاوازتەر بێ

پی جۆرە دڵ و داواش هەمیشە ئینا وەرکەوتوو مییامینینە و، کوردەتان و کەشەکا کوردەسانی بێ. جارجار مشتومڕەکێ پێسە و 'شمە لودێ کەشەکا، هیواڏارەنا منیچ بەو'. کریۆنە هاندەرێ بانە پەیما، کریۆنە بەڕاسی پاسە یاڏکریۆوە، بەڵام مەزانو جارجار سەر و ئینەی قسێ کەرێنمێ. ئاکاتە ملش ئێش بێ. جە کۆنگرەکانە جارجار ڕابەرایەتی واچێ، 'پیر'، واچێ، پیرە هورسە، پیر پاسە بێ. جارجار گاڵتەش چنی کەرێ. هەڤاڵو سەرەتایی ڕابەرایەتی بێ. پەیوەندیێ ئاسودە و جیاواز بێ.

چەمپەنەکەوتەی جە لۆلان و ئەوەکۆشایش

جە وەرکەوتوو مییامینی دما و کۆنگرەی هەڤاڵ فوئادم نەوینا. دماتەر چەمپنەکەوتەیما جە پانیشتوو کوردەسانینە بێ. جە لۆلان هەڤاڵ فوئادم وینا. کریۆنە مانگە و ئادار- نیسانو ١٩٨٤ بییەبۆنە، چاکاتەنە خەریکو گفتوگۆ و پلانە و مشتومڕەکا بێنمێ سەر و ئامانج و ئەرک و دەسوەڵوستەی لوای پەی دلێ سەرنیشتوو کوردەسانی. کاتێ هەڤاڵ فوئاد ئاما، ئاڏس بەشداری گفتوگۆکا بی. هەڤاڵ فوئاد جە ئێمە دێرتەر یاوا. کاتێک لۆلانە بێ هەرگیز یاگێ وێشەنە نەمەنێوە. هەمیشە یان سەرو لوتکەو کەشەکاوە بێ، یان گێڵێ، شارەزاو چیاکا بییەبێ، بە سروشتی یاگێ وێشنە نەمدرێوە. هەمیشە بە دێرسیم و سەرنیشتی بەراوردی کەرێ. مانا دێ بە کەشەکا، وەشێش کەرەکێ بێنێ. چا کاتەنە ژمارەما کەم بێ. گروپێوە بێنمێ. دماتەر بەمەڵامەتی هەلومەرجی تازەیۆ، وەرو ئانەی لۆلانم جیائاست، چانسو یەکتروینایما نەبێ، فرە بە دەگمەن، جارێ دووجارێ لوێنا لۆلان، پێوەرە ماساویما گێرتە، پێوەرە لوایمێ کەشو شەکیفی، بەڵام پەی لوتکەکەی نا. چنی هەڤاڵا گلێرێ بییەیمێ، قسێما کەردێ. هەڤاڵ فوئاد ڕۆحێوە شۆڕشگێڵ بێ. پەڕ وزە، بێ تەرس بێ. هەمیشە خەریکو ئەوەکۆڵییای، خوڵقنای، بەرهەمئاردەی بێ، تەنانەت چا کەشانە چێوێ فرە نەبێ کەرمێش، گرڏ چێوێ پەیوەس بێ بە هەنگاما سەرەتاییەکاما، هەڤاڵ فوئاد کەسایەتییێ بە مۆڕاڵ و بڕوا بێ. با جۆرە جە یەکتری ئەرەپڕایمێ. تاوەکو جە زینانەنە لوێنا دەرفەتو یەکتروینایما نەبێ.

هەڤاڵێوەن کە یاگێش پەڕە مەکریۆوە

هەڤاڵ فوئاد هەمڕا و هەڤاڵو سەرەتای ڕابەر ئاپۆی بێ. ئاڏێ جە هەمان پۆلو زانکۆ فرە نزیکێ یەکتری بێنێ. حەر چنێ بڕێ جارێ واچێ من وانێنا. جە وانەکانە ماچۆنە، حەر چنە ئێمە ٧-٨ مانگێ جە هەمان پۆلە پێوەرە بێنمێ، بەڵام پەیوەندیما فرە نەبێ. ئاڏ ماچۆنە، دماتەر ڕابەرایەتی منش چڕی. یوەم هەمڕایەتیما جە مەکتەبۆ دەسش پنەکەرد. ڕاسا ئەر واچمێ ئاڏ فرەتەر جە ڕابەرایەتی  یاوانەنر. بە. هەڤاڵ فوئاد فەیلەسوفو  کەشەکا بێ، لوا شۆنیش، تواناو پەیوەندیی، هێزو قەراردای، ژیوای، پێگە و پەیوەندییەکێ، هەست بە بە وەرپرسیاریەتی کەردە، تەماشە و حەر یاگێ مکەرمێ وینمێ یاگێ هەڤاڵ فوئادی بە ئاسانی پەڕ مەکریۆوە.

