جە ڕازەو جمیەروو ئێمەیچەنە هەر پی ڕەنگەنە، وەختۍ حەقی قەرارشا جە گەلەکۋمێوەنە گەشمەرڎە کەرد، ئانە پیلانگێڵنیێوە گۊرە بۍ، ڕابەرایەتی ئا پیلانگێڵنیەشە کەرد بە ئامیانوو فراوانکەردەی جمیەرەکەیما، جمیەرەکەما چا پیلانگێڵنیێنە بە گۊرەیی ئاما بەرۋ، ئا گەلەکۋمە خزمەتش کەرد، ئا وەختەیچە پاسە گریمانە کەرێنۍ، کە جمیەرەکەما پارچە بیەن، چونکی پەیاموو دەوڵەتی ئانە بۍ، دەوڵەت چا سەردەمەنە واچۍ: ''یان دەس چا جمیەرەیە هۊرگێردۍ، یا گردیتا پێسە حەقی قەراری کوشمۍ.'' ئینە تەرسیش جە دڵوو بڕۍ جە کادرانە وەشکەرد، دەسیچشا جە جمیەرەکەیما کێشتۋ، بڕێشا لووۍ پۍ ئەورووپای و بڕەمۍ، پۊکەی ڕابەرایەتیی پیلانگێڵنییەکەش هۊرگێڵناوە، پوچش کەردۋ، جمەیەرەکەما هۊرنەشێویاوە و هەنگامەی بەقوەتتەرەش نیا.

ئا پیلانگێڵنییەی سەروو ڕابەرایەتیی و و جمیەری و گەلوو کوردی وەڵۍ کۊت، بەقوەت بۍ، پانوپۋڕ و قووڵتەر بێوە، ۋەروو ئانەی مشۊم ئا پیلانگێڵنییە و قووڵاییەکەش بشناسیۋ، کۍ ئی پیلانگێڵنییەشە ۋەڵۍ وست؟ ئا وەختە مشۊم ئینسان سەرتاپاو سیستمەکەی بشناسۋ، وەڵتەر ڕابەرایەتیی دژوو ئا سیستمەیە مردابێوە، کۊشیا بۍ، بڕۍ هەنگامێش نیێبێنۍ، ئەنجامی فرەش دەس وستەبۍ، دەسکۊتۍ گۊرێش بەدەس ئاردێبێنۍ، وەلۍ ئاشکرا بۍ کە ئا چنڎۍ هەنگامێش نیێنۍ و وەڵێکۊتەی گۊرەش بە یاگۍ یاۋنان، بەڵام سیستمەکە بە تەمامی ڕۊشن نەکریانۋ، مەڵامەتوو ڕووەدای گەلەکۋمەکەیچ ئانە بۍ.

ڕەنگە جە ڕەنگ متەیرەو ئا گەلەکۋمەینە بڕۍ مەڵامەتۍ دەور وینا، بڕێشا هەنۍ. یۊ چا مەڵامەتا چەتەگەریی دلۍ ڕێکوستەی بۍ، نیمچەشۋڕشگێڵنیی، ئانەی ئێمە پنەش ماچمۍ خەتەو دلێڕاسەی بیرۋکرات، کادیراو ناوەنڎیی چا دەمەنە ئەرکوو ۋێشا بە یاگۍ نەیاونا، گرڎوو ئی مەڵامەتا هەنۍ، بەڵام مەڵامەتوو پیلانگێڵنییەکەی تەنیا ئینۍ نیەنۍ، ئینۍ پیلانگێڵنییەکەی تەمام کەرا، سەرەتا مشۊم عال جە سیستمی بیاومێنە، پێویسا ئینسان تەمام ۋێش جە کاریگەرییەکاو سیستمی ڕزگار کەرۋ، چونکی تا ئا سەردەمە سۋسیالیزمیی بنیاڎنریا کاریگەر بۍ، سۋسیالیزمی بنیاڎنریا بەشێوەن جە سیستەمی.

ڕەوتوو چەپی چێروو ئا کاریگەرییەینە هەنگامەش نیا، مشۊم جە گرڎوو ڕەهەندەکاوە سیستمی عال فام کەرمۍ و ۋێماش چنە شانمێرە، پۍ ئانەی ئینسان بتاوۋ ڕووبەڕوو پیلانگێڵنییەکەی بۊوە. گەر ئینە گەلەکۋمەو سیستەمین و سیستەمی وەڵۍ وستەن؛ ئا وەختە مشۊم ئینسان عال سیستمەکەی بشناسۋ و دژش مردۊوە. ئینەیچ پۍ ئانەی بتاوۋ ئا مدرامانەی دژوو سیستمی و گەلەکۋمەکەی بەرەو وەڵێش بەرۋ.

