کۆنگرەو گەلی: ئامانجما، ئازادی ڕابەر ئاپۆیا

دیوانو هامسەرۆکایەتی کۆنگرەو گەلی، جە ٢٦ ەمین ساڵوەگەڕشەنە، پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی ٩ و تشرینو یووەمیش بەتنی شەرمەزار کەرد و دەسنیشانش کەرد کە ساڵەی تازێنە پیلانگێڵنیی و گۆشەگیری ماڕمێنە.

دیوانو هامسەرۆکایەتی کۆنگرەو گەلی دەربارەو ساڵیاڎو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی ٩ و تشرینو یووەمی ئەرەیاۋنێوەش وەلا کەردۆ و ئەرەیاۋناش دژو پیلانگێڵنیی جە ٢٧ ەمین ساڵەو ئەرەکۊشاینە پېسە گەلی و تەڤگەری چنی دۆسەکاما هەرمانە مکەرمۍ پەی ئازادی ڕابەرو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی.

ئەرەیاۋناکەی پی جۆرەنە:

"جە ٢٦ ەمین ساڵیادو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی ٩ و تشرینو یووەمینە، گرڎو هێزە پیلانگێڵنەکا شەرمەزار مکەرمۍ. پیلانگێڵنا نیزشا بۍ جە کەسایەتی ڕابەر ئاپۆینە ئایندەو گەلوو کوردی و هیواو ئازادی دلێنەبەرا. بەڵام پەکەکە و گەلی وڵاتپارێزما جە دەورو ڕابەر ئاپۆینە کوۍ بیێوە و ئا پلانێشا دلێنەبەردە.

جە کەسایەتی هەڤاڵا خالید ئۆراڵی و سەلامەت مەنتەشی و ئاینور ئارتانۍ و محەمەد گولینە کە بە درووشمەو "نمەتاودۍ ڕۊما تاریک بکەردۍ" دژ بە پیلانەو پیلانگێڵنا بیۍ بە ئەڵقێوە جە ئێری دەورو ڕابەر ئاپۆیرە و ڕابەر ئاپۆشا پارېزنا، گرڎو گەشمەرڎەکاما بە وەشەسیای و ڕێز و حورمەتۆ یاڎ مارمېوە و دڵسۆزی ۋێما پەی ئامانجەکاشا واوەی مکەرمېوە.

ئا هێزەی جە جەنگو جەهانی یووەمینە جوگرافیاو کورڎەسانیش بەشکەرڎ، گەلوو ئێمەش جە ڕێککۊتەو لۆزانینە ۋەروچەما نەگێرت و ڕادەسو سیاسەتەکا پاکتاوکەردەی و نکۆڵی دۆڵەتو قڕکەرو تورکی بی و هەڵای بەردەواما چی پەشتگیریە، زیهنیەتو ناوەندو سیستەمو مۆدێرنیتەی سەرمایەدارییا.

گەلوو کوردی کە جە لایەنو مۆدێرنیتەی سەرمایەدارییوە بەشکریا، جە ڕاو ئەرەکۊشای داستانئامێزو ڕابەر ئاپۆیۆ بە شناسنامەو "کوردی ئازادی" ۋێش خوڵقنان و وەڵێکۊتەی گۆرەش جە چوار پارچەو کورڎەسانی و جبەرو وڵاتینە بەدەسئاورد.

ئاکاتەی گەلوو کوردی بە سیاسەتی هامبەشوو دۆڵەتو تورکی و مۆدێرنیتەی سەرمایەداری ۋەردەمو دلێنەشییەینە بۍ، ڕابەر ئاپۆ ئی گەلەشە ڕزگارکەرد و یاۋناش بە شۆنێوە کە بی بە هیواو گەلا و چێردەسا، ۋەرو ئانەی پلانە هەرێمیەکێش دلېنەبەردۍ، پۊکەی بی بە مەرامو هێزەکاو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری.

پېسە هەنگامەی سەرەتاو پلانەو سەرکوتکەردەی داواو ئازادی گەلا هەرێمەکەی، تا بە پلانەو پرۆژەو ۋەرکۊتوو مېیامینی گۆرەی واوەی هەرێمەکەی دیزاین بکەراوە، پیلانگێڵنییی مېیاننەتەوەییشا دژوو ڕابەر ئاپۆی ئەنجامدا.

