ئامەڎ شاھۊ ئەنڎامو ئەنجومەنو پژاکی بەشڎاریش جە بەرنامەو "لاپەڕە"ی جە ڕادۋێنو گەلیەنە کەرڎو ھۊرسەنگنایش پۍ ئاخێزو ٦ مانگەو ئێرانی و ۋەرکۊتوو کورڎسانی و ھجومە دڕنڎەییەکاو دۊڵەتو ئێرانی کەرڎ، کە تا ئېسەیچ ۋەردەوامێنۍ. حەرپاسە سەرنج وزۊنە سەرو زەھر وارڎکەرڎەو خۊنکارا جە ئێران و ۋەرکۊتوو کورڎسانی و کرڎەوۍ و تەعداکەرڎەی جە زینڎانەکاو ڕژێمیەن ۋەران ۋەر بەزېنڎانېا.

ئامەڎ شاھۊ ۋاتش: پێسە رێکوستەیما ۋەڵۍ ئانەی ئی قۊناغە دەسپنەکەرۊ، ھەستما بە تەرسەکاش کەرڎەبۍ. پۍ چارەکەرڎەو پەرسە کۊمەڵایەتیەکا ئێرانی پڕۊژەو پێشنیارێما وستێبێنۍ ۋەڵۍ. ھامۋەخت کەمپەینێۋەما بەنامۍ" نا پۍ جە داردای، بەڵۍ پۍ دیموکراسی" ئەرەیاۋنا. ئاخێزۍ کە ئېسە ئامان ئاراۋە. جە بنەماو ۋێشنە، خۊتان کەرڎەی بۍ چا کەمپەینەیە.

- بەمەبەسو مرکنایرەو ئاخێزو "ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی" دۊڵەتو ئێرانی گەرەکشا بەگێرتەینە ۋەرو زەبرو زەنگی و تنو تېژی پەلامارەو شۊڕشگێڵا دلۍ ئاخێزی بڎۊ. شمە چنی چەم چا ھجوما مکەرڎۍ، یان ۋەنایۊتا چێشا پۍ ھجومەکاو ڕژێمی جە ۋەران ۋەرو ئاخێزو"ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی"نە؟

*تنو تېژی تایبەڎمەنڎی دۊڵەت- نەتەۋەین. ڕژێمو ئەرەگېرو ئێرانیچ، سېستمۍ دۊڵەت- نەتەۋەن. ڕژێمو ئێرانی بەبەکارئارڎەو تنوتېژی، گێرتەی، ئەڕفانای، کۊشتەی، بۍ ھەرمانی، تېرۊرو چنڎین ڕۍ تەرۍ، پەلامارەو گلێرگەی مڎۊنە. جە لایۍ تەرۊ گرنگی بە جەنگۍ تایبەڎ سەرو بنەماو سېاو کەرڎەی، چەپەوانەکەرڎەی و دزی و درۋۍ سېاسەتۍ بەرۊنە ڕاۋە کە گرڎ کارەکتەرۍ دۊڵەتېنۍ. دۊڵەت بەبۍ ئا کارەکتەرا مەتاۋۊنە سەرو گلێرگەیرە دەسەڵات و ۋێش فەرزکەرۊنە و ڕاۋەبەر کەرۊ. ڕژێمو ئێرانی ساڵەو ١٩٧٩ یۊ کە دەسەڵاتش گێرتەنەنە دەس، پا کارەکتەراۋە نېازش بیەن سەروەری ۋێش سەرو گلێرگەیرە سەپنۊنە. ئانە تایبەتمەنڎیۍ ئەساسی ئا ڕژێمەینە. جە ۋەختێنە گلێرگەیچ ۋەردەوام بەرپەرچو دۊڵەتېش دانۊ. دۊڵەت پەنەوازیش بە گلێرگەی ھەن، گلێرگە پەنەوازیش بە دۊڵەتی نېا. بە مەڵامەتو ئا فۊرمولەیۊ ڕژێموو ئەرەگېرو ئێرانی گەرەکشا بە زۊر دەسەڵاتو ۋێش سەرو گلێرگەیرە سەپنۊ. پۍ سەپناو دەسەڵاتو ۋێش جە سەرەتاو دەسپنەکەرڎەو ئاخێزو گەلو ئێرانیۊ،

