ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی (ANF) پېوەس بە ڕووەدایەکا وەڵۍ و دماو کۆنگرەو پەکەکەی پرسیارەش جە یۆ جە ئەرەمەرزنەرا پەکەکەی دوران کاڵکانی کەرڎ و بە جەمۍ هۊرسەنگنایۍ گرنگێوە جوابو پرسیارەکا ئاژانسیماش داوە. 

هۊرسەنگنایەکۍ کاڵکانی دەربارەو دەسپنەکەردەی پرۆسەکەی: 

'پرۆسەکە بە بانگەوازەکەو دەوڵەت باخچەلی دەسش پنەکەرڎ' 

- گەرەکمانە پرۆسەکەما پەی هۊرسەنگنی، کۆنگرەو ١٢ـەمینو پەکەکەی چنین وەش بی، بەچ جۊرۍ یاوا ئی کاتە. چونکی چی مژارەنە بڕۍ نزیکایەتی و پەیلوایۍ جیاوازۍ هەنۍ. بڕۍ ئەجۊشانە بە مەڵامەتو فاڕیایە هەرێمییەکاوە بیەن، بڕێتەر ئەجۊشان بە مەڵامەتو فشارە سیاسی و سەروازییەکاشۆ پەکەکە بڕیارگەلۍ پی جۊرەشە دان. شمە چنیش هۊرسەنگندۍ؟ 

ڕابەر ئاپۆ دەسوەڵێوستەیش کەرڎ. بەڵام پرۆسەکە بە ڕابەر ئاپۆی دەسش پنەنەکەرڎ، بەڵکم بە بانگەوازیێوە دەوڵەت باخچەلیوە دەسش پنەکەرڎ. دەوڵەت باخچەلی نەک تەنیا پېسە نیازێوە عالی نزیکایەتیێوە پا جۊرەشە نیشانەدا. جە گلېرۊبیەو گرووپەکەیشەنە باسو ئامای ڕابەر ئاپۆیش پەی پەرلەمانی کەرد و واتش، 'متاوۆ جە گرووپ و دەم پارتینە قسۍ بکەرۆ، ئەر پەکەکە ۋێش هۊرشێونۊوە متاویۆ ئانە بکریۆ ، متاویۆ هۊرسەنگنایچ پەی مافو هیوای بکریۆ بانگەوازێوە پی جۆرەشە کەرد. سەرو ئی بنەمایە

دماو چوار ساڵا ڕا گێرتەی جە چەمپنەکەوتەی چنی ڕابەر ئاپۆی ئەنجام دریا. جە ٢٣ی تشرینو یوەمی ٢٠٢٤ی عومەر ئۆجالانی برازاو ڕابەر ئاپۆی سەردای ئیمراڵیش کەرد. گەرەکشا بێ جە داوا و جواب و ڕابەر ئاپۆی یاوانە. ڕابەر ئاپۆ پرۆسەکە، ڕووەدایەکێ و بانگەوازییەکەش هورسەنگنا و واتش، 'تاونە پەرسە و کوردی جە زەمینەو جەنگیۆ فاڕووە پەی زەمینەو سیاسەتو دیموکراتیکی  و یاسایی، هێزو تیۆری و پراکتیکی ئانەیم هەن.' سەر و ئی بنەمێ جواب و بانگەوازییەکەیش داوە. دماتەر باخچەلی درێژەش بە بانگەوازییەکەی دا و بڕێ کەسێ تەریچ بەشدارێ بێنێ. ڕابەر ئاپۆیچ پا دەسوەڵێوستەیە هورئێست و  ڕاوەبەریش کەرد. پەنەوازا پی جۆرە جە دۆخەکەی یاومێنە.

دۆڵەت واتش 'پەرسێوە بنەڕەتی و هەمیشەی هەن' و هەنگامەش نیا

ئەر پی جۆرە پرۆسەکەی هورسەنگنمێنە وینمێ پرۆسەکە بە هەوڵدایەکا ڕابەر ئاپۆی دەسشا پنە نەکەردەن. بە پێچەوانە بە هەوڵدایەکا دۆڵەتو باخچەلیی دەسش پنەکەردەن. دۆڵەتو باخچەلی لوا و دەسو ئەنداما دەم پارتیش گێرت. سەر و واڵە-برایاتەی کوردی و تورکی. حەر چا کاترنر سەرۆککۆمار تەیب ئەردۆغانیچ جە پەرلەمانەنە باسش چانەیە کەرد تەرسی سەرو تورکیای فرێنێ، پەرسێوە بنەڕەتی هەمیشەیی هەن، باسو گرنگی یەکڕیزی دلینە و واڵە-برایەتیش کەرد. بەگرڏی بانگەوازییێ چا جۆرەش کەرد پشتگیری مرۆنە بانگەوازییەکەو باخچەلی و هورسەنگنایش چا چوارچێوەنە کەرد. دماتەر باخچەلی گرڏ ئینێشە هورسەنگنێ و واتش، 'سەرۆککۆمارما سەرنجش وست سەر و بڕێ تەرسێ، پەرسە بنەڕەتییەکا دەوڵەتەکەیما.' پی مەڵامەتە داواش کەرد ڕابەر ئاپۆ بێنە پەرلەمان و جە گروپو دەم پارتیینە قسێ بکەرۆ. یانی گەرەکش بێ پی جۆرە بەشدار بۆنە  و دەستنیشان و تورکیای جە ئیسەنە پەنەوازیش پینەی هەن. دما بە دما و ئینەیچ پەیوەس بە ڕابەر ئاپۆی واتش، 'ماوەو ٢٦ ساڵان ئینسانێوەما چا جیائاستەن. چی ماوە فرەنە جگە جە قسەکەردەی دەبارەو بەرژوەندییەکا گەلی و وڵاتەکەیما هیچ چێوێ تەرما چنە نەشنەویەن. یانی گرڏ ڕوێ و ماوەو ٢٦ ساڵا سەر و ئی بنەمێ ژیوان. هیچ زەرەرێش پەی ئی وڵاتری و گلێرگەیە نەبییەن'. خودو باخچەلی ئینەش بەربڕی. هەڵوێس و ڕابەر ئاپۆیش هورسەنگنا. ئاماژەش پانەی دا خاوەن هەڵوێسێوە درووس، قەرارو واڵە-برایەتی کورد و تورکیش کەردەب بە بنەماو وێش، چارەسەرکەردە و پەرسە و کوردی بە دیموکراتیزەبییە و تورکیای سەر و بنەماو یۆبییەی دیموکراتیکی بۆنە. واتش فکر و هەڵوێس و ئاڏی پی جۆرەنە. یانی ئانەی تەنگاو بییەن و، سەختی فرەش چەشتەن دۆڵەتو تورکیای بییەن.

