ئەندامەو کۆمیتەو ناوەندیی پەکەکەی، هێلین ئومیدە، جە بەرنامەی تایبەتی کەناڵو مەدیا خەبەرینە قسێش کەرڎۍ چنەشەنە هۆرسنگنایش پەی قەرارو کۆمیتەو ئەنجومەنو کۊنسەو ئۆروپای سەبارەت بە عەبدوڵڵا ئۆجالانی کەرڎ.

هێلین ئومێدە باسش چانەی کەرڎ کە گەلوو کوردی بە سەرمەشقایەتی پەکەکەی جە گرڎ شۆنێنە ماوەو ٢٦ ساڵان ئینا دلۍ چالاکینە، جە دژو پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەی مردانۆ و واتش: "جوانۍ حەجگیز نمەمدرا و هەمیشە پا جۆرەیچە بانۍ. چی دماییانە ئەوروپانە ڕاپیمای درێژ بە جۆشێوە گۆرۆ ئەنجامدریا. جە ۋەرا ۋەرو پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەینە بە توڕەیێوە فرۆ چالاکیەکاشا بەردەوام مکەرا.

تەڤگەرەکا ئازاڎی ژەنۍ، بە هەمان شێوە ماوەو ٢٦ ساڵان ئینۍ دلۍ کۆششینە. جە هەرچوار پارچەو کورڎەسانینە بە گرڎ جۆرۍ ژەنی خجڵۍ چالاکینۍ. جە زیڼان، کەش، جاڎەنە، جە ئیساتێچەنە بە هەڵمەتەو تیشکەکا ۋەری جە سەرنیشتوو کورڎەسانی، سەرو بنەماو ۋێپارێزنای جە دژوو پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەی و حەقیقەتو قڕکەردەی ئیمراڵی کۆشش مکەرا.

گلێرگەی کوردی جە گرڎوو مېڎانەکانە ماوەو ٢٦ ساڵان ئینا مڎرامانەنە.

هێلین ئومێدە ئاماژەش پانەی دا کە: "ڕای گرڎی جەهانەنە وەش بیەن. ئا  ژیۋایەی کە جە دەگاو ڕحایۆ دەسشپنەکەرڎ، جە ئیساتێنە فاڕیان پەی حەقیقەتێوە مڎرامانی جە ئاستۍ مېیان نەتەوەینە. جە لایەنو ڕابەر ئاپۆیۆ حەقیقەتێوە پی جۆرە هەن. ٩٦ کەسایەتیۍ خاوەن خەڵاتو نۆبڵی هەڵوێسشا جە ۋەرا ۋەرو ئاژەو ڕابەرایەتینە نیشانە دا."

'ئیتر کورد تەنیا نیا، گەلێوە بێ پارێزنەر نیا'

دەربارەو کوردا وچیۍ گەلێوە بێ پارێزنەرا. جە گرڎ لێوە جەهانیۆ ١٥٠٠ پارێزنەرۍ جە ئەوروپانە نامەشا کیانا و ئەرەیاۋنایشا دا. حەقیقەتێوە چیمنە جە کورڎەسان و جەهانەنە وەش بیەن. ئیتر کەس نمەتاوۆ بە کوردا واچۆ گەلێوە بێ پارێزنەرێنۍ. سەرو بنەماو ئازادی جەسەی ڕابەر ئاپۆی، جە دژو سیستەمو قڕکەرو ئیمراڵی حەقەتینێوە پی جۆرەو پارێزنای بەرکۆت. سەرو بنەمو ڕابەرایەتی چوارچێوێوە یاسایی پی جۆرە وەشکریا کە باس جە حەقیقەتو کوردەسانی مکەرۆ، مافەکاش پارێزنۆ.

دەربارەو کوردا واچێنۍ تەنیان، بەڵام جە ئیساتێنە یاوان ئاستێوە کە چنی دۆسەکاش جە گرڎ لێوە جەهانینە ئەرەکۆشۆ.

مەرامو پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەی پەی دلێنەبەردەی تەڤگەری ئازادی بۍ، وە بە سیستەمو ئیمراڵی ڕابەر ئاپۆی مردنۆ و دمایی بە مڎرامانوو کوردا بارۆنە. بەڵام بە پێچەوانەو ئا مەرامیۆ گەلوو کوردی ماوەو ٢٦ ساڵان مڎرامانەکێش قەوەتتەرۍ کەردۍ و بەردەوامیچا."

هێلین ئومێدە دەسنیشانش کەرڎ پەنەوازا چی ڕوانگۆ تەماشەو قەرارەکەو کۆمیتەو وەزیرا کۆنسەو ئەوروپای بکەرمۍ و واتش: "گەر مڎرامانێوە بەشکۆی چامنە نەبیۍ، گەر گەلوو کوردی ئازادی ڕابەر ئاپۆیش بە ئازادی و بیەی ۋێش نەزانابیۍ و ڕای گرڎی ۋەرفراوان پەی ئی مژاریە وەش نەبۍ، دەسوستەی ئەنجامێوە پی جۆرەیە نەکەردەیش بۍ. گەر ناچار بە ئەرەیاۋنێوە پا جۆرەیە بیۍ ئانە بە دڵنیاییوە پەنەوازا پەیوەندیش پا هەوڵاوە بوینیۆ."