پۍ ڕا گومکەرڎەو ئاخێزەکەی، بەتایبەت ئانۍ کە ۋەرھەنگامېشا پۍ ئی ئاخێزیە کەرڎەن، بەکارئارڎەو تنو تېژی بەبنەما گېریاو  کەشێۋە فرە تەرسناکشا پۍ گەلی خولقنا. ڕژێمو ئێرانی بە جە داردای و کۊكوشی جە ۋەرکۊتو کورڎسانیەنە دەسش پنەکەرڎ و بە کرڎەوۍ نا دیارۍ نېازش بۍ چەکەرەو سەرھۊردای بەگرڎی بنەنە بارۊ. بەڵام  دیسان گەل ئانەش قبوڵ نەکەرڎو مزانۊ چا یاگێنە دۊڵەتش چنەن، چاگە گەنڎەڵی، قەیران، بۍ چارەیی ھەن. دیموکراسی پاشێل کریۊو ئازاڎیی حېچ بېێۋەش نیا. ئانەیچ گرڎ جە دژوو ئازاڎیی وازاو گەلۍ پێکمۍ. ئانە سروشتو گلێرگەکان کە ئاڎیشا پارێزنۊ و ئاڎیشا سەرو پایاۋە مازۊۋە. ئا ئاخێزەی ئېسە جە ئێرانو ۋەرکۊتوو کورڎسانیەنە ملۊڕاۋە، جە ڕێخۊ ڕژێمو ئێرانېش لەرزنان، ۋەرو ئانەین کە بە شێۋێۋە وەحشېانە پەلامارە مڎۊنەو ڕژێمش تۊقنان. گەل چا ڕاسیا دۊڵەتی ئاگاڎارا. ئێمە متاومۍ جە نمونەو ھۊرچنیاو سەرۊک کۊماریەنە بۋینمۍ. ۋەرو ئانەی گەل مزانۊ کە ھۊرچنېای جە ڕژێمو ئەرەگېرو ئێرانیەنە تەنېا دیموکراسیۍ فۊڕمالېتەن، گەلۍ نەلۍ سەرو سنوقەکا دەنگدای و بایکۊتشا کەرڎ. گەل ئا ڕژێمەیە قەبوڵ مەکەراو ڕەڎش مڎاۋە. ئانەیچ بە مەعناو ئانەینە کە گلێرگەنە تاڵانی، بۍ ھەرمانی، کوشتەی، دزی، درۋۍ. ئەڕفای، جە داردای و کوشتەو ژەنا و جۋانا، خولقنۊ پۍ ئانەی ۋێش بازۊۋە، چونکی ئارۊ ڕژێم بەزۊر گەرەکشا ۋێش سەپنۊ. بەڵام ئێمە موینمۍ کە گەل ئانەی قبوڵ مەکەرۊنە و ئاخێزوو"ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی" جە دژو سیاسەتەکاو ئاڎیشا ۋەڵۍ کۊت. ژەنۍ جە دژو زوڵمی و زۆرڎاری سەرشا ھۊردا. تا ئارۊیچ گەل جە دژوو ئا زوڵمو ستەمەیە ۋێش سەپنۊو داواو مافە ڕەواکاو ۋێش کەرۊنە. ئانەی کە ناڕاسو بەدفەصالا ڕژێم ۋێشا.

- ئەگەر دۊڵەتو ئێرانی پاگېری سەرو ڕێبازو تنو تېژی کەرۊ، ئەی دژوو ئاخێزو "ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی" بە چ ڕاو ڕێبازۍ متاۋۊ ئا سیاسەتیە پوچەڵ کەرۊۋە؟

* ئی ئاخێزە بە واتەیۊ دروشمەو"ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی" واتاو مەعناش ۋێشەنە بارکەرڎەن. ئی یەرە کەلېمە مەعنێۋە فەلسەفی و ۋەڵېنگەیش ھەن و خۊتان دلێنێۋە پەڕ بە مەعناو قوڵێنۍ.

ئی کەلېمۍ پێسە ڕۊشنایۍ بیێنۍ بە ڕانېشاندەرو گلێرگەی و ڕانېشاندەرو ئی ئاخێزیە. ژەنۍ ۋەڵێۋەبیەی پۍ ئی ئاخێزیە مکەرا و ئانەیچ ۋێش جە ۋێشەنە ھورگیرو پەیامێۋەن. ئینەیچ دلێنەو ۋڵاتېنە ڕاسیۍ زیاڎ کەرۊ، ئاڎیچ ئا ڕاسیەنە کە ئی ئاخێزە جە دژو کارەکتەرو دۊڵەتېا.

ئی ئاخێزە جە دژوو ئا دروانە کە بەزۊر گەرەکشانە کەراشا بە ڕاسیۍ کۊمەڵایەتی، جە دژو سیاسەت و زۊرەملۍ و ۋۍ سەپنای سەرھۊردایشا ئەنجامدان. ڕژێمو ئەرەگېرو ئێرانی مەردەیۍ ھێواش ھێواش سەرو تاکەکارە فەرزکەرۊنە. ئا مەردەیە جە سېستمو پەروەردەینە سېستەماتېزە کریان. گەرەکشانە پا شکڵە تاکێۋە بۍ ئېراڎەو بۍ ھومێڎو بۍ سېاسەت کە جە بیەو ۋێش بێزار بۊ، بنیاڎ بنیا. ئی دروشمۍ جە دژو ئایشا مرڎێنۍ. ئی ڕژێمە کە گەرەکشا جە ڕاو بێھێزکەرڎەو ژەناو چەپەوانە نېشانڎاو ڕاسیەکا بیەو ژەنا، گەرەکشا ۋێش سەرو گلێرگەیرە سەپنۊنە. بە ۋەرھەنگامەو ژەنا شۊڕشگێڵی، سېاسەتەکێش پوچۍ کریێنۍ.

