هامسەرۆکەو دەسەو ڕاوەبەری کەجەکەی بەسێ هۆزاتە سەبارەڎ بە قۆناغەو ئیسەو هەڵمەتەو 'ئازاڎیی پۍ عەبدوڵا ئۆجالانی، چارەسەری پۍ پرسوو کوردی'، کۊشیای گەلوو کوردی ودۆساشا جە دژوو پیلانگێڵنی میان نەتەوەیی و کۊشیای پۍ ئازاڎیی رابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی قسێش پۍ ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی کەردۍ.

هەڵمەتەو ئازاڎیی کە جە ١٠/١٠/ ٢٠٢٣ بە دروشمەو ئازاڎیی جەسڎەیی پۍ رابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی دەسشپنەکەرد، جە چوار پارچەو کوردسانی و جەهانینە یاوان بە ملۋێنان کەسۍ. جە ۋەرنیشتەنە گەل بە بەتەمامی هۊرئێستەنۆ سەروو پەیا. جە سەرنیشتوو کوردسانینە ڕاپیمای ئازاڎیی سازکریا. جە چوارچێوەو هەڵمەتەکێنە بە سەڎان هەزار کەسۍ کۆڵنەنە جە ١٧و شوباتوو ٢٠٢٤ ینە ڕاپیمایۍ گۊرەو ئازاڎیی کوێش کەردێوە. چی قۆناغێنە هەڵمەتەکۍ چ دەسکۊتێش خوڵقنا و چێشش سەلەمنا؟ حیچ کەموکوڵیێوەش هەن؟

ئێمە ئینایمۍ مانگەو پیلانگێڵنیی میان نەتەوەیی ١٥و شوباتینە. وەڵۍ گرڎ چێوێنە ئا هێزۍ کە پیلانگێڵنیەکەشا ئەنجامدا بە قینی و توڕەییوە شەرمەزارشا کەروو. حەرپاسە چنی ڕووەدای پیلانگێڵنیی میان نەتەوەیی بە دەیان هامڕۍ و وڵاتپارێزۍ چالاکی گیانبازییشا کەرد، مدرامانی گۊرەشا نیشانە دا، دەوروو ئاڎیشارە مدرامانێوە هەن، کە ماوەو ٢٥ ساڵان بەردەواما. جە کەسایەتی گەشمەرڎا 'شمە مەتاودۍ ڕۊو ئێمە تاریک کەردۍ' گەشمەرڎا ئاخێزی و ئازاڎیی گرڎیشا بە رێز، وەشەسیای و پنەزانایۆ یاڎ کەرمێوە.

رابەر ئاپۆ ٢٥ ساڵێن دلۍ ئەشکەنجەو ئیمراڵینە بێ مردای مدرامانێوە گۆرە کەرۆ، کۊشیۊنە. ئا کۊشیایچشە بە تەنیا پەی ئازاڎیی کوردا ئەنجام نەڎان. کۊشیای رابەر ئاپۆی بە تەنیا مدرامانوو کۊشیای ئازاڎیی کوردسانی نییا. رابەر ئاپۆ جە هەمان وەختەنە سەروو نامۍ ژەناوە جە دژوو رژێموو قڕکەردەی و ئەشکەنجەو ئیمراڵی ۋێڕاگری کەرۆ، بە نامۍ گەلاوە ۋێڕاگری کەرۆ ، بەنامۍ مرۆڤایەتیۆ ۋێڕاگری مکەرۆ. حەرپۊکەی کۊشیای رابەر ئاپۆی، ئا مدرامانەی کە کەرۊش، بە نوێنەرایەتی مرۆڤایەتیا. کۊشیایۍ گۊرەو مدرامانوو ئازاڎییا.

دلۍ هەلومەرجوو قڕکەردەینە پەی مرۆڤایەتی ٥ بەرهەمێش نوستۍ

پا ئاگاڎیۆ ماوەو ٢٥ ساڵان کۊشیای کۊشیۊنە، بەردەوام ۋێش قاڵ کەرۊوە و گۊرە بۆ. هێزوو ۋێش چانەیۆ هۊرگێرۆ، حەقەتینوو ۋێش چاوە بەدەس مارۆ. هیچ سەرکردێوە دلۍ ئا هەلومەرجەو رابەر ئاپۆش ئینا چنە، نەیاوان بە قوڵبیەیۆیۍ پا حەدەیە، جە قووڵبیەیۆ هزری، تیۆریک، فەلسەفیک، ئایدۆلۆژیک، سیستماتیکی و رێکوستەی پا جۊرەینە نەژیوان. نەتاوانش فاڕۊش پۍ بەرهەمێوە، نەتاوانش بنۋیسۊشۆ.نەتاوانش کەرۊش بە موڵکوو مرۆڤایەتی، نەتاوانش کەرۊش بە موڵکوو وەڵینگەی. جە وەڵینگەنە یووەم جارا چێوێوە پا جۆرە ڕووە مڎۆ. دلۍ هەلومەرجوو فاشیزمی، قڕکەردەی و ئەشکەنجەو ئیمراڵیینە، جە یاگێنە کە ئا جەنگە جە گرڎ ئاستێوەنە بەردەواما، رابەر ئاپۆ بە نامۍ و نوێنەرایەتی گەلوو کوردی، بەنامۍ گەلاو ۋەرکەوتوو دلێڕاسەی، بەنامۍ مرۆڤایەتی، بەنامۍ ژەناوە قاڵ بیەیۊیۍ پا جۆرەشە ئارد کایۆ، ئانەش فاڕا پۍ بەرهەمێوە پەنج بەرگی، کەردش بە موڵکوو گلێرگەی و وەڵینگەی کە ئانەیچ جە وەڵینگەو جەهانینە چێوۍ تازەن. ئانە مدرامانێوە بێ هامتان. دلۍ ئا هەلومەرجەینە پارێزناو ئیراڎەی بە بەقوەتی، بەقوەتکەردەی ورە و ئیراڎەی چا ئاستەنە و قوڵکەردەیۆ هێزوو مەعنا بەخشای، چێوۍ نیا کە وەڵتەر وینیابۆ.

