ئامەد شاهۆ ئەندامی مەجلیسی پەژاک رایگەیاند: " رژێمی ئێران بۆ ئەوەی شکۆ و هەیمەنەی تێکشکاوی خۆی لەکوردستان بونیاد بنێتەوە لەناو لێگەڕینێکی چڕوپڕدایە. واتا هەر شکستێکی بە هەڵگیرساندنی شەڕێک پەردەپۆش دەکات. "
ئەندامی مەجلیسی پەژاك"ئامەد شاهۆ" لەچاوپێكەوتنێكدا تیشك دەخاتە سەر هێرش و پەلامارەكانی رژێمی داگیركەری ئێران بۆ سەر قەندیل و كۆساڵان و لێكەوتەكانی ئەم هێرشانە شی دەكاتەوە و سەبارەت بەهێرشی 12 ساڵ لەمەوپێش بۆ سەر قەندیل دەڵێت:"رژێمی داگیرکەری ئێران دەستێوەردانی رۆژهەڵاتی ناوینی بە مەترسییەکی مەزن بۆ سەر بەرژەوەندیەکانی خۆی لەقەڵەمدا بەجۆرێك کە ئێرانیش رووبەڕووی دەستێوەردان دەبێتەوە و دەروازەی دەستێوەردانەکەش تورکیایە. بۆیە لەژێر پەردەی ئەو شەڕەدا لەهەوڵی بێکاریگەرکردن و لاوازکردنی هەر هەوڵێکی تورکیا لەمەڕ دەستێوەردانی سەر ئێران بوو. هەر بۆیەش بە تێوەگڵانی لەو شەڕە ویستی پێگەی دەسەڵاتداری خۆی گەرەنتی و پیلانە دژبەرەکانی پووچەڵ بکات. غافڵ لەوەی کە رژێم بەرپرسیاریەتی شەڕێکی بە ئەستۆ گرت کە بە تەواوی لەلایەن ئەمریکا و هاوپەیمانەکانیەوە بە تایبەت دەوڵەتی فاشیستی تورکیا بەرنامەی بۆ داڕێژرابوو".
هاوكات؛ سەبارەت بە ئامانجی هێرش و پەلاماری رژێمی ئێران بۆ سەر كۆساڵانیش شاهۆ ئاماژە بەوە دەكات كە هێرش و پەلاماری سەر كۆساڵان چەند رەهەندێك لەخۆی دەگرێت و یەكێك لەو رەهەندانەش؛ بەئامانجگرتن و كپ كردنی دەنگی شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی بوو؛ چونكە هەم گەلی كورد و هەموو تەواوی گەلانی ئێران دەزانن كە پشتیوانی بەهێزی ئەو شۆڕشە بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كوردستان و گەریلاكانی پەژاكن و دەڵێت:" رژێم بۆ ئەوەی شکۆ و هەیمەنەی تێکشکاوی خۆی لەکوردستان بونیاد بنێتەوە لەناو لێگەڕینێکی چڕوپڕدایە. واتا هەر شکستێکی بە هەڵگیرساندنی شەڕێک پەردەپۆش دەکات. بۆیە تێکشکانی لەشەڕی قەندیل بە هێرشی سەر کۆساڵان و شۆڕشی ژن ژیان ئازادی قەرەبوو دەکاتەوە".
دەقی چاوپێكەوتنەكە:
* ١٢ ساڵ پێش رژێمی داگیركەری ئێران بەسۆپایەكی چەند هەزار كەسییەوە پەلاماری قەندیلی دا، ئێوەش وەكو پەژاك و گەریلاكانی ئازادی رۆژهەڵاتی كوردستان بەرخۆدانیەكی بێ وێنەتان نیشاندا؛ هەلومەرجی هەرێمی و نێودەوڵەتیەكان چی بوون لەو كاتەدا كە رژێمی ئێران پەلاماری قەندیلیدا؟
- لەو سەردەمەی کە شەڕی قەندیل هەڵگیرسا، بارودۆخێكی تایبەت لە ناوچەكە و جیهاندا لەئارادا بوو و هەر هێزێک بە دوای فراوانخوازی و هەژمۆنگەرایی خۆیەوە بوو. تایبەت سیستەمی مۆدێڕنیتەی سەرمایەداری بۆ بەردەوامکردنی تەمەنی دەسەڵاتداریان لەهەوڵی گۆڕینی دەوڵەت ـ نەتەوە هەرێمیەکان بوون، چون ئێدی ئەو دەوڵەت نەتەوانە وەڵامدەرەوەی بەرژەوەندیەکانی سیستەمی مۆدێڕنیتەی سەرمایەداریان نەبوون و بە پێچەوانەوە ببوونە هەڕەشەیەکی جددی بۆ سەر بەرژەوەندیەکانیان؛ بۆیە بەو هەنگاوە شەڕی جیهانی سێهەم تێپەڕی قۆناخێکی دژوار و مەترسیدار بوو کە ئەو دەستێوەردانەش تەوژمی بەهاری گەلانی لەناوچەکە بە دوای خۆیدا هێنا و بووە هۆکارێك بۆ ئەوەی گڵۆپی رووناکی شۆڕشی گەلان لەتونسەوە هەڵبکرێت و پانتاییەکەی بگاتە میسر و دواتریش پەلکێشی سوریا و لیبی و وڵاتانی دیکەی ناوچەکە ببێت و لە ئەنجامدا پاش ١١ ساڵ پریشکی ئەو شۆڕشە بە گوڕی داوێنگیری ئێران ببێ کە تا بە ئەمڕۆكە هەر بەردەوامە.
