ئاکەپە واوەی جە ١١ شارە بوومەلەرزەدریاوەنەکانە دەسش بە شڕەوەری کەرڎەنۊ

دەسەڵاتوو ئاکەپە – مەهەپەی بوومەلەرزەکەو ئەردیش و وانیش پەی وێش کەرڎەن بە هەلە، بە وەشکەرڎەی بینایەکا جە ڕاو 'تۊکی - TOKÎ '-یەوە دەسش بە شڕەوەریی کەرڎەن، ئێسەیچ هەمان سیناریۊو شڕەوەرییش جە ١١ شارا تەرینە، کە بوومەلەرزەی دێنۍ وەنە دووەبارە کەرۊوە.

سەرۊکی گرڎینوو ئاکەپەی سیناریۊو شڕەوەرییەکاش، کە وان و ئەردیشنە سەروو جەنازەکاوە دەسش پەنە کەرد، ئیسەیچنە ئاماڎەکاری پەی دووەبارەکەرڎەیۊ هەمان سیناریۊو شڕەوەری مەرەشی و ١٠ شارای تەری کەرۊ.

لە ٢٣ی تشرینوو یەکەموو ٢٠١١ بوومەلەرزێوە بە گوڕوو ٧.٢ پلا بە پیمەوەروو ڕێختەر دەوروو ئەردیشی  و وانیش شۊکناوە، بی سەبەبوو مەرڎەی ٦٠٤ کەسا. حەرپاسە جە بوومەلەرزە ٥.٦ پلەکەینە ٤٠ کەسۍ گیانشا جەدەس دا. هەزاران کەسۍ بریندارۍ بیۍ و بینۍ و کارگۍ خەڵکی وڕیۍ کاولۍ بیۍ. دەسەڵاتوو ئاکەپەی وان و ئەردیشش بە مەنتێقەی کارەساتبار ئشناسۍ و پا بۊنەیچۊ حیچ هامکاریێوە پەی وەنەقۊمیایا بوومەلەرزەکەی نەلا. ئاکەپە هجوومش کەرد سەروو ئا خەڵکی، کە ناڕەزایەتیشا بەر وست و وێنیشاندایشا کەرد و دەسەڵاتشا ئیدانە کەرد، دماو ئانەی کە بەروو دلۍ وەڵاتیچۊ هامکاری یاوا، وەلێم دەسش گێرت ملوو گرڎوو هامکارییەکاو وانی و ئەردیشیرە. دەوڵەت وان و ئەردیشنە هامکاریی خەڵکیش نەکەرد و خەڵکیچ چێروو وای و وارانی و وەروێنە پەی چنڎ ڕووۍ دلۍ یانە کاولبییەکانە مەنێوە. دماتەر خەڵکی وەنەقۊمیاو ئەردیشی ئامەد، جزیر، موش، بتلیس و ئیدر بیۍ مێمانوو قەوم و کەسوکارەکەیشا. بوومەلەرزەوەنەدریایەکاو ئەردیشی دماتەر بە پاو تەواناو وێشا گێڵێوە سەروو ماڵوحاڵوو وێشا.

چەمش بڕییەبۍ زەڕوو خەڵکی

ئەردۊغان و حیزبەکەش، کە مەنتێقەکەشا بە یاگۍ کارەساتبارە ئەشناسێبۍ ، چەمشا بڕییەبۍ زەڕوو کیسەو قوربانییاو زەرەروەنەکەوتاو و بوومەلەرزەوەنەدریایەکا. دماو دووۍ ساڵا جە بوومەلەرزەکەو وانی/ ئەردیش لاو فەرمانگەى گەشەپەنەدای یاناوە (تۊکی – TOKÎ) دەس کریا بە کەرڎەیۊ بینایەکا. ئینجا بیناکۍ بە شێوەو پشکداری سەروو بوومەلەرزەدریاوەنەکاوە دابەشۍ کریۍ. دەسەڵاتوو ئاکەپەی بینێکێش بە ٨٠ هەزار لیرۍ تورکێی (تەلە)یۍ ورەتۍ بە زەرەروەنەکەوتەکا، کە بۊنەو بوومەلەرزەکەیۊ گرڎ چێوشا جەدەس دابۍ و حیچشا پەی نەمەنەبێوە. خەڵک، کە بۊنەو بوومەلەرزەکەیۊ سەروماڵوو وێشا دەسشانە شییەبۍ، ئی جار دەوڵەت دەسش وست دلۍ کیسەیشاوە و کەردێش چێروو قەرزۍ فرەو بانقەکاوە. هەزاران کەسۍ بینایەکاو تۊکی-ینە ئەرەنیشتۍ بیۍ، دماتەر وەروو ئانەی نەتاواشا قەرزەکاشا بداوە، دلۍ بینایەکانە بەرۍ کریۍ و بینێکێشا ورەتۍ بە خەڵکی تەری.

مەرەش-یچنە بە هەمان سیناریۊ هەرمانە کەرا

ئا دەسەڵاتە، کە بوومەلەرزەکەو ئەردیشی و وانیش پەی وێش کەرد بە پرۊژەو شڕەوەری، گەرەکشا هەمان سیناریۊ جە مەرەش و ١٠ شارای تەرینە دووەبارە کەرۊوە، کە بۊنەو بوومەلەرزەکەیۊ ماڵ و حاڵشا کاول بییەن. ئاکەپە ئا دەسەڵاتەنە، خەڵکش چێروو سەقف و پایەو یانەکانە جیا ئاست، هەوڵێش دۍ ڕاگێری جە یارڎەیدای و هامکاریکەرڎەی بە وەنەقۊمیایەکا گێرۊ، ئەردۊغان و تیمەکەش خەڵکشا سەرەمەرگ و سەرداوسۊڵەنە جیا ئاست، چنڎ ڕوۍ دماتەر لووۍ مەنتێقەو بوومەلەرزەکەی. ئەردۊغان جە ڕۊو ٢موو بوومەلەرزەکەیە واتش، بینێ"باڵایانە"کۍ جە ڕاو تۊکی-یەوە وەشۍ کریا. سەرۊکی گرڎینوو ئاکەپەی پانەیە مزانیی شڕەوەرییش بە ئاکەپەی و لایەنگێراو وێش دا، سیناریۊو شڕەوەرییەکەو وانی و ئەردیشیش وستۊ ویرشا و ئیسەوە ئاماڎەکارییش پەی کەرا، کە مەرەش و ١٠ شارای تەرینە دەس بە پڕۊژە شڕەوەرییەکاشا کەرا.

 بە پاو ئی سیناریۊیە، بینێ"باڵایانێ" تازۍ جە لاو تۊکی-یوە پەی ئا کەسا وەشۍ کریا، کە یانەکێشا وێران بیێنۍ. بینێکۍ بە زەڕوو خەڵکی وەشۍ کریا و بە نرخێوە گرانە بە خەڵکی ورەشییاوە. بوومەلەرزەدریێوەنەکۍ ملاوە دلۍ یانەکاشا، وەلێم دماتەر با بە قەرزارۍ دۊڵەتی و بانقەکا. بوومەلەرزەدریێوەنەکۍ، کە نەتاواشا قەرزەکاشا بداوە، دلۍ یانەکاشانە بەرۍ کریا و دەس گێریۊ ملوو یانەکاشارە و یانەکۍ بە خەڵکی تەری ورەشیا.

س.ز