حەقەتینیچەنە ئانە ئیراڎێوەن ئینا سەرو مرۆڤایەتیوە، مدرامانێوە ئینا سەروو مرۆڤایەتیوە. بێگومان ئانەیچ پەشت قایما بە مدرامانوو رابەر ئاپۆی، سەرچەمەو هێزوو مەعنێن، کۊشیای ئازاڎیی، هۆگربیەی و دڵسۆزیی پۍ ئازاڎیی. رابەر ئاپۆ دلۍ هەلومەرجۍ پا جۆرەنە پارێزنامەو پەنج بەرگا ۋێش ئاماڎەکەرد. پارێزنامەو ٥ وەرگیری بە مەعناو پارێزنای کوردی، پارێزنا و وەرگیری جە گەلاو ۋەرکەوتوو دلێڕاسەی و مرۆڤایەتین. رابەرایەتی پاڕادایموو دیموکراتیک، ئیکۆلۆژیک و ئازاڎیپارێزوو ژەنان، پارادیگماو نەتەوەی دیموکراتیکی، پرۆژەو سیستموو کۆنفیدڕالی دیموکراتیکی دلۍ هەلومەرجوو قڕکەردەی و ئەشکەنجەو ئیمراڵینە، چێروو هجوومەکانە نویستش، ئاماڎەش کەرد و کەردش بە موڵکوو گلێرگەی. ئانەیچ بە راسی هەرمانێوە پا جۆرەنە، کە مەتاویۆ باس کریۆ و گێڵیۊوە، کۊشیایێن، مدرامانێوەن، هەڵوێسێوەن.

ئا مدرامانە ئینا بەرزتەرین ئاستەنە

٢٥ ساڵێن دەوروو ئا هەڵوێسوو مدرامانەو رابەر ئاپۆینە جە ئیمراڵی کۊشیایۍ بێهامتا بەردەواما. بە هەڵمەتەو 'شمە مەتاودۍ ڕۊو ئێمە تاریک کەردۍ' دەسشپنەکەرد و تائیسەیچ سەرەمڕە بەردەوام بیەن. گەلەکەیچما جە کوردسان، بەروو وڵاتی، چوارلاو جەهانی مدرامانێوە بێهامتاش ڕاوەبەر کەردوو درێژەش پنە دا. گەریلاکاو ئازاڎیی کوردسانی بێ مردای، سەروو خەتەو گیانبازی مدرامانێوە گۊرەشا نیشانەدا و ئا مدرامانە ئینا بەرزتەرین ئاستەنە. مدرامانێوەنە کە جە کەسایەتی زاپ، ئاڤاشینی و مەتیناینە ئینا بەرزتەرین ئاستەنە. خەڵکەکەما جە ۋەرنیشت دەوروو مدرامانیرە ئاخێزۍ گۊرەش ئارد ئاراوە، کە کاریگەریش کەرد سەروو ۋەرکەوتوو دلێڕاسەی، جەهانی و مرۆڤایەتی، بناغەو مۆدێرنیتەی سەرمایەداریش لرناوە و بی بە سەرچەمێوە ئیسفاڎە بەخش پۍ مرۆڤایەتی. ئاخێزێوە گۊرەش بە ئەنجام یاونا. بە دەیان هەزار گەشمەرڎێش پێشکەش کەردۍ. قوربانی فرەش بەخشا. ئا مدرامانە چا چوارچێوەنە وەڵا بیۆ. کاریگەریێوە گۊرەش کەرد سەروو ژەنا. کاریگەریێوە گۊرەش کەرد سەروو گلێرگەو ۋەرکەوتوو دلێڕاسەی. کاریگەریێوە گۊرەش کەرد سەروو گلێرگەو جەهانی، مرۆڤایەتی و بی بە مایۍ هۊرچەرخنای دیموکراتیکی حەقەتینی. دلۍ گلێرگەینە ئەقڵیەتش فاڕا، بی بە مەڵامەتوو ئاخێزۍ ویژدانی. حەرپۊکەی ئەگەر ئینسان واچۆ 'دەسکۊت و دەرەنجاموو ئا ٢٥ ساڵەیە چێشا' ئا وەختە دەوروو مدرامانوو رابەر ئاپۆیرە، دەوروو کۊشیایرە، پاڕادایموو نەتەوەی دیموکراتیکی و پرۆسەو سیستموو کۆنفیدڕاڵی دیموکراتیکی رابەر ئاپۆی ئاخێزوو نەتەوەی دیموکراتیکی ئەنجامدریا. بە سەرمەشقایەتی کوردی، بە سەرمەشقایەتی رابەر ئاپۆی، بە سەرمەشقایەتی کوردا، گەریلاکاو کوردی و جمیەروو ئازاڎیی کوردا، ئاخێزوو نەتەوەی دیموکراتیکیشا بە ئەنجام یاونا. گەلاو ۋەرکەوتوو دلێڕاسەیش وستۍ دلۍ هۊرچەرخنایۍ بێهامتای، کاریگەریش سەروو مرۆڤایەتی نیارە. ئانەیچ سەرکۊتەیۍ فرە گۊرەن.