هاوتەریبی ئەوەش رژێمی داگیرکەری ئێران دەستێوەردانی رۆژهەڵاتی ناوینی بە مەترسییەکی مەزن بۆ سەر بەرژەوەندیەکانی خۆی لەقەڵەمدا بەجۆرێك کە ئێرانیش رووبەڕووی دەستێوەردان دەبێتەوە و دەروازەی دەستێوەردانەکەش تورکیایە. بۆیە لەژێر پەردەی ئەو شەڕەدا لەهەوڵی بێکاریگەرکردن و لاوازکردنی هەر هەوڵێکی تورکیا لەمەڕ دەستێوەردانی سەر ئێران بوو. هەر بۆیەش بە تێوەگڵانی لەو شەڕە ویستی پێگەی دەسەڵاتداری خۆی گەرەنتی و پیلانە دژبەرەکانی پووچەڵ بکات. غافڵ لەوەی کە رژێم بەرپرسیاریەتی شەڕێکی بە ئەستۆ گرت کە بە تەواوی لەلایەن ئەمریکا و هاوپەیمانەکانیەوە بە تایبەت دەوڵەتی فاشیستی تورکیا بەرنامەی بۆ داڕێژرابوو. واتا دەوڵەتی تورکیا جێبەجێکاری ئەو کۆنسێپتە بوو کە لەگەڵ ئێران لەسەر پرسی کورد و بزاڤی ئازادیخوازی گەلی کورد هاوبیر و هاوپەیمانن. ئەوەش بووە سەرە داوێک تا رژێمی پێ کۆنتڕۆڵ و پەڵکێشی پیلانی نەگریسانەی خۆیانی بکەن و تا بە ئەمڕۆ رژێم لەبەر لێکەوتەکانی دەناڵێنت. لەکاتێکدا ئەمریکا پایەی سەرەکی شەڕەکە بوو و ئەو هێزانەش تەنیا مۆرەی شەڕ لەکایەی سیاسی مۆدێڕنیتەی سەرمایەداری بوون. چون ئەمریکا بەو شەڕە هەم خوازیاری لاوازی پەکەکە و هەمیش ئێران بووە، کە تورکیا هەسپی تراوای یاریەکەیە. بۆیە ئەمریکا و ئەوروپا تا بە ئەمڕۆ سیاسەتی دوو بان و دوو هەوا لەسەر گەلی کورد و گەلانی ناوچەکە بەڕێوە دەبەن و جیا لە پاراستنی بەرژەوەندیەکانیان هیچ شتی دیکە بەلایانەوە گرنگ نەبووە و نییە.
هەڵگیرساندنی ئەو شەڕە ستراتیژی دژ بە گەلی کوردی ئەو هێزانەی نیشاندایەوە. لەبەر ئەوەی جیا لەدەوڵەتی داگیرکەری ئێران گەلێک هێزی تێیدا بەشدار بوون. چون هەڵگیرساندنی ئەو شەڕە لە بنەڕەتدا دوو ئامانجی سەرەکی لەخۆ گرتبوو؛ واتا پەڵکێشکردنی رژێمی ئێران بۆ ناو شەڕێکی ماندووكەرانە(فرسایشی) کە لەدرێژمەودادا زیان و خەسارەتی مەزنی بەدواوە دەبێت کە لەم چەند ساڵەی دواییدا لێکەوتەکانی دەرکەوتن کە رژێم نایەوێت درکی پێ بکات. لەلایەکی دیکەشەوە قڕکردن و پاکتاوکاری گەلی کورد و بزاڤی ئازادیخوازی گەلی کورد لەرۆژهەڵاتی ناوینە کە نوێنەرایەتی هێڵی سێ لەناوچەکەدا دەکات و ئەمڕۆكەش تەوژمی ئەو هێرشە لەدژی گەلی کورد و تەڤگەری ئازادیخوازی لەبەرزترین ئاستدایە. تایبەت رژێمی داگیرکەری ئێران پێشقەڕاوەڵی شەڕێکی مەترسیداری کرد و دەیکات کە جیا لە پەکەکە و پەژاک، سەرجەم گەلی کوردیان کردوەتە ئامانج و دەیکەن. بێگومان بەردەوامی ئەو رێباز و سیاسەتەش مەترسییەکی زۆر جددی بۆ بەرژەوەندیەکانی رژێم بە دواوە دەبێت کە شەپۆلی ناڕەزایەتی و تووڕەبوونی گەلانی ئێران و ناوچەکە لەدژی دەسەڵاتدارانی رژێم زیاتر دەکات و رژێم پێویستە باجی ئەو سیاسەتە دژە کورد و دژە دمۆکراسیانەی بدات.