ئانەی گنۆنە سەر و شانا ئێمە ئانەن کە وینمێ شایانو ئاڏینمێ

 پەی نموونەی، پێسە و کەسایەتیێ جە پەروەردەکانە ڕۆشنش مکەرۆوە کە چنین هەمیشە جەختش سەرو  ئاپۆیی بییەی و پارتی کەردەنۆ و گرڏ چێوێ جە خزمەتشەنە بەکار مارمێنە. پەی نموونەی جە کۆنگرە و یەرەمینە قسێ سەر و لابەردەی وێش و هەڤاڵ عەباسی کریێ، تەنانەت چن هەڤاڵێوە واچێنێ: "مشۆم لابریانە. هەڤاڵ فوئاد ڕۆشنش مکەرۆوە: "کاتێ ئی هەڤاڵێ ئنە بە تنی هرووژم مکەرا سەرما و تەنانەت ماچانە پەنەوازا ئوەکۆڵییایشا چنی کریۆنە، ئانە بە شێوێوە سروشتی کاروەدایش چنەکەوتۆ. دماتەر هەوڵم دا جە کاروەداورکانر یاونە و دڵوەش بونە.

هەڤاڵ فوئاد چنەوېیەردەیی و دلسۆزیش جە کەسایەتی وێشەنە رۆشن کەردەبێوە

کەسێوە فرە ویەردە بێ. ئەر بە شێوێوە ئاسایی تەماشەش کەرمێنە مەتاومێنە واچمێ یۆن جە ئەرەمزنێرا پەکەکەی. یۆ بێ جە هەڤاڵا وەڵکەوتەی ڕاوەبەری. مامەڵەش چنی ئینسانەکا، پێگەشا جە ژیواینە، هەڵوێسش فرە دڵسۆزانە بێ. بێگومان ئینە خەسڵەتێوە ئاپۆیی و پەکەکەین، بەڵام هەڤاڵ فوئاد بە خاستەرین شێوە ئی تایبەتمەندییەش جە کەسایەتی وێشەنە نیشانەدا و با جۆرە ژیوا. چنی گرڏ کەسێ گنێ پەیوەندیی و گرڏ بە ئاسانی تاەێنێ چنی هەڤاڵ فوئادی دەست قسێ بکەرا. گرڏما متمانێوە گۆرەما بە هەڤاڵ فوئادی بێ.

هەڤاڵ فوئاد جە ژیوایشەنە هێور و سەر و وێش بێ، بەڵام جە وەراوەر و دوژمنینە کەسێوە یاخی و ڕادیکاڵ بێ.

بەردەوام بە ڕێزۆ گۆش دارێنانە قسەکاش

پنەم وەش بێ تەمامو ژیوایم چنی هەڤاڵ فوئادی هەرمانە  و خەبات بکەرو. من ئینەنا گرڏ کاتێ کە جە ژیواینە بییە بۆ واچێنا. ئەر کات بیێ سەر و حەر بابەتێوە هەڤاڵ فواد بەردەوام حەر چێوێ ڕۆشن کەرێوە و منیچ بەوردی گۆشش پەی گێرێنا. بە تایبەت گۆش گێرتەی جە یاڏەوەری و هپژیوایش هەستێوە فرە جیاوازم پنەبەخشێ. من چنی هەڤاڵ فوئادی هەرمانەم کەردێنە. بێگومان ئینسان چنی هەڤاڵ فوئادی فرر هەست بە ئاسوودەی مکەرۆ. ئاڏ تاوێ ئا ئاسوودەییە بە دەوروبەریش بەخشۆنە. هەرپاسە یوەم ئەرکو منش دەس نیشان کەرد. فرە و جاری ئەرکو منی فاڕێ و قەد ناڕەزایەتیم نەبێ. یاڏ جنین بە خاسش زانێ ئا هەرمانێ کەرێنا و منیش قەد ناڕەزایەتی نیشانە نەرێنا. من هەڤاڵ فوئادم فرە وەش کەرەک بێ. پێسە و گرڏ و هەڤاڵا تەری.

