قەرەسوو: لوای وەڵێوە پرۆسەکەی پەنەوازش بە دەورگێڵنای پەڕلەمانیا

ئەندامو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی مسەفا قەرەسوو ئاماژەش بە ۋەرپرسیاریە بەهێزەکا کەرڎ پەی بنیاڎنیای زەمینەی سیاسی و یاسایی پڕۆسەکەی و واتش: "ئاژە دلېینەیی و جبەریەکۍ خاسێنۍ. ئەر پەڕلەمان دەور نەگێڵنۆ ئانە بە دڵنیاییوە مەڵامەتەکەش حکومەتا."

مسەفا قەرەسوو

ئەندامو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی مسەفا قەرەسوو بەشداریش جە بەرنامېوە تایبەتی مەدیا خەبەر تیڤینە کەرڎو ڕۊژەڤەکێش هۊرسەنگنۍ. چەمپنەکۊتەکەو مسەفا قەرەسووی پی جۊرەنە:

"ئەندامو شاندو ئیمراڵی سری سورەیا ئۆندەر بە مەڵامەتوو نەوەشیوە ئینا خەسەخانەنە. گرڎو بەشەکا گلېرگەی ئینۍ چەمەڕایی هەواڵێوە عالو تەندرووسی ئاڎینە. گەرەکتا چی بارۆ چێش واچی؟

وەڵۍ گرڎ چێوێنە هیواو خاسبیەیۆ پەی دۆسی قارەمانیما سری سورەیا ئۆندەری موازمۍ. بەڕاسی نیگەرانێش کەردیمۍ. جە ئەرکێوە گرنگەنە بۍ، وە بە عالی ڕاوەبەرش کەرۍ. چی کاتەنە توشو ئاژێوە پی جۊریە بی. دماو نەوەشکەوتەیش جە تورکیا و کوردەسانەنە گلېرگە خاوەنداریش ۋنەکەرڎ، ئینە گرنگ بۍ. ئی خاوەنداریکەردەیە، بە ماناو خاوەنداریکەردەیا جە بانگەوازو 'ئاشتی و گلېرگەی دیموکراتیک'و ڕابەر ئاپۆی، پەنەوازا پاسە چنەش بیاومېنە. ڕاسا ئۆندەر جە هەمان کاتیچەنە هونەرەمەڼا، بەڵام چڼین هونەرمەڼۍ تەرۍ کۊتۍ ئاژێوە پی جۆرۆ بەڵام حەجگیز گلېرگە پی جۊرە خاوەنداریش ۋنە نەکەردۍ. دیارا ئینەیچ عیلاقەش بە کەسایەتی و کۊشش و دەورگێڵنایە تاریخیەکاشۆ هەن. چونکە ئەرکو کۊششەکاش پەی ئانەینە گەلاو تورکیای بیاونۆ بە دیموکراسی، گەلو کوردی بیاوۆ بە ئازادیی ۋێش. ئەرکێوە گۊرە و گرنگ ڕاوەبەر مکەرۆ. پۊکەی خاوەنداریێوە پی جۊرەشە ۋنە کریا. ئینەیچ ئانەی نیشانە مڎۆ کە بانگەوازو 'ئاشتی و گلېرگەی دیموکراتیک'ی پەشتیوانیێوە بەهێزو گلێرگەیش هەن. بێگومان چنیچش هونەرمەڼێوە عالا و زۋانی دیبلۆماسی فرە عال بەکارمارۆ و حەتا نوویسەر و سینەماکارێوە عالیچا، ئینۍ گرڎ کاریگەریشا هەن. زانۍ چنین و چێش واچۆ و چنی هەرکەسێوە چنین بۆ. شۆڕشگێڵن بۍ، دیموکراتیک بۍ، سیاسەتمەداربۍ. فرەلایەن بۍ. دماو ئانەی جە ساڵۊو ٢٠١٣ بەدمایۆ بەشداری چەمپنەکۊتەکا ئیمراڵی بی. چنی ڕابەرایەتی گفتوگۊی گرنگش هەن. یەک دووە جارێوە بە رابەرایەتیش وات ، 'فرە حەزم بە سیاسەتی نییا'، ڕابەرایەتی ئۆندەرش ڕەخنەکەرد. واتش، 'بەڵێ هونەر، هونەرمەڼی گرنگا، بەڵام جە تورکیانە سیاسەتیچ گرنگا. کاتێ ڕاسی تورکیای ۋەرچەم گێرمۍ، تا تورکیا دیموکراتیک نەبۆ، هونەر و فکری ئازادش چنە نەبۆ، ئانە نمەتاویۆ هونەرێوە حەقەتینەیچ بکریۆ. پەی ئانەی هونەر بەشێوێوە فرە عال و بەهێز بکریۆ، پەنەوازا ئی پرسە قورسۍ جە تورکیانە هەنۍ چارەسەر بکریا.' پی جۊرە ڕابەرایەتی گرڎ کاتۍ هانیش دۍ دلۍ سیاسەتینە مەنۆوە و بەردەوامبیەیچش گرڎ دەرەنجامو ئا هانداینە. پەیلوایەکۍ ڕابەر ئاپۆی هەمیشە ئاڎی بەرەو وەڵۍ بەرێنۍ. سری سوورەیا دۆسێوە چامنەگرنگما بۍ، ڕۆڵێوە عالو گەلا تورکیای جە ئیساتێنە ئینا ئاژێوە قورسو تەندرووستینە. بێگومان دۆسێوە عالو کوردا بۍ. هامکاری ئەوەکۊشای ئازادی گەلو کوردی کەرۍ. هیواو گێڵایۆ تەندرووسیۍ عالیش پەی موازمۍ و ئینایمۍ چەمەڕایی ئانەینە گێڵۊوە هەرمانە تەمام نەکریایەکاش تەمام بکەرۆ. بێگومان جە چارەسەرکەردەی ئی پرسەینە هامکاریێوە عال جە هونەر و وێژەو تورکیاینە مکەرۆ.