* بەرخۆدانی قەندیل چ دەستكەوتێكی بۆ گەلی كورد لەرۆژهەڵاتی كوردستان بەدوای خۆیدا هێنا؟
- شەڕی قەندیل لە ٢٥ی تیر(١٦ی ژانویە) بە بیانووی داگیرکردنی هەرێمەکانی پاراستنی میدیا دەستیپێکرد. لەو هێرشەدا زیاتر لە ٣٠ هەزار چەکدار و بە کرێگیراوی رژێم بە چەک و چۆڵ و تەکنیکی پێشکەوتووی شەڕ بەشدار بوون، بەڵام زیاتر لە حەفت سەد کەس کە بە دەیان فەرماندەی باڵای سوپای پاسداران و بە تایبەت سوپای سابرینی لەناودا بوو، کوژران. سەرەڕای ئەوەی کە لەو شەڕەدا فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانی ئەمریکا بە رێگای تورکیاوە زانیارییان دەگەیاندە دەست رژێمی ئێران و شەڕێکی نابەرابەر، بێ فەڕ و چەپەڵ بوو. لەراستیدا بەردەوامی کۆنسێپتی نێونەتەوەیی لەدژی گەلی کورد بوو. چون رێبەر ئاپۆ بە رێگای پارێزەرانیەوە لەو کاتەدا رایگەیاند:«ئەو شەڕە تەنیا قەندیلی بە ئامانج نەگرتبوو، بەڵکوو پچڕانی رەگ و ریشەی ئازادی کوردانیان لەهەر چوار لای کوردستان بە ئامانج گرتووە». بۆیە پانتایی ئەو هێرشە ئەوەندە گشتگیر بووە. لەو بەرخودانە مێژووییەدا ٢٣ هەڤاڵی تێکۆشەرمان شەهید بوون و بەم هۆیەوە لە دوازدەهەمین ساڵیادیاندا لەکەسایەتی فەرماندە شەهید(سمکۆ سەرهەڵدان، ساریا، عەگید و گیڤارا) کە ئەم سەرکەوتنە مێژووییە و ئەم حەماسەیان خوڵقاند، یادیان بەرز رادەگرین و سەری رێزونەوازش لەبەردەم قامەتی بەرزیان دادەنوێنم و پابەندبوون بە چەمک و رێبازی تێکۆشانیانیان دووپات دەکەمەوە.
ئەوەی راستیەکە حەماسەی قەندیل لەگەرماوگەرمی شەڕی جیهانی سێهەم بۆ سەرجەم گەلی کورد بووە مزگێنی بەهاری کوردی و لەمێژووی تێکۆشانی نەبەزانەی گەلی کورد بووە لاپەڕەیەکی درەوشاوە و زێڕین. تایبەت ئەو بەرخودانە حەماسەی قارەمانی و وڵاتپارێزی لەنێوان گەلی کورد بڵێسەدارتر کرد و هیوایەکی نوێ بۆ گەهێشتن بە ژیانی ئازاد لەنێو گەلی کورد و گەلانی ئازادیخوازی ناوچەکە خوڵقاند. گەورەترین دەستکەوتی ئەو حەماسە مەزنە پتەوکردنی یەکێتی و یەکڕیزی نێوماڵی کورد و بەرپاکردنی شۆڕشی ئازادی لەرۆژئاوای کوردستان و چاندنی نەمامی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی لەرۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بوو کە لەرۆژی ئەمڕۆدا خونچەی دەرکرد. بۆیە حەماسەی قەندیل هیوا و بڕوای گەهێشتن بە ژیانی ئازاد و دادپەروەر لەتاکی کورد و گەلانی ئازادیخوازی گەشاندەوە و تاکی کوردی زیاتر هاندا کە بەرەو لووتکەی ئازادی هەنگاو هەڵبگرێت. هاوکات ئەو حەماسەیە کەلتووری بەرخودان ژیانەی لەرۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بڵێسەدارتر و گۆڕتر کرد و بوێری و هەستی تێکۆشان لەناخی مرۆڤەکان گەشاندەوە. لەلایەکی دیکەوە ئەو بەرخودانە حەقیقەتێکی لەکوردستان هەڵدایەوە کە هیچ هێز و داگیرکەرێک بە زەبری چەک و زۆڵم و زۆری ناتوانن گەلی کورد لەگەهێشتن بە مافەکانیان پاشگەز بکەنەوە و هاوکات ئەگەر گەلی کورد یەکدەنگ و یەکهەڵوێست بن و بەڕەنگاری نەیارانی کورد ببنەوە، بە ئاسانی تێکیان دەشکێنن و مافەڕەواکانیان دەستەبەر دەکەن. بۆیەش حەماسەی قەندیل، ئەو حەماسەیە کە گەلی کوردی لەژێر پەنجەی قڕکردنی کەلتووری و سیاسی رزگار کرد و رێگری لەسڕینەوە و قڕکردنی شووناسی نەتەوەیی و نیشتمانی گەلی کورد کرد و تەنانەت رەوایەتی رژێمی داگیرکەری ئێرانی خستەژێر پرسەوە و شکۆ و هەیمەنەی دەسەڵاتداری رژێمی لەکوردستان تووشی داڕمان کرد کە بەرهەمەکەی لەشۆڕشی ژن ژیان ئازادی دەبینرێت کە ئیدی سام و ترس لەناخی منداڵێکی کورد لەبەرامبەر رژێمدا نەماوە و تا دەڕوات خۆباوەڕی بە هێز و ئیرادەی ئازاد لەتاکەکان گەشاوەتر دەبێت کە ئەوەش مزگێنی گەهێشتن بە کۆمەڵگایەکی ئازاد و دیمۆکراتیکە.