دەوڵەت باخچەلی واتش؛ 'کریۆ جە ئەنادۆڵەنە بەرۍ بکریەیمۍ'. ئی قسۍ، دڎانیایپۊرەو مەترسیێوە گۊرە بۍ. 

بەڵێ. واتش 'ئەر پی جۆرە نەبۆ کریۆ جە ئەنادۆڵەنە نەتاومۍ بژیومۍ'. بە ڕاسی ڕابەر ئاپۆیچ ئینەش وات. ئی تەرسۍ بێگومان بۍ. چی؟ ئا ڕووەدایۍ جە چوارچێوەو جەنگی جەهانی یەرەمینە جە سەرەتاو ساڵەکا ١٩٩٠یۆ جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە ڕووە مڎا، چێوێوە پی جۊرە سەرو تورکیایرە سەپنانە. پڕۆسەکە بە جەنگو غەززەی دەسش پنەکەرڎ، دماتەر جەنگو لوبنان و سووریای، یاوا سنورەکا تورکیای. کوردەسانیچش کەرڎ با مېیانو جەنگی. 

لېوەتەرۆ جە کوردەسانەنە بە مەڵامەتو نکۆڵیکەردەی جە کوردا جەنگێو ئارانە بۍ. جە تورکیانە یۊبیەی نەبۍ. جە حەقەتینەنە دۊڵەت ۋێش جە میساقی میللی دوور وستەبێوە کە پېسە وڵاتی هامبەشو کورد و تورکی پێناسە کریابۍ. هەرپۊکەی مڎرامانێوە سەڎ ساڵە جە لایەنو کوردیوە بۍ. پەنجا ساڵی دماینیچ جە لایەنو پەکەکەیۆ ئەنجامدریا. 

دماو ئانەی پیلانەو دلېنەبەردەی شکسش ئارڎ... 

جە دماو ٢٤و تەمموزو ٢٠١٥یۆ سەرو بنەماو چالاکی دلېنەبەردەی، جە بۆمبی ئەتۆمی تاکتیکیوە تا بۆمبی کیمیاوی بە گرڎ جۆرە چەکێوە و شێوازێوە، بە پاشێلکەردەی پیمەرە یاسایی و ئەخلاقیەکا هرووژمېوە هامبەش ئەنجام دریا. سەرو ئی بنەمایۍ پەشتیوانی ئەمریکا و ناتۆیش هۊرگێرت. هەرپاسە جە لایەنو پەدەکەی و هامبەشە کوردەکاشۆ هامکاریش هۊرگېرت. چی جەنگەنە کە بە بانگەشەو ئانەی دەسش پنەکەرڎ کە جە ماوەو یەک دووۍ ساڵانە پەکەکەی دلېنە بەرۆ، نەتاواشا ئەنجام دەس وزا. ئی جەنگە پەی ماوەو ١٠ ساڵ بەردەوامبۍ. جە سەرەتاو هەر ساڵێنە واچێنۍ ئېساڵ دلێشەنە بەرمۍ، بەڵام پەی ماوەو ١٠ ساڵایچ نەتاواش تەنانەت یووەسۍ بەرەو وەڵۍ بلا. پلانەکێشا شکسشا ئارڎ. ئاماژەش پانەیچ کەرڎ، بە جەنگێوە پا جۊرە جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە تورکیا نمەتاوۆ جە جەنگی هەژموونوازی تازەنە مەنۊوە، ئەر جە جەنگو کوردیچەنە سەرۍ گنا، ئانە نمەتاوا جە ئەنادۆڵەنە مەناوە، ئەنادۆڵیچشا دەسەنە مشۆ. ئا قسۍ فرە ماناڎارۍ بێنۍ. 

'بە جەنگ کەردەی چنی کوردا نمەتاوا جە ئەنادۆڵنە مەناوە' 

دما و ئانەی تەرسێ  ئا ڕوۍ وینیا، ئایا ئامایشا پەی ئەنادۆڵی و هامپەیمانییەکاشا پەی مەنەیۆ جە ویر بێ؟ ئایا ئا هامپەیمانێتییەشا یاڏ ئاماوە؟

ناوەڕۆکە ئا ڕستەیە پی جۆرە بێ: کێ بەرە و ئەنادۆڵیش جە تورکەکا کەردۆ؟ کوردێ کەردشاوە. هامپەیمانی کورد-تورکی، پەیوەندیش کەردۆ. سەرکۆتە و مەلازگرت ئالپارسلانی سەرکۆتێوە بێ سەر و بنەماو هامپەیمانی کورد-تورکی. ئاکاتەی سەلجوقیەکێ ئینەیە واچێنێ نەوەو ئالپارسلان سولتان سەنجەری یوەم کەس بێ کە نامێ کوردسانیش بەکارئارد. هامپەیمانی و پەیوەندییەکێش چنی کوردی پێناسە کەردێ، بە ڕەسمیش کەرد. ئینە چێشش نیشانە دا؟ نیشانەش دا کە تورکییەتی ئەنادۆڵی بەبێ کوردی مەبۆنە. بە جەنگ جە دژو کوردا، بە دلێنە بەردە و کوردا مەتاوانە جە ئەنادۆڵەنە مەناوە. ئێمە ئینەما بەربڕی. ڕابەر ئاپۆ دەیان ساڵێن ئی قسێ مکەرۆ. جە حەقیقەتەنە پەکەکە ئی پەی لوایشە وست ڕووە. واتا بە واتە و ئەر پی جۆرە کورد دلێنە بەرمێ، مەتاومێنە جە ئەنادۆڵەنە مەنمێوە، نیشانەش دا کە بە بییە و دیموکراتیکانە و تورکی بە ئازادی کوردا بەدی مێ.

جە حەقیقەتەنە پ پەکەکە بە تەمامەتی سەر و ئا زیهنیەتەیە ئەرەمەزیا. ئەرەیاوناکە و باخچەلی ڕاسی لوا پەی پەکەکەی و ڕابەر ئاپۆیش پەشتڕاس کەردۆ. باخچەلی کاتێ پەی ڕابەر ئاپۆی باسو ئی تایبەتمەندییا مکەرۆ، بڕێ وێش پی یۆبییەیە سپارد. ویناش حەرچی بکەرا، عەبدوڵا ئۆجالان دەستبەردارو حەقیقەتو وێش مەبۆنە، دەس جە یۆبییە و دیموکراتیکو تورکیای سەر و بنەماو ئازادی کوردا هورمەگێرۆ.