ئا زیهنیەتەی پیلانگێڵنیی ٩ و تشرینو یووەمیش متەرەو و جابەجێشکەردە، وە ئا زیهنیەتەی جەڕاو پەیماننامەو لۆزانیوە سیاسەتو قڕکەردەیش سەرو گەلوو کوردیرە سەپنا، هەمان زیهنیەت و ناوەندی ستراتیجین.

ئی پرۆسە کە بە پیلانگێڵنی دژو ڕابەر ئاپۆی دەسش پنەکەرڎ ، چنی پڕۆژەو ۋەرکۊتوو مېیامینی گۆرەی، وەهاری عەرەبی، چنی ئا کاولکاریەی جە ڕاو بەڵاکا پېسە داعشی و ڤێرژنە سەلەفیەکا تەریۆ سەرو گەلوو هەرێمەکەیرە سەپیا، چنی ئا جەنگەی کە تورکیا جە گرڎ مېڎانێنە دژو گەلوو کوردی ڕاوەبەرش مکەرۆ، چنی جەنگوو ئیسرائیل-فەلەستین-ئێران-حیزبوڵای، جە چوارچێوەو جەنگی جەهانی یەرەمینە وەڵا مەبۆوە.

ڕابەر ئاپۆ جە پارێزنامەکەشەنە واتش "پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی چەمۍ منش ڕووەو مۆدێرنیتەی سەرمایەدارینە کەردێوە، تاوام حەقەتینو مۆدێرنیتەی قووڵتەر بوینو". ئینە پاسشەکەرڎ کە ڕابەر ئاپۆ شۆنەو پارادایمێوە ئەڵتەرناتیڤیرە گێڵۆ. جە ئاکامو قووڵبیەیۆیۍ قەوەتینە، پارادایمو مۆدێرنیتەی دیموکراتیکی (سیستەمو نەتەوەی دیموکراتیکی و کۆنفیدراڵیزمو دیموکراتیک)یش خوڵقنا، پینەیچ جوابو پیلانگێڵنا و پلانەکاشا داشۆ.

ڕابەر ئاپۆ واتش، پارێزنامەکێم چکۆبا، منیچ ئینانی چا. پارادایمەکەش کە پەشتی بینۆ بە گلېرگەو ئیکۆلۆژیکی و دیموکراتیکی و ئازادیپارێزنی ژەنۍ، جە ڕاو شۆڕشو ۋەرنیشتیۆ کۆت بوارو جابەجێکەردەیۆ. کە ئی شۆڕشەیچە بە تەمامو گەلوو پێکئامایەکاو باوەڕیە جیایاکاوە کە چنەشەنە بەشدارۍ بێنۍ ب، جە تەماموو دنیێنە دەنگش داوە. ڕابەر ئاپۆ کە پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی سەرشەرە سەپییا، پارادایمو ئازادییەکەیش جە تەمامو دنیێنە وەڵابیۆ.

وەڵابیەیۆ فیکرو ڕابەر ئاپۆی ڕاسەوخۆ عیلاقەش بە سیستەمو گۆشەگیری ڕەهاو ئیمراڵییوە هەن. سیستەمو ئیمراڵی کە بە پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی وەش بیەن، نیشانێوە ئاشکراو سیاسەتە هامبەشەکا دۆڵەتو تورکی و هێزەکا مۆدێرنیتەین دژو گەلوو کوردی.

پېسە چنی تورکیانە بیەو گەلوو کوردی نکۆڵیش ۋنە مکریۆ و مافەکێش پاشێلۍ مکریا، ڕابەر ئاپۆیچ جە ئیمراڵینە جە گرڎ جۆرە ماف و یاسێوە بێبەشا. یاسای نەتەوەیی و مېیاننەتەوەیی جە دوورگەو ئیمراڵینە جابەجێ نمەکریۆ، بەتەمامی جیامەنە پەی سیاسەتی ئارەزوومەندانەی فاشیزمو ئاکەپە-مەهەپەی.

 قەرارەکەو دادگاو مافو مرۆڤو ئەوروپای، کە چنەشەنە ئامابۍ دادگاییکەردەی ڕابەر ئاپۆی یاسایی نییا و پەنەوازا واوەی دادگایی بکریۆوە، قەراری تایبەت بە "مافو هیوا"یچ جە لایەنو دۆڵەتو تورکیوە جابەجێ نمەکریۆ. سەرەڕاو ئینەیچ، کۆمیتەو وەزیرا کۆنسەو ئەوروپای جە دە ساڵی ۋییەردەنە هیچ ڕاوجایێش سەرو دۆڵەتو تورکیرە نەسەپنا و بەمەڵامەتوو ئی نەرمی‌ ئەرەمانایۆ سیستەمێوە دوور جە یاسای جە ئیمراڵینە ئەرەمەرزیا.