* دوای دوازدە ساڵ لەو پەلامارە و هێرشە داسەپاوەی رژێمی ئێران بۆ سەر پەژاك و گەریلاكانی رۆژهەڵاتی كوردستان، جارێكی تر لەم ساڵیادەدا رژێمی داگیركەری ئێران پەلاماری چیای كۆساڵانیان دایەوە؛ ئامانجی ئەم جارەی رژێمی ئێران لەم هێرش و پەلامارانەدا چییە و بەدوای چییەوەیە؟
- باسی ئەوەمان کرد کە رژێمی داگیرکەری ئێران پێش قەڕاوەڵی شەڕە لەناوچەکەدا. واتا رژێمی ئێران کاراکتەرێکی شەڕانگێزی و تیرۆری هەیە. رژێمێک لەسەر دەسەڵاتە كە، رژێمی شەڕە، تەنانەت رژێمی شەڕی تایبەتە. بۆیە جیا لەشەڕ بژاردەی دیکەیان لەبەردەستدا نییە. هاوکات چەندێک شەڕ و ئاڵۆزی لەناوچەکە بنێنەوە، ئەوەندە دەرفەتی مەزن بوون و مانەوەی خۆی لەسەر دەسەڵات گەرەنتی دەکات. بەس داخۆ رژێمێک کە بەو کاراکتەرەوە لەسەر گەلان بیەوێت دەسەڵاتداری بکات، چەندێک مایەی پەسەندە، لەشۆڕشی ژن ژیان ئازادیدا بە روونی دەبینرێت.
رژێم بۆ ئەوەی شکۆ و هەیمەنەی تێکشکاوی خۆی لەکوردستان بونیاد بنێتەوە لەناو لێگەڕینێکی چڕوپڕدایە. واتا هەر شکستێکی بە هەڵگیرساندنی شەڕێک پەردەپۆش دەکات. بۆیە تێکشکانی لەشەڕی قەندیل بە هێرشی سەر کۆساڵان و شۆڕشی ژن ژیان ئازادی قەرەبوو دەکاتەوە. ئەو هێرشە چەند رەهەندی هەبوو کە گرنگترینیان بە ئامانجی داپڵۆساندنی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی بوو. چون تاکە هیوای گەلان کە ئەمڕۆ رووناککەرەوەی شۆڕشی ژن ژیان ئازادییە، گەریلاکانی کوردستانن. بۆیە رژێم بەو هێرشە ویستی کە ئەو رۆچنە لەکوردستان لەبار ببات. لەلایەکی دیکەوە بە میلتاریزەکردنی رۆژهەڵاتی کوردستان دەیەوێت سەروەری خۆی لەسەر ناوچەکە باڵادەست بکات و هەژەمۆنی لەناوچووی بۆ سەر ناوچەکە بگەڕێنێتەوە.
لەهەمانکاتدا رژێم بۆ ئەوەی کۆنفڕانسی«شۆڕش بە پێشەنگایەتی ژنان لەئێراندا، ئێران لەبەر دەرگای شۆڕش یان سەرکوت» کە لە ٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٣ لەبرۆکسل پێکهات و پەژاک رۆڵی پێشەنگایەتی لەو کۆنفڕانسەدا لە ئەستۆ گرتبوو و خاوەن پڕۆژەی چارەسەری دیمۆکراتیکی پرسی کورد و دیمۆکراتیزەکردنی ئێران بوو، بێ ئەنجام و بەلاڕێدا ببات، ئەو هێرشەی دەستپێ کرد. ئەوەی جێگای تێڕامانە چە کات و ساتێک پەژاک پرسی چارەسەری دیمۆکراتیانەی کێشەی کورد و دیمۆکراتیزەکردنی ئێرانی هێنابێتە بەر باس و گفتگۆ و لەهەوڵی ئەوەدا بووبێت کە کێشەی گەلان، ژنان، گەنجان و پرسی ئازادی و دیمۆکراسی بە رێ و رێبازی دیمۆکراتیانە چارەسەر بکات، رژێم بە هێرش و پەلامار وڵامی داوەتەوە و بەو شێوەیە ویستوویەتی رۆژەڤی چارەسەری ئاشتیانە و دیمۆکراتیکی پرسی کورد و گەلان بەلاڕێدا ببات و گەلی کورد بە گەلێکی جیاخواز و شەڕانگێز وێنا بکات. بەس داخۆ رژێم دەتوانێت بەرگەی حەماسەی قارەمانی گەریلا بگرێت؟ بێگومان مەحاڵە، چون گەریلا دەزانێت کە چون پارێزگاری لەخۆی و شەڕ و پاراستن بکات.
