ئەنڎامەوکۊمیتەو ناوەنڎی پەکەکەی دیڵزار دیلۊکە سەبارەڎ بە پیلانگېڵی میان نەتەوەیی ٩و تشرینوو یۋەم و ١٩٩٨ی کە سەرەتاو دەسپنەکەرڎەی تاریخوو گېرتەو ڕابەر ئاپۊیا قسېش پۍ ئاژانسەکەیما ANFی کەرڎۍ.

چەمپنەکۊتەکەو ئەنڎامەوکۊمیتەو ناوەنڎی پەکەکەی دیڵزار دیلۊکۍ پی جۊرەنە:

پېسە مزانیۊ پیلانگېڵی میان نەتەوەیی دژوو ڕابەر ئاپۊی جە ٩و تشرینوو یۋەمی دەسش پنەکەرڎ و جە ١٥و شوبات و ١٩٩٩ی ڕابەر ئاپۊ گیریا. هېزە دەسەڵاڎ دارەکۍ و دۊڵەتوو ترکی ئەرەگیری جە دورگەو ئیمڕاڵی سیستمېوە تایبەت جە ئەشکەنجەیشا سازکەرڎ. ڕابەر ئاپۊ زیاڎ جە ٢٤ ساڵان چا ئەشکەنجە تایبەتەو گۊشەگیرینە ڕاگیریان. گرڎ کورڎۍ، دیموکراتۍ، شۊڕشگېڵنۍ، سۊسیالیستۍ و ئازاڎیی وازۍ، مشۊم ئا گۊشەگیریە چنی هورسەنگنۊ؟

سەرەتا بە وەشەوسیۊ سڵام جە ڕابەر ئاپۊی کەروو، کە مدرامانۍ گۊرەو فرەلایەنوو ڕېخەدار جە ئیمڕاڵینە ئەنجام مڎۊ، بیەو ۋېش جە دژوو هېزەکا مۊدېرنیتەی سەرمایەداری فاڕان پۍ مدرامانی، گەرەکما ئا سەربەرزیە چنی شمە بەش کەروو کە من یۋەنا جە ڕېوگارا ئی خەتۍ، هەڵۋېس، پاڕادایم، ڕاو هامڕاییە. من بەڕېزوو پنە زانایۊ ئا گەشمەرڎە گۊراما ۋیرمارووە کە ئێرشا جە جەسەیشا ۋەردا دەوروو ڕابەرایەتینە بیۍ بە ئەڵقېوە جە ئاێری. بەتایبەتی محەمەد خالید ئۆراڵ، ڤیان جافە، سەردار ئاری، رۆژبین ئامانۆسە، موسلم دۆغان، ئەڤریم دەمیر، ئایتەن بەچەت، ئومید ئاجار، زولفوک گەزەنە و جە کەسایەتی گرڎوو هامڕایانە کە نامېم ئارڎۍ گرڎوو گەشمەرڎا چالاکی"شمە مەتاودۍ ڕۊو ئېمە تاریک کەرڎۍ"بەڕېزۊ ۋیرشا مارووە و ئېمە سورېنمۍ سەروو ئانەی کۊشیایما تا ئاخر بەرمۍ ڕاوە. ئېمە ماچمۍ گەشمەرڎېما نەمرېنۍ. ئېمە پەنەوازیەکۍ و ئا دروشمۍ کە پۍ ئاڎیساما ۋاتەنۊ بەتەمامی بەیاگېما نەیاونان. ئېمە نەتاواما ۋېما جە ئاژەو هامڕایی کەم کە ڕابەرایەتی دەسنیشانش کەرڎ، قوتار کەرمۍ. من مزانوو جە ڕاو مدرامانی شکۊمەنڎانەو سەرکۊتەینە، کە ڕابەرایەتی و گەشمارڎاما پۍ دیاری کەرڎېنمۍ، قەرزار بارېنمۍ و بە نیمەوناچڵی هەرمانەما کەرڎېنە. ئېمە سورېنمۍ کە ساڵەو ٢٦ەمینی پیلانگېڵی فاڕمۍ ساڵەو ۋیەرناو ئا کەموو کوڕیە.

وەختۍ ئینسان تەماشەو ئا چېوا کەرۊ کە سەروو ڕاو ئازاڎیی کریېنۍ و ئەنېچ کە نەکریېنۍ، ۋېش جە ۋېشەنە ئا چېۋۍ حەر کورڎۍ، دیموکرات، شۊڕشگېڵن و سۊسیالیستۍ مشۊم کەرۊس، ئاشکرۍ با. پیلانگېڵی سەروو ڕابەرایەتی، جە بەرگی گۊشەگیری تنکریانە بەردەواما. ئانە تەوقەو جینۊسایدینە. ماڕای ئا تەوقۍ، پەی ژیۋایۍ ماناڎاری تەنیا شانسوو ئېمەن. پۍ ژیۋایۍ شکۊمەنڎانەی ڕېوەتەر بیەیش نیا. ئاژەو سەرنیشتوو کورڎسانی و تورکیای، بە ڕۊشنی ئانەی بەروزۊ. ۋەروو ئانەی گۊشەگیریېوە ڕەها سەروو ڕابەرایەتی پەیڕەو کریۊ، گلېرگەو تورکیای ئینا قەیرانېوە کۊمەڵایەتی- کولتوری-ئابورینە.

