كۊمیتەو ڕاوەبەریی پەكەكەی ساڵیاڎوو پیلانگێڵنایی میاندەوڵەتی ١٥و شوباتینە، دژوو ڕابەروو گەلوو كوردی، عەبدوڵا ئەرەیاوناێش وەڵا كەردۊ.
جە بەشێوە ئەرەیاوناكەینە ئامان، “ئێمە پیسە جمیەروو گەلی وەختێوەنە ٢٥ـەمین ساڵەو پیلانگێڵنای مێژوویی ١٥و شوباتی و كۊشیای دژوو پیلانگێڵنای، ئینایمۍ چێروو كاریگەریی ئا بوومەلەرزە گەورەینە، كە دلێڕاسەکەش مەڕەشە، كارەساتی چینە ئێش و ئازارەكێش گەورەتەرۍ كەردێنۍ، لاێوە ئێمە پەی سووككەردەی برینەكا، كە بوومەلەرزەکەی خولقنینۍ، لایۍ تەریچۊ پەی بەتەمامی دلێنەبەردەی پیلانگێڵنای میاننەتەوەیی جە ساڵەو ٢٥ـەمیندا، ئینایمۍ ئامادەباشی و سەفەربەرینە، ئێمە ئەنجاموو هەردووە كارەساتەكا مەژگ و دڵمانە بەقووڵی هەست پەنە كەرمۍ و هەردووی پێوە بەسمێوە و كۊشیای و ئازاڎیی وێما سەروو ئا بنەمۍ بەرەو وەڵۍ بەرمۍ.
بەشێوە تەروو ئەرەیاوناكەینە ئامان، ئێمە ئینایمۍ چا قەناقعەتنە، پیلانگێڵنای ١٥و شوباتی، ڕۊو جینۊسایدوو كوردان و ڕوۍ سیاوا، سەروو ئا بنەمۍ شكست مڎەیمۍ و كاریگەرییە وڕنەرەكاو كارەساتی سروشتییچ كەمۍ کەرمێوە.
كۊمیتەو ڕاوەبەریی پەكەكەی ئەرەیاونانیچش، بانگەوازما پەی گەلی و دۊساما ئانەن، كە جە دژوو پیلانگێڵنای جە تایبەتمەندییەكاو كۊشای ساڵەو ٢٥ـەمینۍ و ئامانجەكاش بەخاسی یاوانە و ئێساڵی سەروو بنەماو ئازاڎیی جەسەیی ڕابەر ئاپۊی كەرا بە ساڵەو شۊڕشێوە گەورەو ئازاڎی.
دەقوو ئەرەیاوناكەو كۊمیتەو ڕاوەبەریی پەكەكەی:
“سەروو ئا بنەمۍ هامبەشیی وێما پەی ئێشوو گەلەكەیما و گەلاو توركیای و سووریای، كە بوومەلەرزەكەنە زەرەرشا وەر کەتەون ئەرەیاونمێشۊ. ئێمە جە ساڵیاڎوو ٢٤ەمین پیلانگێڵنای مێژوویی ١٥و شوباتینە شەرمەزارش كەرمۍ و سڵام جە ڕابەر ئاپۊی و مدرامانیی تاریخیی ئیمراڵی دژوو پیلانگێڵنای كەرمۍ. ئێمە گەشمەرڎە قارەمانەكا و مدرامانوو گیانبازیی “شمە مەتاودۍ ڕۊو ئێمە تاریك کەردێ”، ئانۍ ئاڵقێوە ئاویرشا دەوروو ڕابەر ئاپۊیرە وەش کەرد، هامڕایا "خالید ئۊرال و ئاینور ئایتان" كە مدرامانەکەشا دەس پەنە کەرد بە ڕێز و پەنەزانایۊ یاڎشا کەرمێوە. ئاواتوو سەرکەوتەی پەی ئانیشا موازمۍ ، كە جە ٢٥ ساڵەو کۊشیای دژوو پیلانگێڵناینە كۊشیای دژوو ئازاڎی و دیموكراسی بەرا ڕاوە. ئێمە ئەرەیاونمێش، كە ساڵەو ٢٥ەمینە دیوارەكاو جینۊسایدۍ و گۊشەگیریی ئیمراڵی ورۍ شانمێوە و ئازاڎیی جەستەیی ڕابەر ئاپۊی مسۊگەر کەرمۍ.