هەڵمەتەو 'ئازاڎیی پۍ رابەر ئاپۆی چارەسەری پۍ پرسوو کوردی' جە ١٠/١٠/ ٢٠٢٣ دەسشپنەکەرد. گەورۍ بییە، وەڵابیۆ و بەردەوامە بۍ. بە سەرمەشقایەتی دۆساو کوردی دەسشپنەکەرد، بە سەرمەشقایەتی شۆڕشگێڵنا ئینتەر ناسیۆناڵیستی. دیموکراسیوازی و سۆسیالیستەکا دەسشپنە کەرد و وەڵۍ کۊتە. ئانە ئاستێوە بەرزوو مدرامانی سەرەمڕەو ئا ٢٥ ساڵەینە. دماو ڕاپیماو ئازاڎیی، دماو ڕاپیمای گۊرەو ١٧و شوباتی جە کۆڵن، شاندێوە میان نەتەوەیی دژوو هەڕەشا سەروو ئیمراڵی لووا پۍ تورکیای. وەڵۍ ئانەیچ چن شاندێوە لووۍ بێنۍ. تورکیانە چنڎین دیڎارێشا ئەنجامدۍ. گرڎوو ئا هەرمانا کە دۆسا، دیموکراتەکا، سۆسیالیستەکا، ئینسانە بە ویژدانەکۍ و ئازاڎیپارێزنەکۍ کەراش، حۊڵەکێشا ئاستێوە بەرزوو کۊشیای ٢٥ ساڵەی بۍ دەوروو مدرامان و هەڵوێسوو رابەر ئاپۆیرە. مەکریۆ کە جیا چانەی هۊرسەنگیۆ. حەرپۊکەی بە وەشەسیای و ڕێزۆ سڵام جە مدرامانوو رابەر ئاپۆی کەروو. مدرامانوو دیموکراسی، یەکسانی و ئازاڎیی کە دەوروو ئا مدرامانەیۆ ٢٥ ساڵێن بەردەواما، بیەن بە میان نەتەوەیی، ڕاپیمای ئازاڎیی جە تورکیا و سەرنیشتوو کوردسانی، ڕاپیماو کۆڵنی جە ئەوروپانە و ئا هەڵمەتۍ کە تائیسە بەردەوامێنۍ، گرڎوو ئانیشا پەوپەڕوو هێزوو ۋێشاوە بەشدارۍ بێنۍ، سڵامشا ۋنە کەروو. گرڎوو ئانیشا رەنجشا کێشتەن چا کۊشیاینە پی بۆنۆ سڵامشا ۋنە کەروو.

کۊشیای ٢٥ ساڵەی گەردوونی بیەن

دەسکۊتوو ئا قۆناغۍ چێش بۍ؟ پێسە واتم، کۊشیای ٢٥ ساڵەی گەردوونی بۍ. پاڕادایموو نەتەوەی دیموکراتیکی سنوورەکۍ کوردسانیش ویەرنێنۍ. بی بە هەرێمی و بی بە گەردونی. واتە بی بە یانەو گلێرگەو ۋەرکەوتوو کوردسانی، گلێرگەو جەهانی، گەلا و مرۆڤایەتی. ئیسە ژمارێوە فرە فەیلەسوفۍ، ئەکادیمیسیانۍ، نویسەرۍ، هونەرمەنڎۍ، سیاسەڎمەدارۍ، ژیۋگەپارێزۍ، فیمینیست واتە گرڎوو بەشە وێڕاگرەکا گلێرگەی، هۊرچەرخیایا کۊشیای دەوروو پاڕادایموو نەتەوەی دیموکراتیکی، پرۆژەو سیستموو کۆنفیدڕاڵی دیموکراتیکی رابەر ئاپۆی جە هامپەشتیێوە گۊرەنە ئینۍ چنی کوردا، کۊشیانە و ۋێشا میاونا بە کۊشیای ئازاڎیی کوردا. ۋێشا میاونا بە رابەرایەتی رابەر ئاپۆی، بەشداری جە ڕاپیماو ئازاڎیینە کەرا، بەشداری جە ڕاپیماو ئازاڎینە چنی رابەر ئاپۆی کەرا. بە نامۍ و نوێنەرایەتی مرۆڤایەتیوە پەی ئازاڎیی هەنگامە منیا. حەرپۊکەی بێگومان فرە گۊرەو ماناڎارە. ئانەیچ بە شێوێوە ۋەرچەم ئاستوو سەرکۊتەی پاڕادایموو نەتەوەی دیموکراتیکی، ئاستوو بەگەردونیبیەو هەڵمەتەو ئازاڎیی نیشانە مڎۆ کە جە ١٠/١٠/٢٠٢٣ ێنە دەسشپنەکەرد. ئەگەر ئا ئینسانۍ کە سەروو ئاستوو دنیێوە کەسۍ ئشناسیێنۍ، فەیلەسوف و رۆشنۋیرا ئارۊ مەیا و ماچا رابەر ئاپۆ رابەروو ئێمەن، ڕاپیماو ئازاڎیی رابەر ئاپۆی ڕاپیماو ئازاڎیی ئێمەن، کۊشیای کوردا کۊشیای ئێمەن، ئانە سەرکۊتەی پاڕادایموو رابەر ئاپۆی نیشانە مڎۆ. ئاستوو هێزوو کۊشیای ٢٥ ساڵەی دەوروو رابەر ئاپۆیرە نیشانە مڎۆ. ئانە سەرکۊتەیۍ گۊرەن. دەسکۊتێوە گۊرەن. حەرپۊکەی ئا قۆناغۍ کە جە ١٠/١٠/٢٠٢٣ ێوە دەسشپنەکەردەن، مەبۆ جیا جە کۊشیای و مدرامانوو ٢٥ ساڵەی هورسەنگنایش پۍ کریۆ. ئانە ئاستێوە تازەن. ئاستوو بە جیهانیبیەی و بە گەردونیبیەی کۊشیاین، ئاستوو خاوەندارییا جە پرۆژەو سیستموو کۆنفیدڕالی نەتەوەی دیموکراتیکی، ئاستوو سەرکۊتەین، ئاستوو وەڵابیەیۆ دلۍ گلێرگەی نیشانە مڎۆ. بێگومان ئانە سەرکۊتەیۍ گۊرەن.