جە تورکیانە گرڎ کۊشیایۍ  دژوو دەسەڵاڎداری پېسە "تیرۊریزمی" پېناسە کریۊ  

گۊشەگیری ڕەها سەروو ڕابەر ئاپۊی مەمەڕیۊ. پۍ چی؟ ئانە پەیوەنڎیش بە کۊشیای و کەمووکوڕی ئېمۊ هەن، بەڵام تەنیا ئینە مەڵامەتەکە نیا. جە تورکیانە گرڎ کۊشیایۍ  دژوو دەسەڵاڎداری پېسە "تیرۊریزمی" پېناسە کریۊ . کەلیمۍ وەڵېکۊتەی پېسە قسېوە ئەفسوناویی بەکارمۍ. پېسە مەکینېوە قڕکەرڎەی ژیۋگەی- مرۊڤی- گلېرگەی جە گرڎوو تورکیاینە جا بەجۍ کریۊ. دارسان، دەرە، خاک، ئینسان دلېنەبریا. جوتیارۍ و دەگانشینەکۍ کە گەرەکشا نیا دارسانەکاشا بڕاوە پېسە''تیرۊریستی"جە قەڵەمشا مڎا. کەلیمۍ"تیرۊریست"ی تورکیانە بیېنە بە درووشمەو سەرەکی دەسەڵاتی. چنی دوژمنایەتی ۋەران ۋەر بە کورڎا بەشېۋېوە هام تەریب وەڵۍ وزیۊ.

بېهێزی و کەم توانایی ڕۊشنۋیرا-ئەکادیمیستەکا- ڕۊنامەوانەکا ۋەران ۋەر بە دەسەڵاتی و حەرپاسە بېهێزی ئانیشا کە خۊتان ئا غیرەتەنۍ کە ۋەروو دەموو ڕای گرڎینە بۍ پەرڎە قسۍ کەرا، تا مۍ شکۊو گلېرگەی ماڕۊ. ئیسە جە تورکیانە هونەر، زانست، پەروەردە، دەزگاکۍ یاۋنەری و گرڎوو کایەکا تەری کۊتېنۍ خزمەتوو پارېزنای و بنیاڎ نیای حکومەتی. گەلۍ تورکیای کە زەرەرمەندۍ ئانەینۍ، ۋەروو ئانەی ئیراڎەشا مەڕیان زیاتەر جە ڕاو فاشیزمیوە ژەعراویۍ کریا. ۋەروو ئانەی فاشیزم جە گەلە لاوازەکانە شانسوو ژیۋای و مەنەیۊیش بۊ. خەتەو ئاکەپەی کە بەکودەتاو ١٢و ئەیلولی ئاماڎەکریا و جە ساڵەکا ٢٠٠٠ینە کۊتۍ دلۍ سیاسەتی، جە ڕاو یۊگېرتەیش چنی مەهەپەی تا مۍ زیاتەر گەلا تورکیای ژەعراوی کەرۊ. حۊڵ مڎریۊ کە دوژمنایەتی کورڎا بەشېۋېوە جەماوەری بۊ و بۊ بە ئشناسنامۍ بنچینەیی. دلۍ گەلانە بەردەوام کەشېوە تەرسنای ساز کریۊ.

ۋەروو ئی مەڵامەتیە بڕۍ ئیتنیک- جمیەرۍ کە ڕەخنە جە سیستمی گېرا یاخوڎ فاڕیای گولانەشا گەرەکا، مەتاوا گۊرۍ با و فاڕیا پۍ چالاکیۍ بەقوەتی دژ بە سیستەمی. سەرچەمەو ئانیشایچ گرڎ گېرتەی نایاسایی ڕابەر ئاپۊین جە سیستموو ئەشکەنجەو ئیمڕاڵینە. حکومەت عال مزانۊ کە وەختۍ گۊشەگیری ڕەها سەروو ڕابەرایەتی هۊرگیریۊ، فشار سەروو گەلیچ هۊرگیریۊ. ۋەروو ئانەی پانەی زانۊ، گرڎ جۊرە فشارۍ سەروو گەلی پەیڕەو کەرۊ کە بە ڕەواش منیۊرە. بە هەندەسەی کۊمەڵایەتی شېوەو ژیۋای ئاکەپە-مەهەپەی پېسە شېوەی یاسایی داعشی سەروو گەلیرە سەپنۊ. بەبۍ ماڕای گۊشەگیری سەروو ڕابەرایەتی و بەبۍ فاڕیای سیستموو قڕکەرڎەی ئیمڕاڵی محاڵا کە کەس بە ئازاڎیی بژیۋۊ، بە زۋان و ۋېش قسۍ کەرۊ، هەرمانەی هونەریە کەرۊ، بەشېوەی بایۊلۊجی بژیۋۊ و هەناسە بڎۊ. ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی ڕۊژەڤی سەرەکی گرڎوو تورکیای و سەرنیستوو کورڎسانین، مېڎانوو یەکلایی کەرڎەیۊ کۊشیاین.