٢٤ ساڵێن ڕاوەبەرایەتی و كۊشیای ئێمە جە دژوو هجوومەکا مرداوە
ئێمە خاس مزانمۍ کە ئا پیلانگێڵنایە میاندەوڵەتییە جە ٩و تشرینوو یووەموو ١٩٩٨ دەسش پەنە کریا، ئامانجوو ئانەیش بۍ، كە جە ڕاو سڕیەیۊ ڕابەر ئاپۊی و سەروو ئا بنەمێچە پەكەكەی سڕۊوە و جینۊسایدوو كوردا یاونۊ یاگۍ، سەروو ئا بنەمۍ هجوومێوە هۊشمەندی و سیاسەتوو قاڕچنیەیۊ و كوردا بۍ، كە ئامانجش سڕیەیۊ و ناستەی بۍ. چی چوارچوەیچنە هجوومۍ بۍ، كە سیستموو مۊدێرنیتەی سەرمایەداریی قووڵ، كە جینۊسایدوو كورداش تەسەور کەرۍ، ئەمریكا، بەریتانیا و ئیسرائیل وەڵێوەبییەیشا پەی ئا سیستمی کەرد، پلانەشا متەرەو جابەجاشا کەرڎە. جە كەسایەتیی ڕابەر ئاپۊینە وازیۍ، كە بییەی ئازاڎیی كوردی و جمیەروو ئازاڎیی كوردی دلێنە بەرا و جینۊسایدوو كوردا بیاونا یاگۍ. وێش جە وێشنە حیچ مشکیلێوە بەینوو ڕابەر ئاپۊی و ئا هێزانە نەبۍ. تەنیا پەی بەئەنجامیاونای جینۊسایدوو كوردا ئا هجوومەشا کەرد و زەرەرۍ گەورەشا بە بییەی ئازاڎیی كوردی یاونا. هیوادارێنمۍ كە سەروبەنڎوو ئانەینە پا منیەیمۍ ٢٥ ساڵەو پیلانگێڵناکەیۊ، ئا هێزە ئاماژە پەنەکریایا سەرجەنۆ چەمۍ بە سیاسەتەكەیشارە جە بارەو جینۊسایدی و دوژمنایەتیی كورداوە خشکناوە و ڕاو قەرەبووكەرڎەیۊ ئا زەرەرا گێرانە وەر، كە بە گەلوو كوردیشا یاونێنۍ.
فرە ئاشكران كە پیلانگێلنای ٩و تشرینوو یووەمی، پلانێوە دلێنەبەرڎەی یەك ڕوۍ بۍ، كە لاو ڕابەر ئاپۊیۊ پووچەڵەكریاوە و جە ٢٥ ساڵێنە وەڵا کریاوە. وەختێوە پلانەو ئەوەڵوو ئادییشا نەیاوا یاگۍ، هێزەكاو پیلانگێڵنای بەیننەتەوەیی یۊ دماو یۊی پلانۍ تازێشا تاقیۍ كەرڎێوە و پیلانگێڵنای ١٥و شوباتیشا متەرە و جەداردای ڕابەر ئاپۊیشا كەرد ئامانج. وەختێوە ئانەیچ پووچەڵ كریاوە، ئیجارە سیاسەتوو ڕێزنایرەی جە سیستموو ئەشكەنجەی و گۊشەگیریی ئیمراڵییشا گێرتەرە وەر. ڕێك ٢٤ ساڵێن سیاسەتێوە چینە پەیڕەو كەرا. گەرەکشانە ڕابەر ئاپۊی ژوورێوە تاكەكەسینە چالاكی نەكەرۊ و ویرۍ نەکەرۊوە و بە كرڎەوەی بڕیەیرەی ڕەها، پاكتاو كریۊ. ئا ئامانجە جە ڕاو حوكمەتوو ئەجەڤیتیوە سەرش نەگێرت، هەوڵۍ دریێنۍ بە دەسوو حوكمەتوو تەیب ئەردۊغانی و فاشیزموو ئاكەپە-مەهەپەی بیاویۊ سەركەوتەی. وازیۊ كە هجوومی گرڎلایەنە چێروو گۊشەگیریی ڕەهاو ئیمراڵینە، بە گرڎوو زیندانەكا، گەلوو كوردی، گەلاو توركیای، ژن و گەنجا، پارچەكاو تەروو كوردستانینە بەروو وڵاتینە وەڵا کریۊوە و بە ئامانوو ئانەیە كە پەكەكە و گەریلا شكست بارا. ڕێك ٢٤ ساڵێن ئێمە پێسە ڕابەر ئاپۊی، جمیەر و گەل دژوو ئی هجوومە فاشیستە، كۊلۊنیالیستی و قڕكارییە گرڎلایەنەیە مدرامان کەرمۍ. ئا مدرامانە مەحاڵ و تاریخییە چارەكە سەدێوەن، گەلوو كوردیش ئاردەن دۊخوو زانابییەی و ڕێكوزیای. كۊشیای ئازاڎیی كوردیچ لاو گەلاو جیهانیوە، ژەنا و گەنجایچۊ ئشناسیا. مدرامانی گەورە و گەریلای و گەلوو كوردی، شۊڕشوو ئازاڎیی وەرنیشتی سەروو ئا بنەمۍ وەڵۍ کەوت، پەی گرڎوو ئینسانیەتی و چەوسیاوەکا، ئاواتێوە تازە و ڕزگارییش وەش كەرد.