رابەر ئاپۆ بیەن بە ڕابەرێوە جەهانی

چی قۆناغێنە زیاتەر درک پانەی کریا کە گۆشەگیری سەروو رابەر ئاپۆی کەسی نییا، کاریگەری سەروو ژیۋای گرڎ کەسۍ منیۊرە، حەرپۊکەی ئانەش وست ۋەروو چەما کە دروشمەو 'ئازاڎیی رابەر ئاپۆی ئازاڎیی منا' چنڎە راسا. داواکاری ئازاڎیی جەسڎەیی رابەر ئاپۆی بی بە خاوەن ئاست و کاراکتەرێوە جەهانی. گرنگی ئانەی هەم پۍ ئازاڎیی جەسڎەیی رابەر ئاپۆی و هەمیچ جە روو هۊرچەرخنا بیەی بە ڕابەرێوە گەردوونی و جەهانییوە و هەمیچ پۍ ئاینڎەو کوردسانی چێشا؟

ئانەی رابەر ئاپۆش کەرد بە رابەرێوە گەردوونی و جەهانی، پاڕادایموو رابەر ئاپۆیا. رابەر ئاپۆ جە ئەقڵیەتوو ئایدۆلۆجیاو سۆسیالیستینە کریایۊیۍ جددیش وەش کەرد، هۊرچەرخنایێش ئارد ئاراوە. ئا هورچەرخنایە چێش بۍ؟ پەکەکە سەرەتا بە کاریگەری ئا ئەندێشەیە، پا ئایدۆلۆجیاوە مەرزیارە. ئا ئایدۆلۆجیاشە پۍ ۋێش بە بنەما گێرت و پی جۆرە ئەرەمەرزیا. بێگومان چارەسەری پرسوو کوردیچ جە دەوڵەتێوە سۆسیالیستینە وینێوە. جمیەرە سۆسیالیستیەکۍ گرڎشا، چارەنوویسوو نەتەوەو ۋێشا جە دەوڵەتێوە سۆسیالیستینە وینێنۍ. چارەسەروو پرسوو مرۆڤایەتیشا دلۍ سیستمێوە ژیۋای، کۆمەڵایەتینە کە نە جە دەوڵەتی و نە جە دەسەڵاتیوە دوور نەبۍ وینێوە. خاسا ئانە پۍ مرۆڤایەتی چارەسەری حەقەتینش شۊنەو ۋێشەرە ئاورد؟ مارکس، لنین، ئەنگڵس ڕابەرۍ گۊرۍبێنۍ. شارەزایاو سۆسیالیزمینۍ، بە راسیچ پۍ گرڎوو مدرامانەکا، پۍ مرۆڤایەتی بیۍ بە سەرچەمەی گۊرەو ئیسفاڎەی. بە شێوێوە ئەرێنی کاریگەریشا سەروو مدرامانوو گەلا، کۊشیای چینایەتی، کۊشیای جنسی نیارە.  بێگومان سەرمەشقۍ گۊرێنۍ. بەڵام ئا چارەسەریەی ئاڎیشا خوڵقنا نەتاواش ئەقڵیەتوو چینایەتی، عەقڵیەتوو دەوڵەتی دەسەڵاڎداری دلێنە بەرۆ. سۆسیالیزمشا سەروو بنەماو ئەقڵیەتوو دەوڵەتی دەسەڵاڎداری شرۆڤەکەرد. مەتاوا چا عەقڵیەتەیە زیاتەر ترازیا و وەڵۍ گنا. حەرپۊکەی عەقڵیەتوو رابەر ئاپۆی ئاخێزێوە گۊرەش ئەنجامدا. ئا ئاژە چەق بەستەو جمیەرە سۆسیالیستیەکاش چارەسەر کەرد. ریال سۆسیالیزمش ویەرنا. تیۆری، فەلسەفە، ئایدۆلۆجیا سۆسیالیزموو دیموکراتیکی و سیستمە کۆمەڵایەتیەکەش نیارە. هوشیاریێوە سۆسیالیستی دوور جە دەسەڵاتی و دەوڵەتی، هوشیاریێوە چارەسەریی کۆمەڵایەتی کە پەشت قایما بە رێکوستەی سیستموو کۆنفیدڕالی دیموکراتیکی، کۆمۆناڵی دیموکراتیک، هوشیاری ئازاڎیی کۆمەڵایەتی ژەنۍ و هوشیاری ژەناش پێوەرە خوڵقنا. ئانە حۊڵێوە تازە بۍ. ئانە پاڕادایمی تازەن. ۋەروو ئانینە پاڕادایمێوە ئازادیپارێزی راستەقینەیە. هەربۆیە پاڕادایمێکی دیموکراتیکە. پاڕادایمێکی ئیکۆلۆژیکی حەقەتینەن. ژیۋایۍ دوور لە دەسەڵاتداری و دەوڵەت، ژیانێکی کۆمەڵایەتی، سیستمی کۆمەڵایەتی دوور جە دەسەڵاڎداری، کۆیلایەتی ژەنۍ ڕەڎ کەرۊوە، نەتەوەپەرسی ڕڎکەرۊوە، رەگەزپەرسی ڕەڎ کەرۊوە، ئایینپەرسی ڕەڎ کەرۊوە. کۆلۆنیالیزم، ئەرەگیری، گرڎ جۆرە فشار و ستەمۍ، جەنگ و تنوو تیژی ڕەڎ کەرۊوە. ژیۋای ئازاڎیی حەقەتینەو و سیستموو ئازاڎیی دیموکراتیکی پا مەژگۆ، پا ئەقڵیەتۆ متاوۆ رێکوزیۆ و ئەرەمەرزیۆ.