٩و تشرینوو یۋەم و ١٩٩٨ی جە تاریخوو دەسپنەکەرڎەو پیلانگېڵی میان نەتەوەیینە گېرتەی ڕابەر ئاپۊین. ئاخۊ بە پیلانگېڵی گەرەکشابۍ چېش کەرا؟ ئامانجەکېش چېشۍ بېنۍ؟ جە ۋەران ۋەروو ئانەینە جوابوو ڕابەر ئاپۊی، جمیەرەکا ئازاڎیی کورڎسانی و گەلوو کورڎی چېشبۍ؟

پیلانگېڵی، هجومېوەن بەمەبەسوو تۊڵەکەرڎەیۊ هېزەکا مۊدېرنیتەی سەرمایەداری جە هېزەکا شارستانیەتی دیموکراتیکی. هەڵبەتە ئاڎۍ عال بە هېزوو ئایدۊلۊژیاو ڕابەر ئاپۊی زانېنۍ و ئاگاڎارش بېنۍ، دوژمنۍ ئا ئایدۊلۊژیە بېنۍ . بە سەرکۊتەی ئانەی، ۋەرکەوتوو میامینی کە حۊل مڎریۊ بۊ بە یاگۍ جەنگ و هېزە باڵا دەسەکا، ڕا ۋەروودەموو چېشینە کریۊوە ، هېزەکۍ مۊدېرنیتەی سەرمایەداری فرە بە عالی ئانەی زانېنۍ. سەڎەی تازە سەروو گەلا ۋەرکەوتوو میامینیۊ میعماری کریا. حەرپاسە چی سەڎەنە کە پاڕادایموو ڕابەر ئاپۊی هەن، دیشا کە مەتاوا ئا چېواکەرا کە گەرەگشانە. ۋەروو ئانەی ۋەڵۍ ئانەینە هجوم کەرا سەروو عېراقی و ئەفخانستانی پیلانگېڵیشا دژ بە ڕابەرایەتی بە ئەساس گېرت. ئانەی فرە بە عالی زانۍ کە تا ڕابەرایەتی چا بۊو خەبات کەرۊ، مەتاویۊ سوریا بەش کریۊ، هەژموونی سەرمایەداری بە سەرمەشقی ئەمریکای بۍ.

٢٥ساڵێن سەروو دەسپەنەکەرڎەی پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی ٩و تشرینوو یوەموو ١٩٩٨ ویەرڎەن. جە  ٢٥وو ئاداروو ٢٠٢١ یۊ ڕابەرایەتی و ئا هامڕۍ ئینێش چەنی حیچ زانیاریێوە بارەشاوە مەزانییۊ. ئا ستەمە کە ئیمراڵیینە کریۊ جە فاشتیستەتەرین سیستمەکاو جیهانیچنە نییا. پەوکای ماچمۍ 'ئیمراڵیینە نەک یاسا، بەڵکوم جینۊسایدیچ هەن'. ڕابەرایەتی وێش ئانەش وستەن ڕووە. واتش، چێگە مەرڎەی نا بەڵکوم کوشتەی هەن. پراکتیکوو ئیمراڵی جینۊسایدا. وەروو ئانەیچە دوژمنایەتیی کورڎان کریۊ. هجووم پەی سەروو کورڎا و پەی سەروو ڕابەرایەتی یەک چێونۍ. جە کەسایەتیی ڕابەرایەتییچنە هجووم پەی  سەروو کورڎا و ئازادییشا کریۊ. ئا سیستمە سەروو گەلیوە بە ڕابەرایەتی هەناسە مدۊ، بە ڕابەرایەتییوە هەن و ماناش پەیدا کەرڎێنە، ئەگەر جینۊساید نەبۊ چێشا؟ بە بەهانۍ خەیاڵی یا ساکاری، ڕا مەدا  مافوو ئیسفادەکەرڎەی جە تەلەفون و ئامێرەکاو پەیوەندی بەکار بارۊ. مافوو نامەکیانای ئاستەنگ کریۊ، دەسش ملەرە گیرییۊ. یاوای بە پارێزنەرا، پارێزنای یاسایی، مافوو دادگاییکەرڎەی دادپەروەرانەی، گرڎوو ئا مافا، کە جە پەیماننامە مینانەتەوەییەکانە پارێزیێنۍ، ڕا ئیسافدەشا چنە کەرۊ و بەکارشا بارۊ. 

گۊشەگیریی ڕەها کە باسش کەرمۍ، تەنیا کەلیمێوە نییەنە. گۊشەگیریی ڕەها، پێسە پارێزنەراو ڕابەرایەتییچ پەی ڕای گرڎینیشا ئاشکرا کەرڎەن، لایەنێوە هەوڵۍ ویربەرڎەیۊ قسەکەرڎەین چەنی ڕابەرایەتی. گەورەتەرین هجووم کە دژوو ڕابەرایەتی کریۊ ئانەن. ئینە کرڎەوێوە هەڕەمەکی و جەوێوە نییا. شێوازێوە ئەشکەنجەین. ئا یاسایۍ وێشا دروسشا کەرڎێنی، وەختۍ بابەتەکە مۍ سەروو ڕابەرایەتی، ئا یاسێچە پاشێلۍ کریا. سزاو دیسپلینی سەپنا، بە پارێزنەرایچ مەواچا، دیارا کە جە ڕۊو پڕچنای پەیوەندییەکاوە بەکرڎەوە وستەنشا بواروو بەیاگەیاونایۊ، دیارا کە چێوی چانە کەرا و بە شاریاوەیی کەراش. قوفڵێوە یاسایی مدا وەنەو دۊخەکەی. پەوکای سیستموو ئیمراڵی نەک یاسایی بەڵکوم ئایدۊلۊژیکا، سیستمێوە پاکتاوکەرڎەین. کۊشیاێوەن، کە ئینسان مشۊم وەراوەروو ئانەینە کەرۊش، لایەنی یاسایی هەن، وەلۍ بنەڕەتنە سیاسی و ئایدۊلۊژیکا.