'ئیتر نمەتاویۆ درێژە بە سیستەمو ئیمراڵی بڎریۆ'

هێلین ئومێدە باسش جە ئەرەیاۋناو کەجەکەی و کەژەکەی پېوەس پی مژاریە کەرد و واتش: "دەسنیشانکریا کە ئی قەرارە بەردەوامیداین بە بێ یاسای جە دەورو سیستەمو قڕکەردەی ئیمراڵی.

دادگاو مافەکا مرۆڤو ئەوروپای جە ساڵەو ٢٠١٤ینە قەرارێوەش دا. ئاماژە پانەی دریا گەر مرۆڤێوە تا ئاخرو تەمەنیش جە زیڼانە بۆ و هیواو وەردایش نەمەنۆ، ئانە ئینە دژوو پەیمانو  مافەکا مرۆڤو ئەوروپایا. ئی قەرارە ١٠ ساڵۍ چێوەڵی دەربارەو ڕابەر ئاپۆی و هەڤاڵا تەریش کە ئینۍ چنیش دریان، هەرپاسە پەی چن هەڤاڵێوە تەریچ کە ئینۍ زیڼانەنە دریان، ئینە پاشێلکەردەی ئا پەیمانێنە. پۊکەی دادگاو مافەکا مرۆڤو ئەوروپای پا قەراریە یاوا پا دەرەنجامەی کە بێ یاسایێوە پی جۆرە هەن. ئانە حەقەتینا، چی ئاژەنە هیچ چێوۍ نە فاڕیان.

١٠ ساڵۍ سەرو قەرارەکەیرە ۋییەرڎ، جارێوەتەر ماوەو ساڵۍ کاتشا داوە بە دۆڵەتو تورکی، ناڕازییەکە چی ڕوۆ سەرچەمە مگێرۆ. ئی قەرارە قەرارۍ تازە نیا. جە ١٨و ئازارو ٢٠٢٤ینە ئی ئەرەیاۋنایە جە لایەنو دادگاو مافەکا مرۆڤو ئەوروپایۆ دریان. جە ئیساتێنە موینمۍ قەرارەکە پەی ماوەو ساڵێوە ڕاگیریان و ماچۆ جە تشرینو  دووەمو ٢٠٢٥ی گەر جە یاساو تورکیاینە فاڕیای ڕووەش نەڎا متاویۆ قەرارەکە هۆربگیریۆ.

حەقەتینۍ کە ئیمراڵینە هەن بیەو هرووژمین، ئاشکرابیەن و ئیتر نمەتاویۆ شاریۆوە. مزانیۆ سیستەمو ئیمراڵی چنی پېسە ناوەندێوە جەنگکەردەی جە دژو گەلوو کوردی بریۆڕاوە. چنی ئینەیچ ئەرەمەرزییاکۍ ئەوروپای پەشتیوانیش ۋنە مکەرا. هەر پۊکەی هەم کەجەکە هەمیچ کۆردیناسیۆنو کەژەکەی ئەرەیاۋنێوە پی جۆرەشا دا. واتشا دەسبەردارۍ ئی قەراریە بیدۍ، فاڕدێش و هەڵوێس نیشانە بڎا. بەڵی پېسە پەکەکەی پەشتگیری ئی ئەرەیاۋنایە مکەرا. پەی ئینەیچ بە دڵنیاییوە پەنەوازا ئەرەکۊشای قەوەت ڕاوەبەر بکریۆ."

'قەرارەکەو کۆنسەو ئەوروپای قەرارێوە سیاسی و ئایدۆلۆژییا'

هێلین ئومێدە ئەرەیاۋناش ئا قەرارەی دریان قەرارێوە سیاسی و ئایدۆلۆژییا، هیچ عیلاقێوەش بە یاسێوە نیا، پۊکەی پەنەوازا عال شیبکریۆوە و هەڵوێسی تن جە ۋەرا ۋەرشەنە ڕاوەبەر بکریۆ و پی جۊرە بەردەوامە بیە جە قسەکاش: "ئێمە عال ئاگاڎارۍ ئانەینمۍ کە، هێزەکۍ ۋەرنیشتی، هێزۍ مۆدێرنیستی سەرمایەداری جە ناوەندو ئەوروپایۆ جارێوەتەر دەس سەرو ۋەرکۆتوو مېیامینیرە مگێرا. جە ۋەرا ۋەرو ئینەینە، ئا فکرەی کە ڕابەر ئاپۆ نوێنەرایەتیش مکەرۆ، ئا پارادایمەی کە ڕابەر ئاپۆ نوێنەرایەتیش مکەرۆ ئاڎۍ ئینەی پېسە مەترسیێوە گۆرەی موینا. پەنەوازا گەلەکەما و جوانا فرە ئال چینەی بیاوانە و تاریخی بشناسا. عال چانەی بیاوانە کە پەی چێشی گەمێوە پی جۆرە دژو کوردی ڕاوەبەر مکریۆ. هێزە مېیاننەتەوەییەکۍ جە ۋەرا ۋەرو کوردانە سیاسەتو 'پەرتکە و زاڵبە'ی ڕاوەبەر مکەرا. سەرەنجو سوریای بڎەیدۍ ئانەی پی جۆرە پارچە پارچە مکریۆ کوردا. پی جۆرە تورکیای کۆنترۆڵ مکەرا، هەرەشۍ جە ئێرانی مکەرا، عێراقی کۆنترۆڵ مکەرا، سوریای کۆنترۆڵ مکەرا. پۊکەی گەرەکشانە دلۍ ئاژەو جەنگی جەهانی یەرەمینە کورڎی چی ئاژەنە بازاوە. ئی قەرارە بە دڵنیاییوە عیلاقەش پینەیۆ هەن. قەرارێوە سیاسی و ئایدۆلۆژییا و پەی پارێزنای مەسڵەحەتەکاشانە. ڕابەر ئاپۆ نوێنەرایەتی ئەڵتەرناتیڤو ژیۋایۍ پێوەرەیی مکەرۆ، هەر پۆکەی نوێنەرایەتی چارەسەری مېیاننەتەوەی مکەرۆ.”

