'مشۊم پەی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی و ئازاڎی بە گردی کۊشیایما بەگوڕتەر کەرمێوە'

سیامەند موعینی هامسەرۊکوو پژاکی واتش: " ڕابەر ئاپۊ چی سەرڎەمەنە کرێڵوو چارەسەروو کۊمەڵۍ قەیرانان، پەوکای گرنگیی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی پێسە ئازاڎیی گەلێوە و تەنانەت ئازاڎی، پێویسا پێناسە کریۊ و پەی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی و ئازاڎی بە گردی کۊشیایما بەگوڕتەر کەرمێ

جە ورسەنگاێوەنە کە پەی ئاژانسەکەیماش کیانان، سیامەند موعینی هامسەرۊکوو پارتوو ژیوای ئازاڎوو کوردستان (پژاک)ی، باسوو دەوروو ڕابەروو گەلووی کوردی عەبدوڵڵا ئۊجالانی  جە وەڵێئامایەکا و فاڕیایەکاو سەبەبەکاو پەشتەو پیلانگێڵنیی میاننەتەوەییش کەرڎەن و ئاماژەش پانەیە کەرڎەن، سەرباروو پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی و بەدیلگێرتەیش، ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵڵا ئۊجالان وەراوەر پا پیلانا مرڎاوە و هەرگیز ڕاش نەدێنە پیلانگێڵنۍ و مۊدێرنیتەی سەرمایەداری پلانە و بەرنامەکاشا سەر وزا و ڕ کەرڎەنۊ: " ئانەیچ ئاماژەن بە ئیرادێوە پۊڵایینی و ڕۊحێوە شۊڕشگێڕی کە پەی ئازاڎیی گردوو ژیوایشش تەرخان کەرڎەن. هیچ وەربەسێوە نەتاوانش وەڵی بە ئیرادەو وەڵێوەبەرڎەی دۊزوو گەلوو کوردی و کۊشیایش پەی ئازاڎی گێرۊ و تەنانەت وەراوەروو گردوو وەربەسەکانە شێلگیرانەتەر بە ئەرەمتەیوە پلان و بەرنامە جیای تاوانش دۊزەکەی بەرەو وەڵۍ بەرۊ".

هامسەرۊکوو پەژاکی وستەنیچش ڕووە، " جە بەرڎەوامی و پاگێرتەیرەی سیاسەتوو نکۊڵی و ئینکاری لاو دەستەڵاتوازا و هێژمۊنوو جیهانینە، قۊرتەکۍ بەرڎەوامۍ با و ئاسایش و ئەمنیەت نە تەنیا چی مەنتێقەنە بەڵکوم گردوو دنیێنەئارامی بە وێشۊ مەوینۊ. نە تەنیا ئاسایش و ئەمنیەت ئارامی بە وێشۊ مەوینۊ، بەڵکوم ژیوگە و سروشت، کەوتێنۍ وەروو تەوژموو بێکەرامەتی و بێویژدانیی بەشەری و سیستموو سەرەتانی دنیاو سەرمایەداری، ئا قۊرتێنۍ ڕوانە وینمێشا و شایەتۍ وێرانی و تەخریباتی دەستکردوو سیستموو چەمچنۊکیی سەرمایەداری بیمۍ. ڕابەر ئاپۊ چی سەرڎەمەنە  کڕێڵوو چارەسەروو کۊمەڵێوە قەیران و نەهامەتییان، پەوکای گرنگیی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی پێسە ئازاڎیی گەلێوە و تەنانەت ئازاڎی، پێویسا پێناسە  کریۊ و پەی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی و ئازاڎی بە گردی کۊشیایما بەگوڕتەر کەرمێوە". 