٢٥ساڵێن ڕابەر ئاپۊ دوورگەو ئیمراڵیینە گیریان، پەی ئێمەی کورڎی، بەتایبەتییچ پەی ژەنا فرە دژوار بییەن. کاریگەریی فرەش کەرڎەن سەروو ئێمە. جە ڕاو ئا پیلانگێڵنییە میاننەتەوەییوە دژوو ڕابەرایەتی کریان، گورز وەنەو کۊشیای ئازادی، بییەی و ئیرادەو ئازادیی کورڎا شنییان. پا گورزا ئیرادەو کۊشیای بڕۍ کەسا، کە کەموکڵیشا بۍ مەڕیا و ئا کەسۍ جبەروو کۊشیایۊ مەنێوە. ئا کەسۍ کە هێزوو کۊشیای وەرانوەروو پیلانگێڵنایشاوە  دلۍ وێشانە نەدی و نەتاواشا وەراوەروو دوژمنیوە وێگێرۍ با، لاوازۍ بیۍ. وەراوەروو ئانەینە، تووڕەیی بڕۍ هامڕایا ئازیزاما زیادش کەرڎ و بە چالاکیی گیانبازانەوە لوۍ سەروو دوژمنی. بڕۍ کەسێچ ئا قۊناغەشا بە فرسەت زانا و هەوێشا دۍ خەتەو ڕابەرایەتی پووچەڵە کەراوە و لاوازیی وێشا کەرا بە خەتە و ئاخرۊ وەراوەروو هێزوو خەتەو ڕابەرایەتییوە دلێنەشیۍ

ئېمە مەجال و ئانەیما ڕەخسنا کە فەلسەفەو"ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی"بیاۋۊ بە گرڎوو جەهانی

بەڵام سەرەڕاو ئانیشا گرڎ، هېزی جەنگاوەری سەروو خەتەو ڕابەرایەتی مرداوە، زاناش بە شېوەو ڕابەرایەتی ۋیرکەرۊوە، وەشەویسی و ئەوین ڕېخەش کوانەرە دلۍ دڵینە، پۍ ۋېش کەرڎەنش بە بنەما کە خۊتانکەرڎەی جە خەتەو پەکەکەی کەرۊ، پارېزنۊشوو گۊرەش کەرۊ. پەکەکە هېزوو ۋېش، کە ۋېش سەروو پەیاۋە ڕاگېرۊ و کۊسیۊ و تازەکەرۊوە، نیشانەدان. چاگەنە دەوروو ڕېکوستەی جەنگاوەری فرەینەو هېزەکا پەکەکەی بیەیشا هەن،سەرمەشقی پەکەکەی کە جە خەتەو پەکەکەینە خۊتانکەرڎەیش جە ۋەرپرسیاری تاریخی ۋېش کەرڎو قەناعەتش پانەی ئارڎ کە تەنیا بەخەتەو ڕابەرایەتی متاۋۊ ئانەی جابەجۍ کەرۊ. یەکلاکەرەوە بۍ. سەردەمېوە پا جۊرەبۍ پۍ ئېمە کە کەسەکۍ پا خەتۍ بیۍ بە جەنگاوەر، هەمیچ بە خۊتانکەرڎەی جە خەتەکۍ ، بەهەمیشەیی بی. ئینسان متاۋۊ واچۊ کە ئانەی دماو پیلانگېڵی دلۍ ڕیزەکامانە ڕووەشدا، نمونېوە کۊلېکتیڤی بە تاریخ بیەو کەسەکا بۍ. ئانەیچ گرڎ جە سایەو مدرامانوو ڕابەر ئاپۊی جە ئیمراڵی و هېزوو ڕابەرایەتی بۍ کە بی بە ڕاسینەو دەسەبەر بی. پارتەکەما سەروو پەیاوە مەنۊ، سەروو خەتەو ڕابەرایەتی ئېمە پاڕاداییما فاڕا. جە مەجالی نەتەوەی و میان نەتەوەینە ئېمە فرە وەڵۍ کۊتی مۍ. هەنگامەما نیا، کە باس جە ڕاسی ڕابەرایەتی پۍ گرڎوو جەهانی کریۊ. جە چوارچېوەو پاڕادایمی دیموکراتیکی ڕابەرایەتیمانە ئېمە ڕاما پۍ هۊشمەنڎیۍ ژیۋای تازەی جە ۋەرکەوتوو میامینی کەرڎۊ. ئېمە بیەیمۍ هېزوو گەلی و تەرسیما وستە دلۍ دڵ و دوژمنا گەلیۊ. سەروو بنەماو ئایدۊلۊژیاو ڕزگاری ژەنا کە ڕابەرایەتیما سازش کەرڎەن، پۍ ژەنا کورڎسانی و ۋەرکەوتوو میامینی و جەهانی ڕاما ۋەرودەموو مانېوە تازەیرە کەرڎۊ. ئېمە مەجالما ڕەخسنا پۍ ئانەی فەلسەفەو "ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی"بیاۋۊ بە گرڎوو ژەنا جەهانی. ۋەران ۋەروو دوژمنینە کە بۍ مردای هجوو کەرۊ، ئېمە پارېزنای جەوهەریما جە چوار پارچەو کورڎسانینە وەڵۍ وستەن. دەوروو کۊشیای جمیەری ئازاڎیما، چا جەنگە گۊرەو ڕابەرایەتی بەرۊش ڕاوە، کۊشیای مدرامانوو سەرکۊتەی جە مېڎانەکا گەریلای ، جە پوچکەرڎەیۊ پیلانگېڵینە فرەبۍ. بە مدرامانوو سەرکۊتەی گارەی، کۊشیای جە زاپ، مەتینا و ئاڤاشین کە ئەنجام دریۊ، هەم ڕا نەدریا وەرمەکېشا بەیا دی و هەمیچ پیلانگېڵی سەرش نەگېرت. ئا هجومۍ درېژ کریاوۍ پیلانگېڵینۍ، دەسەڵاتوو ئاکەپە مەهەپەی فاشیستی ئارۊ هېزوو بنچینەیی پیلانگېڵین، پەدەکەیچ جە ڕاو خیانەتەکەیشۊ دەوری گۊرە جە پیلانگېڵیەکەینە مۋینۆ.