ئا گەلەی کە بۍ ئېراڎەکریان، نەتەۋێۋە کە بۍ ئیراڎەکریان، ئارۊ کە ئانەی موینا کە جارۍ تەر گەرەکشانە بانە بە خۊتان ئېڕاڎەو ۋێشا. جە دژوو ئا ڕژێمیە مرڎێنۍ. جە سنورو ئێرانیەنە، ژیوایش جە مرۊڤەکا تێکو مەکان دان. دلێشەنە ئارامی نەمەنەن، ئەمنیەت و ئازاڎیی و پارێزنای بیەیش نېا. ئېنسانش جە مافە بنەڕەتېەکاو ۋێشنە بەتاڵ کەرڎەنۊ. ئا دروشمە تەمامو ئا سېاسەتا پوچ کەرۊۋە. بنەماو دۊڵەتی، سیاسەتۍ پیا سالارین، پی ئاخێزیە کە بەرپاکریان و نوێنەرایەتی ڕاسینەو گلێرگەی مکەرۊ، کارەکتەرەکۍ ۋێش جە گرڎ لایێۋە پەلامارەو ئی ئاخێزیە مڎانە. دۊڵەت دژوو ئازاڎیی و دیموکراسېن. دۊڵەت کۊیلایەتی ۋەشکەرۊ. ئېنەیچ جە ئاژەو ژەناو جۋانانە بە ڕۊشنی ھەستش پنە کریۊ. جە پێکئاماو گەلانە، پێسە "کورڎی و بەلوچی" و ئازاڎیی جە ئاژەو ئایشانە وینمۍ. ئاڎیچ زیھنېەتێۋەن کە تاکەکێش پنە گۊشکریێنۍ. پی دروشمەیە ئاخێزێۋە زیھنی تاکەکەسیش پنە گۊشکریان. پی دروشمەیە ئاخێزۍ زیھنی پێکئامان کە ئاڎېشا گرڎی چێرەو چۋەر مکەرۊ. جە ئاخێزێۋە ویژدانی و ئەخلاقی گلێرگەی پێکئامان. ئېنەیچ یاگۍ تەرسێنە پۍ ڕژێمی و بە ویستو ئاڎیی نیا. چی چن مانگەنە متاومۍ ۋاچمۍ کە فاڕیێۋە ۋەڵېنگەیی جە ئێران و ھەرێمەکەنە ڕوۋەشادان. چونکی ئاخێزەکە بە ۋەرھەنگامەو ژەنا کورڎی و گەلو کورڎی دەسش پنە کەرڎەن. جە ئێران و ۋڵاتا بەریەنە بە زۋانی کورڎی دروشمەو"ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی" ۋچیۊۋە. ۋەرھەنگامەو ئی ئاخێزیە گەلوکورڎیا. ئېنەیچ دیمکراسی بیەو ئازاڎیی وازی گەلو کورڎی نېشانە مڎۊ. گەلو کورڎی ۋەڵێۋەبیەی ئاخێزو ۋەرکۊتوو ناۋەنڎی کەرۊنە، نە تەنیا چانە ۋەرھەنگامی ئاخێزو جەھانی و مرۊڤایەتی کەرۊنەو ڕابەر ئاپۊ ۋەڵتەر ئەشناسیاش پۍ ئانەی کەرڎەبۍ. گەلوکورڎی ئېتر نەتەۋەو دیموکراتېک و سېستمو کۊنفېدراڵېزمی ھەنگام بەھەنگام بنیاڎ منېۊ.

بە تایبەت چێرو ۋەرھەنگامەو ژەنانە ئانە بنیاڎ منریۊ. جە سېستمو نەتەۋەی دیموکراتېکېنە دەورو ژەنۍ بنەڕەتی و ئەساسیا. پێسە ڕەگەزو دوۋەمی حسابش پۍ مەکریۊ. نەتەۋەی دیموکراتېک جۋانا، گەلۍ و ئانۍ کە گرڎ ۋەختۍ جبەرۊ مەنێنۍ جیا، بەبنەما گێرۊنە و پایشاۋە ئاخێز ۋەڵۍ گنۊ. ئێمە قەناعەتما چانەن کە حەرچی ملۊ ئانە گەرمی ئاخێزی بە ۋەرھەنگامەو ھزری ڕابەر ئاپۊی، گەلو کورڎی و ژەنی و جۋانا ۋەرفراوانتەرو سنورەکا دەسەڵاڎ داریەتی دۊڵەتی تەسکتەر مکەرۊ.