وەڵێ گرڏ چێوێ پەکەکە ڕێکوزتێوە نییا. مشۆم پاسە تەماشە نەکریۆ. ئانێ هەوڵو یاواینەیش چنە مرا ئینەی ماچانە؛ تەڤگەرێوە گلێرگەییا. واتا ڕێکوزتێوە بەرتەسک نییا کە تەنها پەشتی بە هێزو چەکداری بەسۆنە. ئەر پاسە بیێ ٥٢ ساڵێ نەتاوێ ئیدارە بکەرۆ. بەڵێ ڕەنگە کاتو ڕێکوزتەی ویەرۆنە، بەڵام پەکەکە خوڵقە پەی ناڕێکوزتەی مەکەرۆ.

پەکەکە با قەرارەی جە کۆنگرەنە دانش مەواچۆ وێتا بە ڕێکوزتەی مەکەردێ، دمای بە ڕێکوزتەی باردێ. پەکەکە پەی سەرکۆتەو  پڕۆسەکەی  ئا قەرارەش دان. ئانەی کەردەنش سەڕییەیۆ وێش نییا. پەکەکە نکۆڵی جە ویەردە و وێش مەکەرۆ. بەپێچەوانە هورسەنگنای پەی ویەردەی مکەرۆ، ماچۆنە ئینە دۆخێور پەنەواز بێ، جەخت وسۆنە سەر و گۆەرەی ئەوەکۆشای و تاریخ بییە و سەرکۆتە گۆرەکێ پەکەکەی، ئینیشا مکەرۆنە بنەماو وێش، پێسەو میراتێوە وینۆشا و خاوەنداریشا چنە مکەرۆ. حەر پۆکەی نکۆڵی جە ویەردەیش مەکەرۆ. بەپێچەوانە بە خاوەندارێتی جە ویەردەی، ئایندەش سەر خوڵقنۆنە.

'پەکەکە ڕێکوزتێوە چەقبەستە نییا'

چێش هورسەنگنۆنە؟ ئینکار و چەقبەستە نییا. ڕەخنە  مکەرۆ. واتە ئا سەردەمەی پەکەکە وەش بییەن، هەلومەرجی سەروازی و سیاسی هورسەنگنۆنە. چا سەردەمەنە کورد و جەهان، هەلومەرجو وەرکەوتوو مییامینی جیاواز بێ. هەرپاسە ئا پێکئاما فیکریێ کە جە جەهانەنە زاڵێ بیێنێ سەر و ئینسانیەتی جیاوازێ بیێنێ. ئیسە فاڕییای بنەڕەتی جە گرڏ و ئینیشانە ڕووەشدێنە. بە پاو ئی فاڕییایا ماچۆنە مشۆن ئێمەیچ فاڕییەیمێ.

چێش ئاشکرا مکەرۆ؟ ویەردە، کە جە لایەنو تاریخییۆ تەمەنەش پەڕ بییەن یاوۆنە یانە و تاریخ و تاریخی تازە وەش مکەرا. واتە ڕەخنە گێرۆنە، ڕەخنەدای مکەرۆ. پی جۆرە فاڕیۆنە، وێش فاڕۆنە. واتە شۆڕشگێڵانەن. شۆڕشگێڵێ تاوانە فاڕیای بکەرا . چەقبەستەکێ تاوانە ئیسەی واوەی بکەراوە.

جە ساڵەکا شۆڕشینە قسێوە فرە زەریفە و لینینی بێ.جە سەردەمو پرۆسەکا شۆڕشینە، کاتێ هامپەیمانی تازە، فۆڕمی تازە چالاکیشا دەس پنەکەرێ، گروپی وەڵین و بەلشەفییەکا واچێنێ، فڵان چێوما کەرد، بڕێ ورسێنێ و واچێنی با ئانێ وەڵینی واوەی کریاوە. لینین پنەشا واچێ 'ئا کەسێ چەقبەستێنێ کە جە جوانینە وشەکا فێرێ بیێنێ و وەرشا کەردێنێ تا مەردەی واوەیش مکەراوە'. پۆکەی ئاماژەش پانەیە کەرد کە ئینە پی جۆرە مەکریۆ، پەنەوازا شۆڕشگێڵانە بە پاو بارودۆخی تازەی گەشە بکەرا و فاڕییا، ئینەیچ پەنەوازیش بە شۆڕشگێڵییا. ئینە بیرۆکەو لینینی وێش بێ، بەڵام بە نامێ لینینیزمیۆ جە جەهان نزیکایەتی، فکر و تەڤگەرە فرە چەقبەستەکێ خوڵقیێ. جە جەهانەنر وەشێ بیێ. بڕی سەر و ئی  بنەمێ هورسەنگنا و جە پەکەکەی نزیکێ باوە.

زەمینەو سەرەتێوە تازەی...

ئینەیچ تواناو ئەوەکۆشای گەلوو کوردی ڕزگار مکەرۆ. تواناو ئەوەکۆشای گەلوو کوردی دمایش نامان. بەڵی سنورو هێزیشا هەن، خاوەن و سەرچەمەی فرە ماددی نیەنێ، بەڵام جە ڕاوانگە و تاریخییۆ گەلێوە کۆششکارا. خاکەکەشا بەرهەمدارا، تاوانە بژیوا. جە چوارچێوەو سیستەمو دەسەڵات و دۆڵەتی پەبچ هەزار ساڵەنە، هەمیشە جە وەراوەرو هرووژمە سەختەکا پێسەو گلێرگەی عەشیرەتی مڏرامانش کەردە و پی جۆرە درێژەشا بە بییە و وێشا دان. تاریخێ چانەشا هەن. حەر پۆکەی خەڵەتا وچیۆ، تواناو ئەوەکۆشای و مڏامان و گەلوو کوردی دمایش ئامان. دمایش نمێ. پەکەکە پرۆسەی تازە و ئەوەکۆشایش دەسپنەکەردەن. کۆنگرەو ١٢و پەکەکەی ئینەش هورسەنگنا. پێسە و قەرارو  دمای سەر و ئینەی مرەیمێ، بەڵام ئینە دمای نییا. بە پێچەوانە زەمینەسازییا پەی دەسپێکێوە تازەی. ئینە سەرەتاو پرۆسێوە تازە و ئەوەکۆشای بێ.

خاسا، چێنە چێش فاڕییا، چێش دمایش ئامان؟ پرۆسەو ئەوەکۆشای دمایش نامان. توانا و هێزو گەلوو کوردی پەی ئەوەکۆشای دمایش نامان، فیداکاری و ئازای ژەنا و جوانا کوردی دمایش نامان. پەکەکە چالاکییەکێ دیح و شەمزینانی و ١٥ ئابو ١٩٨٤ ستراتیژی جەنگو  ڕزگاری نەتەوەیی دەسش پنەکەردەن، ئانەی  دمایش پنە ئامان  ئینەن. ئەوەکۆشای دمایش نامان. ئەوەکۆشای سەر و ستراتیژو جەنگو  ڕزگاری نەتەوەیی ئەرەمەزیان. ئانەی دمایش ئاما، هێزو مڏرامانی و جەنگی و ئەوەکۆشای گەلوو کوردی نییا پەی ئازادی. ئانەی دمایش مێ، ستراتیژو و تاکتیکو ئەوەکۆشاین کە تەمەنش پەڕ کەردەن. فاریاین بە پاو پەنەوازی پرۆسەکەی.