رابەر ئاپۆ فەلسەفە، ئایدۆلۆژیا، چوارچێوەو تیۆریکی، مامەڵەو کرداری، رێبازوو جابەجێکەردەی و ئەرکەکاش دەسنیشان کەرد. سیستمێوە کە پەشتی پا هۆشمەندی و یۊبیەیە ئۆرگانیکیە بەسۆ. ڕا و رێبازو رێکوستەی دەسنیشان کەرۆ. ئانە چێوێوە بێ هامتان. حەرپکەی ڕابەر ئاپۆ چا چوارچێوەنە وەختۍ هۊرسەنگیا، بێگومان رابەرێوە سۆسیالیستی تاریخی، سەڎساڵەو ئاینڎەین. نەک هەر رابەروو کوردان، ئاڎ رابەروو مرۆڤایەتیا، رابەروو گرڎوو ئانیشانە کە بڕواشا بە سۆسیالیزمی. دیموکراسی، ئازاڎیی، یەکسانی و ئازاڎیی ژەنا، ئازاڎیی ژیۋگەی هەن. رابەر ئاپۆ داکۆکی و پارێزنای چانەی کەرۆ. نەک هەر پارێزنایش ۋنەکەرۆ، جە هەمان وەختەنە بە رەنج و حۊڵێوە چێروو رژێموو قڕکەردەی و ئەشکەنجەو ئیمراڵینە پاڕادایموو ئانەی دەسنیشان کەرۆ. حەرپۊکەی رابەر ئاپۆ ڕابەروو چینە چێردەسەکا، رەنجدەرا و کرێکارا، ژەنا، ژیۋگەپارێزنا، هێزە ئیکۆلۆژیەکان.

هەر کە ئەندێشەکۍ رابەر ئاپۆی وەڵۍ باوە و مشناسیا، بە شێوێوە گۊرە خاوەنداری مێنە ئاراوە. ئانا ئارۆ بەردەوام هەڤاڵا نمونەش ماراوە، نەک هەر ژیژک بە دەیان، سەڎان فەیلەسوفۍ، رۆشنۋیرۍ، هونەرمەنڎۍ، سیاسەڎمەدارۍ، سۆسیالیستۍ، ژیۋگەپارێزۍ، فیمینیستۍ هەر کە مشناساش، بە رابەر ئاپۆی ماچا 'بەڵێ'، ماچا 'ۋێش جە ۋێشەنە ئێمە پۍ ئانەی کۊشیەیمۍ. رابەر ئاپۆ پۍ ئا بەهایا کە ئێمە داکۆکیشا چنەکەرمۍ، کۊشیۆ. رابەر ئاپۆ ۋەروو ئانەی جە ئیمراڵینە ۋێڕاگری کەرۆ. خاوەنداری جە ئازاڎیی رابەر ئاپۆی، کۊشیاین پەی ئازاڎیی رابەر ئاپۆی، کۊشیاین پۍ ئازاڎیی جەسڎەیی ئاڎی و جە هەمان وەختەنە کۊشیاین پۍ ئازاڎیی ئێمە'.

رابەر ئاپۆ حەرپۊکەی فاڕیا پۍ رابەرێوە گەردوونی. خاوەنداری چانەیچ ئینا بەرز بیەیۊینە. کاریگەری ئا پاڕادایمەیە جە سەرانسەروو جەهانینە فرە گۊرە بۆ. پاڕادایمەکە تا وەڵا بۊوە و مشناسیۆ، خاوەنداری جە ئەندێشەکاو رابەر ئاپۆی زیاتەر بە جیهانی بۆ، کۊشیای ئازاڎیی، بە بەشداربیەیۍ بەقوەتتەر گەورە بۆ. ۋەروو ئانەی مشۊم ئێمە ئا کۊشیایە بە جۆش و خرۆشۍ گۊرۆ، بە ویستوو بە قەناعەتۆ درێژە پنە بڎەیمۍ.