دوورگەو ئیمراڵینە ۋەرو ئانەی یاسا نییا و دیدارە یاساییەکۍ بنەیانەی و پارێزنەرا ئەنجام نمەڎریۆ، ٤٣ مانگێن زانیاری دەربارەو ڕابەر ئاپۆی و یەرۍ هەڤاڵا تەریش نییا.

پۊکەی هەڵمەتەو ئازادی جە لایەنو دۆسا ڕابەر ئاپۆیۆ جە ساڵەی ۋییەردێوە جە گرڎو دنیێنە بە درووشمەو "ئازادی پەی عەبدوڵا ئۆجالانی، چارەسەری سیاسی پەی پەرسو کورد"ی دەسش پنە کەرڎ. ئی هەڵمەتۍ ساڵێوەش ۋییەرنا و وەڵێکۆتەی عالش شۆنەو ۋێشەرە ئاورد.  

کۆمیتەو وەزیرا کۆنسەو ئەوروپای ئینە ١٠ ساڵێن قەرارێوە دادگاو مافەکا مرۆڤو ئەوروپایش جابەجێ نەکەردەن، جە گلێرۆبیەو مانگەو ئەیلوولی ۋییەردەینە، ساڵێوە دەرفەتشا دا بە دەسەڵاتی فاشیستو ئاکەپە_مەهەپەی. ئەشیۍ ئی قەرارەو دادگای دەموودەس جابەجێ کریابیۍ.

ساڵەو ٢٦ەمینو پیلانگێڵنی ٩و تشرینی دمایش مۍ و ملمێنە ساڵەو ٢٧ەمینو ئەرەکۊشایۆ. بەهەمان شێوە هەڵمەتەو "ئازادی پەی عەبدوڵڵا ئۆجالانی، چارەسەری سیاسی پەی پەرسو کوردی" ملۊنە ساڵەی دووەمو ۋێشۆ.

چی قۆناغێنە کە جوگرافیاو ۋەرکۆتوو مېیامینی فاڕیۆ پەی ئەڵقێوە جە ئێری، قۆناغێوەنە کە جەنگ و چارەسەری پێوەرە وەڵێگنا. بەمەڵامەت و وڕایرە و شکسی جددی ئابووری جە ئاکامو بەردەوامی جەنگی سەرتاسەرییوە، دەسەڵاتو فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەیچ ئینا قۆناغەو وڕایرەی سیاسینە.

پۊکەی ساڵەو ٢٧و ئەرەکۊشای دژو پیلانگێڵنیی ٩و تشرینو یووەمی مەبۆ بە ساڵێوە ئەرەکۊشای پەی ماڕای گۆشەگیریی ئیمراڵی و دەسپنەکەردەو قۆناغەو ئازادیی ڕابەر ئاپۆی. پېسە گەلی و تەڤگەری چنی گرڎو پێکئامایەکا تەڤگەری ئازادی و دۆساما پەی ئازادی ڕابەر ئاپۆی کوۍ بیمۍ. گرڎو کۆششەکا سەرو ئی بناغەیە ئەنجام مڎریا.

بنیاڎنیا "پارادایمو ئازادی"ی ڕابەر ئاپۆی، واتە ئەرەمەرزناو سیستەمو ۋێڕێکوستەی جە بوارو کۆمەڵایەتینە، شەرتێوە ئەساسیەنە پەی سەرکۆتەی هەڵمەتەو ئازادی. پۊکەی ئا کۊششەی سەرو بناغەو بنیاڎنیای کۆمەڵایەتی بەپاو پیمەرەکا نەتەوەی دیموکراتیکی مکریا، چی قۆناغێنە کۆششی ستراتیجی بنەڕەتیین. پێوەرە ئەنجامدای کۆشش و بنیاڎنیای و هەڵمەتەو ئازادی، کرێڵو چارەسەرین.

سەرو ئی بناغەیە پەی ئانەی ئەرەکۊسای دژو پیلانگێڵنیی مېیاننەتەوەیی جە ساڵەو ٢٧ ەمینینە، بۆ بە ساڵەو شکسو فاشیزمو ئاکەپە_مەهەپەی و خیانەتو بارزانی، بە ئامانجو ئانەی ئێ ساڵ بۆ بە ساڵەو ئازادی، هیواو سەرکۊتەی پەی گەلەکەیما و دۆساما موازمۍ".