بانگەوازو'ئاشتی و گلېرگەی دیمکراتیک'و ڕابەر ئاپۆی و قەرارەکې کۆنگرەو پەکەکەی پەی بەهێزکەردەی هەنگامەی چارەسەریەو ئاشتیانە و دیموکراتیکی پرسو کوردی پېسە هەنگامێوە ئەرێنی هۆرمسەنگیۆنە، جە هەمانکاتەنە دۊڵەتو تورکیایچ گەرەکشا پەی چارەسەری هەنگامەی ڕۊشنە بنیۆ. سەرو ئی پرسەیە چنی یان مۆلیر بوتانگی ئەرەمەرزنەرو گۆڤارو Multitudes و ئەندامو دەسەو زانستی UEF جە فەرەنسانە و پڕۆفیسۆری خانەنشینکریاو ئابووری قسێما کەردې. پڕۆفیسۆر مۆلیر بوتانگ چی دماییانە پەیامێوەش پەی دەم پارتی کیاستە بې، پاڵپەشتی ۋێش پەی بانگەوازە تاریخیەکەو ڕابەر ئاپۆی و قەرارەکې کۆنگرەو ١٢هەمینو پەکەکەی پەی ڕای گرڎیی ئەرەیاۋنابې.

'دەم پارتی جە سیاسەتو تورکیاینە دەورێوە گرنگش هەن'

پڕۆفیسۆر. یان مۆلیر بوتانگ ئاماژەش پانەیە دا جە سەیەو کۆششەکا ڕابەر ئاپۆیۆ جە تورکیانە پڕۆسەو ئاشتی دەسشپنەکەردەن و هەرپاسە جەختش چانەیچە کەرڎۆ دەورو دەم پارتی جە پڕۆسەکەنە گرنگا و واتش: "دەم پارتی جە سیاسەتو تورکیاینە پارتێوە گرنگا. پارتێوەن متاوۆ سەرو پارتەکەو ئەردۆغانیرە سەرگنۆ. چنی دماییئاردەی ئا هەرمانا بەنامې پەکەکەیۆ مکریا، ئیتر کاتو ئانەی ئامان گرڎو تۆمەتەکا جە دژو دەم پارتی دمایشا پنە بې."

'پڕۆسەو ئاشتی پەی ئەندامیەتی تورکیای گرنگا'

واتش: "تورکیا هەڵای بە فەرمی کاندیدا پەی یۆبیەی ئۊروپای، بەڵام چنی ئانەی ڕژێم بەرەو لایەنێوە ئۆتۆریەتەی ملۆ، جە ئەگەرو ئەندامیەتی ڕۆشنی دوور گنۆوە. ئینە نوقتې یووەمەنە. دووەم: بە پەیلواو من، تێکشیەو پرۆسەو پەرلەمانی، دیموکراتیکی و نوێنەرایەتی جە تورکیانە زیاڎ بۆ و ئینەیچ زیاتەر وڵاتەکەی جە کاندیدبیەی جە یۆبیەو ئۊروپاینە دوور وزۆوە.

بەڕاسی ئۆپۆزسیۆنێوە بەهێز وڵاتەنە هەن. هەرپاسە دلې ئۆپۆزسیۆنو چەپینە بەش بەش بیەی هەن. پی مەڵامەتیچۆ، دیار نییا کە ڕژێمو ئەردۆگانی چنین گێڵۊوە سەرو ڕاو ڕژێمێوە دیموکراتیکی. پۊکەی ئەجۆمەنە ئی هەڵمەتۆو ئاشتییەی کە جە لایەنو دەم پارتییوە ملۆڕاوە گرنگە و ئەقڵانییەنە. ئاڎ بە شێوێوە ئەقڵانی ئانەی پەنەوازا ئەنجام بڎریۆ، ئەنجامش مڎۆ."

