بانگەوازێوە ئامەدۊ: مشۊم عەبدوڵڵا ئۊجالان ئازاڎ کریۊ

ئامەدنە، ١٧٢ ڕێکوستەیۍ بەیاننامێوەشا بە نامۍ 'داواو ئازاڎی جە ئیساتێوە پەی دمایی' وەڵا کەرڎۊ و واتش: "ئارۊ ئا ڕوەنە، کە عەبدوڵڵا ئۊجالان متاوۊ بۊ بە فریادڕەسوو تەماموو گەلاو جیهانی".

ڕێکوستەیەکاو کۊمەڵەو سڤیلی، کۊمەڵە و لایەنە سیاسییەکۍ، کۊی گردینوو ١٧٢ ڕێکوستەیا جە هۊتێل دەمیرنە  مەنتێقەو سووروو ئامەدینە کوۍ بیێوە و بەیاننامەو "داواو ئازاڎی جە ئیساتێوە پەی دمایی"یشا وەڵا کەرڎۊ. یاگۍ کۊبییەیوەکەینە عەلەمەو "ئاشتی" و "ئازاڎی" ورواسیا. بەیاننامەکە بە زوانی کوردی کەسکین بەیندیرۍ هامسەرۊکەو گردینوو پارتوو هەرێموو دیموکراتیکی (دەبەپە)ی ونیاوە، بەیاننامەکە بە زوانی تورکی لاو ڕوکن زەریام لیشیکۍ چالاکەو تەڤگەروو ژنە ئازاڎا (تەژەئا)یوە ونیاوە.

دەقوو بەیاننامەکەی پێسنەن: "بناغەو کێشە کۊمەڵایەتییەکا، جەنگ و دلێنەبەرڎەی سروشتی، سەبەبەکەش چەنەوینایەکاو دەوڵەتینۍ بە پەیڕەوکەرڎەی سیاسەتوو ئینکاریکەرڎەی گەلا، باوڕییەکا، کولتوورەکا و شوناسوو نەتەوەکا". دەوڵەت پێسە هەوڵۍ قووڵکەرڎەیوە جەنگی و ملەملەکا مدۊ و پێسە گەرەکشا گردوو دەسکەوتەکاش گلێرگەنە تەسفیە کەرۊ. موینمۍ ئا کرڎەوۍ کە بە تاوانی گەورە پێناسە کریا و مەبۊ هەرگیز وەراوەروو گلێرگەیوە کریا، بەڕۊشنی لاو دەسەڵاتی و دەسەڵاتداراوە  و دەسەڵاتوو دەوڵەتیوە کریا تاوانبارا پارێزنا، گەرەکشانە ئا تاوانا کە وەراوەروو گەلی و گلێرگەیوە کەرڎێنێشا بە شەرعناشا.

ئی تاوانۍ ئیساتێنە  وەرنیشت/سەرنیشت-وەرنیشتوو سوریا/فەلەستیننە، قەرەباخ، ئۊکرانیانە و فرەو یاگای تەریچنە کریۊ. بەکوڵی باس جە دۊخێوە کەرۊ، کە ناوەندەکەش وەرکەوتوو دلێڕاسەین، یانۍ میزۊپۊتامیا و گردوو دنیێنە تەشەنەش کەرڎەن. گەلوو کوردی (بە گردوو دەسکەوتەکاشۊ) ئینا وەرڎەموو هەڕەشێوە جیددیێنە. گەلاو ئەرمەنی و عەرەبی، گەلاو قەفقازی و باڵکانی ئینۍ دلۍ جەنگی و ملەملانە. هەرپاسە سیستموو سەرمایەداری چەمێش بڕێنۍ گردوو ئا مەنتێقا، کە گەلۍ جیاوازێش دلێنە مژیوا. ئی گەلە جە سەروەت و سامانوو سەروو زەمینی و چێروو زەمینی بێبەشۍ کریا و وەڵاتوو وێشانە ئاوارۍ کریا.  

ئەگەر ئەزموونی تارێخی وەرەچەم گێرمۍ، سیستموو نەتەوە یۊگێرتەکا کە جە دماو جەنگی جیهانیی دووەمیوە پارێزنای بەها مرۊییەکاش گێرتەن دەس، وەرپەرسبییەی وێش مەیاونۊ یاگۍ. حیچ سەرۊک و سیاسەتمەدارێوە دنیانە نییا، کە بتاوۊ بە هێز و ئیرادەو وێش ئی کێشە سیستماتیکییا چارەسەر کەرۊ. سەرمەشقەکاو سیاسەتی جیهانی، جیاتیی ئانەیە با بە چارەسەر پەی قۊرتەکا، با بایسوو ئا ناڕەحەتی و مەینەتییا، کە ڕوانە ڕووبەرووۍ گەلاو جیهانی باوە.  

