هامسەرۊکوو دەسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی "جەمیل بایک"، جوابوو پرسیارەکاو پەیمانگاو ئاشتیی کورڎی (Kurdish Peace Institute) داوە. دیڎارەکە کە بە ئینگلیزین سەروو ماڵپەڕوو www.kurdishpeace.org وەڵا کریانۊ ئینەن:

واڎەو ورچنیەی"هەڵبژاردن"ی تورکیانە نزیک بۊوە. وەروو ئانەی دەنگدەراو کورڎی ئەنجاموو ورچنییەکەی یەکلایی کەراوە، حەرپاسە حوکمەتوو ئەردۊغانی وەروو ئانەی پەشتیوانیی پەی وێش زیاد کەرۊ قورسایی وێش وستەن سەروو خەتەو نەتەوەپەرسیی ڕادیکاڵی دژوو کورڎا، پەرسەو کورڎی چەقوو ورچنیایەکا بۊ. شمە ورچنیاکەی چەنی ور سەنگندۍ. جە ڕوانگەو شمەوە ئەنجامی چەمەڕوانکریاو ورچنیەی چەنینا و وەراوەروو ئا ئەنجاماوە متاودۍ چێش کەرڎێ؟

پێسە مزانیۊ جە ٦وو شوباتینە تورکیا و کورڎستاننە دووۍ بوومەلەرزۍ گەورۍ یۊ دماو یۊی کەوتۍ. بە پاو ئامارەکاو دەوڵەتوو تورکی تا ئیساتۍ زیاڎتەر جە ٣٠ هەزار کەسا (بە پاو حەوتەم ڕۊو بوومەلەرزەکەی) مەرڎێنۍ. بە پاو خەمڵنایەکا، ژمارەو مەرڎەکا سەدان هەزار کەسێنۍ. گەلاو تورکیای پسووڵەو جەنگوو دەسەڵاتداری ئاکەپەی دژوو کورڎی و پەکەکەی ئیساتۍ وێش وینۊوە و پا بۊنەوە قوربانیی فرە مڎۊ.

سەروو نامی جمیەرەکەیماوە دیما، کە بوومەلەرزە باسوو ڕوانەو گەلاو تورکیایش دیاری کەرڎەن، بییەن بایسوو چ کاولکاریێوە، هەر پەوکای بە خاسما زانا، کە دۊخەکەی تازەکی ور سەنگنمۍ. بڕواما چانێنە کە دۊخۍ چانەنە قورس و ئەسەما ئینسان لای سەری سیاسەتیوە مامەڵە کەرۊ، بە شێوێوە ئەخلاقی و بە هەستی ئینسانانەی زیاڎتەرۊ، مامەڵە کەرۊ. پەوکای ئەرەیاونیایەکایچۊ وەڵا کریاوە، قەرارما دا چالاکییەکاما مرڎنمۍ. سەروو نامۍ هامسەرۊکایەتیی دەسەو ڕاوەبەریی کەجەکەی، من وێم ئا قەرارمە پەی گرڎوو هێزەکاما و ڕای گرڎینی ئەرەیاونا. هێزەکێما جە گەورەشارەکاو تورکیای و شارەکای تەرنە حیچ چالاکیێوە مەکەرا. تا ور نەکوا سەروو هێزەکاو گەریلاو ئێمە، هێزە سەروازییەکێما حیچ چالاکیێوە نەکەرا. بێگومان هەڵوێسوو دەسەڵاتداری فاشیستوو ئاکەپە-مەهەپەی وەراوەروو ئی قەراریما ئاڕاستە و ڕەوتوو قۊمیایەکا دیاری کەرۊ.