'بانگەوازەکەو ئۆجالانی پەی ئۊرووپایچ گرنگا'

کوردەسان و کوردې تورکیای هەنې؛ ئۊرووپانە کەمینە ئایینیەکې هەنې کە جە ئیسلامۆ سەرشا هۊردان و هەڵای ستاتۆو ئاڎیشا ڕۆشن نیا. بە پەیلواو من بەشداربیەو تورکیای جە یۆبیەو ئۆروپاینە ڕێوەنە پەی وەشکەرڎەو گلېرگە هامسەنگەکا جە سەرانسەرو ئۊروپای: ئۊروپای سەرنیشتی پرۆتستانت، ئۊروپای پانیشتی کاسۆلیک، بەشە موسڵمانەکې ئۊروپاو مېیامینی، هەرێمەکې تەرې کە ئەرەنیشتې سلاڤیشا چنەنې و هتد.

ئی هێزە هامسەنگې پاڵنەرێنې پەی ئانەی چارەسەری دیموکراتیک ئەنجام بڎا. ئاڼنەی خەبەرم هەن تورکیا ساڵۊو ١٩٦٦ داواو کاندید بیەیش کەرڎ. جە داواکارییەکەیۆ پڕۆژەو دیموکراتیزەبیەی ۋەرفراوان جە تورکیانە خێراتەر بی، بەڵام جە پانزە ساڵی دماینەنە بە ئاراسێوە پێچەوانەرە ملۆ: بەرەو ڕژێمێوە ئۆتۆریتە و نالیبراڵی ملۆ. هەرپۊکەی پرسو کوردەسانی پەی ئێمەی ئۊروپی، جە تەمامو ۋەرکۊتوو مېیامینینە گرنگا.

بەتەمامی دژ بە نەژاڎپەرەسی وڵاتەکەیمەنا. هەرپۊکەی بانگەوازەکەو ئۆجالانی پەی من ماناڎار بې و ئینانی چنی هامپیشەکام، بەڵام ئینانی سەرو هێڵۊو ئۊرووپای."

دمایی ئارڎەی بە کار و خەباتی چېرو نامې پەکەکەینە قەرارێوەن ئینا یاگې ۋێشەنە

پ. مولێر بوتانگ سەرنجش وست سەرو گرنگیی قەرارەکا کۆنگرەو ١٢و پەکەکەی پەی پڕۆسەو ئاشتی و واتش: "پەنەوازا هەردووەلا قبووڵش بکەرا کە ئەوەکۊشای چەکڎاریی و جەنگ جە درێژ مەودانە نمەیاونۆشا بە حیچ. دمایی ئاردەی بە کار و خەباتو پارتەکەی و ئیسفاکەردەی چا پێشئامایە نائاساییا کە جە ئیساتێنە جە سەرانسەرو ۋەرکۊتوو مېیامینینە ڕووە مڎا، مەشۆم ئەوەڵین قەرارێوە بۆ کە پا جۆرە جە کاتو ۋێشەنە دریا بۆ."

بەپەیلواو من ئی چارەسەریە جە ڕێبازێوە فرە عالی مشۆ. من فرە جە بارەو وردەکارییەکا پرسو کوردیۆ نمەزانو، هەر ۋەرەو ئانەی نمەتاوو چێوێوە دیاریکریا سەرو شناسنامەو ئارۆو پەکەکەی واچو. بەڵام موینو کە پارتێوە پېسە پارتو دەم کە هێزێوەن پەشتیش بە چەپگەرایی بینان و جە ئیساتێنە یەرەم پارتی هەرە گۊرەو پەرلەمانو تورکیایا، چانەی یاوانانە کە ئی پڕۆسە ئینا کاتێوە عالەنە.

هەرپۊکەی پېسە ئۊروپیې، پەی ئانەی ئی پڕۆسە بیاوۆ ئەنجام، پەنەوازا کە پاڵپەشتی چا کۊششەیە بکەرو."

'ئازادیی ئۆجالانی پەی ئۊروپای بۆ بە پەیامێوە عال

پ. مولێر بوتانگ ئاماژەش پانەیە کەرڎ، چارەسەریی دیموکراتیکی پەی پرسو کوردی پەیوەندییەکا بەینو تورکیا و ئۊروپای بەهێز مکەرۆ و واتش: " چارەسەریێوە دیموکراتیک پەی پرسو کوردی بناغېوە بەهێز پەی تورکیای ئەرەمەرزنۆ تاوەکو جە هەلومەرجێوە گونجیانە واوەی جە بەرەو یۆبیەی ئۊروپای بڎۆوە. وەڵێکۊتەیې پا جۆرەیچە جە لایەنو بەشێوە گرنگو ڕای گرڎیی ئۊروپایچۆ بە گەرمی پێشوازیش ۋنە مکریۆ.