ئەوەکۊشای پەی ئازادی بەڎەنی ڕابەر ئاپۆی بەردەاما، چی دماییانە جە ڕۆمانە کۊنیشتێوە گرنگ ئەنجام دریا. بە ۋەرچەم گێرتەی ئینیشا بە گرڎیی ئا ئەوەکۊشایۍ ڕاوەبەر مکریا چنیش مویندۍ؟

کۆنفرانسو ڕۆمای دەرنجامو هەڵمەتەو ئازادی ڕابەرایەتییا کە ساڵانێوەن ملۆڕاوە. بێگومان پەیوەس بە ڕابەرایەتی و ئازادیی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی کۆنفرانسی فرێ ئەنجام دریێنێ و بەردەوامیچ بانە. پی جۆرە کامپینو ئازادی بییەن هەوڵدای هێزە دیموکراتیکەکا، سۆسیالیس و گەلوو جەهانی و فاڕییا پەی ئانەی بازنێوە وەرفراوان خاوەنداریش چنە کەرا. چی ئەوەکۆشاینە بەتایبەت سەندیکاو 'ئونیت' جە ئینگلتەرا دەورێ گرنگش گێڵنا. دووبینسی ئێژا کە یۆن جە وەرپرسەکا بەڕاسی ڕەنجێوە فرە گۆرەش نیشانە دا. سڵام جە گرڏو هەوڵدایەکاشا مکەرمێ. بێگومان کۆنفرانسو ڕۆمای فرە گرنگ بێ، هورسەنگیایش دلێنە کریا. ئەنجامەکێ کامپینەکەی هورسەنگیێ و ئا ئیرادە دەستنیشان کریا کە مشۆم جە کامپینەکەنە پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆ بەهێزتەر کریۆنە. قەراری چی جۆرە ئاما ئاراوە. هەرپاسە تاوتوێو ئانەیە کریا مشۆم پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی ئەوەکۆشای بلۆڕاوە، هەمیچ رابەر ئاپۆ پەی خەڵاتو نۆبڵو ئاشتی پێسەو کاندیدێ نیشانە دریۆنە. سڵام جە گرڏ و ئا ستایشا مکەرمێنە. کەسانی خاوەن بنەما و بەهانێ. مزانانە ڕابەر ئاپۆ چ ئینسانێ کۆمەڵایەتی و سۆسیالیستییا. چ پەشتگیریێ گۆرەش دان ئەوەکۆشای ئازادی ژەنی و ئیکۆلۆژیای. مزانمێ نەک بە تەنیا پەی کوردی، بەڵکوم پەی گرڏو گەلا وەرکەوتوو مییامینی ئەوەکۆشای ئازادی و دیموکراسی بەرۆ ڕاوە. پی یاواینە پەشتگیر جە شۆڕشگێڵێوە چی جۆرەیە مکەرا. وەرو ئانەی ئیتر ڕابەر ئاپۆ شۆڕشگێڵێوە چانەن کە پەی ئازادی تامامو ئینسانی ئەوەکۆشۆنە. پەی ئازادی مرۆڤایەتی بیرۆکێ درووسێ و حوقێ مارۆ ئاراوە، وەرو ئانەی ڕابەر ئاپۆ نەک بە تەنیا پەی کوردا، پەی تەمامو ئینسانییەتی بیینە بە ڕابەر و ئازادی و دیموکراسی. جە ئایندەنە فرە خاس ئینە بەر گنۆنە و ئینسانییەت چنەش یاوۆنە. هەڵای کەموکوڕی جە بابەتو خاوەنداریکەردەی چی هێزو فیکرییەی جە ڕابەر ئاپۆی هەن. کاتێ پاسە واچمێ بێگومان خاوەنداریی گۆرەکێما ئینێ وەرچەمەنە، بەڵام تاویۆ فرەتەر کاریگەرتەر بریۆڕاوە. بەمەڵامەتو فشارەکا دۆڵەتو تورکیۆ بڕی لایەنێ وێشا جە پەشتگیردای گێرتەنۆ. ئایدیاکێ ڕابەر ئاپۆی ئایدیێوەنێ مشۆم فرە خاس باسکریانە. چی بابەتەنە کەموکوڕی جە هێزە چەپ و دیموکراتیکەکا تورکیاینە هەن. پەنەوازا فرە زیاتەر پارادایمەکێ رابەر ئاپۆی وانمێ و چنەشا یاومێنە و هورشا سەنگنمێنە. بەتەمامەتی پاسەنییا، بەڵام ئینسان تاەۆنە واچۆنە بڕێ لایەنێ پەیوەندیێ پەڕ بە پەی لوای "ڕابەرێوە کوردی" نیشانە مەڏا. گەرەکما ئینەی پێسەو ڕەخنێوە بەربڕو. جە دۆخێوە چینەنە کە جە جەهانەنە، جە وەرکەوتوو دلیڕاسەینە ئنە سەرنجش وسیۆ سەر، ئی کەموکڕی و کێماسیا لایەنێ چەپ و دیموکراتیکەکێ تورکیای بەردەوامی نزیکایەتی خەڵەتو دۆڵەتو تورکیای جە وەراوەرو کوردا. بەڵام دۆخەکە جە جەهانەنە پی جۆرە نییا. جە جەهانەنە، ئۆروپا، ئەمریکاو لاتینی و جە گرڏ یاگێنە، جە هیندستان تا چین و ئوسترالیا جە گرڏ یاگێنە پارادایمەکێ ڕابەر ئاپۆی مشناسریا و خاوەنداریشا ونە کریۆنە. هەڵبەتە گرڏو وەرگرینامەکێ ڕابەر ئاپۆی بە زوان و تورکیینی. مەبەسم ئانەن زانا و تورکی تاوینە فرەتەر فکرو ڕابەرایەتی یاومێنە . ئی کۆنفرانسێ پێسەو کۆنفرانسو وەڵاکەردەیۆ پارادایمو ڕابەرایەتی وینمێنە. پێسەو قۆناغێوە چانە وینمێ. پی بۆنۆ بە ڕێزۆ سڵام جە ئامادەکارا کۆنفرانسەکەی مکەرو.

گۆشەگیری سەر و ڕابەر ئاپۆی بەردەواما. چی دۆخەنە جە ٢١و نیسانینە شاندو ئیمراڵیی دەم پارتی و وەزارەتو دادو تورکیای گلێرۆبیێوەشا ئەنجام دا. شمە بەردەوامی گۆشەگیری سەر و ڕابەر ئاپۆی و گلێرۆبییەو بەینو شاندو ئیمراڵیی دەم پارتی و وەزارەتو دادی چنین هورسەنگندێ؟

ئا پرۆسەیەیی دەسش پنە کریان فرە گرنگا. ئایندەو کوردەسانی، تورکیای و وەرکەتوو دلێڕاسەیش سەر بەنا. وێشا ئاماژەشا بە گرنگی ئی پرۆسەیە کەردەن. واتشا، 'با ڕابەر ئاپۆ جە پەڕلەمانەنە  قسێ کەرۆ، مافو هیوای وسیۆنە پراکتیکۆ'. بەمانێوەتەر واتشا، گەر واچۆنە ڕێکخست هورشنیۆوە، چەک نریۆرە، ئانە مافو هیوای ڕەخسنریۆ. پی جۆرە قەولشا دا. ئینە تەنیا قەولو دۆڵەتو باخچەلی نییا، هامکاتەنە قەولو دەسەڵاتداریشا. چونکە دەسەڵات هەم پشتگیریش ونەکەرد و هەم خاوەندارییش کەرد. هەر وێش ئا بانگەوازییە جە لایەن دۆڵەتو باخچەلی و ئەردۆغانیۆ بەهامبەشی کریا و ئەرەیاویا.