با بەیمۍ سەروو ورچنییەی بە ئەگەری فرەوە دەسەڵاتداری ئاکەپە-مەهەپەی، جە واڎەو وێشنە ورچنیەی مەکەرۊ. جەڕاسینە ئاکەپە دۊڕنانش. پاسەش پەی ملوو تاریخوو تورکیاینە حەرگیز پێسە ئیسەی هەرمانەو گەنڎەڵی، دزی و پاشێلکاری نەکریان. کوڕ، زەما، کناچۍ، قەوم و کەسوکار و دەوروبەرەکاو ئەردۊغانی گرڎ بە گەندەڵی و بەرتیلۊ نامێشا کەوتێنە سەروو زوانی. گلێرگە خاس هاگاڎاروو ئانەین. ماوەو دەسەڵاتداریی ٢٠ ساڵەینە بەئاشکرا بەر کەوتەن، کە دەسەڵاتداری ئاکەپەی چندە ناداڎپەروەرا، مسڵەحەتپەرسا. گلێرگەیچ ئانەشە پەی بەر کەوتەن. تاومۍ واچمۍ ئابووریی تورکیای دلێنە شییەن، ورماسای یاوان بەرزتەرین ئاستوو ٤٠ ساڵی ویەرڎەی. هەژاری و بێکاری ئینا بەرزتەرین ئاستنە. هاموەخت ناسەقامگیریی سیاسی فرە بییەن. ئاکەپە چەنی سیاسەتوو ئیسەو دنیۍ یۊ مەگێرۊوە و ناتەبان. ئەردۊغان بە مەژگی عوسمانی و نەتەوەپەرسیی وشکوو وێش گرڎ کەسش کەرڎەن بە دوژمنش. پەوکای مسۊگەرا، کە جە ورچنیەی ئایندەنە ئاکەپە جە دەسەڵاتی لا دریۊ.

بێگومان بوومەلەرزە کاریگەریی سەروو ورچنییەی منیۊرە. دەسەڵاتداری فاشیستوو ئاکەپە-مەهەپەی بەدڵنیاییوە ئانەی ور سەنگنۊ. تاکە کارتێوە دەسشۊ مەنەبۊ نەتەوەپەرسیین. جە وەختێوەنە گلێرگە گرڎوو ئاستەکانە  ئاورا کریان، گەندەڵی و هەرمانۍ لارۍ کریا، فشار و ستەم سەروو گلێرگەیۊ هەن، خەڵک پێسە وەڵتەری مەگنۊ چێروو تەئسیروو پڕوپاگەندەو نەتەوەپەرسیوە، نییەنا چا قەناعەتنە کە پێسە وەڵتەری پاڵپەشتیی جە دەسەڵاتداریی ئاکەپە-مەهەپەی کەرا. ئاشکران کە جە ورچنییەینە هامپەیمانیی ڕەنج و ئازاڎی بە وەڵێوەبییەی هەدەپەی، یەکلایکەرەوە بۊ. هامپەیمانیی جمهوورییچ و میلـلەتیچ خاس ئانەیە مزانا. بە بۍ پەشتیوانیی هەدەپەی نە هامپەیمانیی جمهووری و نە هامپەیمانیی میلـلەتی، مەتاوا بەراشۊ.

 ورچنیەی دما وزیۊ و نەوزیۊ ئا ڕاسییە مەفاڕیۊ. بە بڕواو من کامە کاندید یام هامپەمانی بە شێوێوە هەقەتین و یۊگێرتە مامەڵە چەنی چارەسەروو دیموکراتیکی و پەرسەو کورڎی و دیموکراتیکبییەی تورکیای کەرۊ، هامپەیمانیی ڕەنج و ئازاڎییچ پەشتیوانیی ئاڎیشا کەرۊ. هەدەپە و پێکئامایەکێش ئا دۊخە یەکلاییکەرەوە و گرنگەو وێش پا یاواینە وەرپەرسانەوە ور سەنگنۊ. ورچنیەی ئەر وەختوو وێچشنە کریۊ، بە بڕواو من هەدەپە و هێزە دیموکراسییەکۍ پەی ئانەی ئاماڎێنۍ. پێسە مزانیۊ دۊسیەو وستەیرەی هەدەپەی ئینا ئارانە. دەسەڵاتداریی ئاکەپە-مەهەپەی بە ئەگەری فرەوە هەدەپەی وزارە. سیاسەتوو دیموکراتیکوو کورڎی، حەرپاسە هێزە دیموکراتیکەکاو تورکیای ئاماڎێنۍ بەپاو قۊمیایە چەمەڕوانکریایەکا سەروو یاگەگیری و ڕا و ڕێبازی جیاجیای بەشڎاری جە ورچنیایەکانە کەرا؛ مزانوو کە بە دۊخوو ئیسەیشاوە ئەنجاموو ورچنیەی یەکلایی کەراوە.