هاوکات هێرش بۆ سەر کۆساڵان و زیادبوونی رێژەی لەسێدارەدان و گرتن و رفاندنی هاوڵاتیانی کوردستان، بەشداری رژێم لەکۆنسێپتی دژە کورد پشتڕاست دەکاتەوە کە بە پێشەنگایەتی حکومەتی ئاکەپە و مەهەپە بەڕێوە دەچێت. ئەوەش زۆر مەترسیدارە. چون ئەو هێرشە، هێرشێکی ناوچەییە و رژێم بە بەرپابوونی ئەو شەڕە پاڵپشتی خۆی بۆ دەوڵەتی فاشیستی تورکیا، واتا ناتۆ و ئەمریکا دووپات دەکاتەوە. لەکاتێکدا ئەمریکا بە رێگای دەوڵەتی تورکیاوە، رژێمی ئێران پەڵکێشی شەڕێکی ماڵوێرانکەر دەکات کە رژێم لێ بێئاگایە. چون رژێم بە دوای ئەوەیە کە رێکەوتن لەگەڵ هێزە دەرەکیەکان بگەیەنێتە ئەنجام، تا وەک دەرفەتێك بۆ سەرکوت و چەوساندنەوەی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی و هێزی پاراستنی شۆڕش بدۆزێتەوە. هاوکات رژێم بە راگەیاندنی رەوشی نائاسایی، قەدەخەکاری و تۆپباران، گرتن، لەسێدارەدان و میلیتاریزەکردنی کوردستان دەیەوێت پاشەکشە بە ئیرادەی ئازادیخوازی شۆڕشی ژن ژیان ئازادیدا بکات و دۆخی ناوخۆی ئێران ئارام و سەقامگیر وێنا بکات و لەبەرامبەر شۆڕشی ژن ژیان ئازادی و هێزی پاراستنی ئەو شۆڕشە هێزنوێنی بکات و درێژە بە هێرشەکانی بدات. رژێمی ئێران بەم جمووجوڵانەی خۆی لەهەڵەیەکی زۆر جددی دایە، چون گەلی کورد و یەکینەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەچوارچێوەی مافی پاراستنی رەوا بەرگری لەشووناس و ئیرادەی راپەڕیوی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی دەکەن و بەرپەرچی هەر جۆرە هێرشێکی ناڕەوا و زاڵمانە دەدەنەوە.
* لەگەڵ ئەوەی لەسەر ئاستی ئێران و رۆژهەڵاتی كوردستان شۆڕشێك"ژن، ژیان، ئازادی"بەرێوە دەچێت؛ رژێمی ئێرانیش پەلاماری كۆساڵان دەدات، ئایا ئەمە تەنیا رێككەوتێكە، یا خود چ پەیوەندییەك لەنێوان ئەم دوو یەكەدا هەیە؟
- کوردستان لانکەی فەلسەفە و رامانی ئازادو کولتووری دایک - خوداوەندە. مەڵبەندێکە فەلسەفەی ژیان ژیان ئازادی تێدا بڵێسەدار بووەو تیشکی هەتاوی ئازادی بۆ مرۆڤایەتی تێدا دەدرەوشێتەوە. بۆیە شۆڕشی ژن ژیان ئازادی لەهەناوی پارادیگمای کۆمەڵگای دیموکراتیک، ژینگەپارێز و ئازادی ژندا سەریهەڵداوە و بە فەلسەفەیەک تاجدار کراوە کە چەخماخەی گەشانەوەی فەلسەفەی ژیانی ئازاد و تێکۆشانی نەبەزانەی گەلانی تێدا بڵێسەدارتر بووە. ئەوەی راستییەکە گەلانی ئێران لەئەمڕۆدا بە بەرپابوونی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی و بەرز کردنەوەی ئەو درووشمە، لێگەڕینیان بە دوای پارادیگما و سیستەمێکی نوێ ژیانەوە هەیە. لەبەر ئەوەی ئەو درووشمە بووە چراخانی رووناککردنەوەی گەهێشتن بەو پارادیگما و سیستەمی دیمۆکراتیکی گەلان کە رێبەر ئاپۆ زیاتر لەنیو سەدەیە لەپێناویدا تێکۆشانی بۆ دەکات. بە بەرپابوونی ئەو شۆڕشە کە بە شەهید بوونی شلێر رەسووڵی، ژینا ئەمینی و تەنانەت رێزان جاوید دەستیپێکرد، بە بەرزکردنەوەی درووشمی ژن ژیان ئازادی دەنگی ئەرێیان بە پارادیگمای کۆمەڵگای دیمۆکراتیک، ژینگەپارێز و ئازادی ژن دا و گەلان بە پێشەنگایەتی گەلی کورد و تایبەت ژن و جوان لەپێناو چەسپاندنی پایەکانی دیکەی ئەو پارادیگمایە لەناو تێکۆشانی بێوچان و بێ پسانەوەدان. ئەوەش تەوەرەیەکی بنەڕەتییە کە رژێمی خۆسەپێنی ئێران هەرسی ناکات و کوێرکوێرانە هەڵمەتی رەشبگیری، لەسێدارەدان، کوشت و بڕ و هێرشی بۆ سەر کوردستان دەستپێکردووە.