ڕابەر ئاپۆیچ جە ماوێوە کوڵەنە جوابی پەنەوازش داوە. واتش، 'ئەر هەلومەرجەکێ ڕەخسیانە ئانە ئیرادەو فاڕایۆ و پرۆسەکەیم هەن پەی زەمینەو یاسای و سیاسی. ڕابەر ئاپۆ پی جۆرە جە پرۆسەکەی یاوۆنە. ڕابەر ئاپۆ بانگەوازو دمای ئاردەی بە ئەوەکۆشای چەکداری پێسەو ئەرەبڕای پەی زەمینەو سیاسی و یاسایی هورگێرۆنە و رابەرایەتی ئینەش دەستنیشان کەردەن و بە دەسەڵاتداریش ئەرەیاونا. دماتەر چەمپنەکەوتەی ئەنجام دریا، رابەر جە لە ٢٧و شوباتینە 'بانگەوازو ئاشتی و گلێرگە و دیموکراتیک'یش کەرد. ڕابەر ئاپۆ ئانەش وات، ئانەی چەمەڕا جە ڕابەر ئاپۆی کریۆنە، گرڏش بە ڕۆشنی نیشانەدا. بانگەوازو گلێرگەو دیموکراتیکی نیشاندەرو ئانەین.

دماتەر جمېیەرما، پەکەکە بە شێوێ ڕۆشن ئەرەیاوناش پنەوازییەکا بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی ڕەخسنۆنەش. بەبێ ئانەی گۆشەگیری و گومانەکا کەرۆنە ڕاگیر، دەستنیشانش کەرد پەنەوازییەکا بانگەوازییەکەی جابەجێ مکەرۆ و قبوڵش کەرد. دماتەر هەپەگە ئەرەیاوناش بانگەوازو ئایێربەستەی پراکتیزە مکەرۆ. وەراوەرو ئی دۆخەدپیە ئەشیێ چێش کریێ؟ ئەشیێ گۆشەگیری سەرو ڕابەر ئاپۆی لابریێ. چێش ڕووەشدا؟ دماو ٤٠ ڕوا چەمپنەکەوتەی ئەنجام دریا. چەمپنەکەوتەی شاندو ئیمراڵی چنی ڕابەرایەتی جە ٢١و نیسانینە ئەنجام دریا. جە پرۆسێ ئنە گرنگەنە کە ڕاو گرڏی و گەلوو کوردیش چمەڕا بێنی، مەگەر کریۆنە دماو ٤٠ ڕوا چەمپنەکەوتەی ئەنجام دریۆنە! ئینەیچ نیشاندەرو ئانەین حکومەت بە کەمتەرخەمییۆ نزیکو ئی پرۆسەیە بۆوە. دووە دڵی و گوماناوی حکومەتی نیشانەش مڏۆنە. بەڕاسی مشۆم بە کام ئاست گنۆنە دلێ پرۆسەو سیاسی و یاسایی، چن زەمینەو چارەسەری  یاسایی و سیاسی ئی پرۆسەیە ئامادە مکەرۆ. چی بابەتەنە بێگومان بۆنە مەڵامەتو گومانێ. حەر وێش ڕاو گرڏی و گەلەکەیما، هێزە دیموکراسییەکێ ئی گومانێشا بەربڕییێنە. جە لێوەتەرۆ شارەوانی ئەستەنبوڵی و چنین کەسێ باڵبەسێ کریێنێ. کاتێ دۆخەکە پی جۆرە بۆنە، ئینسان بە شێوێ سرووشتی و مافدارانە نیگەرانییەکێ وێش بەربرۆنە، کە دلێ فشارێ چی جۆرە چنین پرۆسەکە ملۆڕاوە. نیگەرانی چی جۆرە ئینا ئارانە. لێوەتەرۆ دماو کاتێوە فرەی جەمپنەکەوتەی کریا. چنی سەرۆککۆماری گلێرۆبییەی ئەنجام دریابێ. چی دمایا چنی وەزارەتو دای گلێرۆبییەی ئەنجام دریا. ئینە نیشاندەرو ئانەین کە داواو ئەنجامدای بڕێ چێوا هەنێ. بێگومان هەڵای پراکتیک نییا. ئینشا تەنیا سەرو بییەو ئی گلێرۆبییا بەربرونە. بێگومان هەڵای هیچ هەنگامێوە کردەی نەنریان. گلێرۆبییەی چنی وەزارەتو دادی ئەنجام دریا، بەڵام دیار نییا چ ئەنجامێوەش بییەن. وەزارەتو دادی تەنیا واتەنش، سەرش مدرمێنە. حەر وێش چی دماییا گوڵستان کۆچیگیتیتە واتش، مەبۆنە چمەڕوانیێ فرێما چی گلێرۆبییا بۆنە. دەستپێکێ بێ. ئی قسێ بەروستەو ئانەین ئاڏش بە گومانێنێ ئاخۆ حکومەت و وەزارەتو دادی چێوێ مکەرۆ یا نا. چێوەکە پاسە بەرگنۆنە. لێوەتەر ماچانە، مادام گلێرۆبییەی ئەنجام دریان مشۆم پەنەوازییەکێ جابەجێ کریانە. وەرو ئانەی داواشا فرێنە. پی بۆنۆ ئینەی ماچونە. داواکاریشا کەردەن، پەی ڕاو گرڏی ئاشکراشا کەرد. بەڵێ گونجیێنێ. جە ١٢ ئادارینە، نە جە کاتو ١٢و ئەیلولینە. ، نە جە هیچ سەردەمێوە تەرو تورکیاینە جە سەردەمو دیکتاتۆری فاشیستو تورکیاینە پێکئاردێوە چی جۆرە بییەیش نەبییەن.

داداگا سزاش بڕیێنۆ، ئەر ١٥ ساڵێ بۆنە، ئانە چن کاتو زینانش تەمام کەردێ، کاتو وێش تەمام کەرێ و وەردریێ. حەر وێش کاتێ دادگا پێکمێ، 'دۆخی خاس' بەپاو پەنەوازییەکا جابەجێ کریۆنە، یان نەکەرێش. حەر وێش دادگاکێ جە پرۆسەو دادگایمە بە پاو وێشا هورسەنگنینێ. جە ئیسەنە چەمپنەکەوتەی  بێ، ئینایمێ چەمەڕاو ئی گلێرۆبییا. بێگومان ڕاو گرڏی بەتەمامەتی ئینێ چەمەڕاینە. تاومێنە بە ئاسانی واچمێ؛ گلێرۆبییەی بۆنە، پێکئاما. پەی ئێمە و پەی گەلەکەیما گرنگ ئانەن هەنگامە نریۆنە. ئینەیچ پەنەوازا وەڵێ ئانەی پرۆسەکە تێک بشۆ ئەنجام دریۆنە. وەرو ئانەی ڕابەرایەتی ئانەی پەنەوازا وچیۆنە واتەنش.