تورکیا بانگەشەو ئانەی کەرۊ، کە پەکەکە سەرنیشت و وەرکەوتوو سووریاینە، ئا یاگۍ پەی هەڕەشەکەرڎەی جە ئاسایشوو تورکیای بەکار مارۊ. پەوکای هەڕەشۍ هجوومێوە تازەی زەمینی کەرۊ. چ پەیوەنڎیێوەتا بە سەرنیشت و وەرکەوتوو سووریایۊ هەن. هجوومێوە چەمەڕوانکریا کاریگەریی چەنین کەرۊ سەروو دینەمۊو جووڵنەرە سیاسی و سەروازییەکاو پەرسەو کورڎی؟

وەڵۍ گرڎ چێوێنە چەپەوانەو بانگەشەکاو تورکیای، پەکەکە نە سووریا و نە سەرنیشت و وەرکەوتوو سووریای پەی هەڕەشەکەرڎەی سەروو ئاسایشوو تورکیا بەکار نمارۊ. ئینە بەتەمامەتی دروێوە دەوڵەتوو تورکیاینە. خەیاڵشا پەی ئەرەگیرکەرڎەی و قاڕچنیەیۊکاش بەهانۍ تاشۊ و بارۊوە. پەکەکە  دژوو داعشی و پەی پارێزنای کورڎا، عەرەبەکا و کریستیانەکا و تەماموو ئینسانیەتی لوان سەرنیشت و وەرکەوتوو سووریای. ڕاسینە پەکەکە وەرگێریکەرڎەی داعشینە باجۍ و قوربانیۍ قورسێش دۍ، بە قووەتۍ گەورەوە وێش گێرت، ئیراڎەو داعشیش ماڕا و قازانجش یاونا تەماموو ئینسانیەتی. بەتایبەتی  قۊناغوو "کۊبانێ"نە بە بەڵگە و دۊکیۊمێنت ئاشکرا بی، کە دەسەڵاتداری ئاکەپەی چەنی داعشش سەیناوە و گێرتش وۍ، پەروەرڎە و پەڕچەکێش کەرڎۍ، ڕووەش کەرڎۍ کورڎا و گەلاو سووریای. ئەردۊغان سەروو ئا بنەمۍ و ئا بڕوێشە واتەبێش 'کۊبانۍ گنۊ و ئینا قەراخوو کەوتەینە'. وەراوەروو ئانەیۊ بە مدرامانوو گیانبازانەو پەکەکەی، یەپەگە، یەپەژە و پەشتیوانیی هێزەکاو هامپەیمانا بە وەڵێوەبییەی ئەمریکای "کۊبانێ" نەکەوتە، چەپەوانە؛ کۊبانۍ ڕزگارش بی، وەلێم گورزێوە قورس جە داعشی فاشیستی شنیا. پەکەکە دماو شکسوو داعشی هێزەکاو وێش جە سەرنیشت و وەرکەوتوو سووریا / وەرنیشتنە کێشنێوە، تەنیا گرووپێوە جە هەڤاڵە نەوەشەکا، بەتەمەنۍ و بریندارەکا چاگە مەنێوە.