'پەنەوازا ئەرەکۊشایما بیاونمۍ بە بەرزتەرین ئاستو ئەرەکۊشای'

جە ۋەرا ۋەرو ئینەینە مشۆم چێش بکەرمۍ؟ ئانەی گرنگا ئینەنە؛ پەنەوازا ئا ئەرەکۊشایەی کە تا ئیساتۍ ڕاوەبەرما کەرڎەن، جە گرڎوو مېڎانەکانە بیاۋنمێش بە بەرزتەرین ئاستو ئەرەکۊشای. ماوەو ٢٦ ساڵان بە گرڎ جۆرۍ ئینایمۍ ئەرەکۊشاینە، هەرچڼە فاڕیایەکۍ کەمێنۍ، بەڵام پەنەوازا کەس پی جۆرە ۋیر نەکەرۆوە. جە سەرەتانە ئاماژەم پانەیە دا کە ئیتر کەس نمەتاوۆ نکۆڵی جە بیەو کوردا بکەرۆ. ئیتر کورد دۆسێش هەنۍ. گرڎ ناچارێنۍ گەلوو کوردی پېسە هێزێوە ڕێکوزیای بوینا، بە موخاتیبی بویناش. ڕەنگە بەشێوێوە ڕسمی دڎانش نەنیا پۆرە، بەڵام مزانا جە گرڎ یاگێنە گەلو کوردی بەرێکوستەی بیەن و بەپاو ئینەی مامەڵە مکەرا. پۊکەی پەنەوازا ڕێکوستەی و ئاستو ئەنەیاوای کوردا بەزرتەربکەرمێوە، چالاکی ئەنجام بڎەیمۍ و پی جۊرە ئەنجام گێرمۍ.

پەنەوازا فشار سەرو ئەرەمەرزیاکا ئەوروپای وەش بکەرمۍ و ئا قەراریە قبوڵ نەکەرمۍ. دادگایکەردەی رابەر ئاپۆی ۋێش نمونەو پاشێلکاری یاساییا.

سەرو ئی بنەمایۍ داوا جە ژەنا، جوانا کورڎەسانی، مرۆڤا شکۆمەڼی، ڕاو گرڎی دیموکراتیکی مکەرو جە ۋەرا ۋەرو ئی قەرارەینە مرداوە، پەی مسۆگەرکەردەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی کۊشش بکەرا. بەدڵنییایوە سەرۍ گنمۍ."

'بە چالاکی خوڵقنەر جەهانی فاڕمێنە'

جە دما دمایی قسەکاشەنە هێلین ئومێدە ئانەش یاڎ ئارڎۆ کە پیلانگێڵنی مېیاننەتەوەی  جە ٩و کانوونو یووەمینە پا وزۆ ٢٧ ساڵۍ و واتش: "گەرەکما بە ژەنا، جوانا، گەلا بواچو کە پەنەوازا پەیوەندی جە بەینو ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی و ئەرەکۊشای ئازادی ۋێشانە بنیارە. سەرو ئی بنەمایۍ پێوەس پینەی کام قەرار بڎریۆ، ئێمە خاوەنۍ ئا ئیراڎەینمۍ کە ئا قەراریە بواڕمۍ، هیچ هێزێوە گۆرەتەر نیا جە هێزو گلێرگەی، گرڎ چێوۍ دلۍ گلێرگەینە ڕووە مڎۆ.

کەسێوە چڼە گلێرگەیی بۆ ئاڼنە قەوەتتەرا، ئا کەسە متاوۆ بۆ بە خاوەن بیەی و ماناڎاری. داوا جە گرڎ کەسێ مکەرو؛ سەرو بنەماو ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی هەوڵبڎا و چنەش بیاوانە، پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی ئەرەکۊشایۍ زیاتەر و ئەنجامگیر ڕاوەبەر بکەرا، پەی ئی مەبەسیچە چنی یۆی کوۍ بیمێوە و بە چالاکی خوڵقنەر جیهانی بواڕا."