لەبەر ئەوەی هێز و شەپۆلی ئەو پارادیگمایە پایەکانی دەسەڵاتداری رژێمی بە لەرزە دەرهێنا و هەیمەنە و شکۆی خۆسەپێنی رژێمی خستە ژێر پرسیارەوە. بۆیە ئەو فەلسەفە و رامانەی کە ئەمڕۆ لەشەقامەکان دەشەکێتەوە، هێز و ورەی بە تاک بە تاکی کۆمەڵگا دەبەخشێت و تا ئەو ئاستەی بوێری و فەلسەفەی گیانبازی لەتاکەکان بەدیهێنا کە راشکاوانە بەڕەنگاری بەرژەوەندیەکانی رژێم دەبنەوە کە ئەوەش مزگێنی دەستەبەرکردنی ژیانێکی ئازاد، دیمۆکراتیک و دادپەروەرە. تایبەت ئەو شۆڕشە جیلێکی نوێی هێنا سەر گۆڕەپانی خەبات کە سەر تاپا فیداییە و لەپێناو گەهێشتن بە ئامانجەکانی گەل بە بێ دوودڵی پەرە بە تێکۆشانی نەبەزانەی خۆیان دەدەن. بۆیە رژێم لەگەشەکردنی ئەو فەلسەفە و رامانە تۆقاوە و لەسەرەتای سەرهەڵدانی شۆڕشەکەوە تا بە ئەمڕۆ بە رێ و رێبازی دڕندانە پەلاماری خۆپیشاندەران دەدات.
رژێمی داگیركەری ئیسلامی ئێران هەموو رێکارێک لەپێناو تیرۆریزەکردنی شۆڕشی گەلانی گرتەبەر و هەوڵی داوە کە ئەو شۆڕشە بە ئاژاوەگێڕی و پشێوی و تیرۆر لەقەڵەم بدات. لەبەر ئەوە بە شێوەیەکی نامرۆڤانە تەقەیان لە خۆپیشاندەران کرد و بە سەدان هاووڵاتی کە ژن و منداڵیان لەناودابوو شەهید کرد و بە هەزاران هاوڵاتییان قۆڵبەست و رەوانەی کونجی تاریکخانەکانی رژێم کرد و کاربەدەستانی رژێم بە هەڕەشە و گوڕەشە دەیانەوێت دیواری ترس لەناو کۆمەڵگا درووست بکەن، تا کەشێکی وا فەراهەم بکەن کە گۆایە کۆتایی بە شۆڕش هاتووە و هەموو شتێک لەکۆنتڕۆڵی رژێمدایە!.
هێرش و لەشکەرکێشی بۆ کوردستان و بە ئامانج گرتنی کۆساڵان بە دوور لەو پیلانەی رژێم نییە. چون ئەو هێرشە پیلانێکی بە بەرنامەبۆداڕێژراو و گرێدراوی ئاڵوگۆڕە هەرێمی و ناوچەیی و بە تایبەت شۆڕشی ژن ژیان ئازادییە. چون رژێم بەو هێرشە دەیەوێت ئەو پەیامە بگەیەنێت کە دەیانەوێت دوا قەڵای شۆڕشی ژن ژیان ئازادی فەتح بکەن!. واتا مەڵبەندێک کە چراخانی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی رووناک دەکات و هیوا و ئۆمێدی گەلان درەوشاوەتر دەکات، بە زەبری چەکی چەکدارانی سوپای پاسدارانەوە دایبمرکێنن!. دیارە رژێم بەو پیلانە ویستی شۆڕشی ژن ژیان ئازادی تێکهەڵکێشی شەڕی چەکداری بکات و دەرفەت بۆ کۆمەڵکوژکردنی کۆمەڵگا زیاتر خۆش بکات. هەروەها بە دوای ناڕەوا لەقەڵەمدان و تیرۆریزە کردنی شۆڕشی ژن ژیان ئازادییەوەیە. بۆیە لەشکەرکێشی و پەلامار بۆ سەر کۆساڵان و کوردستان گرێدراوی ئاستی بەرز و بڵندی شۆڕشی ژن ژیان ئازادییە کە رژێمی سەرگەردان و وەیلان کردووە و بە هێزنوێنی و ترس و تۆقاندن بەنزین بە سەر ئاگری شۆڕش ژن ژیان ئازادی دەكات. سەرەڕای ئەو یارییە چەپەڵانەی رژێم تا ئێستا گەلی کورد و گەریلاکانی ئازادی کوردستان زۆر بە هۆشیاری و ئاگادارییەوە مامەڵەیان کردووە و سەرجەم پیلانە نەگریسانەکانی رژێمیان بە هێوری و شارەزایانە پووچەڵ کردوەتەوە و لەپێناو بەردەوامی و بڵێسەداربوونی شۆڕش لەنێو تێکۆشانی بێوچاندان و بەرخۆدان و خۆپاراستن دان.