هەرپاسە ڕێکخستنما ئانەی پەنەواز بێ واتەنش. راو گرڏی خاوەنداریش چی پرۆسەیە  کەرد. جەهەپەش بە شێوێ ئاشکرا خاوەنداریش جە پرۆسەکەی کەرد. واچۆ مشۆم بینە پەڕلەمان. ئەر پەرسەو کوردی چارەسەر کریۆنە، مشۆم جە پەڕلەمانەنە ئەنجام دریۆنە. ئەر ئینە داواو پارتە ئۆپۆزسیۆن و بنەڕەتییەکا بۆنە ئاکاتە مشۆم حکومەت ئینەیە کەرۆنە. بەڵام تا ئیسە ئینەما نەوینان.

گۆشەگیری سەرو ڕابەر ئاپۆی بەردەواما. چی دۆخەنە جە ٢١و نیسانینە شاندو ئیمراڵیی دەم پارتی و وەزارەتو دادو تورکیای گلیرۆبییەیشا ئەنجام دا. شمە بەردەوامی گۆشەگیری سەرو ڕابەر ئاپۆی و گلێرۆبییەو بەینو شاندو ئیمراڵیی دەم پارتی و وەزارەتو دادی چنین هورسەنگندێ؟

ئا پرۆسەی دەسش پنەکریان فرە گرنگا. ئایندەو کوردەسانی، تورکیای و ۋەرکۊتوو مېیامینیش سەر بەڼا. خودو ۋێشا ئاماژەشا بە گرنگی ئی پرۆسەیە کەردەن. واتشا، 'با ڕابەر ئاپۆ جە پەڕلەمانەنە قسۍ بکەرۆ، مافو هیوای وزیۊنە پراکتیکۆ'. بە مەعنێوەتەر واتشا، ئەر واچۆ ڕێکوستەی هۊرشێونۆوە، چەک بنریۆرە، ئانە مافو هیوای ڕەخسیۊنە. پی جۊرە قەولێوەشا دا. ئینە تەنیا قەولو دەوڵەت باخچەلی نییا، هامکات قەولو دەسەڵاتداریچا. چونکی دەسەڵات هەم پاڵپەشتیش ۋنەکەرڎ و هەم خاوەنداریچش کەرڎ. هەر ۋێش ئا بانگەوازییە جە لایەنو دەوڵەت باخچەلی و ئەردۆغانیوە بەهامبەشی کریا و ئەرەیاۋېیا.

ڕابەر ئاپۆیچ جە ماوێوە کوڵەنە جوابی پەنەوازش داوە. واتش، 'ئەر هەلومەرجەکۍ بڕەخسیا ئانە ئیرادەو فاڕایۆ پرۆسەکەیم هەن پەی زەمینەو یاسای و سیاسی.' دەستەواژەو 'ۋېیەرنای پەی زەمینەی سیاسی و یاسایی' بەربڕیێوە یەکلاکەرەوەن. ڕابەر ئاپۆ پی جۊرە جە پرۆسەکەی مېیاوۆنە. ڕابەر ئاپۆ بانگەوازو دماییئارڎەی بە ئەوەکۊشای چەکڎاری پېسە ۋېیەرنای پەی زەمینەی سیاسی و یاسایی هۊرگێرۆ و ڕابەرایەتی ئینەش دەسنیشان کەرڎەن و بە دەسەڵاتیش ئەرەیاۋنا. دماتەر چەمپنەکۊتەی ئەنجام دریا، ڕابەر ئاپۆ جە ٢٧و شوباتینە 'بانگەوازو ئاشتی و گلېرگەی دیموکراتیک'یش کەرد. ڕابەر ئاپۆ ئانەی پەنەوازا بوچیۆ، گرڎش ئەرەیاۋنا. ئانەی چەمەڕایی جە ڕابەر ئاپۆی کریۍ، گرڎش بە ڕۊشنی نیشانەدا. بانگەوازو گلېرگەی دیموکراتیکی نیشاندەرو ئانەینە.

دماتەر جمېیەرما، پەکەکەیچ بە شێوێوە ڕۊشن ئەرەیاۋناش پەنەوازیەکا بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی ڕەخسنۊنە. بەبێ ئانەی گۆشەگیری و گومانەکا بکەرۆ بە ڕاگیر، دەسنیشانش کەرد پەنەوازیەکا بانگەوازییەکەی جابەجێ مکەرۆ و قبوڵش کەرد. دماتەر هەپەگەیچ ئەرەیاۋناش بانگەوازو ئاېێربەسی پراکتیزە مکەرۆ. جە ۋەرا ۋەرو ئی ئازەینە ئشیۍ چێش کریۍ؟ ئەشیۍ گۆشەگیری سەرو ڕابەر ئاپۆی لابریۍ. چێش ڕووەشدا؟ دماو ٤٠ ڕووا چەمپنەکۊتەی ئەنجام دریا. چەمپنەکۊتەی شاندو ئیمراڵی چنی ڕابەرایەتی جە ٢١و نیسانینە ئەنجام دریا. جە پرۆسېوە ئاڼنە گرنگەنە کە ڕای گرڎیی و گەلوو کوردیچ چەمەڕێش بێنۍ، مەگەر کریۆ دماو ٤٠ ڕووا چەمپنەکۊتەی ئەنجام بڎریۊ! ئینە ئانەی نیشانە مڎۆ کە حکومەت بە کەمتەرخەمییوە نزیکو ئی پرۆسەیە بۆوە. دووەدڵی و گومانو حکومەتی نیشانە مڎۆ. بەڕاسی مشۊم بە کام ئاستۆ گنا دلۍ پرۆسەو سیاسی و یاسایی، چڼە زەمینەو چارەسەری یاسایی و سیاسی ئی پرۆسەیە ئاماڎە مکەرۆ. چی مژارەنە بێگومان بۆ بە مەڵامەتوو گومانێوە. هەروێش ڕای گرڎی و گەلەکەیچما، هێزە دیموکراسییەکېچ ئی گومانەشا بەربڕیەن. جە لېوەتەرۆ سەرۆک شارەوانی ئەستەنبوڵی و چڼین کەسۍ تەرۍ گیریۍ. کاتێ ئاژەکە پی جۊرە بۆ، ئینسان بە شێوێوە سرووشتی و مافدارانە نیگەرانییەکاو ۋێش بەربڕۆ، کە دلۍ فشارێوە پی جۆرەینە چنی پرۆسەکە ملۊڕاوە. نیگەرانی پی جۊرە ئینا ئارانە. جە لېوەتەرۆ دماو مودێوە فرەی چەمپنەکۊتەی کریا. چنی سەرۆککۆماریچ گلېرۊبیەی ئەنجام دریابۍ. چی دمایەیچەنە چنی وەزارەتو دادی گلېرۆبیەی کریابۍ. ئینە ئانەی نیشانە مڎۆ کە ویستو ئەنجامدای بڕۍ چێوی هەن. بێگومان هەڵای پراکتیک نییا. ئینیشا تەنیا سەرو بیەو ئا گلېرۊبیا بەربڕو. بێگومان هەڵای حیچ هەنگامېوە کردەی نەنریان. گلېرۊبیەی چنی وەزارەتو دادی ئەنجام دریا، بەڵام دیار نییا چ ئەنجامێوەش بیەن. وەزارەتو دادی تەنیا واتەنش، سەرش مردمۍ. هەروێش چی دماییانە گوڵستان کۆچیگیتەیچ واتش، نمەبۆ چەمەڕاییۍ فرەما چی گلېرۊبیا بۊنە. سەرەتێوە بۍ. ئی قسۍ ئانەی بەروزۆ کە ئاڎێچ گومانەشا هەنە ئاخۆ حکومەت و وەزارەتو دادی چێوۍ مکەرا یا نا. چێوەکە پاسە بەرگنۆ. جە لېوەتەرۆ ماچا، مادام گلېرۊبیەی ئەنجام دریان مشۊم پەنەوازیەکێش جابەجێ بکریا. ۋەرو ئانەی داواکاریێشا فرۍ بیێنۍ. پی بۆنۆ ئینەی ماچو. داواکاریشا کەردەن، پەی ڕای گرڎیچ ئاشکراشا کەرد. بەڵێ گونجیێنۍ. بەڵام پێشنیارێوە پېسە فاڕای دەسەو چەمڎاری بۍ، ئینەی بە درووس نمەوینمۍ. جە ١٢و ئادارینە، نە جە کاتو ١٢و ئەیلولینە، نە جە حیچ سەردەمێوە تەرو تورکیاینە جە سەردەمو دیکتاتۆری فاشیستی تورکیاینە پێکئاوردەیۍ پی جۆرە بیەیش نەبیەن.