- دۊڵەتو ئێرانی پێچی پەلامارەو ژەناو جۋانا مڎۊنەو ھجوم کەرۊنە سەرشا؟

*دۊڵەت ۋێش جە بنەمانە ھامشێۋەو شێرپەنجەین کە بیەن بە بەڵاو سەرئێشە پۍ مرۊڤایەتی.

چکۊنە حزورش بۊ، چاگەنە نەۋەشی و سەرچەمەو کێشە کۊمەڵایەتیەکان و نەۋەشی ۋەڵاو کەرۊۋە. دۊڵەت ۋێش جە ۋێشەنە جۊرێن جە مەرڎەی. بەڵام ژەنی، ژیۋایشا گەرەکا. دۊڵەت ۋەختۍ گنۊنە دلۍ جمگەو مرۊڤەکا، مرۊڤەکا پۍ مەرڎەی کێشۊنە. ئېنەیچ جە زیاڎ بیەو ڕێژەو ۋۍ کوشتەیۊ مرۊڤەکانە ۋێش بەر وستەن، جە ڕێژەو بۍ ھەرمانینە کە بە ئاگایۊ فەرزکریۊ دەسنېشان مکریۊ. دۊڵەت دزو گلێرگەیا، مرۊڤەکا بۍ ناسنامە کەرۊ. جە یاگۍ زۋانی ئەڎایینە زۋانۍ تەر سەپنۊ. جە دژو ئا کەسا کە ۋەران ۋەرش مرڎاۋە،  ئا بەشەو گلێرگەی کە ڕژێمی قبوڵ مەکەرا سەرۊکایەتی ناڕەزاییەکا مکەرا، ڕژێم ئانېشا تەنگەتاو کەرۊنە. ئېنە تەنېا مژارێۋە نېا کە پەیۋەس بۊ پی ڕوۋاو دمایۊ کە ماۋەو ٦ مانگان دەسش پنەکەرڎەن. چا ۋەختۊن کە ڕژێم دەسەڵاتش گێرتەن دەس، ئانەش کەرڎەن بە ئامانجو ۋێش.

١٢ ساڵۍ چێۋەڵتەر جە ۋەنەنگێۋەنە جە مەنتېقەو شێناوۍ و پېرانشاریەنە، ڕوۋەدایۍ ڕوۋەشدا کە ئارۊ ئا ڕوۋەدایۍ واوەی کریاۋە. ئانەیچ ۋەردەوامی ھەمان سیاسەتیا. ٢٩ خۊنکارۍ چانە سۊتۍ کە دوۋێشا گېانشا جە دەسدا. گەلو کورڎی بە مەڵامەتو ئا ڕوۋەدایاوە، ڕوۋەو ڕاسی ئا ڕژێمەیە مشناسۊۋەو مۋینۊ. ئا ھجومۍ کە جە ئېسەنە جە ھەرێمەکا تەرو سەرو گەلا تەریرە پێکمۍ پۍ گەلو کورڎی چێۋێۋی غەریب نېا. چونکی کورڎسان ڕۊژانە بیەن بە یاگۍ تاقیکەرڎەیۊ ئا ھجوماو ڕژێمی و جابەجۍ کەرڎەیشا. کناچۍ خۊنکارۍ "درود زەن"ی جە سەرنېشتوو ئێرانی ۋەرەن ڕوو سیاسەتۍ پا جۊرەیە بیێنۍ، سۆچنێشاو زەھر وارڎ کریۍ. بەڵام سەرنج کێشا کە چی قۊناغەنە بە شێۋێۋی سیستماتېک ئا ھجومۍ بێنۍ کە پێکئامۍ. ئا جۊرە سیاسەتە ۋەڵتەریچ ڕوۋەشادان. ئانۍ کە دوژمنایەتی ڕژێمېشا کەرڎەن. ئانێنۍ کە ڕژێم بەشێۋێۋی زنجېرەیی یۊ شۊنەو یۊیرە کوشتێنێش. سەڎان کەسۍ، سەڎان سەرکردۍ کورڎی