ۋەرو هەستیاری نەتەوەو ۋېش، ڕېکوستەکەیما بە پەنەوازش نەزانا کە بڕۍ چېوۍ ڕۊشن کەرۊوە. هەڤاڵەکېما بەنامۍ پارتیۊ قسېشا کەرڎۍ داواشا کەرڎە کە وریۍ با. بەڵام جواب و پەدەکەی پۍ ئا داواکاریا ئانە بۍ کە بە نهېنی پاڵپەشتی جە هجومی زەمینی دۊڵەتوو ترکی کەرۊ.

پی جۊرە دەوروو پەدەکەی، خانەواڎەو بارزانی جە پیلانگېڵی دژوو خەتەو ڕابەرایەتی ئاما ئاراوە. بېگوومان خەتەو پەکەکەی ئینا ئاستېوەنە کە ئینسان مەتاۊ ئی خەتۍ چنی خەتەو پەدەکەی مقارنە کەرۊ. بیەی ئاڎیشایچ حەتا ئا وەختەنە کە هامکارۍ با ، خزمەتوو دوژمنی کەرا. پەدەکەیچ جە کۊماروو تورکیای عالتەر مزانۊ. ۋەروو هجومو سوکایەتیە جە ڕادەبەدەرەکاشا، ۋەروو ئانەی حیچ ڕەخنېوەشا جە ۋېشا نەگېرت. ڕابەر ئاپۊ زیاد جە ٢٤ ساڵان بەسیستمېوە گۊشەگیری نە ۋینیا ڕاگیریان کە جە تاریخەنە هامشېوەش نەبیەن. ڕابەر ئاپۊ ئاژەو ئیمڕاڵیش پی جۊرە بەربڕیەبۍ،"جە ئیمراڵینە حیچ مەردەیۍ بیەیش نیا، تەنیا کوشتەین". سەرەڕاو ئی ئاژەیە پارېزنامەکېس ئیمڕاڵینە ئاماڎۍ کەرڎۍ و پەرەش پنەدۍ، چېروو نامۍ "مانیفېستی مۊدیرنیتەی دیموکراتیکینە" یاوناش بە گەلوو کورڎی و جەهانی . ڕابەر ئاپۊ پی چېوەیە گەرەکش بۍ چېشما پنەواچۊ؟ چنی مشۊم چا پەیامیە بیاومېنە و مامەڵەش چنی کەرمۍ کە گەرەکش بۍ بڎۊما پەنە؟

چا وەختۊ کە ڕابەرایەتییشا بەرڎ پەی دوورگەو ئیمراڵی، سەروو ئی دۊخەیە مرڎا و  قووڵاییێوە فیکریی تارێخییش وەش کەرڎ، وەلۍ وەڵتەریچ کۊڵیایۊکاو ڕابەر ئاپۊی بەرڎەوامۍ بێنۍ. ئانە کە ساڵەکاو نەوەدەکانە ملوو سۊسیالیزمی واقیعیرە ئاما، ئا دۊخە کە گەل چی چوارچوەنە  کەوت دلۍ هەڵوێستوو سیستەمێوە سۊسیالیستی بۍ دژوو سیستەموو دەوڵەت-نەتەوەی، ڕابەر ئاپۊش بەرەو پەرسێوە گەورۍ و شیکەرڎەیۊ سیستەمی بەرڎ. تا ئێمیچ نەگنمۍ دلۍ هەمان دۊخیوە، گرڎوو کۊڵیایۊکاو وێش پەی رێکوستەیە سەرمەشقەکا کەرڎ بە یانە و ڕاش پەی مناقەشەکا کەرڎۊ. دلۍ کۊنگرەکانە رێکوستەیەکێش کەرڎۍ بە هامکار و گەرەکش بۍ بەرجەستەشا کەرۊ. ئی کۊڵیایۊیۍ سەبەب بێنۍ کە ئاویربەس ئەرەبیاونییۊ، وەلۍ ساڵە سەختەکاو جەنگی و نەبییەی ئەنەیاواێوە گونجییا، نەبییۍ بایسوو ئانەیە، کە پڕۊسەکۍ سەروو ئا بنەمایا کریا. وەختۍ کە قۊناغوو گیریای ئیمرالیینە ڕووەش دا، ڕابەر ئاپۊ بە ڕیشەییتەر مامەڵەش چەنی  ئی دۊخەیە کەرڎ و بە دروسکرڎەی ئانالیزێوە تارێخی و کۊمەڵایەتی، فاڕای پارادایمش ئاشکرا کەرڎ. کە ئینە تاکە ڕانە، کە بتاوۊ هەقە وەنەو ئا سیستەمەیە کەرۊوە، کە زیندانوو ئیمرڵینە و پڕۊسەو دیلێتیش وەش کەرڎەن، ئینە تاکە ڕانە کە متاوۊ شکس بە سیستەموو مۊدێرنیتەی سەرمایەداری بارۊ. بێگومان ئامانجوو پیلانگێڵنییەکەی فرە جیاواز بۍ. ئامانج دلێشنە وەشکەرڎەی جەنگێوە سەدساڵەو کورڎی و تورکی و فاڕای وەرکەوتوو دلێڕاسەین پەی مەیدانوو سەرەبڕیەی گەلا. وەروو ئانەیە ڕابەرایەتی شکسش پا خەیاڵ و ئامانجە هەژموونییە سەدساڵییەیە ئارڎ، تووڕەیی هەژموونیگەراکا تا ئارۊیچ بە تندکەرڎەی گۊشەگیری  بەرڎەواما. ئی ئاستە جە گۊشەگیریی، دەرئەنجاموو تووڕەبییەین. وینای و یاواینەی چینەیە قورس نییا.