پەیوەنڎیی ئێمە چەنی سەرنیشت-وەرکەوتوو سووریا/ وەرنیشتی نزیکەو نیم سەڎەین درێژەش هەن، ڕابەر ئاپۊ دەوروو ٢٠ ساڵا سووریانە مەنۊ. چا ٢٠ ساڵەنە چەمش بە فرەو لایەنەکا کەوت، کۊبییەیۊش ساز کەرد، پەیوەنڎییش وەش کەرد. نەک حەر دلۍ کورڎانە جە وەرنیشتنە، بەڵکوم دلۍ عەرەبا و کریستیانەکایچنە بییەبۍ یاگۍ سێقێوە فرە گەورەی، بەهێوە گەورۍ. وێش جە وێشنە گلێرگەو عەرەبی و کریستیانەکۍ بە "ڕاپیمای" و "میتینگ" و "ناڕەزایەتیی کۊمەڵایەتی" بە ملوێنان ئیمزێشا کوۍ کەردیوە، ئارۊ ئا ڕاسییە نیشانە مڎا. پەوکای پەیوەنڎییما بە سەرنیشت و وەرکەوتوو سووریایۊ بەتەمامەتی چا چوارچووەنە بییەن. ئێمە پارێزگاری جە گەلاو سووریای کەرمۍ دژوو چەتە فاشیستەکاو داعشی، کە پەشتیوانی جە دەوڵەتوو تورکیوە ور گێرێنۍ، پەوکای وێما ئانێما بە هەرمانێوە شکۊمەنڎانۍ نیارە. پەوکای فرە سرووشتین کە کورڎ و گەلاو سووریای، پەکەکەشا وەش بسیۊ و پەشتیوانییش کەرا.

 هەڕەشۍ جە تەماموو وەرکەوتوو دلێڕاسەی کەرا

ئیساتۍ دەوڵەتوو تورکی هەڕەشی کەرۊ، ئا دۊخەیە بە تەرسۍ وینۊ دژوو وێش، وەروو ئانەی دماو هجوومەکاش پەی سەروو عەفرینی، سەرێکانی و گرۍ سپی ماچۊ، کە ئۊپراسیۊنی یەرەمی زەمینی پەی سەروو سەرنیشت-وەرکەوتوو سووریای دەس پەنە کەرۊ. عەلاساس 'پەکەکە ئینا سەرنیشت و وەرکەوتوو سووریایینە'!

 چێوە خەیاڵشا ڕەوایەتیی پینەیە بڎۊ. پێسە واتم ئانە دروێنە و چەواشەکاریین. ئێمە خاس بە ئامانجە ئەرەگیرییەکاو دەوڵەتوو تورکی فاشیستی مزانمۍ، کە جە سەرەڎەموو عوسمانییوە مەنێنێوە. وێش ئەردۊغانی فاشیستیچ ویش پێسە خەلیفەو پەنجەموو عوسمانیی منیۊرە. لکە دەروونییەکێش ئانێنە. ئا ئامانجە شاریاوۍ و ئاشکرێچە بە پەشتبەستەی پانەی دووەم هێزوو هامپەیمانیی "ناتۊ"ین وزۊشا سەروو پایا. پێسە زارۊڵێوە لووتبەرزی و جەوێبایی ناتۊی ورسونیشت کەرۊ. هەم پەشتی بە ناتۊی بەسۊ و هەم دلۍ هامسەنگییەکاو "ئەمریکا-ڕووسیا"ینە گەمە کەرۊ، هەم سەرنیشتوو ئەفریقایۊ تا سووریا و وەرنیشت و عێراق و پانیشتیچنە جە هجوومەکاشنە سەرحەڎەکا مەشناسۊ. پەوکای دەسەڵاتداری فاشیستوو ئاکەپەی نەک حەر سەروو کورڎاوە، سەروو تەماموو وەرکەوتوو دلێڕاسەی یاگۍ تەرسێنە، بە بڕواو من هەڕەشۍ جە سیاسەتی جیهانییچ کەرۊ.