 ئاستوو دووەمینە بە کۊمەڵایەتی و بە جەماوەری بۊ 

شمە ماچدێ، کە هەڵمەتەو ئازاڎی جە ڕاو ڕاپیمای کۊڵنیوە یاوا ئاستێوە تازە،  ئایا ئا ئاستە چێشا، هەڵمەتەکۍ ئیساتۍ بە دماوە چەنی کریۊ؟

هەڵمەتەو ئازاڎی کە ١٠و تشرینوو یوەمیوە کریۊ، ئاستێوە فرە گرنگوو ٢٥ ساڵەین. پەی قۊناغەکەی ئیساتۍ بەدماوە  دماو ڕاپیمایەکەو کۊڵنی باس جە قۊناغوو دووەمی کریۊ. ئا هەڵمەتۍ بە سەرمەشقایەتیی دۊسان، بە سەرمەشقایەتیی هێزە دۊە میاننەتەوەییەکا ئاستوو میاننەتەوەیینە گەورۍ بۊ و بەرڎەوامە بۊ، چا بابەتەنە ئاندە ئێمە چەمدارییش کەرمێ، پلانسازیێوە فرە گرنگوو کۊشیای هەن، هەرمانە هەنە، پلانسازیی هەرمانۍ هەن. ئا هەرمانۍ بەرڎەوامە بۊ. قۊناغوو دووەمینە بنەڕەتنە قۊناغوو دووەمینە بنەڕەتنە ئا هەڵمەتۍ بە جەماوەرییە بۊوە و پا جۊرە بەرڎەوامە بۊ. کۊمەڵایەتییە بۊوە و مشۊم جەماوەرییە بۊوە. وێش پەی وێش  قۊناغوو وەرڎەمیما دەرفەتی بێهامتا وزۊ وەرڎەس.

پی نزیکانە بۊ بە ٨ ئادار.  بروام هەنە کە ٨وو ئادارینە ژەنی بە  بەقوەتانە بەشداری دلۍ هەڵمەتەکێنە کەرا. ژەنی ئانەشا دی، زاناشا،  فرە لایەنۍ فیمینیستۍ خاوەنداریی جە  ڕابەر ئاپۊی کەراو کۊشیا. مدرامانوو ڕابەر ئاپۊی مدرامانوو ژەنان. کۊشیای ڕابەر ئاپۊینە پەی  ژەنا، کە جە کۊشیای ٥٠ ساڵەنە کەردش، ڕەنج و هەوڵەکێش جە ڕووەو هزری، تیۊریکی، ئایدۊلۊژیک، فەلسەفیکی، پراتیکیوە ئا هەوڵێنێ، کە حیچ ڕابەرێوە سۊسیالیست تارێخەنە نەکەردێنێش. ڕابەر ئاپۊ وەراوەروو ئا سیستمی مرڎاوە. وەراوەروو ئا سیستمی بە باڵادەسیی پیای، سیستموو مۊدێرنیتەی سەرمایەداری، سیستموو هەژمونیکی مرڎاوە. کۊشیاێوە گەورەش کەرد، گرد ڕوێوە ڕاش وەرڎەموو ژەنێنە کەرڎۊ، زانێش کەردێ، ڕۊشنویریێوە گەورەش دلۍ ژەنانە خولقنا. ئاستوو وەڵیکەوتەی، ئاستوو ئازاڎبییەی ژەناو کوردی کاریگەریی سەروو ژەناو هەرێمەکەی و تەماموو جیهانیوە نیارە. دلۍ گلێرگەینە ورچەرخیاێوە گەورەی کۊمەڵایەتییش خوڵقنا، ورچەرخیاێوە دیموکراتیکش کەرد. ئینەیچ بەڕاسی یەکجار گرنگا.

ئینانۍ چا بڕوێنە، کە ژەنی بە درێژایی مانگەو ئاداری، یانۍ ١ ئاداریوە بە شێوەی جەماوەری و گەورە بەشداری چی هەڵمەتێنە کەرا. وەروو ئانەی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی ئازاڎیی ژەنان. پا هۊشیارییوە بەشداربییەی ساز بۊ. دماتەریچ نەورۊز سەرتاسەروو کوردستانینە بە بەشداربییەێوە گەورە و جەماوەریوە هەڵمەتەکۍ کریۊ. سەروو ئاستی نەتەوەییوە سەرتاسەروو کوردستانینە دەبێتە بەشداربییەێوە شکۊمەندانە و جەماوەری جە ڕاپیمای ئازاڎینە و هەڵمەتەو ئازاڎیینە. دمایی ٤ نیسانین. ٤ نیسان بۊنەو ڕۊو ئامایدنیاو ڕابەرایەتیین ڕۊو پەیدابییەی کورڎا و ئینسانیەتین. ئانەیچ بە شێوەی جەماوەری خێرامای کریۊ و مەبارەک کریۊ. دماتەریچ ڕۊو ١ی ئایاری ڕۊو مدرامانوو کرێکارا و ڕەنجدەران. ڕۊو کۊشیاین. ڕابەرایەتی ڕاسیێوە گەردوونییش هەن. ڕابەرایەتی ڕابەرێوە کرێکارا و ڕەنجدەران. بە نوێنەرایەتیی گردوو چەوساوە و بندەساو وێگێری کەرۊ، تێدەکۊشیۊ. تەمەنوو ٥٠ ساڵەو کۊشیایش پانەیە بەخشا. بە پاڕادایموو وێش ئانەیە وزۊ وەرەچەم. سیستموو کۊنفیدڕاڵی دیموکراتیکی هێماو ئانەینە. پەوکای جەماوەریبییەێوە وەرفراوان جە ڕاو قۊناغوو دوومیوە مۍ دی  و چا بابەتەنە داوا جە گەلوو کوردی و سەرجەموو دۊسا بەتایبەتی ژەنا کەروو، کە بە بەقەوەتیوە بەشداری قۊناغوو دووەمینە کەرا. گرد یاگێوەنە بە سەرمەشقایەتیی ژەنا و گەنجا بە سەرمەشقایەتیی کورڎا و دۊسا ئا ڕاپیمای ئازاڎییە زیاتەر بە جیهانی بۊوە، مشۊم پا شێوە بەرڎەوام بۊ. ئی قۊناغە جە گرد ڕویوە بوار پەی ئانەیە ڕەخسنۊ.