ئەو شیکارییە کۊمەڵایەتییە تارێخیۍ کە ڕابەر ئاپۊی زیندانوو ئیمرالیینە چوارچوەو پارێزنامەینە پەرەش پەنە دۍ، بی بە یانەو گرڎوو ئینسانیەتی. چەنی مانیفیستوو شارستانییەتی دیموکراتیکی، کە جە ٥ بەرگۍ بۍ ، جوابوو پرسیارە فەلسەفییەکا، سەبەبەکێش، سیستەم و وەشکرڎەی ژیوای تازەی و هەرپاسە فاڕای پارادایمی دریا. چا ڕووەوە کە ژەنی، پییۍ مشۊم چەنی بژیوا و کورڎ چەنی نەتەوێوە دیموکراتیک وەش کەرۊ، ڕانمایی کریۍ. پی مانۍ ئانە کە پیلانگێڵنییش پووچەڵ کەرڎۊ ڕابەر ئاپۊ بۍ. ڕابەر ئاپۊ بە پووچەڵکەرڎەیۊ ئا پیلانگێڵنییە، ئا هەقیقەتەشە ئاشکرا کەرڎ، کە جگە جە خەتەو نەتەوەی دیموکراتی  کورڎستاننە حیچ چانسێوە ژیوای نییا. پا مانۍ کۊشیای دژوو خیانەتی و خەتەو هامکاریی پەدەکەی، کۊشیاین دژوو پیلانگێڵنی.

کورڎستاننە و بەروو وەڵاتیچۊ دژوو گۊشەگیریی تندکریا سەروو ڕابەر ئاپۊی چالاکی، پانێل، کۊنگرە، کۊنفڕانس و کۊنفڕانسی ڕۊنامەوانیۍ کریا. مشۊم کۊشیای دژوو ئەشکەنجەو گۊشەگیری بە چە شێوێوە بۊ؟ مشۊم گەلۍ بندەسۍ بەتایبەتی گەلوو کورڎی پەی ئازاڎیی ڕابەر ئاپۊی چێش کەرا؟ جە چە ئاستێوەنە چالاکی وەڵۍ وزیۊ تا بیاوۊ ئەنجام؟

ڕابەر ئاپۊ ئارۊ گرڎ یاگێوە دنیێنە، گرڎ وەرزێوە ساڵێنە، گرڎ سەعاتێوە ڕۊینە قسۍ کەرۊ. گۊشەگیریی ئیمراڵی بە گەرڎوونیبییەی پاڕادایموو ڕابەرایەتی بە شێوێوە گەورە ملوو یۊیرە مەڕیۊ. ڕابەرایەتی وەخت و شۊنێوەنە قسۍ کەرۊ، ڕوانگەو وێش باس کەرۊ، گۊش پەی دیای گەلی گێرۊ و واتەواچ چەنی گەلی کەرۊ. ئانە ئێمە وینمێش جە دیالۊگوو غاندی- ئۊجالانینە، کە لاو ژیوگەپارێزنێوە، کە ئیساتۍ نامەکێش نمێوە یاد ئامادە کریان، ڕابەر ئاپۊ گێڵۊوە پەی سەرڎەمانی وەڵینی و چەنی کەسانێوە گەورەی، کە ڕابەرۍ بەهاکاو ئینسانیەتینۍ قسۍ کەرۊ، چندە گنۊ قسۍ چەنی ویەرڎەی ئاننەیچ چەنی ئایندەی، ئێمە وێما ئانەیە مزانمۍ. مانادارتەرین بەشوو ژیوای ئێمە ویەرڎەن سەروو بنەماو ڕاسیی ڕابەرایەتی. ئینۍ وەختوو بییەین چەنی ڕابەرایەتی. ئاد ئازاڎتەرین بەروستەین ئایندەمانە. ئەگەر ئێمە ئا قسێما پەی کەسای تەری باس نەکەرڎێنۍ، ئانە کەموکوڵیین.

هەقیقەتوو ڕابەرایەتی، کە گرڎوو جیهانینە گوزارشتش وەنە کریان، پارێزنامەکاو ڕابەرایەتی، ئا کادرۍ کە سەروو بنەماو خەتەو ڕابەر ئاپۊیۊ کۊشیای ئازاڎی کەرا، گەڕیدۍ و عەوداڵۍ ڕاسی، شۊڕشگێڵنا، پیرۊزییەکاو سەدەی تازەینۍ. جە هەفتانیننە ئەسمەرە، وەرخەلۍ خومالییە، کۊڵانەکاو سەرنیشتینە زەریانە، چیاگەرە. پەکەکە داستانا، موزیکا، سینەما و ئاوازوو وێگێریین. ئا هامڕۍ بەنرخە ئینترناسیۊناڵیستێنۍ، کە چالاکییەکانە کە دۊساو گەلی کورڎی ڕێکۍ وستێنۍ، وتارەکا ورگێڵناوە، ئینگلیزی- ئیسپانی یا زوانەکای تەرۊ ورشا گێڵنا کورڎ و کورڎی پێسە زوانی هامبەشوو کۊشیای شۊڕشگێڵنی سەرڎەمی تازەی فێرش بیدۍ و وزدێش وەڵۍ.  