بێگومان، هەر هەنگامېوە دیموکراتیکە جە تورکیانە، پېسە ئەنجامدای هۆرچنیێوە دادپەروەرانە، مسۆگەرکەردەی کۆنتڕۆڵکەردەی و مسۆگەرکەردەی ئازادیی ویروڕای، نیشانێوە ئەرێنی بۆ. پەی نموونەی، ئاماژێوە بەهێزی پېسە ئازاڎکەردەی عەبدوڵا ئۆجالانی دماو دەیان ساڵا پېسە هەنگامېوە ئەرێنیەو تورکیایې موینیۆ کە بەرەو ئۊروپای ملۆ.

من ئەجۊمەنە ئینە بۆ بەمەڵامەتو ئانەی کە تورکیا پاڵپەشتیې بەهێز دەسوزۆ و ڕاو ئەندامیەتیی یۆبیەو ئۊروپایش پەی وەش بکەرۆ، کە ئارۆ کەمو کەسی ئی پاڵپەشتیەشە مکەرا."

'یۆبیەو ئۊروپای مافو ئانەیشە هەن کە بەشداری پڕۆسەکەی بکەرۆ'

مولێر بوتانگ واتش: "بە مەڵامەتو هەڵوێسەکا ئەمریکا و ڕوسیایۆ هیوام فرەن بە نەتەوە یۆگێرتەکا. ۋەرا ۋەر پانەی جە ڕوو ئەرەمەرزیایۆ، یۆبیەو ئۊروپای دەسەڵاتو بەشداریکەردەیش چی مژارەنە هەن، ۋەرو ئانەی ئاڎ ڕاسەوخۆ بە مژارەکەیۆ عیلاقەدارا. تورکیا تا ئیساتې کاندیدبیەو ۋێش پەی ئەندامیەتی جە یۆبیەو ئۆروپاینە نەکیشنانۆ. هەڵای بەشێوێوە فەرمی کاندیدا.

هەرپۊکەی، یۆبیەی ئۆروپای پەنەوازا ئەرەمەرزیایانە پی مژارەیۆ سەرحاڵ بۆ و ئاشکران کە جە تورکیا و حەتا دلې ئۊروپاینە جەمې ناوچې نائارامې هەنې. بەشێوە چا نائارامییا ڕاسەوخۆ بە چێوێوە کە کریۆ نامېش بنیەیمې 'باڵو موسڵمانا'و ئۊروپای و پێگەو تورکیای پېسە سردێوە بەرەو ۋەرکۊتوو مېیامینی بینیانۆ. ئا دەورو سردبیەیە، مژارو کریایۆین بەرەو بەحری سیاو، پېسە ئۆکرانیای جە ئاژێوە دیاریکەرەنە، ئینە گرڎ دەورێوە ستراتیجیی فرە گرنگ مڎۆ بە تورکیای."

یان مولەر بۆوتان کێن؟

یان مولێر بوتانگ ساڵۊو ١٩٤٩ فەڕەنسانە جە ئەڎې بیەن. یان مولێر بوتانگ ئابوریشناس، نویسەر و ئەکادیمیسیانا.

مولێر بوتانگ ئەرەمەرزنەر و ڕاوەبەرو گرڎیی گۆڤارو مولتیتودەسین و تیۆریسیەنێوە گرنگا کە سەرو فاڕای کاپیتاڵیزمی هەرمانە مکەرۊ. بەتایبەتی تێزو "کەپیتاڵیزمی شناسنامەیی" (capitalisme cognitive)ش وەڵێوست. مولێر بوتانگ ماوێوە فرەن جە سیاسەتو سەوز و بزاوتو ڕۆشنۋیرییە چەپەکانە یاگې ۋێش کەردەنۆ، چنی زانشتگەکا فەڕەنسای و جەهانی هەرمانە مکەرۊ.