موهەندیسوو مدرامانی ڕابەر عەبدوڵا ئۊجالانا
بێگومان موهەندیسوو بناغەنییەروو ئی مدرامانە گەورە و تاریخییە، كە چارەكە سەدێوەن درێژەش هەن، ڕابەرعەبدوڵا ئۊجالانا. ڕابەر ئاپۊ پا شۊڕشە زیهنی و عەقڵی و ویژدانییە، خەبات و كۊشایۍ چانەش كەردەن، كە یاونانش بە پارادایمی تازەی و پی شێوەیە ڕاش پەی ڕزگاریی گرڎوو چەوسیاوەكا و بندەسەكا وەش كەرد. ژەنی بە پارادایموو گلێرگێوە ئازاڎی و ئیكۊلۊجی (ژیوگەپارێز) و دیموكراتیك جە سیستمێوە دەسەڵاتداری و دەوڵەتپارێزی، بڕیۍ و سەروو بنەماو تاكی ئازاڎی و كۊمۊنە دیموكراتییەكا سیستموو ژیوایۍ تازەیشا ئەرەمەرزنا. بە یاواینەی نەتەوەیی دیموكراتیك و كۊنفیدراڵیزمی دیموكراتیكی، كە پێناسەش كەردەن، ڕاو چارەسەروو گرڎوو مشکیلە كۊمەڵایەتییەكاش وست ڕووە. پی نۊعە واقیع و ڕاسیی سەركردایەتییش جە ئاستوو نەتەوەیی و هەرێمینە گوزەرنا و یاوا ئاستێوە جیهانی. ڕابەر ئاپۊ ئیساتۍ وەڵێوەبییەی گرڎوو بندەسەكا و چەوسیاوەكا کەرۊ و ڕاو ڕزگارییشا پەنە نیشانە مدۊ، بۊ بە سەرۊكوو گرڎوو چەوسیاوەكاو گەلا.
ڕۊشنا هێزە قارەمانەكاو گەریلایاما جە كۊشیایۍ چانەنە، گەورەتەرین پەشتیوانییشا جە ڕابەر ئاپۊی كەرڎەن. مدرامانی فیدایی، كە چندین ساڵێن بە بەخشای دەیان هەزار گەشمەردا لوان ڕاوە، ئاسایش و كاریگەریی ڕابەر ئاپۊیش مسۊگەر كەردەن. بەتایبەتی چی ساڵاو دمایینە، مدرامانی گەورە هەرێمەكاو پارێزنای مەدیایىث پەرەش سانان، ئا مدرامانە تارێخییە، كە چی دمایۊ جە مەنتێقەکاو زاپی و ئاڤاشینی و مەتیناینە لوا ڕاوە، ڕاگێری جە فاشیزموو ئاكەپە – مەهەپەی كەرد و ناستش بۍ وەڵێوە، هجوموو فاشیزموو ئاكەپە – مەهەپەیش ماڕا و گرڎوو پیلانە تازەکاو پیلانگێڵنایەکاشا پووچەڵ كەرڎۊ. بێگومان گەورەتەرین پەشتیوانی پەی ئی نۊعە مدرامانەو گەریلای، مدرامانوو ژنا و شۊڕشوو ئازاڎن، كە جە چوار پارچەو كوردستانینە بە درووشمو "ژەنی، ژیوای، ئازاڎی" بە سەرتاسەروو وەرکەوتی دلێڕاسینی و دنیێرە وەڵا بییۊ. دیسانۊ بە وەڵێوەبییەی ژەنان و گەنجا، گەلوو كوردی و دۊسەکێشا كە جە حەر چوار پارچەو كوردستانی و بەروو وڵاتینە بە بۍ مردای مدرامان و وەراوەربییەیۊیۍ گەورەشا كەرڎەن. هجووموو پیلانگێڵنەکا جە چارەكوو ئی سەدەینە بۊنەو ئی نۊعە مدرامانە سەرەمڕ و وماناداراوە پووچەڵۍ كریێوە و گرڎوو پلانەكاو پیلانگێڵنەكا یۊ بە یۊ ورشنیێوە.