هۊنیێوۍ و شیعرۍ یۊ جە دژوارتەرین ڕێبازەکاو گێڵنایۊ ڕاسینۍ. ڕاسی ڕابەرایەتی کە هۊنیایەکاو هامڕا فوئادینە ئامان، بەروزوو ئا جۊرەینە کە پەی گفتوگۊکەرڎەی، وەشەسیایی و یاواینەی جە ڕاسیی پێویسییش بە کۊڵیایۊین جە ڕاسی و قووڵکەرڎەیۊ هەوڵەکا.

هۊنیێوەشنە بە نامۍ "بۍ ئادی" ماچۊ:

... "ئاد پێسەن ژیوای 

مزانی

حەرچندە چێوێچش چەنە کەم بۊوە 

جگە ئانیشایچ کە لوێنۍ  

ژیوای بەبۍ مرڎای گەورە بۊ 

گەر چەمۍ دڵیت کریێباوە،

گەر جە وەرموو بێئاگایینە نەبی

ئاد ئندەو شادەمارات چۊتۊ نزیک بۊ..." 

ئا ڕستۍ قووڵتەرین ڕاو یاواینەی و شرۊڤەکەرڎەی ڕابەرایەتینۍ. ئا دەسنیشانکەرڎەی و  چەنەوینایە ئیتر بە هۊنیێوی وەسۍ نییا، وەلۍ ڕاسیی ژیواینۍ، کە پەی گرڎوو گەلەکەیما، بەتایبەتییچ گەنجاو کورڎستانی ڕاسێنۍ. پێسە قسۍ هامڕا فوئادی، کە جە هۊنیێوە تەرەشنە ماچۊ: "ئانە بەرۊش ڕاوە تۊنی، بۊنەو هێزوو تۊوە سپاس پەی خودای.."

قۊناغوو یاواینەی وەنەو  ڕابەرایەتی، قۊناغوو جەوێیواینەیە و جەوێیاواینەی و وێئشناساین

هەڵبەتە دیالیکتیکیچ هەن، ئەگەر شمە پەی یاواینەی جە ڕابەرایەتی هەوڵۍ دەیدۍ و ئەنجام ورگێرڎۍ، ئانە کە جە ڕابەرایەتیی یاودێنە متاودۍ جە وێتا بیاودێنە. ئینسان مانێوە خولقنۊ و وێش بوینیاد منیۊ، تا ئا حاسە، کە هێزوو ئانەیش هەن، مانا بدۊ بە ڕابەرایەتی و بە پاو ئا واتایە بژیوۊ. قۊناغوو یاواینەی جە ڕابەرایەتی قۊناغوو وێبونیادنیاین. پەی دەسەبەرکەرڎەی ئازاڎیی جەسەیی ڕابەرایەتی مەرجی سەرەکیی ئازاڎکەرڎەی ئا کەسانە، کە بەشداری جە قۊناغوو کۊشیاینە کەرا. وەروو ئا سەبەبییە بە کەسایەتیی کۊیلەدارانە، بە کەسایەتیێوە کە ئینۍ دلۍ سیستمینە مەتاوا دلۍ تۊڕەکاو سیستموو مۊدێرنیتەی سەرمایەداریینە ڕزگارشا بۊ، بە کەسایەتیی ئەرەوڕیا و نیمەوناچڵ کە دلۍ سیستمینە یاگێشا گێرتێنە، کۊشیای ئازاڎی ڕابەرایەتی مەلۊ ڕاوە، ئەگەر کۊشیایچ کەرۊ ئەنجامێوە سەرکەوتانە نمارۊوە. بەڕاسییچ ڕابەرایەتی چا بارەوە واتەنش " مشۊم ئەوەڵ وێتا ئازاڎ بکەرڎێ" و نەک حەر ڕەخنەش جە مامەڵەکەرڎەی غەڵەتوو ئێمە جە وەراوەروو ڕابەرایەتیینە گێرت، پەیوەندیی ئا بابەتایچشو بە ئێمە نیشانە دا.