داداگا سزاش بڕیەنۆ، ئەر ١٥ ساڵۍ بۆ، ئانە چڼە کاتو زینانیش تەمام کەردەبیۍ، کاتو تەمام کەرۍ و ۋەردریۍ. هەروێش کاتێ دادگا پێکئۍ، 'ئازەی عال' بەپاو پەنەوازیەکا جابەجێ کەرۍ، یان نەکەرێش. هەروێش دادگاکۍ جە پرۆسەو دادگاینە بە پاو ۋێشا هۊرش سەنگنێنۍ. جە ئیساتێنە چەمپنەکۊتەی بۍ، ئینایمۍ چەمەڕایی ئی گلېرۊبیانە. بێگومان ڕای گرڎی بەتەمامی ئینا چی چەمەڕاییەنە. متاومۍ بە ئاسانی واچمۍ؛ گلېرۊبیەی بۆ، پێکئاما. پەی ئێمە و پەی گەلەکەیچما گرنگ ئانەنە هەنگامە بنریۆ. ئینەیچ پەنەوازا وەڵۍ ئانەینە پرۆسەکە شێویۆ ئەنجام بڎریۆ. ۋەرو ئانەی ڕابەرایەتی ئانەی کە پەنەوازا بوچیۆ واتەنش. هەرپاسە جمېیەریچما ئانەی پەنەواز بۆ واتەنش. رای گرڎینیچ خاوەنداریش چی پرۆسەیە کەرد. جەهەپەیچ بە شێوێوە ئاشکرا خاوەنداریش جە پرۆسەکەی کەرد. ماچۆ مشۆم بێنە پەڕلەمان. ئەر پرسو کوردی چارەسەر بکریۆ، مشۊم جە پەڕلەمانەنە ئەنجام بڎریۆ. ئەر ئینە ویستو پارتە ئۆپۆزسیۆن و بنەڕەتییەکا بۆ ئا کاتە مشۊم حکومەت ئینەی بکەرۆ. بەڵام تا ئیساتۍ ئینەما نەدیەن.

ڕووەدایەکۍ هەرێمەکەی کاریگەری سەرو سیاسەتو تورکیای مکەرا. گرژییەکۍ بەینو تورکیا و ئیسرائیلی سات بە سات زیاڎۍ با. دلۍ ئی گرژیایچەنە هەوڵ پەی ڕێکەوتەیچ هەن. ئی ئاژە ناکۆکۊو سووریای چنی هۊرسەنگندۍ؟ پەشتەو کەمامەو تەیب ئەردۆگانیۆ دژو ئیسرائیلی چێش هەن؟
تورکیا دژایەتی ئیسرائیلی مکەرۆ. ئیسرائیلیچ سات بە سات دژو تورکیای هۊرسەنگنای مکەرۆ. هۊرسەنگنایەکۍ کە ماچا تورکیا دژایەتی ئیسرائیلی مکەرۆ، فرە بە جدی نمەوینوشا، چونکی ڕاسی پا جۊرە نییا. پەی ئانەی ڕای گرڎینی قایل بکەرۆ، جە تورکیانە ڕای گرڎیی سەبارەت بە پرسو فەلەستینی هەستیارا، جە پرسو غەززەینە هەستیارا، جە ۋەرا ۋەرو کۆمکووژییەکا فەلەستینینە نا ڕازیێنۍ. ۋەرو ئینەی دژایەتی ئیسرائیلی مکەرۆ، سات بە سات ئەرەیاۋنای وەڵۍ مکریاوە، بەڵام ڕاسی پا جۊرە نییا. جە کاتێوە نزیکەنە ئینەی مویندۍ. گرڎ کەسۍ موینۆش. تورکیا و ئیسرائیل کوۍ باوە. جە گلېرۊبیەو نەتانیاهۆی و ترامپینە ئینە ڕۆشن بۍ. ترامپ واتش، ئی هەرمانۍ مکەرو. تەنیا بە نەتانیاهۆیش وات، تۊیچ فرە تن مەبە. چنی دەسەڵاتداری ترامپی جە مابەینو تورکیا و ئیسرائیلینە ئاشتەوایێوە مۍ ئاراوە. ئینە بە فشارو ویلایەتە یۆگێرتەکا ئەمریکا (DYE) ی مۍ ئاراوە، بەڵام جە مابەینو تورکیا و ئیسرائیلینە جە ئیساتێوە دەس پنە مکەرۆ و پرسەکۍ جە بڕۍ ئاستێنە بەردەوامۍ با. چونکی ئیسرائیل باوەڕ بە تورکیای نمەکەرۆ، تورکیایچ ئەر چنی ئیسرائیلی کۊبۆوە بە فشارو ویلایەتە یۊگێرتەکا ئەمریکای کۊبۆوە. ئیسرائیل باوەڕیش بە تورکیای نییا. متاومۍ ئینەی واچمۍ. لوا پەی بڕۍ ناوچا کە تورکیا هەوڵ دۍ چنەشا بنە وزۆ. مۊهەندیسەکۍ تورکیایشا کوشتۍ. چی ئاستەنە ئیسرائیل بە تنی جە ۋەرا ۋەرو تورکیاینە مردا. ڕۊشنا کە ویلایەتە یۊگێرتەکۍ ئەمریکای جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە بە پاو وتەکا ئیسرائیلی مامەڵە مکەرۆ. تورکیا وئیسرائیل کوۍ باوە ئی گلېرۊبیەیە بە پاو بەرژەوەندییەکا ئیسرائیلی بۆ. ترامپ گلېرۊبیەیۍ پی جۊرەیە مکەرۆ. تورکیا جە ئیساتێنە فرە تەنگاو بیەن، ئینا ئاژێوە قورسەنە. ئیسراحەت نییا، جە ڕوو سیاسی و ئابوورییوە ئیسراحەت نییا. جە ئاژێوە چامنەنە پرسە دلېینەییەکۍ تورکیای سەختۍ بیێنۍ و ئاسانۍ نییەنۍ، جە کاتێنە چنی کوردا جەنگ مکەرۆ، تورکیا مشۊم سەرە پەی ئی ڕێکەوتەیە بنامنۊرە. جگە چانەی حیچ هۊرچنیێوەتەرش نییا. متاوو ئینەی واچو.