فاشېزمو ئاکاپە- مەھەپەی ئېنا قەراخو وڕایەنە
ئېسەیچ ھجووموو پېلانگێڵەکا مژاروو گفتوگۊیا، قورسکەرڎەو گۊشگېری جە سېستموو ئەشکەنجەو پاکتاوکاری ئېمڕاڵی و بە زېنە ئاستەیۊ فاشېستو ئاکەپەو مەھەپەی ئەنجام مڎریۊ،
ھێزە پېلانگێڵەکۍ گەرەکشانە عەقڵیەتوو سېاسەتوو جېنۊسایدوو کورڎی سەروو ئی بنەمۍ جابەجۍ کەرا، پۊکەی ۋینېۊ، کە فاشېزموو ئاکەپە-مەھەپەی بە چنڎین شکڵ پەشتېۋانېش چنە مکریۊ و حەر ئېسە ھۊڵ مڎۊ چی بوارەنە ئېسفاڎە جە کارەساتو بومەلەرزەکەی ھورگێرۊ.
بەڵام بەتاڵ و پووچا! ئېتەر دماین ڕاو پېلانگێڵنای مېان نەتەوەین و فاشېزمو ئاکەپەو مەھەپەین.
جە بنەڕەتەنە دمایی بە سېاسەتو سەڕیەیۊ و جېنۊسایدکەرڎەو سەڎ ساڵەو کورڎی ئامان. ئەرەکۊشاو ساڵەو ٢٥ەمی دژو پېلانگێڵناکەی بەقوەتتەر بۊ تا دمایی پېنېشا گرڎ بارۊنە. نە پەشتېۋانی ناتۊی ، ڕوسېای ، پارتی(پەدەکە) حېچ کام مەتاۋا درێژە بە فاشېزمو ئاکەپە- مەھەپەی بڎا. کەس مەتاوۊنە درێژە پا عەقڵیەتە سېاسیە فاشېستە پاکتاو کەرەیە بڎۊ. نە ھێزی تەکنېکی و تەکنەلۊژی، کە پەرسانەش و نە ھۊڵدای پۍ سود وەرگێرتەی جە کارەساتەکا پێسە بومەلەرزەکەی، مەتاۋا تازە فاشېزمو ئاکەپە-مەھەپەی ڕزگار کەرا.
٢٥ ەمېن ساڵۋەگەڕو پېلانگێڵنای مېان نەتەوەیی و ئەرەکۊشای دژ بە پېلانگێڵی، سېاسیەن عال گەشەش کەرڎەن بە خاسی ملۊ ۋەڵێۋە، کە جە کورڎسانو تورکیانە ئاماژەکێش بەرکۊتێنۍ. ئاشکران نەک تەنېا پلانەو ھۆرشێۋنایۊ ئی ھەشت ساڵەیە و پېلانگێڵنای مېان نەتەوەیی ٢٥ ساڵەی، بەڵکم پا ۋەڵۍ کۊتا کە ئامێنۍ ئاراوە، سېستمو سەڎ ساڵەو جېنۊسایدکەرڎەو کورڎی فاڕیۊ. چونکی ئینە گرڎ جە وێسەپناو فاشیستی ئاکەپەو مەھەپەینە کۊبیەنۊو ئا دۊڵەتە فاشېستە کۊتەن و ئېنا لێوارو وڕاینە. مەسەلۍ ھورچنیەی و فاڕای ۋێڕاۋەبەری جە تورکېانە تەنېا ڕوۋەدایۍ چا شکڵەنە. نە سېناریۊ تازەکۍ جەنگی و نە حاڵەتی کتوپڕی، کە بەمەڵامەتو بومەلەرزەکەیۊ ئەرەیاۋېیان، بەشو ئانەی مەکەرا کە ڕا جە فاڕیایۍ چا شێۋەیە گێراو فاشېزمو ئاکەپە- مەھەپەی دەسەڵاتەنە بازاوە.