تەماموو ورسەنگنای سیامەند موعینی هامسەرۊکوو پژاکی پێسنەن:  

"پەی یاواینەی جە دەوروو ڕابەر ئاپۊی جە فاڕیایەکاو مەنتێقەکەینە و ئەرەمتەیوە سیستمێوە تازەی. جە سەدەو ویسو یەکەمینە پێویسا بە ویناێوە خەسارشناسیوە ڕووەدایەکاو سەدەو نۊزدەی و ویسی، شیۍ کەرمێوە و دەوروو ڕابەرایەتیی شۊڕشوو کوردی وەراوەروو سیاسەتی جیهانی و گلوباڵیوە چا سەرڎەمنە بە چەمێوە ڕەخنەگێرانەوە شرۊڤە کەرمۍ. شۊڕش و سەرەورڎایەکاو کوردستانی بە گردی کارڎایۊ بێنۍ وەراوەروو دەسوستەیەنەکانە، یان پەیڕەوکەرڎەی کۊپیێوە سستوو سیاسەتوو بەری و جیهانی بێنی و تاوانش هێژموونی فکریی وێش ملوو ڕەوتوو سەرەورڎایەکاو فەزای سیاسیی کوردستانیرە سەپنۊ. پێسە نموونەی دیای ئۊمەتی ئیسلامی کوردستاننە و بلۊکی سوسیالیستی و کۊمۊنیزموو جیهانیینە، کە هیچیشا هیچ چارەسەرێوەشا پەی قەیرانەکا و دۊزی ئازاڎیوازوو گەلوو کوردی نەبیەن پەنە و تەنانەت بە شێوازێوە ئۊبژێکتیڤ ئیسفادەش جەنە ورنەگێریان، پێسە سەرڎەموو تێکشیەی ئیمپڕاتۊریەتوو عوسمانی و دماییەکاو حکومەتوو قاجاری و دماتەریچ. ڕابەر ئاپۊ بە تێئۊریزەکەرڎەی پاڕادایموو ئازاڎیی تاو اشپەرسەو ئازاڎیی کوردستانی و پەرسەو گەلە چەوسیاواو سەرڎەمی مەنتێقەکەنە لکی بدۊوە  بە کۊشیایی سەرڎەمیوە. پاڕادایموو ئازاڎی سەرڎەموو گلوبالیزمینە بە نەخشەڕاو ئازاڎی، پێسە لەمپەرێوە وینیا لاو مۊدەرنیتەی سەرمایەداریوە، پەوکای کۊمپلۊو دژ بە ڕابەر ئاپۊی جە چوارچوەو بەندکەرڎەی و سەرووڕیوەناستەی ئی ڕابەرەو کوردیوە کەوت ئاجێنداو هێژمۊنوو جیهانیوە. پەوکای متاومۍ بواچمۍ بە گردی و بە مانێوە چارەسەروو پەرسەو کوردی و گەلە ئازاڎیوازاو مەنتێقەکەی چی سەرڎەمەنە بە کۊشیای و ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊیۊ لکی دریانۊ.