کوشیێنۍ . جېاوازی ۋەرچەم چی ئاخێزەنە چێش بۍ؟ جە گولانەتەرین عومرۊ گێرەش جە مەکتەبی سەرەتای حەتا زانسگەکۍ بەشڎارۍ بێنۍ چی ئاخێزەنە کە جە لایەن و کناچاو کوڕاۋە پێکئاما. بە لابەرڎەو سەرپۊشەکاشاو دڕیەو ۋێنەو خامنەیی دلۍ کتێبەکا ۋەناینە و بەرزکەرڎەیۊ ۋێنەو پۊستەرۍ جیاوازۍ سەرو نامۍ ئاخێزی و ۋاتەیۊ دروشمەکا جە دژو ڕژێمی، بەشڎاربېەی ۋێنېشاندەرا جە جاڎەو کۊڵانەکانە پاسەش کەرڎ کە مەکتەبەکۍ و زانستگەکۍ بانە بە یاگۍ ۋەردەوام بیەو شۊڕشی. ئانۍ بێنۍ کە ڕژێمشا ھۊرتەکنا. ئا چێۋەی کە حېچ کەس نەتاۋۍ ئەنجامش بڎۊنە مەکتەبەکۍ و زانستگەکۍ ئەنجامشادا. ئانەیچ توڕەیېۍ فرە گۊرەش دڵ و دۊڵەتی و ڕژێمو ئەرەگېرو ئێرانیەنە ۋەشکەرڎ.

چی ئاخێزەنە جە زارۊڵێۋە ٧ ساڵان حەتا ٧٠ ساڵان بەشڎاریشا چنە کەرڎ، ڕژێم ۋەران ۋەرو ئانەینە چێشش کەرڎ؟ ڕژێم ناۋەنڎەکۍ ۋەنایش کەرڎێنە ئامانج کە بیێبێنۍ بە یاگۍ سەرھۊرداو ئی ئاخێزیە دەسش بەزەھرواردکەرڎەیۍ زنجېرەیی کەرڎ ئانە چێۋۍ ھاکەزایی نیا، ئانە بەپلانە جە لایەنو ڕژێمېۊ پەرەش پنە دریۊ. ڕژێم گەرەکشا حەقە جە خۊنکارا بسانۊۋە. بەتایبەت ئا ھجومۍ کەکریانە سەرو ژەنا گرڎ بە ئاگایی خودو ڕژێمو ئێرانین. ئی ئاخێزە فاڕیایۍ جدیش جە گلێرگەنە بنیاڎ نیا. ژەنی بە ۋەرفراوانی بەرکۊتۍ ئېنەیچ بەتەمامی چەپەوانەو ھزرو ئایدیۊلۊژیاو ڕژێمو ویلایەتو فەقیھەین. ئا ھجومۍ ڕژێمو ئێرانی پۍ سەرو ژەنا حېچ جیاوازیێشا چنی ھجومەکاو داعشی نېا. گەرەکشانە کەشێۋە فەراھەم کەرا کە ژەنا و کناچا جە ۋەنای دور وزاۋە تا نەلا شۊنەو زانستیرەو ھوشیارۍ نەباوە. مەکتەبەکۍ جە شۊڕشەنە ئەشناسیێۋە تازەشا پنە بەخشیا. ۋەڵتەر مەکتەبەکۍ یاگۍ بەکۊیلە کەرڎەیو ئاسېمېلابیەی بێنۍ. یاگۍ ۋەشکەرڎەو ژەناو پېایا دۊڵەتی بێنۍ. بەڵام ئارۊ بېێنۍ بە یاگۍ بنیاڎنیاو کەسایەتی شۊڕشگێڵی. پی شکڵە مەکتەبەکۍ بیێنۍ بە ناۋەنڎو ئاخێزی، پۊکەی ڕژێمو ئێرانی پا شێۋە ۋەحشیانە پەلامارەو مەکتەبەکاو خۊنکارەکا مڎۊنە. بکەرو سەرەکی ئا ڕەفتارا ڕژێما، ڕژێم مەتاۋۊ بە تاوانبار نېشانداو کەسانێنە چێرو نامۍ دژە شۆڕشېنە ۋێش بشارۊۋە. ڕژێم گەرەکشا گەلی ھورخەڵەتنۊو سیاسەتەکاو ۋێش جابەجۍ کەرۊنە. ڕژێمو ئەرەگېرو ئێرانی گر چێۋۍ چێرو کۊنترۊڵ و ۋێشەنە مازۊۋە. ئەگەر ئارۊ ئېنتەرنێت فلتەر کەرۊنە، ئەگەر بەسېج و سوپا دلۍ ۋێشانە تەمام باڵا دەسۍ کەرۊنە، پێچی ڕژێم مەتاۋۊ ۋەرپەرس و ئا ڕوۋەدایا ئاشکرا کەرۊنە؟ مومکېن نیا کە نەتاۋۊ ئانەی کەرۊ، بێگومان ڕژێم بەرژەۋەندیش چانەینە ھەن. ژەنی و جۋانۍ و خۊنکارۍ پۍ ئانەی ئا ڕوۋەدایا ئاشکرا کەرانۍ ، پەنەوازەن فشار وزانە سەرو ڕژێمی و سیاسەتەکاش و بە بە تېنکەرڎەو ئاخێزو "ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی" سیاسەتەکاو ڕژێمی پوچەڵ کەراۋە.    