بەڕێز ئۊجالان یوەم  سەرمەشق و سیاسەتمەدارا، کە متاوۊ تەسەوروو کێشەکاو ئایندەو مەنتێقەکەی ووەرکەوتوو دلێڕاسەی و جیهانی کەرۊ.  ساڵەو ٢٠١٩ هەڵای جەنگ و ملەملۍ و کۊکوشی دەسش پەنە نەکەرڎەبۍ، تەسەورش کەرڎەبۍ ئا کێشۍ کە چی وەختەنە و دنیانە ڕووە مدا، جە لایەنی کۊمەڵایەتیوە قورستەرۍ با و کۊکوشیی گەورەشا چەنە گنۊوە. واتیچش: "من گەرەکما ڕاگێری کەروو جە درزەی کۊمەڵایەتیۍ و تارێخیێ" و ڕێبازێوە پێسە ڕێککەوتەی دیموکراتیکی، یاسای گەردوونییە کە بیاویۊ یاگۍ و سیاسەتوو ئازاڎییش، وست ڕووە. دەسێش پەی چارەسەری و ئاشتیی بەینوو  گەلی هەوانە مەنێوە و جەنگی بێکۊتاییچ لاو هێزە دەسەڵاتدارەکاوە پەرە پەنە دریا.

ئی بانگەوازشە، بە قەناعەت و ۋېش پۍ ئازاڎیی و حەقیقەتی ئارڎ زوان. پۍ ئانەی ئا  مەترسیۍ کە پېسە چارەنوویسی تەماشە کریا لاشابڎۊ، ئیراڎېوە حېقمش نیشانە دابۍ، کە جە کەسایەتی کوردینە چارەسەری جە ئاستێوە جەهانینە وزۊ خزمەت و گەلا جەهانی. ئەنەیاوایۍ گەورە پۍ پەیلوای  و سەرنجەکا بەڕێز ئۆجالانی وەش بیەن، کە دیموکراتیزە کەرڎەی تورکیای ڕاسەوخۆ پەیوەنڎیش بە چارەسەرکەرڎەی قۊرتەو کوردیوە هەن. زانیان کە جە سەرەتاو ئەرەمەرزناو کۆماروو تورکیاینە دیموکراسی بە غەڵەت پێناسە کریان و پی پێناسە غەڵەتەیە گرڎوو ڕەنگ، دەنگ، کولتوور و زوانەکۍ ڕەڎکریېنۍ. مەڵامەتوو ئی ئینکارییە ئانەن کە کۆماروو تورکیای سەروو بنەماو دەولەت نەتەوەی و سەرمایەداری، یەک نەتەوە و یەک میلەتی بنیاڎ نریان.

بەداخۊ ئی سەڎە سیستم و نەتەوە دەولەتی جە مەنتیقەکا ئێمەنە ڕاش پۍ تاوانۍ گۊرۍ دژ بە مرۆڤایەتی کەرڎەنۊ. بەڕێز ئۆجالان بە هوشیارییوە پۍ چارەسەرکەرڎەی قۊرتەکا ئامانە مېڎان و دەسش بە کۊشیای کەرڎ، پارادایمی چارەسەریش وەشکەرڎ و پاش گېرتەرە سەروو سیاسەتوو ژیۋای ئازاڎی، نیشانەشدا کە ئاڎ ئەکتەری سەرەکی گەشەئەسای سیاسەتوو دیموکراتیکیا. ڕوانگە و دووربینی بەڕێز ئۆجالانی جە ڕاو کۆبیەیۊ و ئەرەنیشتەییەکاوە، ڕێبازی ئاشتیانە، جە ئاستی ستراتیجینە گرنگیېوە تاریخیش هەن.

پۍ ئانەی کە گەلوو کوردی بە زوان، شوناس و جوگرافیاو ۋېشا بیاونۊ بە ستاتیۊیۍ نەتەوەیی، پارادایمی نەتەوەی دیموکراتیکیش وەڵۍ وست.ئێمە ئارۊ موینمۍ کە ئی پارادایمە، بە تایبەت بە نموونەی پېسە ۋەرنیشتی، پۍ تورکیای و ۋەرکەوتوو میامینی و پۍ گرڎوو جەهانی بیەن بە پارادایم و چارەسەری پۍ قۊرتەکا. ئینەیچ قوەتوو تەماشەکەرڎە ئیکۆلۆژییەکاش و ئازاڎپارێزنی ژەنا، هەم پۍ چارەسەرکەرڎەی قۊرتە کۆمەڵایەتییەکا هەمیچ پۍ ئاینڎەی بیەن بە بنەما.

