ئەدەب‌و هۆرامانی یۆن جە کۆڵەکە سەرەکییەکا ئەدەبیات‌و گلیرگەو کوردی. ژیوگە زەریفەکەو هۆرامانی و قاسپەو ژەرەژاو بووەی وەشەو سوورە هەراڵە و بوژانەی کە دەم‌ و شنەو شەماڵ و هەردو داڵانی و تەختی و شاهۆی ڕەنگینی ڕیزو هۆرپڕایشا گیرتەن، شعرەو مامۆسایا پایەبەرزو ئی مەحاڵییە جە نموونەو حەزرەت‌و بیسارانی‌و سەیدی هۆرامی و مەولەوی ئاشقی ‌و شێخ مسەفاو تەختەی سەرقافڵەو ئی جۆشو خروشیاینی! ئارۆنە کە ڕۆزگار ڕۆزگارو بێوەفای‌ یارین‌ و کەمېنۍ ئا ئینسانۍ کە ئەهل ‌و وەفایبا، جە مېڎانوو ئەشقینە مەر پېسەو گرجارێ زېڵۍ دڵیما بە ئەشق ‌و شاعیرەکاما دەیمۍ وارە! پەی ئی بێوەفایەو یاریج ملمی حزوورو حەزرەت‌و شێخ مسەفای تەختەی:

  ئازیز فیراقت دڵ کەردەن وە هوون               سەر کەردەن نەچەم مەشۆ چوون جەیحوون

  کەشتی وجوودم تۆفانی کەردەن                  تەختەی پارەی ڕۆح وە عەدەم بەردەن

  خول مەدەو نەگێج مەوج فەنادا                    ئەجەل مەکێشۆم بەی لەو بەو لادا

شێخ مسەفای تەختە شەمسەدین جە ساڵەو ٩٥١ی ڕۆجیاری جە دەگا ڕەنگینەکی تەختەی چەمیش بە دنیۍ ورئاردێنۍ. یۆبییەن جە سەرقافڵە و ئەدەبیات‌و هۆرامانی. ئی زاتە جە وەڵۍ حەزرەت‌ و بیسارانی‌و سەیدی و وەڵۍ دیوانەینە ژیوان ‌و بە زوان ‌و هۆرامی شعریش نویستینی. ئاست‌و بەرزو نوویستەو حەزرەت ‌و تەختەی بەجۆرێ بەرزبییەن، کە فرێ جە بنکۆڵکارا ئەدەبیاتیش ڕوو وە ڕوو سەرشێویای و خوڵەتی کەردېنۍ، بەجۆرێ کە نزیک بە ١٥پارچە شعریش جە دلی دیوانەکەو مەولەوینە وەڵێ کریێنێ، ئی ڕاسییەیجە جە دماو دەس وستەو ئا دەس نوویسەو مەحموود پاشاو جافی بەرکەوت. مامۆسێوە ئەدەب دۆسی پیسەو مودەڕیسی کەشکۆڵەکەو تەختەیش وینان‌ و باسش چەنە کەردەن. شەرح ‌و دیوان و ئی شاعیرەیە جەلایەن و مامۆسای بە سەلیقەی پېسە محەمەد ڕەشیدی ئەمینیۆی ڕێک وزیان و چوارچێوەو دیوانېنە جە ساڵە ‌و ٢٠١٩ینە چاپ‌ و دووەمی کریانۆ. شێخ‌ و تەختەی بەشێوە جە شعرەکاش جە ژمارە (٩٢٥)و گۆڤارو ژینینە جە سلیمانینە وەڵۍ کریێنێ، کەسانێوە پیسەو پیرەمێردی شاعیر و نەجمەدین مەلای گرنگیشا پی شاعیرەیەدان.

پەی وانای ڕووەش نیان خانەقاکا سنەو نۆدشە و بیاری، دماتەر ڕووەکەرۆ دیمەشق و ئاشنایەتی چەنی ئیبنول حەجەری پەیاکەرۆنە تا مێ ئی زاتە بۆ بە گێڵیارو حەقیقەتی و جە دنیاو عیرفانینە یانەو دڵیش وەشکەرۆنە! شعرەکۍ شێخ‌ و تەختەی جە دەورو سۆفیگەری و فەلسەفەو حیکمەت ‌و عیرفانینە مەوجشادان!

 شێخ مسەفاو تەختەی ویش ساحیب تەریقەت بییەن‌و خانەقای تایبەت بە ویشبییەن، کاریگەری فراوانش سەرو فرێ جە شاعیرا دماو ویش کەردەن، جە نموونەو بێسارانی و مەولەوی و خانای قوبادی و سەیدی... شێخ ئەحمەدو تەختەی کە نەوەو حەزرەت‌و تەختەین دەسێوە باڵاش بییەن جە نویستەو شیعرێنە. مسەفاو تەختەی جە دماو تەمەنێوە فرەی جە ساڵەو ١٠٤٧و ڕۆجیاری جە دەگاو تەختەی وەفاتکەرۆنەو هەر جە تەختەنە ڕادەس ‌و خاکی کریۆنە!

  عەرەق چوون شەونم نیشتەن نەڕوی گوڵ

 تەڕکەردەن تاتای توغراکەی سونبوڵ

 نە قازان خەم دڵ کەردەن وە ئاو

وە درۆ ماچۆ مەگێروو گوڵاو

ئازیزم گوڵاو بۆی خووی کوڵم تۆن

ئەر بۆی تۆ نەوۆ بۆی گوڵاو جە کۆن

زەڕەی بۆی زوڵفت کەفتەن نەبەرزان

جە ڕازان کەردەن بۆی گوڵاو هەرزان