هامسەرۆکو دەسەو ڕاوەبەری کەجەکەی جەمیل بایک ئەرەیاۋناش، "رابەر ئاپۆ مەرامەکۍ پیلانگێڵناش دلێنەبەردۍ و ئیمراڵینە پاڕادایمی تازەش خوڵقنا. چارەسەرو ئی جەنگەو ئیساتۍ ئینا پاڕادایمو رابەر ئاپۆینە".
هامسەرۆکو دەسەو ڕاوەبەری کەجەکەی جەمیل بایک جە بەشی دووەمو چەمپنەکۊتەکەیشەنە چنی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی کە بۆنەو ساڵیاڎو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی ٩و تشرینو یووەمیۆ چنیش ئەنجامدریان، مەرامو پیلانگێڵنییەکەی و جەنگیش جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە هۆرسەنگنا.
بەشی دووەمو چەمپنەکۊتەکەو ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی چنی هامسەرۆکو دەسەو ڕاوەبەری کەجەکەی جەمیل بایک پی جۆرەنە:
دماو ئانەی سیستەمو سۆڤیەتی وڕا بۆشایۍ فرە ئاما کایۆ. سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری گەرەکش بۍ ئا بۆشاییە پەڕ بکەرۆوە، جەهانەنە هەژمونو ۋێش ئەرەیاۋنۆ. ۋەرو ئانەیچ کۆت دلۍ جەنگێوە ئایدۆلۆژیکی و دەرونی، سەروازی و کولتوری. تا ئۍ ئا جەنگەیە جە ئاستێوە فرە بەرزەنە وەڵۍ وزۍ. پانەی ماچا جەنگی هایبرایت. ئارۆنە جەنگۍ چامنە ڕاوەبەر مکریۆ. رابەر ئاپۆ هەرکە ئەنقەرەنە دەسشپنەکەرڎ، جە سەرنیشتوو کورڎەسانینە پەرەش بە ئەرەکۊشای دا، جە چوارچێوەو کورڎەسانینە ئاما جبەر، سەرو ۋەرکۆتوو مېیامینی دەسش پنەکریا، کاریگەریش وەشکەرد. ۋەرکۆتوو مېیامینی بناغێوە سەرەکی بۍ پەی سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری. هەرپۊکەی گەرەکشا بۍ ۋەر پا کاریگەرییا بگێرا کە رابەر ئاپۆ جە ۋەرکۆتوو مېیامینینە سازشا کەرۍ. پەی ئانەی بتاوا ۋەرکۆتوو مېیامینی بە پاو سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری رێکوزا، بەرژەوەندییەکا ۋێشا چا هەرێمەنە دەسەبەر بکەرا. ئەگەر ۋەرکۆتوو مېیامینی بەدەس نارا، نمەتاوا هەژموونوو ۋێشا جە جەهانەنە بەرەو وەڵۍ بەرا. ۋەرو ئانەی فرە گرنگ بۍ. چونکی ئاستەنگی، مەتەرسی گۆرە سەرشا رابەر ئاپۆ بۍ، ڕا چارەشا چێشەنە دیۆ؟ چانەینە کە پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی بکەرا، رابەر ئاپۆی بێکاریگەر بکەرا. ئا کاتە متاوا بە ئاسانی دەسوەردای جە ۋەرکۆتوو مېیامینینە بکەرا. ئەگەر پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیشا وەڵۍ وست، پەی ئانەی بۍ کە مەرامەکاشا جە ۋەرکۆتوو مېیامینیۆ سەرو جەهانیرە بەرەو وەڵۍ بەرا، پۊکەی ئا پیلانگێڵنیەشا کەرد.