مزانمۍ دماو جەنگی یوەموو جیهانی و پەشتەو قەراروو سایکس-پیکۊی و بەرکەوتەی پەیمانەو لۊزانیوە، ئیتر سیاسەتوو کۊلۊنیالیزمی ئەورووپی هیچ یاگۍ و شۊنێوە سیاسیی میاندەوڵەتییەش پەی کۊمەڵێوە نەتەوا بەتایبەت پەی گەلوو کورد ناستۊ، تەنانەت گەلوو کوردیچ هیچ ئامادەیێوەش پەی دژەکرڎەوەو ئی قەرارا و بەتایبەت پەی پەیمانەو لۊزانی نەبۍ و تەنانەت ئا سەرڎەمە هیچ وەڵینێوەش پەی زەمینەو سازکەرڎەی دەوڵەتێوەیچش پەی وێش دلۍ پلانۍ و بەرنامەینە نەبۍ. هێژموونگەرایی جیهانی سەروو ئەساسوو بەرژەوەندیی وێشا و ئەرەمەرزنای سیستمێوە کۊپیکریای سەقەتی پێسە دەوڵەت-نەتەوەیشا سەروو کوردستانی و وەرکەوتوو دلێڕاسەیرە سەپنا و گەلوو کوردیچ ئا ئامادەییەشە جە چوارچوەو سیاسەتی میاندەوڵەتینە پەی نوێنەرایەتیی گەلوو کوردی نەبۍ پەنە، کورد پێسە ئامرازێوە ئۊبژکتیڤی دیێنێش پەی و تەنانەت پەی دژبەریی دۊزی ڕەواو وێش ئیسفادە جە کوردی کۊیلەی و وێورەشی کەرێنۍ. ئی ڕەوتە جە شەست ساڵی ویەرڎەنە بە شێوازێوە سیستماتیک پەی تەسفیەو خەتەو شۊڕشگەریی کوردی و بەرڎەوامکەرڎەی  و پەشتیوانیی دەوڵەت-نەتەوەکاو ئەرەگیرا کوردستانی هەر چوارپارچەو کوردستانینە بە پلانە هەرمانەش سەۊ کریێنە.  بەتایبەت جە بنەیانەو مستەفا بارزانیینە پێسە دارڎەسوو ئەرەگیراو کوردستانی ئیسفادەشا چەنە کەرڎێنی و پێسە هێماو کوردی نمایششا پەنە کەرڎێنۍ. جە حاڵێوەنە گەورەتەرین زەربە و شکسئارڎەی سەروو دۊزوو کوردیرە ئی بنەیانە بیێنۍ  و پەشتگیری کریێنۍ لاو  گردوو ئەرەگیراو کوردسانیوە. ئەرەگیراو کوردستانی، تاک و کۊو خەباتی شۊڕشگەریی گەلوو کوردیشا کاناڵوو ئی بنەیانە وێورەشانە و کۊمەڵێوە نەفس نەزمە بێویژدانانە تەسفیە کەرڎۍ و هاموەخت کوردستان، ئەرەگیرۍ پەی وەشخزمەتکەرڎەی ئی بنەیانەیە، فرسەتۍ و ئیمکانۍ فرێشا وستێنۍ وەروو دەمی.

لە ڕەوشێوە قەیراناوی و کریتیکینە، گەلوو کوردی سەروو دۊزی ڕەوایش پەی مەیلوو ئازاڎیی کۊشیایش پەی مافە ڕەواکاش کەرڎەن و بەهۍ قورسێچش دێنۍ، وەلۍ بەرڎەوام دلۍ قەیرانی ئایدئۊلۊژیکینە پەی بۊ چارەسەروو پەرسەو ئازاڎی خولیانۊ. ڕابەر ئاپۊ  پێسە کۊشەرۍ و تێئۊریسیەنۍ چارەسەروو ئی دۊزەیە، کەوت ساحەو کۊشیای کوردستانیوە و بە ڕستەو کوردستان کۊلۊنیزە کریان، کۊشیای ئازاڎیوازیی گەلوو کوردیش یاونا لووتەکۍ و تاواش بە شێوازێوە عیلمی خەسارشناسییش پەی کەرۊنە و ڕاچارەی تئۊریک و . ئی هەڵوێستەو ڕابەر ئاپۊیە، کە مەیل و داواو گەلوو کوردی ئازاڎیوازی بۍ، چەنی پلانە و پڕۊژەو مودەرنیتەی سەرمایەداری و سیستموو ئەرەگیریی دەوڵەت-نەتەوەکا ڕێک نەگنۍ، پەوکای پیلانەو دایوەنەی و ترۊریزەکەرڎەی ئی کەسایەتییەیە و تەڤگەرەکەیشا وست پلانەو وێشاوە. سەروو ئی بنەمێوە دیما جە ١٥ فێبرواروو ١٩٩٩ (٢٦و ڕێبەندانوو ١٣٧٧) بە گەلەکۊمێوە میاندەڵەتی و ئیستخباراتی، ڕابەر ئاپۊش اتەسلیموو دەوڵەتی ئەرەگیروو تورکی کەرد، خەیاڵوو وێشانە ئیتر کۊشیای ئازاڎیوازیی گەلوو کوردی بەیننە بەرا یان مارگیناڵش کەرا. هامزەمان جە چوارچوەو هەمان کۊنسێپتینە، کوردی کۊیلە و دەسەمۊو دەسەڵاتی قەوەت کەرا و بوزاش خزمەتوو ئاجێنداو ئی سیستمیوە و چی ڕێنە هەستی نیشتمانپەروەری و ئازاڎیوازیی گەلەکەیما و کەرا و چا پڕۊسەنە دەستەڵاتشا سەروو کوردستانیرە بەرڎەوام کەرا و بەبۍ تەرس ئاسیمیلاسیۊنی بە شێوازێوە خاستەر درێژە پەنە بدا.