ئەرەکۊشای پۍ ٢٥ەمېن ساڵوەگەڕو پېلانگێڵناکەی ئەرەکۊشایۍ پاسە بۊ. پەنەوازەن ئەرەکۊشای ئێساڵی چنی ساڵانی ۋەڵېنی تێکەڵ نەکریۊ. ئەرەکۊشای ساڵانی ۋیەرڎەی فراوان بیەیش خولقنا، ئەرەکۊشای ساڵەو ٢٥ ەمېنی بۊنە بە مەڵامەتو ۋەڵێکۊتەی شۊڕشگێڵانەی.
ۋەختو ئانەی ئامان، کە سېستمو ئەشکەنجەو گلێرکوشی ئېمڕاڵی دلێنەبریۊ و ئازاڎیی جەستەیی ڕابەر ئاپۊی مسۊگەر کریۊ. جە ئېسە بە دماوە بە دڵنیایۊ فاشېزمو ئاکەپە-مەھەپەی دلێنەبریۊو
ڕاو کورڎسانی ئازاڎی و تورکیای دیموکراتېکی کریۊۋە، ئېتەر بە دڵنېایۊ ئېمڕاڵی بە سېستەمو گۊشەگېری و ئەشکەنجەو فاشېزمو ئاکەپە- مەھەپەی پێۋەرە ۋەردەوامۍ مەبا.
چی ئاژەنە پەنەوازەن گرڎ ۋڵات پارێزۍ و نېشتېمان پەروەرۍ دۊسا شۊڕشگێڵی دیموکراتېکیما ئی خەسڵەتو ئامانجا ئەرەکۊشای ٢٥ ساڵەی بزانا و بەپاو ئا بنەمایە تواناو خەباتی جە گرڎ مەجالێنە بەرز کەراوە. پەنەوازەن گرڎ جۊرە مڎرامانۍ گەریلاو گەلی و خەباتی یاسای و سېاسی، دعایۍ و چالاکی ھونەری سەرو بنەماو ئی کارەکتەرو ئامانجەیە بۊ.
فاشېزمو ئاکەپە- مەھەپەی ئەشۊ دلێنە بریۊ، پېلان گێڵنای مېان نەتەوەیی، کە جە کەسایەتی وێشەنە عەقڵیەت و سېاسەتو پاکتاو کەرڎەیش ھۊرگێرتەن ئەشۊ دمایش پنە بۍ. جە ٢٥ ەمېن ساڵوەگەڕو ئەرەکۊشای دژ بە پېلان گێڵیەکەینە، ئەشۊ ئا ئەرەکۊشاو گەلەکەیماو مرۊڤایەتی ڕوۋەو ڕۊشنایۍ تازە بەرۊ.
سەرو ئی بنەمایە ئێمە جارێۋەتەر پېلان گێڵنای مېان نەتەوەیی شەرمەزار کەرمۍ، بەڕێزۊ یاڎو گەشمەرڎە قارەمانەکاو مڎرامان و دژ بە پېلان گێڵیەکەی کەرمێۋە، داوا جە گەلی و دۊساما کەرمۍ، کە تایبەتمەنڎی و ئامانجەکا ئەرەکۊشاو ٢٥ ەمېن ساڵوەگەڕو دژ بە پېلانگێڵیەکەی بەشێۋێوی ڕاس و دروس بیاۋانە و سەرو بنەماو ئازاڎیی جەسەدی ڕابەر ئاپۊی، ئێساڵی کەرا بە ساڵەو شۊڕشگێڵی ئازاڎیی.
ھ.ش / ھ.ج