گرڎ پا جۆرە ویر کەرێنێوە کە رابەر ئاپۆ، پەکەکە و کوردی ئازاد دلېنە مشا
دۆڵەتو تورکی گەرەکش بۍ ئیسفاڎە چانەی بکەرۆ، پەی ئانەی بتاوۆ مەرامەکا ۋێش واتە پاکتاوکەردەی پەکەکەی و بە مەرام یاونای قڕکەردەی کوردا، پێکۊنە. بەڵام ئەنجامشا بەدەس نارڎ. پەی ئانەی بیاوا بە ئەنجام پەنەواز کەرۍ بڕۍ رێککەوتەی و عیلاقاتۍ تەرۍ سازبکەرا. سەرو ئا بنەمایۍ چنی بارزانییەکا، چنی عێراقی بڕۍ رێککۆتەیێشا کەرڎۍ. هەرپاسە دۆڵەتو تورکیای موینۆ کە ئەگەر کۆنەپەرسی دەسەڵاتداری و ئەرەگیری جە ۋەرکۆتوو مېیامینینە چێرو هەیمەنەو ۋێشەنە کۆنەکەرۆوە و ئا هێزەیە و هێزو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری نەیاونۆ بەیۆی، نمەتاوۆ ئامانجو پاکتاوکەردەی پەکەکەی، قڕکەردەی کوردا بارۆنە دی. دۆڵەتو تورکیای ئیساتۍ سەرو ئا بنەمایا کارمکەرۆ. پەنەوازا گەلەکەما و دۆسەکېما عال چانەی بیاوانە، ئەگەر ئینسان بە عالی نەیاوۆنە نمەتاوۆ ئەرەکۊشایۍ دروس ڕاوەبەر بکەرۆ، ئاواتو مەرامەکاش دەسەبەر بکەرۆ.
رابەر ئاپۆ ئی پرسیارێشە جە ۋێش کەردۍ، کێ پیلانگێڵنیش کەرد، چی کەردش، مەرامش چێش بۍ، گەرەکشانە چێش بکەرا، پەنەوازا جە دژو پیلانگێڵنی چنین مرداوە، بە چ هەڵوێسێوە متاوۊ پیلانگێڵنی پوچ بکەرۆوە، جمېیەرو گەلی و مرۆڤایەتی سەرو بەهاکا ئازادی و دیموکراسی بەرۆ وەڵێوە، هیواشا قەوەت بکەرۆ، ئینێشە گرڎ جە ۋێش پەرسۍ و جە کەسایەتی ۋێشەنە جوابش دێوە. گرڎ واچێنۍ رابەر ئاپۆ، پەکەکە، کوردی ئازاد ئیتر دمایشا پنە مۍ. بەڵام رابەر ئاپۆ ۋەرو ئانەی پیلانگێڵنی و دارودەسەکەش عال شرۆڤە کەردۍ و عال جە مەراموو ئاڎیشا یاوانە، ئانەش بە بنەما گېرت کە چنی پیلانگێڵنی و ئامانجەکاش بماڕۆ، هەرپۊکەی ۋێش کەرڎ بە هێزو چارەسەری. هەرپۊکەی کەس بڕوا نەکەرۍ کە رابەر ئاپۆ پی قەوەتیۆ ۋەرا ۋەر بە پیلانگێڵنیی مردۆوە. ۋەرو ئانەی رابەر ئاپۆ پاڕادایمێوە تازەش وەشکەرڎ. شکۆو گەلا، شکۆو ژەنا، شکۆی جوانا، شکۆو ئانیشا پەی سۆسیالیزمی، ئازادی و دیموکراسی ئەرەکۊشا بەرزکەردۆ. هومێڎۍ گۆرەش پەی وەشکەردۍ. جە کەسایەتی ۋێشەنە پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەییش پی جۆرە ماڕا. گەرەکش بۍ پەکەکە، گەلوو کوردی، گەلا ۋەرکۆتوو مېیامینی، گرڎو گەلا چێردەسی، ژەنا، مرۆڤایەتیچ ئا پیلانگێڵنییە بماڕا. پەی ئانەی جەهان گنۆ ئاژێوە تازۆ. پاڕادایمەکەش سەرو ئا بنەمایە بۍ. ۋەرو ئانەی تا مۍ ئا پاڕادایمە بە جەهانەرە وەڵا بۆوە. تا مۍ عالتەر جە رابەر ئاپۆی میاوانە. عالتەر جە گەلوو کوردی مېیاوانە، عالتەر جە ژەنا کوردی مېیاوانە.