ڕابەر ئاپۊ پێسە کۊشەرۍ و شۊڕشگەرێوە مانیانەشناسی دماو تەسلیمکەرڎەیش بە تورکیایچ سەروو ڕاو شۊڕشگەری بە دژوو پیلانەکاوە  کارڎایوەیش بۍ و هیچ وەخت مۊدرنیتەی سەرمایەداری و سیستموو ئەرەگیری  سەروو پلانەو و ئاجێنداو وێشاوە سەرکەوتۍ با. ئانەیچ ئاماژێوەن  بە ئیرادێوە پۊڵایینی و ڕوحێوە شۊڕشگەری، کە پەی ئازاڎی گردوو ژیوایش نیانرە. هیچ وەربەسێوە نەتاوانش وەڵۍ بە ئیرادەو وەڵیوەبەرڎەی گەلوو کوردی و کۊشیایش پەی ئازاڎی گێرۊ و تەنانەت وەراوەروو گردوو وەربەسەکانە شێلگیرانەتەر بە متەیراوەی پلانۍ و بەرنامەی جیای تاوانش دۊزەکەی وزۊ وەڵۍ.

بە فۊرمولەکەرڎەی و پێشکەشکەرڎەی سیستموو مودەرنیتەی دێمۊکڕاتیکی، پێسە ئاڵترناتیڤوو مودەرنیتەی سەرمایەداری، ڕابەر ئاپۊ قۊناخێوە تازەش جە سیاسەتوو مەنتێقەکەی و تەنانەت جیهانیچنە کەرڎەن. پەی ۊەرسەو چارەسەروو قەیرانەکاو  وەرکەوتوو دلێڕاسەی بە ئاماژەکەرڎەی بە وێڕاوەبەری دیموکڕاتیکی چوارچوەو کۊنفێدڕالیزمینە،  بەرێوە تازەش کەرڎۊ. نەخشەڕاو نەتەوەی دیموکڕاتیکی، پەی چارەسەروو کێشە و گرفتەکاو سیستمی ئەرەسەپیاو دەوڵە-نەتەوەی ئامای کلۊنیالیزمی ئۊرووپایی پەی مەنتێقەکەی، ئاڵترناتیڤێوە  فرەگونجیان چی سەرڎەمەنە. قەیرانسازیی سیستموو دەوڵەت-نەتەوەی و ناسەقامگیرکەرڎەی وەرکەوتوو دلێڕاسەی بە پلانەو مودەرنیتەی سەرمایەداری تا سیستمی یاگەدارکریا زیاتەر بتاوۊ دلۍ خزمەتوو هێژمۊنی جیهانینە مەنۊوە.  تەنانەت هێژمۊنگەرایی مەنتێقەکەنە بە هامگەرایی هێژمۊنی جیهانی، بە گردوو توانایوە دژوو ئی پاڕادایمەیە هەرمانە کەرا، کە جەماوەر وانایوەی دروسش پەی سیستموو  ئاڵترناتیڤی نەبۊ. پەی پارێزنای ستاتۊو سیستموو دەوڵەت-نەتەوەی، دەس پەی گرد هەرمانێوە قێزەونۍ بەرا. بە چەواشەکاریی پۊپۊلیستی دەوڵەتە ئەرەگیرا کوردستانی و بە هامکاریی کۊنەپەرەسیی مەنتێقەکەنە حەولۍ مدا ڕاسییەکاو ئی پاڕادایمەیە بشاراوە و تەنانەت بە پێچەوانەوە باس کریۊ و یاجە پڕاکتیکنە نامومکین نیشانە بدریۊ.