ئیساتۍ گەل، ڕۆشنۋیرۍ، نوویسەرۍ، هونەرمەنڎۍ و سیاسەڎمەدارا گرڎوو جەهانی مۋینا کە پارادیگماو بەڕێز ئۆجالانی بیەن بە بەدیل و هیوېوە پۍ چارەسەری جە ۋەران ۋەروو قۊرتەکا سیستمی سەرمایەدارینە. حەرچنڎە بەڕێز ئۆجالان ئیمرالینە گۆشەگیر کریان و دەسەڵات گەرەکشا پەیوەندییەکەیش چنی گەلی و جەهانی بڕۊنە، بەڵام هەمیشە پارادایمی چارەسەریش وەڵۍ وستەن پۍ دمایی ئارڎەی بە قەیرانەکا ئیسەو جەهانی. ئاڎۍ گەرەکشابۍ جە ڕاو گۆشەگیرییوە بەڕێز ئۆجالان جە ۋیر کریۊ. بەڵام فکرەکېش یاۋېنۍ بە گرڎوو گەلا جەهانی. ئیسە بەڕێز ئۆجالان سیاسیتەرین ئەکتەر و زانان جە گرڎوو دنیېنە کە فکرەکېش پۍ گرڎوو دنیۍ بیېنۍ بە بنەما.

بەڕېز ئۆجالان خوڵقنەرو ژیۋایۍ هامبەش و یەکسانی ئالترناتیفین. پۍ ئازاڎیی بەڕێز ئۆجالانی و ئەرەمەرزنای سیستمی یەکسان و داڎپەروەری جە سەرانسەروو جەهانینە کۊشیای کریۊ. گرڎوو ئا کەس و کەسایەتیا کە کۊشیای پۍ ئازاڎیی بەڕێز ئۆجالانی کەرا بە یەک دەنگ هاوار کەرا و ماچا ئازاڎیی بەڕێز ئۆجالانی ئازاڎیی ئێمەن.

 گرڎوو ژەنا جەهانی نیشانەشادا کە، وەڵېکۊتەی کۊشیای ژەنا کوردی بە پاو پارادایم و بەڕێز ئۆجالانی کاریگەریش سەرشا بیەن و ئاڎېچ پۍ فکری ئازاڎی و ژیۋای ئازاڎیی بەشڎارۍ دلۍ ئی کۊشیایە با و کۊشیای ژەنا گەش کەراوە و وەڵېش وزا و ماچا کە گۆشەگیریی ئیمراڵی کە بەڕێز ئۆجالانش چنەن، ئاژېوەن جە دژوو مرۆڤایەتی و مشۊم ئی گۆشەگیرییە دەموودەس دمایش پنەبۍ، ڕێسا و ڕێبازە جەهانییەکۍ پۍ نێڵسۆن ماندێلای جابەجۍ کریۍ، مشۊم پۍ بەڕێز ئۆجالانیچ جابەجۍ کریۊ.

مزانیۊ کە ٢٥ ساڵېن گرڎوو مافە یاساییەکا بەڕێز ئۆجالانی پاشێل کریا و جابەجۍ مەکریا. چانەیچ گرنگتەر، ئانەن کە ماوەو ٣٠ مانگان کە حیچ زانیاریېوە جە بەڕێز ئۆجالانیوە دەس نەکەوتەن. پەنەوازەن سەرەتا پارێزنەرەکېش و بنەیانەکەش چەمپنەکۊتەی  چنی بەڕێز ئۆجالانی و زینڎانیا ئیمراڵی ئەنجام بڎا و زانیاری ڕۊشن جە ئیمراڵیوە هۊرگیریۊ. پۍ چارەسەرکەرڎەی قۊرتە کۆمەڵایەتی و سیاسیەکا پەنەوازەن زەمینەسازی پۍ کۊشیای سیاسی و نیشتەیرەکا چنی بەڕێز ئۆجالانی کریۊ. پۍ ئانەی چەمەڕوانیە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکا گەلوو کوردی و گەلا جەهانی بەدی بېنە، ئارۊ ئا ڕووەنە کە مشۊم بەڕێز ئۆجالان ڕاستەوخۆ چنی گەلاو جەهانی کۊبۊوە پۍ هورئېستەی بە دەوروو ۋېش جە ئاشتی و ئازاڎیی"نە.