* لە ئێراندا، لەلایەكەوە شۆڕشی ژن، لەلایەكەوە بن پێ كردنی مافەكانی مرۆڤ و قەیرانی ئابوری و بەدەیان كێشەی سیاسی، كۆمەڵایەتی، ژینگە بەرۆكی رژێمی گرتووەتەوە، بەڵام رژێمی داگیركەری ئێران بەچەنگ و ددان پەلاماری خەڵكی ناڕەزای دەدات، ئەم بارودۆخەی ئێستاكەی ئێران بەگشتی چۆن لێكدەدەنەوە؟
- کاتێک کۆمەڵگا لەپێناو سیاسەتی هەڵەی رژێم بە وەزاڵە دێت، تاکە رێگایەک بیری لێدەکاتەوە بەرپابوونی شۆڕشە. رژێمی داگیرکەری ئێران هەموو چانس و دەرەتانێک لەپێشیدا هەبووە لەدەستیداوە و ئێدی رژێم لەلایەن گەلەوە رەوایەتی خۆی لەدەست داوە. بۆیە گەلانی ئێران خاوەن گەورەترین شۆڕشی سەدەن کە جیهانی سەرسام کردووە. واتا شتێک کە رژێم نەیتوانیوە لەچنگی گەل چەپاو و زەوتی بکات، کەلتووری خۆڕاگری و چەمکی شۆڕشی ئازادییە. چون لەئێران لەژێر سایەی دەسەڵاتی خۆسەپێنی رژێم تاک و کۆمەڵگا ئاسایش و ئارامییان لێ بڕاوە. بواری گوزەران و ئابوورییان لەناو قەیراندایە. گەل لەناو دوورگەی هەژاری، چەرمەسەری و گرانیدا دەناڵێنێت. لەبەر پێشێلکاری مافی مرۆڤ تووشی راتەکان بووە. لەبەر پەتی سێدارە لەنێو شڵەژانی و واق وڕمان دایە. سەرەڕای ئەو کۆل و ئازارە بە ئێشانە رژێم بەزەیی بە حاڵ و ماڵی گەل ناکات و بە بیانووی بێ بنەما و بەرچەسپی ناڕەوا بە شێوەیەکی بێ بەزەییانە پەلاماری گەل دەدات. رژێم بەو شێوەیە دەیەوێت وا نیشان بدات کە بارودۆخی نێوخۆی ئێران زۆر ئارام و سەقامگیرە و کێشەیەکی جددی بەرۆکی رژێمی نەگرتووەتەوە، ئەوانەش کە راپەڕیون گۆایە مۆرەی بێگانە و ئاژاوەگێڕن!. لەهەمانکاتدا بەو هێزنوێنییانە دەیەوێت وا وێنا بكات کە وزەی ناڕازیی کۆمەڵگای سەرکوت و کۆنتڕۆڵ کردووە و ئیرادەیەکی سەرووتر لەئیرادەی دەسەڵات بوونی نییە و هێشتا رژێم زۆر بە هێز و کارامەیە. واتا بە تیرێک دەیەوێت دوو نیشان بپێكێت. بە روانگەی رژێم تەنیا کێشەیەک کە ئەمڕۆ گیرۆدەی ئێران بووە، ئاژاوەگێڕی و تیرۆرە. ئەوەش تەنیا کردەیەکی فریودەرانە بۆ شاردنەوەی حەقیقەتێکە کە رژێم دانی پێدا نانێت.
شۆڕشی ژن ژیان ئازادی سەلماندی کە رژێم لەلاوازترین تەمەنی دەسەڵاتداری خۆیدا بەسەر دەبات و تەمەنی دەسەڵاتداری رژێم بە سەر چووە و گەل داخوازی ئاڵوگۆڕی دیمۆکراتیک لەناو پایە بنەڕەتیەکانی سیستەم دەکەن. بە جێگای ئەوەی کە رژێم چارەیەک بۆ ئەو دەردانەی کە گەل پێوە دەناڵێنن، بدۆزێتەوە، برینەکانیان زیاتر دەكۆلێنێتەوە. واتا رژێم یاری بەئیرادەیەك دەکات کە نێو هەڵكشاندایە و ئاکامێکی مەترسیداری بۆ داهاتووی دەسەڵات بەدواوە دەبێت. چون گەل لەو ئاستەدا بە وەزاڵە هاتوون کە لەدژی دەسەڵات شۆڕشیان بەرپا کردووە. هەڵبەت ئەم شۆڕشە هێشتا لەقۆناخە سەرەتاییەکانی خۆیدایە. واتا قۆناخێکە کە شۆڕشی زیهنی و ویژدانی ناو تاک بە تاکی کۆمەڵگای بەرپا کردووە، قۆناخێکە کە تاکی ئازاد و کۆمەڵگایەکی ئازاد بونیاد دەنێت و پێشەنگ بۆ رێوەبردنی شۆڕش ئامادە دەکرێت. ئەو قۆناخەیە کە رەوایەتی رژێم لەبار دەبات و هەیمەنە و شکۆی دەسەڵات تێکدەشکێنێت. تایبەت ئەو تابۆیانەی رژێم کە لەناو کۆمەڵگەدا خۆی پێدا هەڵواسیبوو، داڕمان و کەلتوور و داب و نەریتێکی سەردەمیانە بووە جێگرەوەی کەلتوور و داب و نەریتی پاشڤەڕۆی رژێم. بێگومان ئەوەش بۆ دەسەڵات بە واتای مەرگە بۆیە کاربەدەستانی رژێمی شێت و هار کردووە کە بە بێ سڵکردن لەهەر شتێک پەلاماری سەر هاوڵاتیان دەدات.