'چێش بۆنە با بۆنە فاڕییای مکەرمێ' 

ئینە دۆخێوە تازە نییا کە سەرش هوردان. جە سەرەتاو ساڵەکا ١٩٩٠ی رابەر ئاپۆ و پەکەکە جە هەر دەرفەتێوەنە فاڕییای جە ستراتیژەنە وسانە ڕۆژەڤۆ. جە ساڵە و ١٩٩٣ بە ئەرەیاونێوە ئایێربەستەی وستشا ڕۆژەڤۆ. هەرپاسە جە ئایێربەستە و ١و ئەیلولی ١٩٩٨ ڕابەر ئاپۆ بە ڕۆشنی واتش: 'چێش بۆنە با بۆنە ئی فارییایە مکەرمێنە'. ئی فاڕییایە بە هرووژمی پیلانگێڵێ مییاننەتەوەیی ڕاگیریش چنە کریا. فشار جە پەکەکەی کریا، پەی ئامەی وساش دلێ جەنگێوە کە بڕێ بە پاو بەرژەوەندی وێشا ئی جەنگەیە بەکار بارانە. پەکەکە نەتاواش وێش چینەیە ڕزگار بکەرۆ. ئیسە خەریکا وێش ڕزگار مکەرۆ. حەر پۆکەی گرڏ و ئا جۆرە نزیکایەتیا خەڵەتا. 

با ئینەی واچو: پەکەکە ٤٨ ساڵێن ئەوەکۆشای چەکداری ئەنجام مرۆنە، ٤١ ساڵێن سەر و بنەماو ١٥و ئابی جەنگو گەریلای ئەنجام مرۆنە. ئی جەنگە جەنگێوە بێ مرداین، بەڵام مڏرامانی سەرەکی چەکداری جە مانگە و ئایاری ساڵە و ١٩٧٧ پەی حەق کەردەیۆ هەمڕا حەقی قەراری دەسش پنە کەرد. چا کاتۆ ٤٨ ساڵێن مڏرامانی چەکداری ملۆڕاوە. ئینەیچ سەر و بنەماو ستراتیژو ڕزگاری نەتەوەیی بێ و سەر و ئا بنەمێ جەنگو گەریلای لواڕاوە. ئیسە ماچانە، چی دما و ئا گرڏ جەنگەیە دەس جە جەنگی هورگێردێ؟ خاسا، ئایا ئی گەلە هەمیشە جەنگ مکەرۆ؟ بە واتێوە تەر ئایا کورد گرڏ و تەمەنو وێش بە جەنگ بەسەر بەرۆنە؟ بڕێ کەسێ وێشا فرە بە ئاقڵ مزانا. ئەر ئنە تامەزرۆو جەنگینێ، با وێشا جەنگ بکەرا. ئەر ئنە ئاشقو جەنگینێ، با نەمدرا، با جەنگ بکەرا. کێ دەسش گێرتێنێ؟ 

'پیمەر و شۆڕشگێڵی ئاستو ئایدۆلۆژیاکەیشا'  

ئیسە بڕێ کەسێ هەوڵ مرانە پەی پەکەکەی باسو جەنگی بکەرا، دەرس و جەنگی واچاوە. گەرەکشانە دەرسێ بە گەریلای واچاوە، باس جە گرنگی جەنگی مکەرا، ماناو جەنگی مکەرا. پەکەکە ٤٨ ساڵێن ئەوەکۆشای چەکداریش ئەنجامدا، ٤١ ساڵێن بەبێ مردای جەنگو گەریلایش ئەنجامدا. با هەرکەسێ تەماشە و واقیعو وێش بکەرۆ و با جۆرە قسێ بکەرۆ. ئیسە کە گەرەکمانە دمای بە مڏرامانی چەکداری بارمێنە، ماچانە جە شۆڕشی دوورکەوتێنێوە. ئانێ ماچانە؛ 'ڕێبازو تنوتیژی چەکداریی شۆڕشگێڵییا، ئانەی دوورا جە تنوتیژی چەکداری شۆڕشگێڕ نییا، ڕیفۆرمیزما'، خەڵەتێنێ. پێوانەو شۆڕشی ئاستو ئایدۆلۆژیاکەیشا. ئەوەکۆشایێ چن جە لایەنی ئایدۆلۆژیی قوڵ بۆنە، چن تاوۆنە فاڕییای ئایدۆلۆژی بکەرۆ ئنە شۆڕشگێڵا. چن کەم بکەرۆ، مەتاوۆنە فاڕییای ئایدیۆلۆژی بکەرۆ، ئانە ڕیفۆرمیزما، پاسیفیزما، حەر پۆکەی شۆڕشگێی نییا. واتا  و پێوانەو شۆڕشگێڵی هەرگیز تنوتیژی چەکداری نییا. ئانێ مکەراش بە پێوەرو وێشا،تەنیا هێزو دەسەڵاتداری و دۆڵەتەنی. حەر پۆکەی گرڏ و ئا قسە بێمانایا. پێسە و تەڤگەری پەی فاڕییاو ستیراتیژیی  بە بەکارئاردە و ئامرازی و ڕێبازەکا ئەوەکۆشای ئی سەردەمەیە، ئەوەکۆشای پەی فاڕییای مکەرمێ. ئینەیچ پەی پێکئاردە و ڕێکوزتەیما پەیوەندیدارا. 

جە دماو ئی هورسەنگنایا، ئی پرسیارێ بە فکر و ئینسانینە مێ؛ مۆدێلو ڕێکوزتەی تازەی چنین بۆنە؟ وەر و ئانەی فرە تاوتوێش سەر کریۆنە. 

تاوتوێ سەر و ڕا و ڕێبازەکا پرۆسەو تازەی کریۆنە. حەر پۆکەی قورسا یەکسەر واچمێ پی جۆرە، قسێ چانی ڕاسێ نییەنێ. ئینەیچ جە ڕاو گفتوگۆ و ئەوەکۆشای و چنەگێڵای ڕۆشن بۆنە، بەڵام ئینە با مانێ نییەنە کە پەکەکە مەزانۆنە چێش بکەرۆ.  با مانێ نییەنە کە پەکەکە ئینا دۆخێوە نادیار و مەنگەنە. نا، پاسە نییا. پەکەکە جە سەرەتاو ساڵەکا ٢٠٠٠ ەوە ئینا پرۆسەو فاڕییای پارادایمینە. ئەر کاتێوە دیاریکریا دریۆنە، جە ساڵە و٢٠٠٤ەوە دمایش بە پارادایمی دۆڵەتوازی ئارد. شارستانیەتو دیموکراتیکی، یان پارادایمو مۆدێرنیتی دیموکراتیک پێسە و بنەمێ هورگێرت. ماناو  پارادایمو گلێرگە و دیموکراتیکی، ئازادیپارێزی ژەنێ و ئیکۆلۆژیایش کەرد بنەما. لوا دلێ پرۆسەو فاڕییای و  بنەڕەتی پارادایمی. ئا ڕووەدایێ ئیسە ڕووەمرا چا کاتۆ دەسشا پنەکەردەن.