دیسانۊ پێویسا هەنگامەی قەوەتە و وەرفراوانتەر و کاریگەرتەر پەی ئازاڎیی جەستەیی ڕابەرایەتی گیریۊنە وەر. کۊنفڕانسە رۊنامەوانییەکۍ گرنگێنۍ، هەڵوێست نیشانە مدا، وەلۍ تێرکەرۍ و وەسۍ نییەنۍ. مشۊم ئینەیچە بەتایبەتی پەی سەرنیشتوو کورڎستانی ئاماژەش پەنە بکریۊ. کۊشیاێوە گەورە وەش بییەن، دەکەوتی گەورە دەس وزیا. وەلۍ مەبۊ پاسە ویرۍ کەرمێوە، کە ئا بەرڎۍ تا ئیساتۍ دریێنۍ، پەی دایمیی دەستکەوتێما دەس وزا. دوژمن قەوەت بۊ درێغی مەکەرۊ جە قڕکاری و دلێنەبەرڎەی. ئایا ئارۊ ئا زارۊڵۍ کە بە زرەپۊش قەتڵۍ کریا کەمێنێ؟ ئینە چکۊو دنیێنە هەن؟ بێگومان سەرنیشتنە وەڵۍ گرڎ چێوێوەنە مشۊم سەرمەشقایەتی بە شێوێوە ڕاس و تێر کریۊ. پارتە سیاسییەکۍ و بەشێوە جە ڕێکوزیایە مەدەنییەکا بڕۍ چالاکی پەی ئازاڎیی ڕابەرایەتی کەرا، وەلۍ جە کۊشیای ئازاڎیی گلێرگەینە ئینسان چەمەڕوانیی دەوری سەرمەشقانەی جە لایەنە سیاسییەکا جە خەباتوو گلێرگەینە پەی ئازاڎی کەرۊ غەڵەتا. سەرمەشقایەتیی مشۊم بە شێوازێوە ڕاس و تێر کریۊ، وێش بیاونۊ بە گلێرگەی، گلێرگەی پەروەرڎە کەرۊ، پاسەشا پنە کەرۊ چانەیە بیاوانە، کە پێویسا دژوو ڕاسیی دوژمنی چێش کریۊ و پلانە پەی چالاکی مجۊرە. وەلۍ گەلەکەما مشۊم هەڵوێست و ئیرادەو وێش بە چالاکی نیشانە بدۊ. پلانەو ورشانایۊ دوژمنی، کە ساڵەو ٢٠١٥یۊ میاونیۊ یاگۍ، ڕووبەرووۍ مدرامانی گەورەی بیۊ، گەلەکەما قوربانیی گەورەشا دا، وەلۍ گرڎ دەرفەتێوەنە ڕژێمی فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی نیشانەشا دا، کە ئیرادەو گەلی قبووڵ مەکەرۊ. پێویسا مانێوە دروسە پی هەڵوێسە تارێخییە بدریۊ. تا بتاومۍ سەروو بنەماو ئی مانێوە ئایندێوە ڕاس و دروس بنیات بنیەیمۍ. 

دوژمن ئینا گرڎ یاگېنە و مشۊم مدرامانیچ گرڎ یاگېنە بۊ

چنی دوژمنی حیچ سازشېوە مەبۊ.چنی دوژمنېوە کە بە دوژمنایەتی ۋەران ۋەروو کورڎی ۋېش خوڵقنان سازش وەش مەبۊ. حەرپۊکەی پاسە مەزانوو کە فرۍ با، بەڵام ئەگەر با، پەنەوازەن بزانمۍ کە چەمەڕاییەکۍ پۍ چارەسر-ئاشتی و هتد.... چەمەڕایۍ پوچېنۍ و پەنەوازەن دەسبەردارۍ ئی ئاژەیە بیمۍ. پەنەوازەن جە گرڎ مېڎانېنە بە یەک ئاست مدرامانوو گەریلای ئەنجام بڎریۊ. ئەگەر ئېمە پی ڕۊحە مدرامانۍ هەمە لایەنە وەڵۍ وزمۍ، ئا وەختە متاومۍ سەرکۊتەی بەدەس بارمۍ.

مدرامانۍ ئنڎەو ئانەی مدرامانوو گەریلای وەڵۍ وزۊ.مەبۊ ئېمە جە بەردیل دای تەرسمۍ. بەڵام مشۊم چا ڕېبازیە دوورۍ گنمۍ کە گەریلا تەنیا بەنامۍ گرڎلېوە بەردیل مڎۊ. بۍ گومان گەریلۍ ئازاڎیی کورڎسانی بەنامۍ گرڎوو گەلەکەیماوە مدرامان کەرۊ و بەردیل مڎۊ. بەڵام دوژمن ئینا گرڎ یاگېنە و مشۊم مدرامانیچ گرڎ یاگېنە بۊ. دوژمن حەریاگېنە هجوم کەرۊ، مشۊم گرڎ یاگېنە جواب هۊرگېرۊوە . ئەگەر مدرامانی سەرانسەری پەرەش پنە بڎریۊ و دوژمن جە گرڎ بوارەکانە شکس بارۊ، تاویۊ هەنگامە پۍ ئازاڎیی جەستەیی ڕابەرایەتیما بنریۊ.

سەروو ئاستی میان نەتەوەیی چالاکی و ۋېنیساندای جیاجیۍ ملا ڕاوە و گەلەکەماو دۊسۍ گەلەکەیما بە ڕەنجېوە فرۊ چالاکی ساز کەرا. گرنگ ئانەن ئا چالاکیۍ بەردەوامۍ با و زیاتەرۍ با.جە هامان وەختەنە بەشېوەی ڕېکوزیایی چالاکی کاریگەر بە شېۋېوە کە ۋڵاتا ئۊرووپای بلەرنۊوە. تەمامکاروو قۊناغەکەی بۊ. سەروو بنەماوئەنەیاوای جە نەتەوەی دیموکراتیکی جەهان مزانیۊ کە جە گرڎوو گەلا، جە گرڎوو گلېرگەکا، پېکئاماکا گەلی، هونەرمەنڎا، ڕۊشنۋیرا و ئەکادیمیەکا ئاماڎېنۍ پۍ ڕابەرایەتی و بەهاکا کە بە پاڕادایموو ڕابەرایەتیوە پەیوەست چالاکی سازکەرا. چی ڕوۊ جە بارەو بەدەسئارڎەی ئەنجامی ڕاسی، بەبەکارئارڎەی بەقوەتوو وزەو ماتەوزېوە کە مېنە ئاراوە ئیسفاڎە بە مرۊڤایەتی بەخشۊ و گەلوو کورڎسانی بەش و ۋېش چنە هۊرگېرۊ.

هـ . ش / س.ز