جە سووریانە ڕژێمو بەعسی وڕا، بەڵام بڕی کێشێ هەنێ هەڵای بەردەوامێنێ. ئیدارەو وێراوربەری پێسەو چارەسەری ئی کێشا وینۆنە. کۆنفرانسو یەکڕزی و یەکهەڵوێسی کوردی ئەنجام دریا. ئی کۆنفرانسە جە چوارچێوەو پەرسەکا سووریاینە تاوۆنە چ دەورێ گێڵنۆنە؟

ئیسە دۆخێوە پی جۆرە هەن، بەڵێ هەتەشە دیمەشقەنە جێگیر بییەن. بەڵام بە مەشکو هەتەشەی جە سووریانە نە ئارامی، نە چارەسەری مەوینێ. پۆکەی ئی نزیکبییەیۆ هەتەشەی نیشانەش مڏۆ چارەسەری نییا. نزیکبییەکەی جە لێوە نزیکبییەیۆ کە زەمینەو جەنگی ئامادە مکەرۆ. نزیکبییەیۆ دروسکەردەو نائارامییا. کاتێ چی لایەنۆ هورسەنگنای مکەرمێنە، نزیکبییەیۆ ئیدارەو وێڕاوەبەری سەرنیشتوو وەرکەرتوو سووریای، بەرنامەکێش پەی سووریای تاکە ڕێوە چارەسەرییا. ئەر جە سووریانە چارەسەریێ وەش بۆنە و دیموکراتی بۆنە، بێگومان کاریگەریش سەر و سەرنیشتوو وەرکەرتوو سووریای بۆنە. شۆڕشو وەرنیشتی کاریگەری وێش مکەرۆ. گرڏ کەسێ ئینەیە وینۆنە. نەک تەنیا دروز، عەلەوی، هەرپاسە بەشێوە گۆرەو عەرەبە سوننەکاش وینانە کە چنی هەتەشەی چارەسەر مەبۆنە. پەنەوازا هەتەشە پێسەو ڕێکوزیێوە نەوینریۆ کە عەرەبە سوننەکێ پەشتگیریش مکەرا. فرەترین ڕێژەو عەرەبە سوننەکا کە تاوانە پەشتگیری هەتەشەی بکەرا نزیکەو ٪٣٠ی. پەشتگیری جە کەسەکا تەری هورمەگێرا. واتا ٪٧٠و عەرەبە سوننەکا هەتەشەی قبوڵ مەکەرا. گەلوو عەرەبی نزیکبییەیۆ و هەتەشەی یەکپەرەسی، کە گەرەکشا گرڏ چێوێ بە پاو بەرژەوندی وێش ڕێک وسۆنە، قبوڵ مەکەرۆ. وەرکەرتوو سووریای هەمیشە گەرەکش بییەن تاڕادێ سەربەخۆ جە دیمەشقەنە بژیوۆنە. ئینە جە سەردەمو ئەسەدیشەنە پاسە بێ، وەڵێ ئەسەدیش هەر پاسە بێ. بێگومان سەرنیشتوو وەرکەرتوو سووریای، شۆڕشو وەرنیشتی جە بنیادنیاو سووریای ئایندەنە دەورێ گرنگش هەن. دەرفەتو ئازادی ژەنێ، نزیکبییەیۆ گەلا تەرێ، دەرفەتو دیموکراتیکی گرڏ و ئینشا جە بنیادنیاو سووریای تازەنە کارگەریش بۆنە. ئی کۆنفرانسەی ئەنجام دریا گرنگا. چێ لایەنە گرنگا. کۆنفرانسو یەکڕێزی و یەکهەڵوێسی کوردی کە پنەش وچیۆ، ئینە تەماما. بەڵام چی لاوە گرنگا. وەڵتەر ئەنەکەسە چنی چەتەکا یۆ بێنێ، چنی هرووژمە ئەرەگیرییەکا دۆڵەتو تورکی یۆ بێ. واتا دژو شۆڕشو وەرنیشتی بێنێ، دژایەتی سەرنیشتوو وەرکەوتوو سووریای کەرێنێ. بەڵام دماو ئانەی جولانی لوا دیمەشق، ئا هاوپەیمانییەی کە بەشێ بێنێ چنەش، تێکشی. ئامێ چنی ئیدارەو وێڕاوەبەری سەرنیشتوو وەرکەوتوو سووریای، چنی پەیەدەی و پارتەکا تەری گلێرێ بیێوە. ئینە پەنەوازا پی جۆرە چنەش یاومێنە. چێگەنە پەیەدە و گەلا سەرنیشتوو وەرکەوتوو سووریای نزیکبییۆ دروس و یاوایشانە نیشانە دان. تاوەکو هیزی داژایەتیش کەرێنێ، پەشتگیری ئەرەگیرا کەرینێ، پەشتگیری ئەرەگیرا عەفرینی کەرێنێ، پەشتگیری ئەرەگیرا سەرێکانی کەرێنێ، لایەنو دۆڵەتو تورکی بێنێ، بیێ بە لایەنگرو چەتەکا. چنی چەتە ئەرەگیرەکا دلێ یۆینە هامپەیمانێ بێنی. بەڵام دماو  دمای ئاردەی ئا پڕۆسەیە ویناش مەتاوۆنە، ناچارێ بیێ چنی سەرنیشتوو وەرکەوتوو سووریای، چنی پەیەدەی و پارتییەکا تەرێ گلێرێ بیێوە. گەلوو سەرنیشتوو وەرکەوتوو سووریای، کوردەکێ پنەشا نەواتێ نەخێر، واتشا مادام چاکە بەرێشیێ، مادام درێژە بە هەڵوێستو وەڵینی مڏا، پێسەو وەڵێ لایەنگرو دۆڵەتو تورکی مەکەرا، مەلانە پاڵو چەتەکا، ئەر بەیا لاو گەلوو کوردی ئینە چێوێ عالا. کوردێش باوەشیشا پەی کەردێوە. ئی کۆنفرانسە پەنەوازا پی جۆرە هورسەنگیۆنە. خاسا کە پی جۆرە یۆی گێرا و بەشێ جە کوردەکا دمای پی نزیکبییەیۆ چنی ئا هێزا بارانە کە جەنگ مکەرا دژو ئەوەکۆشای و دەسکەوتەکا وەرنیشتی،پاڵو کوردانە مدردێ. چی لایەنۆ ئی کۆنفرانسەما گرنگ وینا. هامسەرۆکایەتی پەیامێوەش گیانا و پەشتگیریش نیشانەدا. بێگومان ئی کۆنفرانسە پەیوەندیش پی پڕۆسەیە هەن کە ڕابەر ئاپۆ دەسش پنەکەردەن. ڕابەر ئاپۆ گەرەکش بی پەیوەندیی چی جۆرە دلێ کوردانە خاستەر کەرۆنە، تاوەکو خەبات و کۆنفرانس و نەتەوەیی بەردەوام بۆنە. ئەر ویرتا بۆنە، ڕابەرایەتی جە ساڵەو ٢٠١٤ پڕۆسێوە چی جۆرەش دەسپنەکەرد، بانگەوازو کۆنفرانسو کوردیش کەرد. ئی پڕۆسە حەر پی جۆرەنە. بێگومان ئاڏس گرنگا. تورکیا گۆرەتەرین دوژمنو کۆنفرانسو کوردین و یۆگێرتە و کوردی . حەر پۆکەی ئی بانگەوازەو ڕابەر ئاپۆی، نەرمکەردەو پەیوەندییەکا چنی تورکیای و ئەنجامداو کۆنفرانسی هامبەشو بەینو کورداش ئاسانتەر کەرد. پۆکەی کۆنفرانسەکەما ئەرێنی وینا. شاندێوە هامبەشا خوڵقنا. بەڵێ، مشۆم گەلوو کوردی پارێزنمێ، بەڵام مشۆم دەور جە دیموکراتیکبییەو سووریاینە گێڵنمێ. چونکە ئەر کورد تەنیا واچۆنە "ئانە مافو منا" یان سووریا دیموکراتیک نەبۆنە، فرە ماناش مەبۆنە.