- دۊڵەتو ئێرانی ڕۊژەڤ ۋەش کەرۊنە، بە تایبەت جە ۋەختێنە کە ڕوۋەو ٨ و ئاداری و نەورۊزی ملمۍ. خۊنکارۍ چنی متاۋا ئا ڕوۋا ۋیەرناو ڕۊژەڤو ئەساسی گلێرگەی و ئاخێزی سەپنانۍ.

*پەنەوازەن گەل وشیار بۊ. بەتایبەت جەمو ژەناو خۊنکارا نەبا بە مەڵامەتو پەشتېۋانی جە سېاسەتو بەعزۍ لایەنۍ پېاسالاری و کوشتەو دەسەڵاتی. چونکی فرەو لایەنا ھەنۍ پا عەقڵیەتۊ گەرەکشانە سېاسەت بکەرا. ئا ھێزۍ چەمچنۊکێنۍ ئېنۍ شۊنەو دەسەڵاتیۊ. پەنەوازەن گەل مژارو ڕۊوو ۋێش بەبنەما گێرۊنە و ڕا نەرانۍ کە ڕۊژەڤو ئەساسېشا ڕێۋەتەرەرە بریۊ. ڕۊژەڤو ئەساسی، ئاخێزو"ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی"ن. ئانەیچ تەنیا ڕۊژەڤو خۊنکارا نېا. حېچ جېاوازیۍ چانەینە نېا کە چ گەلێنی یان چ نەتەۋێنی، ئەشۊ گەلۍ تەریچ پۍ ۋێشا بە ئەساس ورشگێرانۍ. ئانە ماۋەو ٥٠ ساڵان ئاخێزۍ چێرو ئا دروشمێنە درێژەش ھەن ئاڎیچ ئا مدرامانەنە کە جە کەشەکاو کورڎسانیەنەو جە زینڎانو ئېمڕاڵینە یاۋان لوتکە. ڕۊژەڤو گەلی دیارا گەرەکشانە مافە بنەڕەتېەکاو ۋێشا دەس وزانۍ. زەنجېرەو کۊېلایەتی پڕچنانەو دمایی بە ڕژێمو تارېکی بارانۍ. ئا دروشمۍ کە بەرز کریێنۍ جە چوۋار چێۋەنە بایەخدارۍ و پېرۊزێنۍ. ئا دروشمۍ سەرسەعبو ئاخێزی ڕۊشنتەر مکەراوە.دلۍ ئا نا ڕۊشنیەینە کە ڕژێم نېازش ھەن ۋەشش کەرۊ. ۋێتا چا دوبەرەی و پارچە پارچە بیەیە پارێزندۍ کە ڕژێم چن ساڵێن گەرەکشا ۋەشش کەرۆ. خۊنکارۍ و پێکئاما جېاوازەکۍ گلێرگەی پەنەوازا ھێزو پارێزناو جەوھەری ۋێشا بنیاڎ بنیا. مەبۊ چەمەڕاو دۊڵەتی با ئاڎیشا پارێزنۊ. دۊڵەت ۋێش جە ۋێشەنە سەرچەمەو کێشەو نا ئەمنی و نا ئارامېن. گەل ئەشۊ ۋێش پارێزنای جە ۋێش کەرۊنە. پەنەوازەن گەل سېستمو پەروەرڎەو کۊمەڵایەتی ۋێش ۋەڵۍ وزۊنە. تا ئېسە گرڎ چێۋۍ سەرو مەغزو تاتە سالاری بنیاڎ نریابۍ. بەڵام ئانە ژەنېنە کە دیموکراسی و ئازاڎیی و ژیۋای خوڵقنۊنە. "ڕابەر ئاپۊ، ئی سەدەیە پێسە سەدەو ژەنا مشناسۊ" ئا ڕوۋەدایۍ کە ۋەڵۍ گنا ئانەی پەشت ڕاس مکەراۋە کە ئی ئاخێزە مەبۊ بۍ خۊتان کەرڎەی بۋینېۊ. فەلسەفێۋەو پاڕادایمۍ ئېنا پەشتەو ئا دروشمێۋە. سەرو بنەماو ئا فکرو فەلسەفەیە مدرامانی بەجۊش و بەتېنتەر کەرڎۍ دمایی بە ئەرەگېری باردۍ. پەنەوازەن گرڎو خۊنکارا جە پۊلە سەرەتاییەکاۋە حەتا زانستگەکۍ جە دژو سېستمو پەرۋەرڎەیی و دەزگا جاسوسیەکا و ئاسایشی و گرڎو دەزگاکا ڕژێمی کۊشیانە کە گەرەکشانە جیلی تازە بۍ ئەرزش و بۍ ئەھمیەت کەرانۍ. بە مېاکنېزمێۋە ھامبەش کۊشیانەو ۋێشا بنیاڎ بنیا. ۋەران ۋەرو گرڎ ھێزێنە کە نیازش ھەن کۊیلایەتی سەپنۊنە، پەنەوازەن ئازاڎیی ۋێشا بەمسۊگەری پارێزنا.