سیستەمو سەرمایەداری پەی ئانەی ۋێش جە قەیرانەکا ڕزگار بکەرۆ، گەرەکشا ۋەرکۊتوو مېیامینی سەر جە نۆ دیزاین بکەرۆوە
ئاشکران جە سەردەمو جەنگی جەهانی یووەمینە سیستەمو سۆڤیەتی ئەرەمەرزیا. سەردەمو جەنگی جەهانی دووەمینە سیستەمەکە فراوانتەر و قەوەتتەر و پەرەش پنەدریا. ئیساتۍ جەنگی جەهانی یەرەم بەردەواما. ئاژەو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری پېسە ئاژەو جەنگی جەهانی یووەمی و دووەمی نییا. بەڵکم کۆتەن دلۍ قەیرانێوە قووڵی و گێجاوۍ گۆرەیۆ، گەرەکشا ۋێش چنە ڕزگار بکەرۆ، بەڵام هەرچی مکەرۆ نمەتاوۆ. هەر پۊکەی جەنگ تا مۍ گۆرەتەر مەبۆ. ئا جەنگەی ئیساتۍ پەرەش سانان، ڕاسا ئینا بڕې ناوچۍ جەهانینە، بەڵام بە شێوێوە سەرەکی ئیساتۍ ئینا ۋەرکۊتوو مېیامینینە. ناوەندەکەش ۋەرکۊتوو مېیامینیا و جە ۋەرکۊتوو مېیامینیچنە کورڎەسانا. سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری، سەرکردایەتی ئا سیستەمەیە مکەرۆ، پۊکەی جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە زیاتەر جەنگ خوڵقنا. ڕەنگە ئیساتۍ گرڎ کەسۍ پاسە بیاوۆنە کە جەنگەکە بە دەسو ئیسرائیلی ملۆڕاوە. بەڵام جە حەقەتینەنە پەشتەو پەردەو جەنگەکەی چێوی پەنهانی فرەش ئینا چنە.
جە حەقەتینەنە سیستەم ئیسرائیلش وستەن وەڵۍ ۋێش، هامکات ۋەرکۊتوو مېیامینیچنە ئیسرائیلی پارێزنۆ و گەرەکشا دەسەڵاتی سیاسی، سەروازی، دیپلۆماسی، ئابووری ئیسرائیلی جە ناوچەکەنە قەوەتتەر بکەرۆ. ئیساتۍ جەنگێ ۋەرفراوان دەسش پنەکەرڎەن. گەرەکشانە سەرجەنۆ دیزاینو ۋەرکۊتوو مېیامینی بکەراوە. چونکی سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە جە جەنگی جەهانی یووەم و دووەمەنە دەورێوە چامنەش نەبۍ. ئیساتۍ سیستەمەکە ئینا قەیرانێوە قووڵەنە. جە جەنگی جەهانی یووەم و و دووەمەنە ب ناوەندێشا وەشکەردۍ، گرڎ شکسشا ئارڎ. هەر پا مەڵامەتۆ جەنگێوە چڕشا جە ۋەرکۆتو مېیامینینە دەس پنەکەرڎەن. ئیسرائیل ئی جەنگیە ڕاوەبەر مکەرۆ. پېسە بەرگنۆ جەنگەکە ئینا بەینو ئیسرائیلی و ئێرانینە. ڕەنگە جە لێوە ئینە ڕاس بۆ. بەڵام جەنگەکە تەنیا نیا ما بەینو ئیسرائیلی و ئێرانینە. جەنگ جە ئەساسەنە ئینا جە بەینو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و مۆدێرنیتەی دیموکراتیکینە.
دۆڵەتو تورکی ڕازی نییا پی جەنگەیە. دژو ئیسرائیلین. جە حەقەتینەنە پاسە نیا. پاسە نیشانە مڎا کە دژو ملەملانەکانۍ، ۋەرو ئانەی تورک ماچۆ 'من دۆڵەتێوە ناتۆینا'، ناتۆ، سیستەمو سەرمایەداری مشۆم مۆدێرنیتەو من بە بنەما بگێرۆ، من پەی ئانەی ئاماڎەنا، ۋێش منش وستەنا سەرو دەسەڵاتی پەی تەمامکەردەی قڕکەردەی کوردی و دمایی ئارڎەی بە پەکەکەی. واتە ناڕەحەتا چانەی ئیساتۍ ئیسرائیلی بەبنەما مگێرا. ئینەیچ دژو مەسڵەحەتەکا ئاڎیشان.' ئێران ئینەی دژ بە مەسڵەحەتەکا ۋێش موینۆ. چونکی جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە هەم ئێران و هەم دۆڵەتو تورکی وەڵتەر دۆڵەتی گۆرەشا بنیاڎ نیان، پلانەکۍ ئایندەیشا سەرو ئانەی بنیاڎ نیان. بەڵام ئیساتۍ سیستەمەکە جە ڕاو ئیسرائیلیوە لاوازشا مکەرۆ، هەرپاسە جە ڕاو بڕۍ دەسەڵاتۍ عەرەبیۆ. ئەگەر ئێران، تورکیا چنی ئیسرائیلی ئینۍ ملەملانێنە، ئانە مەڵامەتەکەشا. دۆڵەتو تورکی دژو ئیسرائیلی نییا. مشۆم گرڎ کەسۍ عال چینەی بیاوۆنە.
