پەدەکە تا ئیساتۍ ناڕەزایش ۋەرا ۋەر بە هرووژمەکا دۆڵەتو تورکی پەی سەرو پانیشتوو کورڎەسانی بەرنەبڕیەن و بە پەیماننامەکا ئی دماییەیشە چنی دۆڵەتو تورکی ڕۆشنتەر بیۆ کە هەڵوێسو  پەدەکەی جە ۋەرا ۋەرو گەلوو کورڎی و تەڤگەرو ئازاڎینە هیچ فاڕیایێش سەرەرە نامان. جە هرووژمەکەو سەرو ڕۆنامەوانانە گوڵستان تارا و هێرۆ بەهادینێنە پەدەکە زانیاری شۊنەمۍ و کاتیش دا بە دۆڵەتو تورکی، ئینەیچ فرە بە ڕۆشنی جە کەناڵ ٢٤ەنە بەرکۊت. پەدەکە نەک بە تەنیا دژوو تەڤگەری ئازاڎیی بەڵکم جە دژو گەلوو کورڎی گرڎ کاتێ جە بەرەو ئەرەگیرانە بیەن. تاریخو پەدەکەی بیەن بە تاریخو خیانەتی جە ئازاڎیی گەلوو کوردینە.

پەدەکە بەشدارا جە گرڎوو هرووژمەکا دۆڵەتو تورکینە پەی سەرو خاکو پانیشتوو کورڎەسانی. بنەیانەو بارزانی و پەدەکەی جە تاریخەنە خیانەتی فرەشا جە گەلوو کورڎی و تەڤگەری ئازاڎیی کەرڎەن. تاریخو خیانەتو پەدەکەی پەی دۆڵەتو تورکی و هێزە مېیاننەتەوەییەکا مگێڵۊوە پەی سەردەمو کۆمارو کورڎەسانی-مەهابادی.

جە ۋەرکۊتەنە خیانەتش جە قازی محەمەڎیی کەرڎ و جە سەرنیشتیچەنە خیانەتش جە د. شڤانی کەرڎ

مەلا مسەفای بارزانی چنی قازی محەمەڎیی پەیمانێوەش بەست. بەڵام جە کاتو هرووژمو ڕژێمو شاو ئێرانینە پەی سەرو کۆمارو کورڎەسانی ئەوەڵ کەسێ کە کۆمارش جیائاست مەلا مسەفای بارزانی بۍ. پەدەکە جە دماو ئانەیچ خیانەتکەردەیش ۋەراوەر بە گەلوو کورڎی بەردەوامکەرڎ. جە تیرۆرکەرڎەی د. شڤانینە کە یۆ بۍ جە سەرمەشقەکا ڕزگاری گەلوو کورڎی دەورێوە کاریگەرش گێڵنا.  دکتۆر شڤان جە ساڵوەگەڕو شۆڕشو شێخ سەعیدی پیرانینە جە١١و تەمموزو ١٩٦٥ینە جە سەرنیشتوو کورڎەسانینە پەدەکە-تورکیایش ئەرەمەرزنا. چا کاتەنە سەرۆکو پارتو دیموکراتو کورڎەسانی-تورکیا سەعید ئەلچی سەرۍ ۋنەو مەلا مسەفای مڎۆ، هەر چا سەرۋنەداینە جە لایەنو مەلا مسەفایۆ تیرۆر مکریۆ. یۆ جە کەسایەتییە کاریگەرەکا پەدەکە-تورکیای، کە دکتۆر شڤان (سەعید قرمزتۆپارک) بۍ بە ئەمرەو مەلا مسەفای بارزانی پېسە ۋەرپەرس جە کوشتەی ئەلچینە نریانرە و پا مەڵامەتۆ جە قەنارە دریا. دماو تیرۆرکەرڎەو ئەلچی دماو عیامێوە بەرکۊت کە ڕووەدایەکە جە لایەنو پەدەکەیۆ بە پلانەو میتی ئەنجامدریان.

یۆ جە بەشدارییە کاریگەرەکا پەدەکەی و بنەیانەو بارزانی جە دژو گەلوو کورڎی و ئەرەکۊشای ڕزگاری گەلوو کورڎی، بەشداریکەرڎەیش بۍ جە ئۆپراسیۆنو 'سجاک تاکیپ'و دۆڵەتو تورکینە کە ساڵەو ١٩٨٣ۍ جە دژو پانیشتوو کورڎەسانی دەسشپنەکەرڎ. وەڵۍ ئۆپراسیۆنەکەینە دۆڵەتو تورکی چنی بەغڎای 'ڕێکۊتنامەو ئاسایشو سەرسنوری و هامکاریش' ئیمزا کەرڎ. جە ڕێککۊتنامەکەنە ڕا بەدۆڵەتو تورکی دریا بە قوڵای ١٠ کیلۆمەترا بۍ دلۍ خاکو کورڎەسانی. چنی ئی ڕێککەوتننامەیە دۆڵەتو تورکی بی بە خاوەنو ئا دەسەڵاتەی کە سەر سنورو پانیشتوو کورڎەسانینە ئۆپراسیۆن جە دژوو تەڤگەری ئازاڎیی ئەنجام بڎۆ.