ڕابەر ئاپۋ سیستمش جە گرڎوو لاکاوە شی کەردۋ، ئانەش کەرد بە بنەما پۍ ۋێش، ئا سیستمش شی کەردۋ، سیستمش جە گرڎوو ڕەهەندەکاوە ئشناسا، هەر ۋەروو ئانەیچ ئەلتەرناتیڤەکەش بەقوەتتەر کەردوو وەڵێش وست، ئاڎ جە پەیجوریەکاشەنە پۍ سیستمی تازەی و ئا هەنگامۍ کە نریێنۍ، دیش کە بڕۍ کەموکووڵیۍ و غەڵەتۍ هەنۍ. ۋەروو ئا ئەلتەرناتیڤەیە سیستمی بەقوەت وەڵۍ نەکەوتەن و پەکەکەیچ سەرنەکەوتەن، پۊکاتی گەلەکۋمەکە سەرکۊت، هەر پۊکەی سیستمش شی کەردۋ، ئەلتەرناتیڤوو ۋێچش حێقمتەر وەڵۍ وست و هەڵوێسێوە بەقوەتتەرش دژوو گەلەکۋمەکەی و سیستمی نیشانە دا.

ڕابەر ئاپۋ ئەنجامش چا کۋشیای و مدرامانوو وێشە ورگێرت، ئانە کە سەرکەوت، ڕابەر ئاپۋ بێ. کۋشیای سەرۋکایەتیی ئیمراڵیینە دژوو گەلەکۋمەی ئەنجامش گێرت، مردا سەروو قەوەتیی دژوو گەلەکۋمەکەی و سیستمیوە،  لاو وێشۋ گەلەکۋمەش پووچەڵ کەردۋ، ئینۍ گر لکەدریۍ کۋشیای ڕابەرایەتیی بێنێ.

ڕابەرایەتیی دیش، کە ئا پارادیگمایە کە هەن پارادیگماو سیستمین. تا ئا وەخت ئجێش ئا  پارادیگمایە ئەلتەرناتیڤوو سیستمین، دیش کە ئەلتەرناتیڤوو ئا سیستمی نییا؛ بەڵکوم بە پێچەوانەوە خودوو سیستمەکەیا. 

بەرەو چەپی سیستمەکەی تەمام کەرۋ و قەوەتش کەرۋ، بەردەوامیی بە عومری و ژیوای سیستمەکەی مدۋ، پەوکای جە ڕێخەوە وێش چی پارادیگمایە ڕزگار کەرد. پێسە ڕابەرایەتیی وێش جە سیستمەکەی ڕزگار کەرد. پەیوەندیی وێش و سیستمیش گردوو یایەکاوە پڕچنا. پەوکای یاگەدارش گەشە پەنە دا و وستش وەڵێ.

ڕابەر ئاپۋ سیستموو شارستانییەتوو ناوەندییش شیکار کەرد و چا شیکارییەنە دەسش بە ویر و پارادیگمایێوە گەورەی یاونا، گەرەکما بواچوو ئارۋ جیهانەنە حیچ کەس و ڕێکوستەێوە نەیاوێنۍ پا ئاستە و نەبیێنۍ ساعیبوو ئەرەمەنەی و وێشا نەکەردەن بە یاگەداروو ئی سیستمەیە.

ئارۋ جە فیکر و هێزنە ڕابەر ئاپۋ و پەکەکە سەروو ئاستوو جیهانیوە، جە گرد کەسۍ قەوەتتەرۍ و وەڵێکەوتەتەرێنێ، حیچ هێزێوە لایەنوو هزرییوە نمەتاوۋ ڕابەر ئاپۋی و پەکەکەی دەرباز  کەرۋ، مەتاوا.

چونکە گەر ئی تەڤگەرە تەنیا هێزی فیکریی وێش بەکار بارۋ، متاوۋ فرە دەسکەوتۍ دەس وزۋ، ئینە ڕاسیی ئی ڕێکوستەینە. گەر ئێمە ئی سیستمە فیکرییە پراکتیکنە وزمۍ وەڵێ، ئانە هیچ هێزێوە نمەتاوۋ پاڵوو ئی تەڤگەرەینە سەرە بەربارۋ. چندێوە قۋرتۍ مەیا ڕاش با بەیا، ئی تەڤگەرە متاوۋ پی هزر و سیستمەیە دژشا مردۋ، متاوۋ ئەنجامی گەورەیچ دەس وزۋ.

ئینسان خاس جە ڕابەر ئاپۋی ورد بۋوە، گەلەکۋمێوە چانە گەمەو گەلەکۋمەکارەکا ورگێڵنۋوە  و کەرۋش بە چەکێوە دژوو خودوو گەلەکۋمەکەی، وەراوەروو ئا سیستەمەیە ئەلتەرناتیڤێوە قەوەت لایەنی هزری و لایەنی سیستەمینە وەڵۍ وزۋ. پاسە ورش گێڵناوە و پووچەڵش کەردۋ، ئا گەلەکۋمە بی بایسوو پاکبییەیۋ کە پەکەکەنە ڕووەش دا. پینەیە پەکەکەیاوا  ڕاسیینە و شناسنامەی ڕەسەوو وێش، ئینەیچ پا ئامانجە پەکەکە قەوەت و بۋ و  گنۋ وەڵێ. ڕابەرێتیی داواو ئینەیە کەرۋ، ئینە گرنگا.

 سەرچەمە: کتێبوو 'ڕاسیینەو سەرۋکایەتیی'