باوەڕ دەکەم کە ئیدی گەل تامی ئازادی چێشتووە و هەرگیز گەڕانەوەی بۆ خاڵی پێش شۆڕش درووست نابێتەوە. چون شۆڕش ئاستی هێز و توانای گەل و کۆمەڵگای لەدژی دەسەڵات وێنا کرد و بەلەنگازی"بێچارەیی" و چەرمەسەری کاربەدەستانی رژێمی خستەڕوو. بۆیە ئێدی گەڵ خۆی بۆ قۆناخێکی دیکەی شۆڕش ئامادە دەکات کە تەوژم و لێکەوتەکانی بە گوڕتر لەقۆناخەکانی سەرەتای شۆڕش دەبێت.
ئەوەی جێگای داخە ئەمڕۆ بەشێک لەهێز، لایەن و تاکەکانی ناو کۆمەڵگە غافڵ لەوەی کە بۆچوونیان دەکەوێتە خانەی بەرژەوەندیەکانی رژێم، بانگەشەی کۆتایی هاتن و دامرکاندنی شۆڕش دەکەن. لەکاتێکدا پێناسەی شۆڕش لەلایەن ئەو کەس و لایەنانە بە پێ پێناسەی ئەمریکا و ئەوروپایە و بوونەتە زمانحاڵی ئەو هێزانە و ئەوەیە کە شۆڕش کۆتایی پێهاتووە. دیارە ئەو هێزانە لەسەر سایەی ئێش، ئازار و خوێنی گەل گەهێشتنە مەرام و بەرژەوەندیەکانیان. واتا بۆ گەهێشتن بە بەرژەوەندیەکانیان سواری شەپۆڵی ناڕەزایەتی گەل بوون و لێکەوتەکانی شۆڕشیان لەپێناو بەرژەوەندیەکانی خۆیان بە کار هێناو کاریان بە ئێش و ئازاری گەل نەماوە و لەگەڵ رژێمێک کە خوێنمژ و تاڵانکارە لەناو رێکەوتندان. بۆیە شۆڕشێک کە بەو پێناسەیە ئاڵابێت و بە کەلتوور و بۆیاخی ئەو هێزانەوە خەمڵێندرابێت، بێگومان نە شۆڕشە و ئەو پێناسەیەش شایانی نییە. بۆیە ئەو شۆڕشەی کە ئێران، ئەمریکا و ئەوروپا بە پێ بەرژەوەندیەکانیان دەیتاشن کۆتایی پێ هاتووە و بەپێچەوانەی بیركردنەوەكانی ئەوان، ئێمە پێمان وایە؛ شۆڕشی ژن ژیان ئازادی لەخونچەی بەهاری ئازادیدایە و تا دەڕوات گەشاوەتر و بڵێسەدارتر دەبێت.
* هەڵوێستی پارتی ژیانی ئازادی كوردستان لەمەوبەدوا چۆن دەبێت لەبەرامبەر بەو هێرش و پەلامارانەی لەسەر پارتەكەتان و دەستكەوتەكانی گەل و شۆڕش بەڕێوە دەچێت؟
- پەژاک بڕوای بە چارەسەری دیمۆکراتیک و ئاشتیانەی پرسی کورد و گەلان هەیە و لەو چوارچێوەیەدا لەپێناو بونیادنانی نەتەوەی دیمۆکراتیک و چەسپاندنی مۆدێلی کۆنفیدڕالیزمی دیمۆکراتیک لەچوارچێوەی ئێران تێدەکۆشێت. هاوکات هەڵگری پارادیگمای کۆمەڵگای دیمۆکراتیک، ژینگەپارێز و ئازادی ژنە کە ئەمڕۆ چراخانی شۆڕشی ژن ژیان ئازادییە. بۆیە هەڵوێستی ئێمە لەگەڵ هەڵوێستی رەوا و دیمۆکراتیکی گەلە و لەگەڵ ئەو شۆڕشەداین کە بە دروشمی ژن ژیان ئازادی خەمڵێندراوە. واتا لەپێناو پاراستن لەدەستکەوتەکانی شۆڕشی دیمۆکراتیکی گەلان چە ئەرک و بەرپرسیاریەتیەك کەوتبێتە سەرشانمان بە هۆگرییەوە پێ هەستاوین و بەئەركی دەبینین و پێكیان دێنین. لەهەمانکاتدا چە هەڕەشە و گوڕەشەیەک رووبەرووی شۆڕشی ئازادی ژن ببێتەوە، لەپێناو رەواندنەوەی مەترسییەکان پەرە بە تێکۆشان دەدەین. ئەگەر هەر هێرش و پەلامارێکیش بۆ سەر پارتەکەمان و دەستکەوتەکانی شۆڕش بەردەوام بکات، لەچوارچێوەی پاراستنی رەوا پارێزگاری لەخۆمان و دەستەکەوتەکانی گەلەکەمان دەکەین. بۆیە لەو بڕوایەدام کە هەموو پێکهاتەکانی کۆمەڵگا و بە تایبەت ژنان و دایکان بە گوڕ و تینی مەزنەوە لەپێناو تاجدارکردنی دەستکەوتەکانی شۆڕش و خاوەندارێتی لەشەهیدانی شۆڕش و نرخەكانی بە پاڵپشتی بە هێز و ئیرادەی گەوهەری خۆ شەمەندەفەڕی ئازادی تاو بدەن و بە بەشدار کارایان لەناو ریزەکانی شۆڕش، شەڕی تایبەتی رژێم و دەستەو پێوەندەكانی پووچەڵ بکەنەوە.
هـ . ب