دماو ڕیککۆتننامەکەی کە ساڵەو ١٩٨٣ۍ ئیمزا کریا، دۆڵەتو تورکی بە 'ئەرێکەردەی پەدەکە'ی یوەم بارەگای سەروازی ۋێش ساڵەو ١٩٩٥ی سەرو خاکو پانیشتوو کورڎەسانی وەشکەرڎ، پەدەکە ڕاش پەی میتی کەرڎۆ جە ناوچەکا چێرو دەسەڵاتیشەنە چالاک بۆ. پەدەکە هەر بە ئەرەمەرزناو بارەگاو دۆڵەتو تورکی نەمردا، بەڵکم جە هەمان ساڵەنە جە دژو گەریلاکاو پەکەکەی هرووژمش کەرڎ. پەدەکە کە توشو لوتمەڕیای ۋێش بی چا هرووژمانە دماتەر داواو هامکاریش جە دۆڵەتو تورکی کەرڎ. هەرپۊکەی دۆڵەتو تورکی بە مەرامو مەنەیۆی هەمیشەیش جە پانیشتوو کورڎەسانینە ئاما دلۍ خاکو پانیشتوو کورڎەسانی.

سوپاو تورکی تا ئیساتۍ بەدەیان بارەگۍ سەروازیێش سەرو خاکو پانیشتوو کورڎەسانینە وەشۍ کەردێنۍ، بارەگا کاریگەرەکێش ئینۍ بامەڕنێ و بەعشیقەنە، وە ئەوۍ تەرۍ ئینۍ سەرامش، کانی ماسی، بەگۆڤا، ئامێدی، باتوفا، شێلادزێ، کریبی، سنەکی، سری، کوبکێ، کومری، قۆخە سپی، سەر زێڕێ، دۆڵەو زاخۆی و ئامێدیی. هەرپاسە دۆڵەتو تورکی بە ڕەزامەڼی پەدەکەی جە شارەکاو هەولێر، دهۆک، زاخۆ و ئامێدینە دەزگاکێش پێوەس بە میتی کەرڎێنۍ.

پەدەکە دەسش ئینا گرڎوو ئۆپراسیۆنەکا دۆڵەتو تورکینە

حێقمبیەی عیلاقەو بەینو پەدەکەی و دۆڵەتو تورکی مگێڵۆوە پەی سەرەتاو ساڵەو ١٩٩٠. چا ساڵانە تەڤگەری ئازاڎی کورڎەسانی دلۍ گەلینە قەوەت بۍ و پەیوەندییەکێش جە تەمامو کورڎەسانینە زیاتەرۍ بێنۍ. چا قۆناغەنە دماو ئانەی جەنگی یوەمو کەنداوی پەرەمسانۆ، هەرچڼە وچیۆ دژوو هرووژمەکا سەدام حسێنین، هێزە مېیاننەتەوەییەکۍ دەسشا بە بنەوستەو هێزەکاشا جە پانیشتوو کورڎەسانینە کەرڎ. دۆڵەتو تورکی بە پاو رێککۆتننامەکەی تا ساڵەو ١٩٩١ ی چڼین جارۍ سەرو خاکو پانیشتوو کورڎەسانینە هرووژمی ئاسمانیش ئەنجام دۍ. جە ما بەینو ٥-١٣و ئابو ١٩٩١ی بە ئۆپراسیۆنو 'سوپورگە'ی کە ٥ هەزار سەروازۍ و جەردەوانێش جە ۋێش گێرتێبێنۍ، پڕاوە پەی پانیشتوو کورڎەسانی. دماو ئینەیچ ئۆپراسیۆنو 'کازما'یش جە ٦و گوڵانو ١٩٩٢ ئەنجامدا. جە ٢٨و حوزەیرانو ١٩٩٢ێنە کاتو ئەرکو 'چەکیچ گوچ'ی درێژکریاوە.

جە هەمان ساڵەنە جە ٢ۍ تشرینو یوەمو ١٩٩٢ێنە یەنەکە، پەدەکە و سوپاو تورکی جە دژو پەکەکەی ئۆپراسیۆنشا دەسپنەکەرڎ. بە پاو زانییارییەکا تەنیا سوپاو تورکیای زیاڎ جە ٢٠ هەزار سەروازا بەشدارۍ بێنۍ، وە ئۆپراسیۆنەکە تا ١٥و تشرینو دووەمو  ١٩٩٢ بەردەوام بۍ. چا جەنگەنە زیاتەر جە ١٠٠ گەریلا گەشمەرڎۍ بیۍ. دووەم جەنگو پەدەکەی جە دژو پەکەکەی جە ئازارو ١٩٩٥ینە ڕوەشدا. ئۆپراسیۆنەکە کە جە ٢١و ئازارینە بە سوپاو تورکیوە دەسشپنەکەرڎەبۍ، تا ٢ۍ گوڵانی بەردەوام بۍ، چا جەنگەنە نزیکەو هەزار سەروازا تورکی کوشیۍ. چا هرووژمانە ٢٠٠ مەدەنیۍ گیانشا جە دەسدا و ١٥ هەزار کەسۍ مەدەنیێچ ناچار بە ئاوارەیی کریۍ.