قۊناغوو دووەمینە مشۊم ئێمە کۊشیاێوە قەوەتی یاسایی کەرمێ

لایەنێوە تەر ئانەن، کە چی قۊناغوو دووەمینە مشۊم کۊشیاێوە فرە قەوەتی یاسایی کەرمێ. ئیمراڵینە هجوومێوە قڕکەرڎەی هەن، کە تاوانە دژوو ئینسانیەتی. ئیساتۍ چێروو چەمداریی هێزە پیلانگێڵنەکانە، دلۍ سیستمی میاننەتەوەیینە، ئەنجوومەنوو ئەوروپای وەرپەرسا وەراوەروو سیستموو ئیمراڵی. ئەمریکا، بەریتانیا و ئیسرائیل کە سەرڎەسەیی پیلانگێڵنییەکەیشا کەرد، وەرپەرسێنێ. سەرجەموو هێزە پیلانگێڵنەکا وەرپەرسێنێ. دەوڵەتوو تورکی دلۍ ئا سیستمە میاننەتەوەییەو ئیمراڵیینە ڕژێموو قڕکەرڎەی کەرۊ. ئیمراڵیینە جەنگوو پاکتاوکاری کەرۊ. پەوکای تاوانوو جینۊسایدی و قڕکەرڎەی کەرۊ. جەنگوو قڕکەرڎەی ئیمراڵی ئیساتێنە گردوو کوردستانیرە وەڵا بیەنۊ. فاڕیان پەی قڕکەرڎەی و جینۊسایدکەرڎەی کورڎا. ئیساتۍ سیاسەتوو قڕکەرڎەی و جینۊسایدی ١٠٠ ساڵە سەروو کورڎاوە، بەهەسی  ئیمراڵیینە کریۊ و تەماموو کوردستانیچش تەنانۊ. تورکیایچەنە فشارێوە قورسی فاشیستی سەروو گلێرگەیوە هەن.  پۊم ئێمە کۊشیاێوە فرە جیددیی سیاسی، یاسایی و دیپلۊماتیک دژوو ئا تاوانە دژە ئینسانییە کەرمێ. ئانە فرە ڕەوان. مشۊم ئێمە هەرمانێوە چانۍ کەرمێ، کە ئانۍ بە نامۍ ماف و یاسێوە جووڵیاوە، بەڵام بە یاسا مەلا، پەی بەرژەوەندیی سیاسی و ئابوورییشا یاسۍ پاشێلە کەرا، مشۊم ئێمە جە ڕاو فشاریوە ڕای گردینی ساز کەرمێ. پەوکای چی ئاستەنە، مشۊم قۊناغوو دووەموو هەڵمەتەکۍ بە شێوێوە قەوەتتەر کەرمێ.

چارەسەروو پەرسەو کوردی هێز و ئەنجاموو وەڵابییەیۊ پاڕادایموو ڕابەر ئاپۊین،  کە هەڵمەتەو ئازاڎیی ڕابەرایەتی بەرجەستەش کەرەن. مشۊم ئانە زیاتەر بوینیۊ و هەرمانە پەی وەڵاکەرڎەیۊ پاڕادایمی و ئەندێشەکاو ڕابەر ئاپۊی و ڕابەرایەتی گرد یاگێوەنە بەبەقەوەتی کریۊ. مشۊم ئێمە دە ئاندەو هەوڵەکاو ئیساتۍ هەرمانە کەرمۍ و کۊشیەیمێ.

گەل ماچۊ ' ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی، ئازاڎیی ئێمەن'

ئیمراڵیینە مدرامانوو ڕابەر ئاپۊی، بەریچۊ مدرامانوو جمیەروو ئازاڎی، گەل، گەنجێ، ژەنی و دۊساو گەلوو کوردی پۊنەو ٢٦ەمین ساڵەیۊ، ساڵەو ٢٦ەمینینە مشۊم چێش کریۊ؟ چە هەرمانێوە گنۊ سەروو شانەو کەسەکا؟ شێوازوو کۊشیای و سەرمەشقایەتیی قەوەتتەر، کاریگەرتەر و ئەنجامگێرتەر چەنی متاوۊ وزیۊ وەڵێ؟

کۊشیاێوە کە گەلەکەما ٢٥ ساڵێن دەوروو پاڕادایمی و مدرامانوو ڕابەرایەتینە بەرۊش ڕاوە، ئیساتێ فاڕیان پەی کۊشیاێوە میاننەتەوەیی. پەرسەو کوردی بیێنە پەرسێوە هەرێمایەتییە و جیهانییە. ئانە دەرەنجاموو کۊشیای گەلوو کوردی، جمیەروو ئازاڎیی کوردی و دۊساش ئامان ئاراوە. ئانە سەرکەوتەێوە گەورەن، ئەنجامێوە فرەن، ئیتر پاسە کە ئا زانابییەیە دلێ گەلوو کوردی و گلێرگەینە و لایەنەکاو بەروو گەلوو کوردیچنە وزیۊ وەڵێ. ئازاڎیی گەلوو کوردی و ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی بە تەمامەتی پێوە بەسیێنێوە. کۊشیای ٥٠ ساڵەیما پاسنە بێ، وەلێ ئا زانابییەیە یوەم جارا چی ئاستەنە، ئاستوو وەڵێکەوتەینە دەس وزیۊ. ئانە چیوێوە فرە خاسا.  ئیتر گەلوو کوردی ماچۊ، " ئەگەر ڕابەر ئاپۊ ئازاڎ بۊ، من ئازاڎ بوو، ئەگەر ڕابەر ئاپۊ ئازاڎ بۊ، کوردستاننە قەوارێوە ساز کریۊ. کورد مافە سیاسی و دیپلۊماسیەکاش دەس وزۊ". زانابییەی ئادین کە ئیتر دلێ گەلوو کوردینە  قووڵ بییەنۊ، ئینە فرە خاسا. بییەی و ئازاڎیی وێش جە ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊینە موینۊوە و سەروو ئا بنەمێوە کۊشیۊ. مشۊم ئا زانابییەیە ئاندەی تەر قووڵ کریۊوە و چا چوارچوەنە بە داوا و پاگێرتەیرەی گەورەوە ئانە جە ساڵەو ٢٠٢٤ و ساڵای دماتەرینە کەرا.