چارەسەروو پەرسەو کوردی ماناو چارەسەرکەرڎەی کۊمەڵێوە قەیرانا و کێشاو مەنتێقەکەین. مودەرنیتەی سەرمایەداری ئانەیە خاس مزانۊ، کە چارەسەروو ئی پەرسۍ یانۍ پەرسەو کوردی مەنتێقەکەنە، بە ماناو کەرڎەیۊ دەروازەو دێمۊکڕاتیزەکەرڎەی بەشێوە جە وەرکەوتوو دلێڕاسەین. وەڵێکەوتەی ئی ڕەوتەیە بە ماناو بەستەرسازکەرڎەین پەی دێمۊکڕاتیزە کەرڎەی مەنتێقەکەی و بە ماناو وەڵێکەوتەیی و ڕەقابەتی و بەربەرەکانێوە سالمینە بەینوو مودەرنیتەی سەرمایەداری و مودەرنیتەی دێمۊکڕاتیکینە. بە ویناێوە تەرە، مودەرنیتەی سەرمایەداری ئی ڕەوتەیە بە قازانجی یەکلایەنانەو فینانس کاپیتاڵی مەوینا، پەوکای کۊنەپەرەسی و دماوەلوای و گەندەڵکاری و قەیرانسازی بە وارڎەو مەنەیوەشا وینا. سەروو ئی وینایە و پاڕادایموو ڕابەر ئاپۊیە، وەربەس وینا پەی تەراتانۍ و بیەیشا و سەپنای هێژمۊنوو وێشا.  تەنانەت مودەرنیتەی سەرمایەداری جە پێوەندیێوە فکری و پڕاکتیکیی نەنویسیانە چەنی کۊنەپەرەسی مەنتێقەکەی و بەرڎەوام وارڎەو بییەی و مەنەیۊشا پەی حازر کەرۊ.

جە وەڵێکەوتەی مۊدەرنیتەی دێمۊکڕاتیکی و کۊنفێدڕالیزمینە، بەشێوە فرەو قەیرانە کەڵەکەکریایە سەدساڵەکاو ویەرڎەو مەنتێقەکەی، متاوۊ چارەسەروو وێش بوێزۊوە و بە شێوازوو وێڕاوەبەریی دێمۊکڕاتیکی پەرسەو گەلوو کوردی و گەلاو ئێرانیچ متاوا چارەسەروو وێشا پەی قۊناخێوە تارێخی بوێزاوە. ئا مژارۍ بە گردی جە چوارچوەو پاڕادایمێوە، کە ڕابەر ئاپۊ فۊرمولەش کەرڎەن متاویۊ پڕاکتیزە کریا. سەروو ئی ئەساسییە دەوروو ڕابەر ئاپۊی تارێخوو سەرڎەمینە گرنگا و پێویسا بەڕۊشنی بوینیۊ. پەوکای ئازاڎی ڕابەر ئاپۊی ڕاستەوخۊ چی  سەرڎەمەنە لکەدریاو  ئازاڎیی گەلوو کوردی و ئازاڎیاوازاو مەنتێقەکەین"جە بەرڎەوامی و پاگێرتەیرەی سیاسەتوو نکۊڵی و ئینکاری لاو دەستەڵاتوازا و هێژمۊنوو جیهانینە، قۊرتەکۍ بەرڎەوامۍ با و ئاسایش و ئەمنیەت نە تەنیا چی مەنتێقەنە بەڵکوم گردوو دنیێنەئارامی بە وێشۊ مەوینۊ. نە تەنیا ئاسایش و ئەمنیەت ئارامی بە وێشۊ مەوینۊ، بەڵکوم ژیوگە و سروشت، کەوتێنۍ وەروو تەوژموو بێکەرامەتی و بێویژدانیی بەشەری و سیستموو سەرەتانی دنیاو سەرمایەداری، ئا قۊرتێنۍ ڕوانە وینمێشا و شایەتۍ وێرانی و تەخریباتی دەستکردوو سیستموو چەمچنۊکیی سەرمایەداری بیمۍ. ڕابەر ئاپۊ چی سەرڎەمەنە  کڕێڵوو چارەسەروو کۊمەڵێوە قەیران و نەهامەتییان، پەوکای گرنگیی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی پێسە ئازاڎیی گەلێوە و تەنانەت ئازاڎی، پێویسا پێناسە  کریۊ و پەی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی و ئازاڎی بە گردی کۊشیایما بەگوڕتەر کەرمێوە".