رژیم کە سەوای دیموکراتیک نەبۆنە، چنی بڕێ کەسێ پەیمان منیۆرە و واوەی هرووژم مکەرۆ سەرو کوردی.پۆکەی پەنەوازا ئی کۆنفرانسە هەم یۆگێرتە و کوردی وەش بکەرۆ، هەم گرنگی بە دیموکراتیکبییەو سووریای دۆنە. پەنەوازا چی بابەتەنە دەورو وێش گێڵنۆنە.

پېوەس بە ١و ئایاری ڕۊو کرێکارا و ڕەنجدەرا جەهانی گەرەکتانە چ جۊرە هۊرسەنگنایۍ کەردۍ ؟

وەڵۍ هۊرسەنگناو ١و ئایارینە، سەرەتا چوار شۆڕشگێڵنۍ کرێکارۍ بە واتا و بنەماو ١و ئایاری کە جە ئەمریکانە جە قەنارە دریۍ و گرڎو گەشمەرڎا کە جە مەراسیمەکا ١و ئایاری و ئەوەکۊشایەکا کرێکارانە گەشمەرڎۍ بیۍ بە منەتباری و ڕێزدارییوە یاڎشا مکەرووە. تورکیانە جە ١و ئایارو ١٩٧٧ینە ٣٤ شۆڕشگێڵنۍ و وڵاتپارێزنۍ تیرۆرۍ کریۍ. ئاڎیشایچ بە ڕێز و منەتبارییوە یاڎۍ مکەرووە. دلۍ ئا جەنەگەینە بێنا. دلۍ ڕووەدایەکا ١و ئایارینە بێنا. تەنانەت چڼین زامڎارۍ و گەشمەرڎۍ بێنۍ هەوڵما دا بە تاکسی و پاسەکا بەرمېشا پەی خەسەخانەی. شایەتی زیڼەو ئا ڕووەدایا بێنا. دماتەر واوەی ڕۊو ١و ئایاری گەشمەرڎەبیەی ڕووەشدا. ئەر تا بە ئارۆ یاوێنمۍ، ١و ئایاری هەر ڕووەشدا، هەر پیرۆز کریا، هەر ساڵێوە بە شێوازێوە بەهێزتەر پیرۆز کریا، بێگومان ڕەنج، هەوڵ و یارمەتیێوە گۊرەو کرێکارا کۊششکاری و ئا کەسانە کە چی ئەوەکۊشاینە گەشمەرڎۍ بیۍ. پەنەوازا ئینە پی جۊرە بزانیۆ. کاتێ گەشمەرڎا ١و ئایاری یاڎۍ مکەرمېوە، جە ٢ۍ ئایاریچەنە گەشمەرڎەبیەو ئیبراهیم بیلگینی و محەمەد قەرەسونگوی هەن؛ ئاڎیشایچ بە ڕێز و منەتبارییوە یاڎۍ مکەرووە. ١و ئایاری پەیما گرنگا. ١و ئایاری تەنیا پېسە جەژنەو کرێکارا و ڕەنجدەرا نمەوینمۍ. بەڵێ ڕۊو پەشتیووانی کرێکاران، بەڵام جە هەمانکاتەنە ڕوێوە گلېرگەیی بیەین، ڕوێوە سۆسیالیزم بیەین. مشۊم پاسە بوینمێش. ١و ئایاری ڕۊو سۆسیالیزمو ئێمەن. کاتێ ماچمۍ ڕۊو پەشتیووانی جە کرێکارا و ڕەنجدەران، ئەوەکۊشایەکۍ ١و ئایاری گرڎ سۆسیالیستیێنۍ. چونکی بە ویرۆکەو سۆسیالیستی چی ئەوەکۊشاو ڕەنجدەرانە سەرمەشقیشا کەردەن و گەشمەڕڎۍ بیێنۍ. ئارۊیچ پېسە ڕۊو پاڵپەستی زەمینەو گلېرگەیی ١و ئایاریش فراوانتەر کەردەن. چونکی مۆدێرنیتیەی سەرمایەداری ئارۆ بیەن بە دژمنو گرڎو گلېرگەی. ڕاسی مۆدێرنیتەو سەرمایەداری کە نەک تەنیا کرێکارا گرڎو گلېرگەی دلېنەبەرۆ، هەن. هەرپۊکەی زەمینەو گلېرگەیی فراوانتەر بیەن. بەڕاسی ئەوەکۊشای جە دژو سەرمایەداری تەنیا ئەوەکۊشای کرێکارا نییا، ئەوەکۊشای گرڎو مرۆڤایەتییا. بە تایبەت ئەوەکۊشای ژەنان، بەرکۊتەن. دیسان ئەوەکۊشای ئا کەسانە کە گلېرگەی ئیکۆلۆژییشا مەتڵەبا، بەرکۊتەن.  ۋەرو ئانەی ئەر کاتێ ١و ئایاری هۊرسەنگنمۍ مشۊم فراونتەر گېرمېش دەس. مشۊم پېسە ئەوەکۊشای ئازادی تەمامو گلېرگەی، ئەوەکۊشای دیموکراسی و ئەوەکۊشای گلېرگەو دیموکراتیکی جە دژو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری هۊرش سەنگنمۍ. ئانە وەسۍ نیا تەنیا بە ڕۆو پەشتیووانی سنوردارش بکەرمۍ. مشۊم ئامانجێوەش بۆ. ڕاسا ڕۆو پەشتیووانی کرێکاران، بەڵام مشۊم ئیتر ئامانجێوە پەی ئی ڕووەیە