پڕۆسەی تازە و ڕێکوزتەی 

ئانەی ئیسە کریۆنە جابەجێ کەردە و تەمامەتی فارییای و بە پاو پارادایمی تازەی. ئینە چێشا؟ پێکئامای تیۆری و بەرنامە و ستراتیژی و تاکتیکییەی کە جە کاتو ئەرەمەزنارە و پەکەکەی بنەما بییەن، فاریۆنە. بێگومان پێکئامای ڕێکوزتەی فاڕییایش سەرەرە مێ. ڕێکوزتەی بە پاو ڕێبازو ئەوەکۆشای بنیادنریۆنە. ڕێکوزتەی کاریگەرەکێ و شۆڕشگێلییەکێ پی جۆرە بنیات نریانە. بە ئەرەمەزنارە و ڕێکوزتێوە و دماتەر دیاریکەردە و ستراتیژی و تاکتیکەکەیش مەبۆنە. سەرەتا ستراتیژ و تاکتیک دیاری کریۆنە. واتە دیاری کریۆنە چێش کریۆنە و چنین کریۆنە و دماتەر ڕێکوزتری بنیادنریۆنە. کاتێ ئا ئەرکە تەمام بی، دەورو ئی ڕێکوزتەیش دمایش مێ. پۆکەی مشۆم فاڕییای جە پێکئاما و ڕێکوزتەکەی کریۆنە. حەر پۆکەی ماچمێنە دەورو پەکەکەی دمایش ئامان. تیۆر، بەرنامە، ستراتیژی و تاکتیکو بنەڕەتی وێش فارۆ. خاسا، جە کاتو فاڕییاینە پێکئاما و ڕێکوزتەکەی مەفاڕیۆ؟

جە لایەنو ستراتیژییۆ ستراتیژو جەنگو ڕزگاری نەتەوەیی فارییایش سەرەرە ئاما.  یاگێ ئا ستراتیژیەتەیە سیاسەتو دیموکراتیکی جابەجێ کریۆنە. سیاسەتو دیموکراتیکی مکەرۆ بنەماو وێش. جەنگو گەریلای فاڕیۆنە کە فۆڕمو بنەڕەتی جەنگو ستراتیژی جەنگو ڕزگاری نەتەوەییا. واتە پەکەکە ٢٥ ساڵێن فاڕییایێ بنەڕەتی جە گرڏ و مێڏانەکانە بەوێش وینۆنە. ئەوەکۆشای، ڕێکوزتەکەیش بە پاو ئینەی بنیاد منیۆ، سەر و ئی بنەمێ چێش پنەواز بۆنە مکەرۆش.

ڕابەر ئاپۆ ساڵە و ١٩٩٤نە ئینەش وات: ژیوایۆ تەمام بییەن، کاتو ڕزگارییا'. بە پاو پەنەوازییەکا پارادایمو دۆڵەت-نەتەوەی، ئەشیێ ڕزگاری نەتەوەیی جە ڕاو جەنگی ڕزگاریوازی نەتەوەیی بەدی ئامێ. ئا کاتە تەمامو پارادایمەکەی ئانە بێ. ئیسە چنی فاڕییای پارادایمی، بە واتە و 'ژیوایۆ تەمام بی، کاتو ئازادییا' ملۆنە یاگێش واتە و 'ژیوایۆ تەمام بی، کاتو ڕزگارییا'. ئازادی پەی گلێرگە و دیموکراتیکی بەدی مێ. 
کریۆنە ئینەی شنەومێ؛ پرۆسەی تازە چنین گەشە مکەرۆ؟ قورسا ئیسە باسکریۆنە، پاسە بۆنە، پارتێوە پی نامێ مەزیۆرە، ئی هەنگامێ جە فڵان یاگێنە گیریۆنە وەر و …، بەڵام چوارچێوە و ئامانجو فارییای و فارییای پێسە واتم. ئی پڕۆسە جە ساڵە و٢٠٠٤ بە فاڕییای پارادایمی دەسش پنەکەرد. ئیسە بە قووڵبییەیۆ بەردەواما. پرۆسەکە سەر و بنەماو فاڕییای و بەرۆ وەڵێ ملۆنە. 
ئاماژەت با فاکتەرا کەرد کە جە ساڵە و ١٩٩٣ێ ڕاگیرێ بێنێ وەردەمو پرۆسە و فاڕییاینە. ئیسە هیچ فاکتەرێوە هامشێوە هەن، چ دلینە بۆنە یان دەرەکی؟ 
چی دۆخەو ئیسەینە ئاستەنگەکێ فرێنێ. ئینسان جیاتی ئانەی واچۆنە ئاستەنگی هەن، پەنەوازا پەرسۆنە تا چن ڕا و بەدیئاردە و ئینەی کراوێنە. مشۆم پەی ئی پرسیارێ 'بە شێوێ کراوە' جواب دریۆوە. مەتاومێنە واچمێ 'ڕاو وەڵێ کراوێنە، سیاسەتو دیموکراتیکی بە ئاسانی جابەجێ کریۆنە، ئێمە ئینایمێ کەشێوە چانەنە کە سیاسەتو دیموکراتیکی باڵادەسا، حەر  پۆکەی بە تاومینە داواکارییەکاما بەدی مارمێنە'. کەشێوە پاسە ئاسان نییا. ئەوەکۆشای مکەرمێ پەی لابەردە و ئاستەنگیەکا، ڕا پەی پرۆسەکەی مکەرمێوە، هەلومەرجو سیاسەتو دیموکراتیکی خوڵقنمێنە. واتا دۆخێوە ئامادەکریا نییا. 