-جە زینڎانەکایچەنە ھجومی جیاوازو تەعداکەرڎەی سەرو ژەنا زیاڎش کەرڎەن، شمە ئا ڕەفتارا چنی ھورسەنگندۍ؟

*ئا ڕژێمە، ڕژێمۍ ژەن کوشا و دژو مرۊڤایەتېن، بە پاشێلکەرڎەو مافو مرۊڤی عومرو دەسەڵاڎ داری ۋێش درێژ کەرۊۋە. حېچ کەسۍ جە ئێرانەنە ئەمنیەتو گېانی و مادیش نېا. کەس مەتاۋۊ ۋێش جە سیاسەتو دۊڵەتی پارێزنۊ، چەمەڕایۍ چانەیچ جە ڕژێمی مەکریۊ. بەڵام کەس تەسلېمو ئا سیاسەتەو ڕژێمی مەبۊنە. یۊ چا مەیڎانا کە ڕژێم سیاسەتو ۋێش چنە ڕاۋەبەر کەرۊنە زینڎانا. زینڎان یاگێۋەن پۍ ماڕاو ئېراڎەی و تەسلېم بیەو پەرۋەرڎەکەرڎەو مرۊڤەکا. بە سەرکۊتەو جمیەرو ئاپۊیی جە ۋەرکۊتوو کورڎسانی و ئێرانیەنە، زېنڎان چەپەوانە بیەنۊ بیەن بە یاگۍ ئەرەکۊشای و مدرامانی جە دژوو دۊڵەتی و ئایدۊلۊژیاو دۊڵەتی. بەتایبەتی کەسۍ پێسە "فەرزاڎ کەمانگەری و شېرین عەلەم ھولی" بە ئېراڎێۋە پۊڵاینۊ تەسلېمۍ مەبا. ئایدۊلۊژیاو ڕژێمی گورزێۋی جەرگبڕش ۋنەکۊت ئانەیچ سەرەتاو بناغەو مدرامانی و ئەرەکۊشایش دلۍ ئا ناۋەنڎەینە گەش کەرڎۊ. جە ئێرانەنە تەرسناکتەرین یاگۍ زینڎانا. حەرکەس ملۊ زینڎان فاتېحەش پۍ مۋنېۊ. پێسە ئانەی کەئېتر ئی ئېنسانە مەگێڵۊۋە، ئەگەریچ گێڵۊۋە بە ساقی مەگێڵۊۋە، ئا ئېنسانە توشو نەۋەشی دەرونی یان شێت بۊنەو جە گلێرگەی بڕیۊرە. جە ماۋەو ئی ٦ مانگەو ئاخێزو "ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی"نە خەڵکۍ فرە گېریێنۍ، فرەیچشا ۋەرەن ڕوو تەعدێو ئەشکەنجێۋە ۋەحشیانەی بیێنێۋە. چێرو نامۍ ئېسلامی سیاسینە پێکئامان، ئا ڕژێمە ڕژێمۍ منافېقا. ۋێش جە ۋێشەنە جە ئېسلامی کلتورینە ڕەوایەتی ئا ڕەفتارا بیەیش نېا. فرەو کوڕو کناچا بە مەڵامەتو ئا ڕەفتاراوە ۋێشا کوشتەن. ئنە بۍ ئەخلاقی ئەنجام مڎریۊ دەرونو ئېنسانی ھورش مەگێرۆ. ۋەختۍ جە زینڎانەنە ئازاڎۍ با ۋێشا کوشاوە. دۊڵەت جە زینڎانەکاشنە بە ئەنواع شێۋە سیاسەتو ۋێش بەرۊنە ڕاۋە پێسە دڎان نیای پۊرە بەزۊر، فاڕایۊ فرەو درێژ مەوڎا، ھجومکەرڎەی سەرو خانەواڎەو زېنڎانیاو..... چنڎینی تەر، کە ئېنەیچ ئاستو ۋەحشیبیەو ڕژێمی بەر وزۊنە. ئېنەیچ گرڎ جە ۋەران ۋەرو ئانەی گەلی چەم تەرسن کەرا و بە جە داردای و تەعدا کەرڎەی گەرەکشانە تەرسی و ۋەحشېەت ۋەڵاو کەراۋە. بەڵام ئېتر گەل دەسبەرڎارو ئازاڎیی مەبۊو ئا سیاسەتە دڕنڎانەو ڕژێمیچش بۍ ئەرزش کەرڎەن. پۊکەی پەنەوازەن ڕژێم دمایی بە سیاسەتو جە داردای بارۊنە و ئا کەسێچە کە ئا قەرارشا سەرەرە سەپېان ئازاڎ کریانە، پی ھەنگامۍ ئېنسان متاۋۊ ۋاچۊ ئاخێز یاۋان بە ئامانج.