پەی دوژمنایەتیکەرڎەی کوردا پەناش پەی سەدام حسێنی بەرد

پەدەکە و بنەیانەو بارزانی هەرچڼە ماچا ئاڎۍ دژو پەکەکەینۍ، بەڵام گرڎ کاتێ دژوو گەلوو کوردی مردێنێوە. بارزانی جە ٢٢ۍ ئابو ١٩٩٦ینە نامێوە پەی سەدام حسێنی مکیانۆ و سەدامی پېسە 'سەرۆکی هێژا'ی نامۍ بەرۆ و جە نامەکەنە منۋیسۆ: "بەڕێز سەرۆک، پەنەوازا شمە بە چنەئامایی و حیکمەتو ۋێتاوە چارەسەرێوە پەی دەسوەرداکا ئێرانی جە عێراقەنە بێزدێوە. داوا جە ئێژایتا مکەرو کە ئەمرە بکەردۍ سوپاو عێراقی دمایی پا هێزا بەریە و جەلال تاڵەبانی هامکاری خائینیشا باردۍ و سوپاو عێراقی بێنە دلۍ هەولێری."

سەدام حسێن کە ١٨٣ هەزار کوردێش بە گازی کیمیاوی جە هەڵەبجەنە گەشمەرڎۍ کەرڎۍ،  سەرو داواو مەسعود بارزانی جە ٣١و ئابو ١٩٩٦ینە بە ٣٠ هەزار سەروازێوە جە دژو یەنەکەی ئاما دلۍ هۆلێری. جە جەنگو بەینو سوپاو عێراقی و پێشمەرگەکا یەنەکەینە نزیکەو ٤٥٠ پێشمەرگۍ یەنەکەی گیانشا جە دەسدا و بە سەڎانی تەرێچ زامڎارۍ بیۍ.

سەرەڕاو گرڎو شکسەکا، پەدەکە بەردەوام بۍ جە خیانەتەکەیش. پەدەکە جە گرڎ دەرفەتێوەنە دڵسۆزی ۋێش پەی دۆڵەتو تورکی ئەرەیاۋنا، هەرپاسە پەشتیوانیش جە ئۆپەراسیۆنو "ئەتماجا-تۆکات"ی سوپاو تورکینە جە ٦و ئازارو ١٩٩٦ ی کەرڎ. جە ١٤و ئایارو ١٩٩٧ینە پەشتیوانیش جە ئۆپەراسیۆنو "باڵیۆز" ی کەرڎ کە بە گەورەتەرین ئۆپەراسیۆنو جبەرو سنووری جە تاریخو کۆمارینە پێناسە کریا. چی ئۆپەراسیۆنەنە جە ١٦و ئایارو ١٩٩٧، دەیان کوردۍ کە دلێشانە گەریلا و دکتۆر و ڕۆنامەنوویسۍ جە هەولێرەنە گەشمەرڎۍ کریۍ. ئی کۆمکوشیەو پەدەکەی پېسە کۆمکوژی هەولێری و پېسە ساتێوە سیاوی جە تاریخو کوردینە تۆمارکریا.

پەدەکە جارێوەتەر بە گرڎو هێزو ۋێشۆ پەشتیوانیش جە ئۆپراسیۆنی گۆرەو سوپاو تورکینە کەرڎ جە ساڵەو ١٩٩٧ینە بە نامۍ ئۆپراسیۆنەکا 'چەکیچ'ی و 'شافاک حەرەکەت'ی. وە جە ساڵەو ١٩٩٨ینە جە ئۆپراسیۆنو 'موراد'ی و جە ساڵەو ١٩٩٩ینە جە ئۆپراسیۆنو 'ساندویچ'ینە پەدەکە گرڎو هێزو ۋێش وست خزمەتو سوپاو تورکیوە.

پەدەکە بەبێ هیچ شەرت و مەرجێوە پەشگیری گرڎوو ئۆپراسیۆنەکا دۆڵەتو تورکیش جە دژو تەڤگەری ئازاڎی کورڎی کەرڎ، چنی ئینەیچ جە پانیشتوو کورڎەسانینە بە یاگەگیربیەو میتی ڕاش بە گرڎو هرووژمەکا دا دژ بە تەڤگەری ئازاڎیی کورڎەسانی. پەدەکە ئارۆیچەنە هیچ دەسکۊتێوە گەلوو کوردیش گەرەک نەبیەن و پەی بەرژەوەندییە بنەیانەییەکاش خیانەت جە جەنگەوانا مکەرۆ کە پەی ئازاڎیی کورڎەسانی جەنگ مکەرا.