زوانی هه‌ورامی یا زوانوو هه‌ورامی؟
په‌ی ئانه‌یه بزانمێ که ئی دوه ده‌سه‌واچه کامشا درۆسا مشیۆم بزانێ هه‌رکام چێشێنێ..
زوانی هه‌ورامی= ته‌رکیبی وه‌سفیا، یانێ «زوان» نامێنه و «هه‌ورامی» سێفه‌تێوی نێسبین په‌ی ئا نامێ.
زوانوو هه‌ورامی= ته‌رکیبی ئێزافیا، یانێ «زوان» و «هه‌ورامی» هه‌ردوێ نامێنێ. ئیجا ئایا پاسنه‌نه؟
که پاسنه‌نه گیر ئینا سه‌روو که‌لیمێو «هه‌ورامی» که ئایا سێفه‌تا یام نامێنه؟ ئه‌گه‌ر سێفه‌ت بۆ «زوانی هه‌ورامی» درۆسا و ئه‌گه‌ر نامێ بۆ «زوانوو هه‌ورامی» درۆسا.
ئایا هه‌ورامی نامێنه یام سێفه‌تا؟
ئێمه مزانمێ که سێفه‌تی نێسبی جه زوانی هه‌ورامیه‌نه یۆ جه ڕه‌وێشه‌کاو وه‌ش که‌رده‌یش ئێزافه که‌رده‌ی (ی) به ئاخروو نامێوێن که ئاخره‌که‌ش بێده‌نگ بۆ. پێسه‌و «نه‌وسوودٚ+ی=نه‌وسوودٚی».
دیارا «هه‌ورام» نامێنه و هه‌رکه‌س ئه‌پی زوانیه قسێ که‌رۆ «هه‌ورام»یا. که پاسنه‌نه هه‌ورامی ته‌رکیبوو نامێو «هه‌ورام»یا چه‌نی «ی» جه ئاخرشه‌وه که سێفه‌توو «هه‌ورامی» وه‌ش که‌رۆ. یانێ «هه‌ورامی» سێفه‌تێوی نێسبین په‌ی هه‌ر که‌سێوی که «هه‌ورام» بۆ. په‌ی ڕۆشنه‌وه بیه‌ی ئانه‌یه که «هه‌ورامی» نامێ نیه‌نه ته‌ماشاو ئاخروو باسه‌که‌ی فه‌رماودێ.
په‌ی ئانه‌یه بزانمێ ئینه سێفه‌تا ته‌ماشه‌و ئی ده‌سه‌واچا که‌ردێ:
کڵاشی هه‌ورامی
نانی هه‌ورامی
چۆخه‌وڕانکی هه‌ورامی
زه‌مانێو واچمێ «کڵاشوو هه‌ورامی» یانێ کڵاشێو که هێنوو یه‌ک نه‌فه‌ریا به نامێ «هه‌ورام»ی. هه‌رپاسه زه‌مانێو واچمێ «زوانوو هه‌ورامی» یانێ زوانوو یه‌ک نه‌فه‌ری که نامێش هه‌وراما!!
ته‌ماشه‌و ئی دوه ده‌سه‌واچه‌یه که‌ردێ:
کتێب + تارێخ= کتێب(وو) تارێخ(ی)= کتێبوو تارێخی: ئا (ی) که ئاخروو تارێخیه‌وه ئاماینه هێنه‌و وه‌ش که‌رده‌ی ته‌رکیبی ئێزافیه‌نه. یانێ (تارێخی) نامێ نیه‌نه! به‌ڵکووم (تارێخ) نامێنه. ماناش: کتێبێو که نامێش «تارێخ»ا.
کتێب + تارێخ= کتێب(ی) تارێخ(ی)= کتێبی تارێخی. چێگه‌نه ئا (ی) که ئاخروو (تارێخ)یه‌وه ئاماینه نیشانێو سێفه‌تی نێسبیه‌نه یانێ (تارێخی) سێفه‌تا په‌ی کتێبه‌که‌ی. ماناش: کتێبێو که هێنوو زوویا و ئه‌وه‌مه‌نه‌ن (پێسه‌و نوسخێوی خه‌تی).
پاو ئانه‌یه واتم:
زوانوو هه‌ورامی= زوانێو که هێنوو که‌سێویا به نامێو «هه‌ورام»ی.
زوانی هه‌ورامی= زوانێوا، که هه‌ورامیانه‌ن و هه‌ورامی بیه‌ی سێفه‌تا په‌ی زوانه‌که‌ی.
چێوێو که بۆ بایێسوو ئانه‌یه بڕێو ئازیزێ به هه‌ڵه پاسه بزانا «هه‌ورامی» نامێنه و جگه‌ی زوانی هه‌ورامی واچا زوانوو هه‌ورامی، ئینه‌نه که ئیشاره‌ش پنه که‌روو:
ته‌ماشه‌و ئی ته‌رکیبیه فه‌رماودێ:
زوانوو هه‌ورامی: فه‌رماوا (زوان) نامێنه و (هه‌ورامی) نامێنه!
زوانوو حسه‌ینی: (زوان) نامێنه و درۆسا. ئایا «حسه‌ینی» نامێنه؟! نا. نامه‌کێ «حسه‌ین»ا و هه‌رپاسه وه‌ڵته‌ر ئیشارهم که‌رد ئا «ی» جه ئاخره‌وه مه‌ی نیشانێو ته‌رکیبی ئێزافیه‌نه نه‌ک به‌شێو جه نامه‌کێ.
یانێ ته‌رکیبوو «زوانوو هه‌ورامی»ه‌نه، «هه‌ورامی» نامێ نیه‌نه و نامه‌کێش هه‌رپاسه ئیشارهم که‌رد که‌رۆ «هه‌ورام». ئیجا وه‌ختێو نامه‌کێ که‌رۆ «هه‌ورام»، «زوانوو هه‌ورامی» یانێ زوانوو که‌سێوی که نامێش «هه‌ورام»ا. به‌ڵام «زوانی هه‌ورامی» یانێ زوانێو که هه‌ورامیانه‌ن.
په‌ی زوانی ئه‌دٚاییچ هه‌ر ئاپاسه‌نه
ئه‌دٚا= نامێ
ئه‌دٚایی= سێفه‌ت
زوانی ئه‌دٚایی= ته‌رکیبی وه‌سفی
زوانوو ئه‌دٚای= ته‌رکیبی ئێزافی، زوانێو که هێنوو ئه‌دٚایا، جه حاڵێوه‌نه که زوانی ئه‌دٚایی تاریفش ئانه نیا.
کێشه‌و ئانیشا که ماچا «زوانوو ئه‌دٚای» درۆسا ئانه‌نه که نمه‌زانا «ئه‌دٚایی» سێفه‌تی نێسبیا و وه‌ختێو گنو پاڵوو نامێو زوانی بۆ به «زوانی ئه‌دٚایی» که ته‌رکیبیوی وه‌سفیا.
ئه‌گه‌ر ته‌ماشه‌و نامه ئینگلیسیه‌کێش که‌رمێ، په‌ی ئا ڕۆیه که ڕۆیوی جه‌هانیا نویسیان:
International Mother Language Day
که که‌رۆ «ڕۆو جه‌هانیو زوانی ئه‌دٚایی»
به‌ڵام «ڕۆو جه‌هانیو زوانوو ئه‌دٚای» که‌رۆ:
International Mother Tongue Day