بۆ. چونکی ئانۍ ئارۆ گەشمەرڎۍ با، ١و ئایاریشا یاونا بە ئارۊی، هەمیشە پەی ناستەی ئی خراپیەو سەرمایەداری و بنیاڎنیای جەهانێوە گلېرگەیتەری، دیموکراتیکتەری و سۆسیالیستیتەری ئەوەکۊشایشا کەرڎەن. مشۊم ئینە ڕۊشن دیاربۆ. ڕەنگە تورکیا یۆ بۆ چا وڵاتا کە فرەتەرین خاوەنداریش جە ١و ئایاری کەردەبۆ. کە ماچو تورکیا باسو کوردی و گرڎو گەلا تەری مکەرو. کورد هەمیشە خاوەنداریش جە ١و ئایاری کەرڎەن، پۊکەی پەنەوازا ئېساڵ ١و ئایاری زیاتەر مانادار بکەرمۍ. چنی؟ ١و ئایارو ئارۊی بەڕاسی مشۊم پېسە ئەوەکۊشای گەلا، کرێکارا و ژەنا جە دژو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و ئەوەکۊشای پەی دیموکراسی بوینمۍ. دەبێت چی لایەنۆ ئەوەکۊشای دیموکراسی جە هەمانکاتەنە ئەوەکۊشاین جە دژو دەسەڵاتداری ئیساتۍ. ئەوەکۊشای هامپەیمانیا دژو دەسەڵاتداری. چونکی دەسەڵاتداری ئیساتۍ هەڵای جە دژو دیموکراسی جەنگ مکەرۆ. نزیکایەتی نادیموکراتیکی نییا. باڵبەسکەردەی تازە هەن. پراکتیزەکەردەی دژە دیموکراتیک هەن. ۋەرو ئینەی ١و ئایاری متاوۆ جە هەمانکاتەنە بۆ بە ئەوەکۊشای جە دژو ئی پراکتیزەکەردەیە دژە دیموکراتیکیە. جە لېوەتەرۆ مشۊم ١و ئایاری بواڕا پەی مېڎانو بانگەوازیی ئاشتی و گلېرگەو دیموکراتیکی ڕابەرایەتیش چنە بەرز بۆوە. چونکی ئاشتی و گلېرگەی دیموکراتیک تەنیا بە هەوڵوکوردی بەدی نمۍ. متاومۍ بە ئەوەکۊشای گرڎو ژەنا، کرێکارا و گەلاو تورکیای گلېرگێوە دیموکراتیک بنیاڎ بنیەیمۍ. گلېرگەی دیموکراتیک واتە تورکیای دیموکراتیک. واتە بنیاڎنیای تورکیایۍ دیموکراتیکی سەرو بنەماو گلېرگێوە ڕێکوزیای. گلېرگێوە دیموکراتیک پی جۊرەنە. گلېرگەی ڕێکوزیا بە ماناو گلېرگێوە تێکۆشەری مۍ. بە ڕاسی جە دژو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری بنیاڎنیای گلېرگێوە دیموکراتیکی بە دیلا. یۊ جە ئامانجە سەرەکییەکاو بنیاڎنیای گلېرگێوە دیموکراتیکی، ئەوەکۊشاین جە دژو مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی. پەنەوازا پی جۊرە تەماشە بکریۆ. هەرپۊکەی پەنەوازا کورد جە گرڎ شۊنێنە بە بەهێزی بەشداری مەراسیمەکا یەکو ئایاری بکەرا. پەی بنیاڎنیای گلېرگێوە دیموکراتیکی پەنەوازا هەڵوێستێوە هامبەش چنی ژەنا و کرێکارا تورکیای نیشانە بڎریۆ. مشۊم هەڵوێسێوە هامبەش نیشانە بڎریۆ. پی جۊرە پەنەوازا بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی پەی ئاشتی و گلېرگێوە دیموکراتیکی بەهێزتەر بکریۆ. بانگەوازو ئاشتی و گلېرگەی دیموکراتیکی ڕابەر ئاپۆی تەنیا بە هەوڵ و یارمەتیی هێزە دیموکراتییەکا بەهێزتەر بۆ و بە ئامانج مېیاوۆ. غەڵەتا تەنیا چەمەڕاو دەسەڵاتداری بیمۍ. پەنەوازا فرەتەر جە هێزە دیموکراتیکەکا، سۆسیالیستەکا و کرێکارا داواو هامکاری بکریۆ، ئەوەکۊشای گلېرگەو دیموکراتیکی چنیشا فراوانتەر بکریۆ و ئی پرۆسە بە سەرکۊتەی بیاوۆنە. پۊکەی داوا جە گرڎو گەلو کوردی مکەرو مجیارە مېڎانەکا ١و ئایاری. جە ئیساتێوە ١و ئایاری جە گرڎ کەسۍ پیرۆز مکەر و جە ئەوەکۊشایشانە هیواو سەرکۊتەیشا پەی موازوو.