جگە جە کوردی فرەو لایەنا پێسە واتم، ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی پێسە ئازاڎیی وێشا موینا. ماچا کە پێویسا پەی ڕاگێری جە قڕکەرڎەی ئیکۊلۊژیکی ڕابەر ئاپۊ ئازاڎ کریۊ، بەیدێ با وەر بە ڕەگەزپەرسی و قڕکەرڎەی ژەنا گیریۊ، مشۊم ڕابەر ئاپۊ ئازاڎ کریۊ. پێسە ڕابەرێوە گەردوونی، ورش سەنگنا و پەیش مدیا. پێسە ڕابەروو کۊشیایشا. مشۊم ئێمە قەوەتتەر ئا کۊشیایە درێژە پەنە بدەیمێ. بە هەمان جۊر مشۊم کۊشیای ئیکۊلۊژی، ئازاڎیی ژەنێ و ڕەنجدەرا، گردوو بندەسان بە بەقوەتی بەرڎەوام بۊ. ئانە یاوان قۊناغێوە گرنگ.

ئێمە جە گرد وەختێوە زیاتەر جە ئازاڎیی جەستەیی ڕابەر ئاپۊیۊ نزیکێنمێ، هەرپاسە ئازاڎیی گەلوو کوردی زیاتەر جە گرد وەختێو نزیک بییەنۊ. بەڵام هجوومەکێچ دژوارێنێ. هەرپاسە دژوو پاڕادایموو ڕابەر ئاپۊی هجوومی نەتەوەپەرسی، ئاینی، دماکەوتانە، ڕەگەزپەرسی و فرەلایەنیچ ئینا ئارانە. چی سەرڎەمەنە بڕێ لایەنێ سۊسیالیستییێچ هەنێ، کە دژوو پاڕادایموو ڕابەر ئاپۊی مرداوە. هجوومەکێچشا ئینێ ئارانە. هجوومی هەمەلایەن دژوو پاڕادایموو ڕابەرایەتی و ڕاسیی ڕابەرایەتییچ هەن. لەئارادایە. ئێمە سەرەمڕ ئا هجوومێما تا ئیساتێ پووچەڵێ کەردێنیوە. کۊشیای گەلەکەیما و کۊشیای گەریلای گردوو هەنگامەکاو پیلانگێڵنی و پیلانگێڵنیی میاننەتەوەییش پووچەڵێ کەردێوە و ئیساتێچ پاسنەن.

دلێ وێشەنە ڕژێموو ئەشکەنجەی و قڕ کەرڎەی ئیمراڵییچ پیلانگێڵنیین و بەرڎەوامیی پیلانگێڵنیین. بەڵام ئا پیلانگێڵنییە گرد وەخت بە کۊشیای ئێمە پووچەڵ کریانۊ. سایێ کۊشیای ٥٠ ساڵەیما و کۊشیای بێوچانی ٢٥ساڵەینە، دلێنەبەرڎەی ئازاڎیی جەستەیی ڕابەر ئاپۊی، پاکتاوکەرڎەی جمیەروو ئازاڎیی کوردی و قڕکەرڎەی کوردایچ پووچەڵ کریێنێوە. ئارۊ ڕابەرایەتی کۊشیای وێشنە پاش نیان ٢٦ەمین ساڵەشۊ ڕابەر ئاپۊ بییەن ڕابەرێوە جیهانی. پاڕادایموو ڕابەر ئاپۊی، جیهانیبییەی پاڕادایموو نەتەوەی دیموکراتیکین، خاوەنداریی میاننەتەوەیی فرە لوا وەڵێوە. ئانە سەرکەوتەێوە گەورەن، پێویسا ئێمە ئانەیە بە بڕوا و پاگێرتەیرەی گەورەوە، بە هۊشیاری کۊشیای گەورە وزمێش وەڵێ و میاونمێش سەرکەوتەی. کۊشیای ڕاو سەرکەوتەی کۊشیای، کۊشیای و کۊشیای. ڕاو سەرکەوتەی کۊشیای ڕێکوزیا و و یۊگێرتەن. کۊشیایما تا ڕۊو ئارۊی ئانەش سەلەمنان. هەرپاسە کۊشیایما بۊ بە سەلەمنەروو دماییچ. هەرپاسە من سەرکەوتەی  پەی کۊشیای گەلە کۊشەرەکەیما، دۊسان، شۊڕشگێڵنا، دیموکراسیوازا، سۊسیالیستەکا، ئیکۊلۊژیستەکا، فیمینیستەکا، کرێکارا و ڕەنجدەرا موازوو. ئەنجاموو گردوو کۊشیایەکاما چێروو سێبەرەو پاڕادیگماو ڕابەر ئاپۊینە بەدڵنیاییوە سەرکەوتەین. ئی قۊناغەو کۊشیای ئانەشە بەڕۊشنی بە ئێمە نیشانە دا.