ئاڏ ئەرکو ڕابەرایەتیش جە ئەستۆ گێرتەبێ

 ئاڏ هەڵای ڕابەر ئاپۆی جە سەردەمو سەرەتای گروپەکەینە پی جۆرە وەسف کەرێ: "ئاڏ بە تەنیا پاسە سەرش هورنەرا. بڕێ چێوێ هەنێ کە پەنەوازا ئەنجام دریانە، ڕابەرایەتی وینێ کە هیچ کەسێ ئەنجامش مەرۆنە یان بەو گۆرەی و قووڵایی جە ئەستۆش نەگێرێ. ڕابەرایەتی فرەی ئا هەرمانا جە ئەستۆ گێرێ. ئینە ڕاسا، بەڵام هەتا ئاکاتەی جە پەکەکەدپنە ژیوێ، هەڤاڵ فوئاد هەمیشە قوڵایی ئایدۆلۆژی، توانا و یاوایناش بێ کە قسێ ڕابەرایەتی ڕۆشن کەرێوە و دەوڵەمەنش کەرێ و یاواینەیش ئاسان کەرێ. هەرپاسە وێش جە بڕێ جە گفتوگۆکامانە لواپەی ئێمەی چنی ڕابەر ئاپۆی باسکەرێ. ڕابەرایەتی گۆشش چەن کێرێ و قیماتش پەی نیێرە. جە ڕوانگە و ڕۆشنبیری و ئایدۆلۆژییۆ بێ گومان هەڤاڵ فوئاد نزیکتەرین هەمرا و هەڤاڵو ڕابەر ئاپۆی بێ و  چی بوارەنە ئەرکو وێش جە ئەستۆ گێرێ.

نەتەرس بێ، مەردەی بە گولانە وینێ

 جە وانەکاشەنە بڕێ جارێ باسو یوەم گەشمەرڏەیما هەڤاڵ حەقی و کاریگەرییەکێش سەر و ڕابەرایەتی کەرێ. کاتێ ئا هەڤاڵەی کە ئشناسێش و چنیش هەمڕا بێ گەشمەرڏە بێ، واچێ: "وەشڵەی یاگێ ئاڏی من گەشمەرڏە بیێنا"،  هەڤاڵ فوئاد ئا کەسایەتیەش بێ. واچێ جمیەرەکەی یاوان ئاستێوە کە بڕێ جارێ ڕوانە دە گەشمەرڏێ مڏەیمی و چا کاتەنە یاوایمێنە جە گەشمەرڏا فرە گرنگێنێ گەشەمەرڏە مەمڏۆنە، گەشەمەردێ با بەهایا وەشێشا کەردێنێ ژیوانە. هەڤاڵ فوئاد پی جۆرە کەسایەتی گەشمەرڏا هورسەنگنێ. ئاڏ هەمڕێاوە فرە نەتەرس بێ. قەد جە مەردەی نەتەرسێ و مەردەی بە کولانەی وینێ. سەبارەت بە گەشمەرڏا واچێ ئایا ئینسان هەست بە خەمباری مەکەرۆ؟ چنین ئینسان هەست بە خەمباری مەکەرۆ؟ بەڵام ئەر خەم فاڕیۆنە پەی کرداری، پەی یاڏکەردەیۆ، ئا کاتە فرە مانادارتەرا. هەڤاڵ فوئاد جە جواب و گەشەمرڏانە چنی ئی بڕوێ بێ.

مشۆم گرڏ چێوێ پەی هەڤاڵ فوئادی کریۆنە

 مشۆم پەی هەڤاڵ فوئادی چێش کریۆنە؟ مشۆم ژیاننامەش بنوسیۆوە، کتێبەکەش، ڕۆمانەکەش، هەرپاسە فیلمێوەش سەر وەش کریۆنە، گرڏ چێوێش پەی کریۆنە. هەڤاڵ فوئاد خزمەتێوە فرەش بە گەلوو کوردەسانی کەرد بەڕاو من پەی ئینسانییەتی و بەتایبەت پەی کادرا پەکەکەی و جوانا کوردەسانی دەستکەوتێوە فرەش بەدەسئارد و پۆکری شایانو ئانەین پەی هەمیشە یاڏش بە زینەی مەنۆوە. مەڵامەتو ژیواو هەڤاڵ فوئادی ئینە بێ. پەی ئی مەبەسەیە پەی نموونەی تاویۆنە گرڏ و نوویسینەکا هەڤاڵ فوئادی بە شێوەو کتێبی وەڵا کریۆوە و گرڏشا بانە ڕۆمانە و کریۆنە بانە بە شێعرە، هەرپاسە کریۆنە فیلمێوەش سەر  وەش کریۆنە، چنی ئانەیچ ژیاننامەکەش کریۆنە دیمەن. جە گرڏ چێوێ گرنگتەر ئانەن کە مشۆم پێسە و هەڤاڵ فوئادی بژیومێنە. پۆکەی ئینێ پێسە و ئەرکێوە ڕاسیا پەی یاڏەوەرییەکا هەڤاڵ فوئادی."