'مشۆم وڵات فاڕیۆنە' 
چی خاڵێنە ڕابەر ئاپۆ وێش فاڕییای. بە فاڕای  وێش گەرەکشا فاڕییای  پەنەواز دلێ تەڤگەرو ئازادیی کوردانە  بکەرۆ. چنی فاڕییای  دلێ تەڤگەرو ئازادیی کوردا، گەرەکشا وڵاتی فاڕۆنە. بە ناستە و عەقڵیەت و سیاسەتو فاشیستی، قڕکەر و نکۆڵیکەر جە تورکیانە هەوڵمرۆ دیموکراتیکبییەی جە تورکیانە بەدیبارانە. حەر پۆکەی ئاستەنگییەکێ فرێنێ. دۆخو ئیسە و تورکیای بەتەمامەتی وەربەسا. پێکئاما و دۆڵەتو ئیسەی، پارتە سیاسییەکاش... کاتێ باس جە دیموکراتیکبییەی کریۆنە، ماچانە 'خاس'، بەڵام مەبەستشا پەی دیموکراتیزەکەردە و یاگێ تاوتوێکەردەینە. 
پەی نموونەی؛ ئاکەپە ماچۆنە 'تورکیا دۆڵەت و یاسێن، دیموکراسی هەن، - مەبەستش پەکەکەن- تەنیا بەڵێوە تیرۆریش هەن، دماو ئانەی چنەش ڕزگارما بۆنر کێشەکە دمایش مێ'. هەڵای نزیکایەتیێ پی جۆرە هەن. نەتاوانش وێش چینەی ڕزگار بکەرۆ. 

'هەڵوێسو ئیدارەو جەهەپە گرنگا، بەڵام...' 
ئیدارەو ئیسە و جەهەپەی ئینا ئاستێوە چانەنە کە جە وەڵتەری زیاتەر ئینا وەڵێوە. هەرپاسە ماچانە، 'ئەر هامووڵاتی کوردی ئێمە واچا پەرسێ هەنە، ئانە هەن و کە ماچانە چارەسەر بییەن، ئانە ئا پەرسێ چارەسەرە بۆنە'. ئینەما فرە گرنگ و مانادار وینا، بەڵام جە چوارچێوە و ئینەینە بەرنامێوە بنیاد نیا ما نەوینا، پڕۆژێوە نە خوڵقیا، ئەوەکۆشایێ سەر و ئی ئیرادەیە نەلا ڕاوە و هەنگامەی پراکتیکییە نەنریێنە. کادرە پلە باڵاکا جەهەپەی ئینەشا وات. ئیدارەکێ تەرێ و دەوروبەرشا، بە پێچەوانە درێژە بە ڕێبازو نەتەوەپەرەسی مرانە کە نکۆڵی جە کوردا مکەرۆ، فرەتەرینشا ئانینێ جە وەراوەرو پرۆسەو فارییاینە دژایەتی مکەرا. 
پارتەکێ تەرێ جە پەرلەمانەنە ماچانە 'ئێمە پشتگیری' مکەرمێ، بەڵام پشتگیری چێشی مکەرا؟ مەبەستشا جە دیموکراتیزەکەردە و تورکیای چێشا؟ چنین پێناسەو پەرسە و کوردی مکەرا؟ چ جۆرە چارەسەرێوە پێشنیار مکەرا؟ بەشداری کام چارەسەرییە بانە؟ هەڵوێسشا سەر و گرڏ و ئی پەرسا ڕۆشن نییا. 

هەرپاسە دلێ بازنەو چەپ و سۆسیالیستیشەنە بەشێوە هەن کە هەوڵو یاواینە مرۆنە. ئینەیچ ئەرێنییا، بەڵام چاکەنە دۆخێوە تەماوی هەن. بڕێ ماچانە 'چی دەسشا جە جەنگی هورگێرت'، بڕێ ماچانە 'چی جەنگ بێ' دۆخێوە پشێوی هەن. واتا نزیکایەتی پەی نییارەی بە ئیرادەو ئازادی گەلوو کوردی نییا. دەڵێن، 'مافو دیاریکەردە و چارەو وێنوسی نییەتەکا چارەسەرو پەرسەکا کوردین'، بەڵام گەرەکشانە وێشا دیاری بکەرا کە چارەسەر چێش بۆنە و چنین بۆنە. بازدێ با کورد وێش دیاری بکەرۆ.   

شمە ماچدێ جە کاتێنە بەرەو کوردی هەڵوێسێوە یۆگێرتەش هەن، جە بەرەو وەراوەرینە هەڵوێسی یۆگێرتە نییا.
ئایا ئینە جە هەمان کاتەنە دۆخێوە مەترسیدار نییا؟
بەڵێ فرە ئاڵۆزا، دووێ لایەنێن و ململانێ دلێ پەی دەسەڵاتی فرە بەهێزا. هەرپاسە کەسانێ هەنێ گەرەکشانە کەراش بە ئامرازێوە پری ململانێ  و پەی بەرژەوەندییەکا. ئانەی ئێمە ویناما و ئانەی جە گفتوگۆکا دماو  کۆنگرەینە ڕۆشن بییۆ، ئانە بێ کە بەشێوە فرە گۆرێ جە کاسە لێسەکا هەنێ کە جە ململانێی پەرسە و کوردینە ئیسفادەشا کەردەن و چی جەنگەیە ئیسفادەشا کەردەن و مەبۆنە گرنگی با بانگەشاشا دەیمێ کە ماچانە "ئێمە دژو تیرۆرینمێ، ئاشتیما گەرەکا".

ئیسە کە پەکەکە ماچۆنە "ئیتر ئی جەنگەیە دمای پنە مارونە" گرڏ سەرەشا سوڕ مەنەن. ئاڏێ بە شێوازی جۆراوجۆر هەوڵ مرانە ڕاگیری چی هەنگامێ پەکەکەی بکەرا. بەرکەوت کە ئاڏێ چی جەنگەنە کاسە لیسیشا کەردەن و ئیسفادەشا کەردەن.
کاتێ پەکەکە قەرارش دا 'ئیتر جەنگ مەکەرو'، گرڏ کەوتێ سەر ونە شێویای