ڕا بە ئەرەگیریی تازەی مەڎا

چەنی ئا ڕاسییە ئەگەر دەوڵەتوو تورکی پەی هجوومێوە تازەی پاساوۍ و بەهانۍ تازۍ تاشۊرە و هجوومێوە تازەو ئەرەگیرانە پەی سەروو سەرنیشت-وەرکەوتوو سووریای و وەرنیشتی دەس پەنە کەرۊ، تاوو بەئاسانی واچوو کە کاریگەریۍ و ئەنجامەکێش تەنیا بە کورڎا و وەرنیشتی سنووردارۍ با. تەسەووروو من ئانەن کە هجوومی تازەو ئەرەگیری تورکی کە دەوڵەتوو تورکیای ویرێش چەنە کەرۊوە، پێسە هجووەمکاو یووەم جاری و دووەم جاری ئاسان مەبۊ، سەرکەوتەیچ مەبۊ. بە بڕواو من گەلاو  سەرنیشتی و وەرکەوتوو سووریای قۊناغی ویەرڎەنە وانە و ئەنجامی گەورەشا چەنە ور گێرتەن. لە چەنەدوایەکاشاوە یاومێنە کە جە وەراوەروو هجوومێوە چەمەڕوانکریای ئەرەگیرینە، ئاماڎەکاریی گەورەشا کەرڎەن. جگە جە مدرامانی جە ئاستوو سەرکەوتەی و مدرامانی ڕیکوزیانە، کورڎ ڕای تەرەش نییەنە وەرڎەمنە. ئانەیچ خەیاڵش بۊ کۊچ کەرۊ ڕای تەرە نییەنە پەیش بلۊ. قەناعەتم چانەن گەلوو سەرنیشت-وەرکەوتوو سووریای بە ئەزموونوو قۊناغی ویەرڎەیۊ، پی یاواینەوە حەرگیز ڕا بە ئەرەگیریی مەڎا.

کاریگەری هجوومی تازەی، گەورە بۊ و گەورە گنۊوە

ئاشکران کە هجووموو تازەو دەوڵەتی تورکی ئەرەگیری، پەی سەروو سەرنیشت-وەرکەوتوو سووریای پەی کورڎا، دینەمۆۍ تازەی سیاسی و سەروازی خولقنۊ، کاریگەریێوە گەورە کەرۊ سەروو دۊخی سیاسی و سەروازیی ئیسەیچ. پارچەکەرڎەی و دابەشکەرڎەی کورڎستانی ملوو چوار بەشارە بەدڵنیاییوە پا مانۍ نییا، کە دلۍ کورڎانە دیالێکتیکوو یۊبییەی ڕۊحی و پەیوەنڎیی کۊمەڵایەتی و سیاسی نییا. پەوکای هجوومی تازەو ئەرەگیرا جە گرڎوو پارچەکاو کورڎستانی و دلۍ تەماموو کورڎانە، بۊ بە سەبەبوو ئانەی جە ڕووەو سیاسی و سەروازییچۊ ورسەنگنایۍ تازە کریۊ، پەیجۊریی هامبەش، ئیراڎە و هەڵوێسی یۊگێرتە خولقنۊ. کاریگەری کەرۊ سەروو مەیڎانوو میاننەتەوەیی و بۊ بە ئیراڎە، سیاسەتوو میاننەتەوەیی بە بەقووەتی جە کورڎا نزیک کەرۊوە. بەکوڵی متاوۊ کورڎساننە نەرمەوزێوە تازەو مدرامانی خولقنۊ. پەوکای دەوڵەتوو تورکی وەختۍ هەوڵۍ مڎۊ کورڎاو وەرنیشتی سەرکوتۍ کەرۊ، لووتەش تەقۊ لووتەو مشکیلۍ تەروو کورڎیوە. وەراوەروو مدرامانی بەقووەتوو کورڎاوە دوور نییا بێچارە بۊ و پێسە دماچارەی ناچار بۊ کە ئیراڎەو چارەسەروو کورڎا قبووڵ کەرۊ.

درێژەش هەن.