جە دژو گەلوو کوردی، گەلوو فەلەستینی و گەلا ۋەرکۊتوو مېیامینی کۆمکوژی ئەنجام مڎریۆ کەس دەنگ نمەکەرۆ. پەی چێشی؟ چونکی گەرەکشانە ۋەرکۊتوو مېیامینی بە پاو سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری ڕێکوزاوە. پۊکەی گەرەکشا نیا گەلا ۋەرکۊتوو مېیامینی چی جەنگەنە گەشە بکەرا، پۊکەی پەی لاوازکەردەی گەلا جەنگشا دەس پنەکەرڎەن، پەی ئانەی کە بتاوا سیستەمو ۋێشا بنیاڎ بنیا.
سەرنج بڎەیدۍ، ئیسرائیل ماچۆ تیرۆریستێوە فرێما کوشتێنۍ و تورکیایچ ماچۆ ڕووانە تیرۆریستێ فرێما کوشتێنۍ، چێگەنە ملەملانێوە ئینا بەینو ئیسرائیلی و تورکیاینە سەرو کوشتەی و کۆمکوژی. کێشەکە ئینا چکۆنە؟ ئیسرائیل هەژموونو ۋێش جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە پەرە پنە مڎۆ و دۆڵەتو تورکی بە هەمان شێوە پەرە بە ۋێش مڎۆ کێشەکە ئینا چێنە. مشۆم چی حەقەتینیە بیاومێنە، پەی ئانەی نەگنمۍ غەڵەتۆ. ئێمە دژو ئی جەنگەینمۍ، دژو کۆمکوژیینمۍ. بە پێچەوانۆ ئەرەکۊشای گەلا پەی ئازادی، دێموکراسی و دادپەروەری بەرەو وەڵۍ بەرمۍ و قەوەتش مکەرمۍ.
هێزه دەسەڵاتدارەکۍ جه ۋەرکۊتوو مېیامینینە چارەسەرێوە دیموکراسییانەشا گەرەک نیا
سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری، کە سەرۊکایەتی ئی سیستەمەیە مکەرۆ، گەرەکش نیا جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە چارەسەری وەڵێگنۆ. چونکی مەسڵەحەتەکاشا وزۆ مەترسیۆ. ڕابەر ئاپۆ، پەکەکە گەرەکشانە ۋەرکۊتوو مېیامینی چی جەنگە گڵیاوەینە بەربارا و پەی گەلا سەردەمێوە تازە بکەرۆوە. گەرەکشا دیموکراتیزەبیەی، ئازادی، دیموکراسی و دادپەروەری جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە وەڵۍ گنۆ و برەو بە یەکڕیزی گەلا، باوەڕی و کلتوورەکا بڎریۆ. بەڵام سیستەمو سەرمایەداری ئینەی بە مەترسی مزانۆ پەی سەرو وێش. پۊکەی بەردەوام گەرەکشانە جەنگو بەینو گەلا، باوەڕی و کولتوورەکا قووڵتەر بکەراوە هەتا پا جۆرە بیاوا بە مەرامە گڵیاوەکاشا، پۊکەی گەرەکشانە ڕا جە چارەسەریەکەو ڕابەر ئاپۆی بگێرا کە جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە پەرەش پنە مڎۆ. کە نەک هەر جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە بەڵکم جە سەرانسەرو جەهانینە ڕووە مڎا. ئاڎۍ سەرەتا هرووژمشا کەرڎ سەرو کێ؟ هرووژمشا کەرڎ سەرو پەکەکەی چی؟ چونکی گەرەکشا بۍ ڕا جە چارەسەری نەتەوەی دێموکراتیکی بگێرا، پۊکەی هرووزمشا کەرڎ سەرو کوردی و پەکەکەی هەتا بتاوا ئا کێشۍ کە سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە وەشش کەردێنۍ قووڵتەر بکەراوە. سەرو ئا بنەمایۍ، بتاوا ۋەرکۊتوو مېیامینی وزا چێرو هەیمەنەو ۋێشاوە. چانەیچ زیاتەر دۆڵەتو تورکی هەڵای هامکارو داعشین و گەرەکشا پی جۆرە جە لایەنو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و ۋەرکۊتوو مېیامینینیۆ قبوڵ بکریۆ. واتە دۆڵەتو تورکی گەرەکشا هەرچی جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە مکریۆ جە ڕاو ئاڎیۆ ئەنجام بڎریۆ، ماچۆ بەبێ من شمە نمەتاودۍ هیچ بکەردۍ. ئیساتۍ پەکەکە و کوردی ئازاد دژو ئی سیاسەت و پلانا مرداوە. ئەگەر ئارۆ ڕابەر ئاپۆ و پەکەکە و کوردی ئازاد جە گرڎ شۆنێنە مکریا ئامانج مەڵامەتەکەش ئینەنە. واتە ماچا شمە ناستتا ملەملانەکۍ ۋەرکۊتوو مېیامینی قووڵتەرۍ باوە. ئێمە گەرەکمانە قووڵتەرۍ باوە، شمە ڕاش ۋنە مگێردۍ. پۊکەی دژمنایەتیتا مکەرمۍ. ئەگەر ئانڎە دژمنایەتی پەکەکەی مکەرا، دژمنایەتی ڕابەر ئاپۆی و نەتەوەی دیموکراتیکی مکەرا، مەڵامەتەکەش ئینەنە. پۊکەی پەنەوازا چارەسەریەکەو ڕابەر ئاپۆی کە پەی ۋەرکۊتوو مېیامینی، مرۆڤایەتی پەرەش پنەدان، زیاتەر هێقم بکریۆ. پشێوییەکۍ دلۍ سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری هەڵای ئینۍ گەشەکەردەینە، کە مکریۆ دلێشەنە شۆڕشو مۆدێرنیتەی دیموکراتیکی وەڵێگنۆ و سەرکۊتەی بەدەس بارۆ. پا مەڵامەتۆن جەنگی سەرەکی چا چوارچێوەنە ملۊڕاوە. ۋەرو ئانەینە ماچۆ من دژو سیستەمو مۆدێرنیتەو سەرمایەدارینا، ئی سیستەمە دژو کۆمەڵایەتی بیەی و دژو مرۆڤایەتییا، دژو ژیۋاین، مشۆم ئا ئەرەکۊشایەی کە ڕابەر ئاپۆ جە مەسڵەحەتو گەلینە مکەرۆش، مرۆڤایەتی، پەی ۋێش بە بنەما هورش گێرۆ. چارەسەر ئینا پارادایمو ڕابەر ئاپۆی و سیستەمو کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتیکی و نەتەوەی دیموکراتیکی ڕابەر ئاپۆینە.
پۊکەی سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە. ئانەی ڕاوەبەریش مکەرۆ ئەمریکا و ئیسرائیلا و ئانەی جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە مەرامو ۋێش هەن ئێران و تورکیانۍ. بەڵام سیستەمو سەرمایەداری ئینا وەڵۍ ئێرانی و تورکیاینە جە پلانەکاشەنە. پی مەڵامەتۆ جە هەردویشا ڕازی نییا. مویندۍ کە پێشئامایەکۍ نییەنۍ مەسڵەحەتو ئاڎیشانە. پۊکەی دژشا مردا. پەنەوازا چی ملەملانێنە پەرە بە شۆڕشو مۆدێرنیتەی دیموکراتیکی بڎریۆ. ئانە ئەرکو گرڎ کەسێن جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە کە گەرەکشانە نەجاتشا بۆ جە قەیرانی و کۆمکوژییەکا."