پێسە مزانمێ بڕێ کەسێ دەسەڵاتدار هەنێ چارەسەر نەکەردە و پەرسەو کوردی بە قازانجو وێشا مزانا. ڕوانگە و رێبازشا چی پرۆسەنە چنین ویندێ؟
پەرسە و کوردی پەرسێوەنە کە سەر و بنەماو هرووژمی ئەرەگیری-جینۆسایدی پەی دلێنە بەردە و گەلوو کوردی و دابەشکەردە و کوردەسانی جە لۆزان و وەرچەم نەگێرتە و گەلوو کوردی وەش بییەن. سەرو  بنەماو نکۆڵی و دلێنە بەردە و گەلوو کوردی ئەرەمەزیان. ئینە حەقیقەتا. ئینەشا چنی حکومەتو تورکیای و ئێرانی و بەشێ جە دۆڵەتە عەرەبیەکا جابەجێ کەرد. بەڵام جە حەقیقەتەنە ئا هێزێ کە هرووژمی ئەرەگیری-کۆمکوژیشا جە کوردەسانەنە جابەجێ کەرد و هەژموونشا ئەرەمەزنا، دەسەڵاتشا ئەرەمەزنا، سیستەم وێش بە تەمامەتی، وەرپرسیارا چی کێشا. سەرەتا مشۆم ئینەی وینۆ. ئینە دۆخێوە ئاسایی دەسەڵاتداریی نییا.
پەرسە  کورد پەرسێوەنە کە کورد چنی ئا دۆڵەتا کە وستێنێشا چێر و ئەرەگیری وێشاوە وسانە ململانێوە و جە ئەنجامەنە گرڏ و وەرکەوتوو دلێڕاسەی تووشو ململانێ و جەنگی مکەرۆ. سیستەمو جەهانی پی جۆرە پێکئامان.. ئاڏێ بەرژەوەندی ئابووری و سیاسیش چنە هورگێرا. ئیسە ئاڏێ هورسەنگنای پەی ئانەی مکەرا کە چنی دمای ئاردەی ئی جەنگەی و ململانێیا، زەرەی ئابووری و سیاسیشا وەرکەوتەن. ئاڏێ جە ڕواڵەتەنە هەمیشە واچێنێ ئێمە دژو تیرۆرینمێ، بەڵام بەر کەوت کە ئاڏێ هەمیشە ئیسفادەشا چا تیرۆرییە هورگێرتەن. ئاڏێ هەمیشە جە جەنگەنە کاسە لیسیشا کەردەن . ئیسە کە پەکەکە ماچۆنە من ئیتر جەنگ مەکەرو، گرڏ کەوتێنێ تەرسی. بڕێشا جە هێزە هەرێمی و جەهانییەکانێ.

ئینە هەمان ئا چێوە بێ کە ڕابەر ئاپۆ نامێش نیابێ 'تەڵەو کورد'ی
فرە جە لایەنەکێ تەرسێنێ. چی؟ چونکە ئا قازانجە ئابوری-سیاسیەیی کە جە ململانێکانە بەدەسسا ئاردەبێ، ئیتر جەدەسشانە  مەمەنۆ. بەتەمامەتی نیگەرانی و تەرسە و ئانەیشا هەنە. بە نهێنی هەوڵی فرە مرا. بەڕاسی یاگێ سەر سوڕمەنەین. ئینسان مشۆم پەرسۆنە تا ئیسە چکح بیێندێ؟ پەکەکە ٤٨ساڵێن جەنگ مکەرۆ، ٤١ساڵێن بەبێ مردای جەنگو گەریلایی مکەرۆ. کەواتە ئەر ئنە لایەنگرو جەنگی بیندێ، چکۆ بێندێ و تا چن پەشگیریتا جە پەکەکەی کەرد؟ ئایا شمە پشتگیری پەکەکەیتا کەرد یان هەمیشە پشتگیری نەیارا پەکەکەیتا کەرد پەی دلێنە بەردەی؟ ئانەی ویناما جە حەقیقەتەنە بە تەمامی هاندەرو جەنگی بێنێ. ڕابەت ئاپۆ ئینەش بە "تەلەو کورد" ی نامێ بەرد. کورد کەوتەن دلێ داوێوە چی جۆرەی؛ ئەر وەرەنگارێ نەباوە، تاویاوە و دلێنە مشا، ئەر جەنگ بکەرا، خزمەت پی ململانێ و کاسە لێسا مکەرا. ئەر چێوێ قازانج بکەرا، ئاڏێ پەنچ  چێوێ قازانج مکەرا. پۆکەی گرڏ هەوڵمرا ئاڕاستەکەردە و ئی جەنگەیە جە بەرژەوەندی وێشا بەکار بارانە.

تەڵێوە چانە. کەس گەرەکش نییا ئینەی وینۆ و چنەش یاوۆنە: "کورد گەلێوەن، گلێرگێوەن، حەقیقەتو بییە و ئازادیش هەن. ئاڏێ گەرەکشانە بییەیشا بۆنە و بە ئازادی بژیوا. ئاڏێ پەی ئینەی ئەوەکۆشای مکەرا. ڕابەر ئاپۆ ماوەو ٢٦ ساڵان ئینا ئیمرالینە و چنی ئانەیچ فرە و جە وەرپرسا حکومەتو تورکیای واچێنێ "هەرمانە پەی زلهێزە بیانییەکا مکەرۆ". کاتێ هەڵوێسی چا جۆرە گیریۆنە وەر، بڕێ جە زلهێزە دەرەکییەکێ ماچانە "تەسلیم بی". با چێوێتا پنە واچو؛ "ئەر گەرەکتانە ئەوەکۆڵییای جە چێوێ پێسەو فشار بکەردێ، ئانە ئەوەکۆڵیییای جە پرۆسەو دادگاییکەردە و ئیمرالی بکەردێ. دادگاییکەردە و ئیمرالی جە مانگە و ئایار و حوزەیرانی ساڵەو ١٩٩٩لواڕاوە، چنین ساڵێ ویەرد و ئیسەیچ ئینایمێ جە ساڵڕۆو ئا کاتەیە. چا کاتەنە بە ڕۆشنی ویناما؛ جە فرە و یاگا جەهانییۆ، ئا حکومەتا کە گوایا دۆسو تورکیای بیێنێ و وێشا پێسەو  هێزی گۆرەی نیشانەدا، حەر جۆرە پەیوەندییێشا بە هەڵوێسو ئاشتیوازانە و چارەسەری ڕابەر ئاپۆی نیشانەدا. واتشا: "تەسلیم بۆنە" ئەڵمانیا وەڵێ گرڏیۆ بێ. هەردووی لایەنی ڕاسو چەپێ جە ئەڵمانیانە هەمان هەڵوێسشا نیشانەدا. ئەر تەماشەو ئەرشیفو ڕۆنامەوانەکا کریۆنە، وینمێ چێشا واتەن. ئیسەیچ هەمان دۆخ ئەزموون مکەرمێ.