-کەمپەین و کۊدار- پەژاکی "نا پۍ جە داردای بەڵۍ پۍ دیموکراسی" تا چن متاۋۊ جواب و داواکاریەکاو گلێرگەی بڎۊۋە؟

*ئێمە پێسە ڕێکوستەو ۋێما ۋەڵۍ ئانەی ئی قۊناغە دەسپنە کەرۊ، ھەستما بە قوڵایی مەترسیەکەی کەرڎەبۍ. پۍ ئەرەچارەو پەرسە کۊمەڵایەتیەکاو ئێرانی ئی پڕۊژەو پێشنیارێما ۋەڵۍ وستێبێنۍ. ھامۋەخت کەمپەینێۋەما بەنامۍ" نا پۍ جەداردای بەڵۍ پۍ دیموکراسی" ئەرەیاۋنا. ئاخێزۍ کە ئېسە ئامان ئاراوە، جە بنەماو ۋێشەنە، خۊتانکەرڎەی بۍ چا کەمپەینەیە. گەل دیموکراسېش گەرەکا پۍ ئانەی ۋێش ڕاۋەبەری جە ۋێش کەرۊنەو قەرار سەرو چارە نۋیسو ۋێش بڎۊ. گرڎو بەشەکاو گلێرگەی گەرەکشانە ڕاۋەبەری ناۋەنڎی دمایش پنە بۍ. ئێمە گەرەکمانە گەلۍ و نەتەۋەکۍ ئێرانی دڎانشا بنریۊ پۊرە. گەلو کورڎی جە ئێرانەنە خۊتان شوناسێۋەن، پێسە کەمە نەتەۋەیۍ مۋینېۊ. نەتەۋێۋەن کە گرڎ ۋەختۍ ھۊڵ مرانۍ بە زۊرو زۊردای بچەوسناشۊ بێدەنگش کەرا. ئانەی ئېنسانی شاگەشکە مکەرۊ ئانەن کە کە گەلۍ ئێرانی گرڎ پێۋەرە پا دروشمۍ گەرەکشانە دیموکراسی بیەو ۋێشا نېشانە بڎا. ئېنە بەشێۋێۋی سروشتی بەمەعناو ئانەی مۍ کە ماچۊ؛" نا پۍ جە داردای جە ۋەران ۋەر بە زیھنېەتو ٧ ھەزاران ساڵەی، نا پۍ ۋشکنای عەقایدە ئەنگېزاسېۊنی، نا پۍ شۊرتەیۊ ۋیرو ڕای ئازاڎیی، نا پۍ ڕەگەزگەرایی کۊمەڵایەتی"، ئېنۍ گرڎ ۋیەرڎێنۍ. ۋەڵتەر سەرو خوڕیەیۋەنەو پاسکیلی و لوای ژەنا پۍ ساحەکا ۋەرزشی ھەرمانکەرڎەو نەکەرڎەو ژەنا گفتوگۊکریۍ، بەڵام پی ئاخێزیە بەرکۊت کە دیموکراسی فرە چا چێۋا فراوانتەرا. ئی ئاخێزە ئێرانی دیموکراتېزە کەرۊنە. دیموکراسی جوابو گرڎو کێشەکاو ئێرانین. دمایی بە زوڵمو ستەمی مارۊنە. ئینەیچ بە ماناو دمایی پنەئاماو جە دارداین. حەج کەس مەتاۋۊ جبەرۊ سیاسەت کەرۊ پا شکڵەی ۋێش گەرەکشا دیموکراسی سەپنۊنە. ۋەر جە ۋەرکۊتۊ ھورمۍ. ئازاڎیی و دیموکراسی جارۍ تەر چاۋە ھورمۍ. ڕابەر ئاپۊ پێسە ۋەرەتاوی، ۋەرکۊتوو ناۋەنڎیش بە ئاخێز ڕۊشن کەرڎۊ.  ٨ ی ئادارو نەورۊز پەنەوازەن بە گەرمو گوڕی پیرۊزۍ کریا. ٨ و ئاداری و نەورۊز ئەشۊ بانە بە ئامیان و ژیۋویۊ گەلاو، جۋاناو ژەنا بە گرڎی.

 

ھ.ش