چی چوارچێوەنە جەبارەو گفتوگۆکا لۆزانیچ بڕێ پرسیارێ هەنێ. بەشێوە دیاریکریا جە تورکیانە ماچۆنە بەدیلو لۆزانی، پەیمانی سوورا. پێسەو ڕەخنەکەردەێوە جە لۆزانی، ئاماژە بە پەیماننامەو سووری مکەرا. ئینە جە ڕوانگەو شمەوە چنین هورسەنگنایش پەی مکەردێ؟
هیچ پەیوەندییێش نییا. مەبۆنە پرۆسەکا ڤپجە یەکتری جیا بکەرمێوە. جە ١٦و ئایاری ١٩١٦نە ڕێککەوتننامە و سایکس پیکۆی ئیمزا کریا. ئینە ڕێککەوتێوە بێ کە بەینو بەریتانیا و فەرەنسییەکا ئیمزا کریابێ. دماتەر ڕووسەکێش زیاڏ کریێ. دماتەر شۆڕشو ئۆکتوبەری، حکومەت بە سەرۆکایەتی لنین ئی ڕێککەوتەش ئاشکرا کەرد. گرڏ و جەهانی درکش پانەیە کەرد کە خاکو عوسمانی بەینو بەریتانیا، فەرەنسا و ڕووسیاینە دابەش کریابێ. گرڏ و ئینیشا جە کاتو جەنگو جەهانی یوەمینە ڕووەشادا. دماتەر جەنگ و ئایێربەستەی مودانیا، هەمان زلهێزێ پەیمانی سوورشا پەرەپنەدا. ئاڏێ پلانەشا نیارە کە چنین ئا هەرمانێ جابەجێ بکەرا کە جە ڕێککەوتننامەو ١٦و ئایاری ١٩١٦نە ئەنجامدریا، دما و شۆڕشو ئۆکتۆبەری جە ڕووسیا، واتە دماو لوا بەرو  ڕووسیای جە گەمەکەی. ئاڏێ سایکس-پیکۆشا تازەکەردۆ. بە پاو دۆخە تازرلەی کەمێ فاڕییایشا چنە کەرد، بەڵام ئینجارە بەریتانیا و فەرەنسا گەرەکشا بێ هەمان هەرمانە بکەرا. بەڵام رووبەڕوو ناڕەزایەتی بیێوە جە جمیەرە و کەمالیستەکاوە. جمیەرە و کەمالیستیش جە لایێ جە شۆڕشو ئۆکتۆبەری هێز و پەشتیوانیش هورگێرت لێوەتەرۆ جە کوردا هێزش هورگێرت. پی جۆرە بی بە جمیەرێوە و دژو ئەرەگیر کاری یۆنانی بە سەرکردایەتی بەریتانیا و فەرەنسای مرداوە. هەرپاسە کورد جە پانیشتەنە دژو ئەرەگیری فەرەنسای و بەریتانیای بیێوە. بەریتانیا و فەرەنسا بە هەست کەردەی ۆانەی کە مەتاوا جمیەرە و کەمالیستی بێ کاریگەر بکەرا، نەتاواشا جە یۆنان ئەرەگیرییەکاشا بە ئەنجام یاونا و بە پەشتبەستەی بە جمیەرە و کەمالیستی هەم وەرەنگاربییەیۆ یۆبییە و سۆڤیەتی باوە و هەم جە وەرنیشتوو دلێڕاسەی بە جابەجێ کەردە و مۆدێلو دۆڵەت نەتەوە دەسەڵاتی خاستەر بەدەس بارانە، بە خێرایی ڕێککەوتن نامە و لۆزانیشا چنی جمیەرەو کەمالیستی جە تەمووزو ١٩٢٣نە ئیمزا کەرد.
جمیەرە و کەمالیستی جە پەیمانو میساقو میللینە باجشدا 
 جمیەرە و کەمالیستی جە پەیمانو میساقو میللینە باجش دا. پەیمانو میساقی میللی پێناسە و وڵاتێوە مکەرۆ. میساقو میللی وڵاتی پی جۆرە پ پێناسە مکەرۆ: "ئا ناوچێ کورد و تورکش چنە مژیوا. ئا جوگرافیایەی کە میساقی میللی دیاریش کەردەن، ئا ناوچێ کە کورد و تورکش چنە ئەرەنیشتێنێ. یوەم باج دای جە ساڵە و ١٩٢١ڕووەشدا. چا ساڵەنە ڕێککەوتننامەو ئەنقەرەیشا چنی فەڕەنسای ئیمزا کەرد، سنوورو سوریای به پاو ئا ڕێککەوتننامەیە دیاری کریان. وەڵێ لۆزانی ئی ڕێککەوتننامە چنی فەڕەنسای ئیمزا کریابێ ئەوئپی یپتەرشا جە لۆزان بێ. پەرسەکێ کێشەو موسڵی و کەرکوکی بێ. هەرپاسە ئانەشا ڕادەسو بەریتانیەکا کەرد. جە ساڵە و ١٩٢١نە وەرنیشتوو کوردەسانیشا ڕادەسو فەرەنسای کەرد و جە ساڵە و ١٩٢٣نە پانیشتوو کوردەسانیشا ڕادەسو بەریتانیای کەرد، چا کاتەنە گرڏ و پانیشتوو کوردەسانی بە پارێزگاو موسڵی پێناسە کریێ، کەرکوکیچ لکەدریا و موسڵی بێ. هەرپاسە جە سەنە ٦٠و ئەرەنیشتا پارێزگاو موسڵی کوردێ بێنێ.

جە میساقی میللینە، ئا ناوچەی کە کوردش دلێنە ئەرەنیشتە بێ بە بەشێوە جە وڵاتێ پێناسە کریێنی
 سەرەنجو ئانەیە دەیدێ کە ڕێکەوتنامە و ١٩١٦و ڕێکەوتنامە و سووری ١٩٢٠و ڕێککەوتن نامە و لۆزانی جە ساڵە و ١٩٢٣ پێسە و ڕا و شۆنە و یۆ دما و یۆیرە پ پەرەشا پنە دریا. سیستەمو مۆدێرنیتو سەرمایەداری بە سەرکردایەتی بەریتانیا و فەڕەنسای سەرەتا بە دابەشبییە و تەمامو ئیمپراتۆریەتو عوسمانی دەسش پنەکەرد. جمیەرە و کەمالیزمی بە پێناسەو میساقی میللی جە جاڕنامەو. ئاماسیا و کۆنگرەکا سیواس و ئەرزرۆم کوردشا تێکەڵ بە جەنگی کەرد. کاتێ یاوا ڕێککەوتەی چنی بەریتانیای و فەرەنسای، ناچارێ بیێ موسڵ و حەلەبی گێرانە. حەلەب دریا بە فەڕەنسییەکا و موسڵ دریا بە بەریتانیەکا و کەمالیستەکێچ ڕازیێ بیێ. سەرمایەداری جەهانی سەر و ئی بنەمی ڕاش بە ئەرەمەزنارە و  کۆمارو تورکیای دا. جە ٢٩ی تشرینو یوەمی ١٩٢٣، پی جۆرە دۆڵەت ئەرەمەزیا. جە پێناسەو میساقی میللینە، ئا ناوچێ کە کوردش چنە ئەرەنیشتێ بێنێ بە بەشێوە سەرەکی وڵاتی پێناسێ کریێنێ. دۆڵەتو تورکی پی جۆرە دەستبەردارو ناوچەکا موسڵی و حەلەبی بی.
 

ئیدامەش هەن......