ئەنڎاموو دەسەی ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان جە بەرنامېوە تایبەتی مەدیا خەبەرینە قسېش کەرڎۍ و جە بارەو گۊشەگیری و ئەنجامەکاش کا پا منیۊ ساڵەو ٢٥ەمینیۊ، هجومەکۍ بە ئامانجوو قڕکەرڎەی ئەرمەنەکا جە قەرەباخ، سزا قورسەکۍ جە دۊسیەو گەزی کە سەروو چالاکارە سەپیا و جەنگ جە کورڎسانەنە و مژارۍ فرە سەرنج کېشېش دەسنیشان کەرڎۍ.

چەمپنەکۊتەکەی پی جۊرەنە:

سەرەتا سڵام جە مدرامانی تاریخی ئیمڕاڵی و ڕابەر ئاپۊی کەروو. کۊشیای دژوو سیستمی گۊشەگیری، ئەشکەنجەی جە گرڎ ئاستېنە بەردەواما. بەڵام ٣١ مانگېن حیچ زانیاریېوەش چنە هۊرنەگیریان. حیچ بنەمېوە یاسایی بەهانېش پۍ نیا، حیچ حوکمېوە نیا، ئاژەی هەنوکەیی بەردەواما. حیچ ئاژېوە هامشېوە بیەیش نیا . توڕەیی کورڎا، ژەنا ، گەنجا و مرۊڤایەتی ۋەران ۋەر پانەی مردۊوە.

حەرپۊکەی حۊڵدای یاسایی کریۊ. حۊڵدای فرەهەن. پارېزنەرەکۍ چی دماییەنە ئەرەیاۋناشا؛ سەردای سی پی تی و شۊنەکای تەریشا کەردەن. ئەنەیچ ئەرەیاۋیا کە دماو ئاخر دیڎاری ٤٤٩ جارۍ داواکاریشا پېشکەش کەرڎەن بەڵام جواب و داواکاریەکەیشا نە دریانۊ. خانەواڎەو پارېزنەرا داواکاریشا بۍ، بەڵام بۍ جواب مەنۍ.

ئاژەی هەنوکەی چنینا، ئینسان مەزانۊش ، بەڵام ئینسان سەرنج بڎۊ کرڎەوەو هجومەکا ئاکەپە-مەهەپەی، ئینسان میاۋۊنە کە جە ئیمڕاڵینە چېش ڕووە مڎۊ. چا مژارەنە ئا چېوۍ ۋەڵتەریچ کریېبېنۍ بېنۍ، ئا چېوۍ ڕابەر ئاپۊ واچېشا، بېنۍ. تا مۍ هەستیاری، توڕەیی زیاڎ کەرۊ. کۊشیای بە گوڕتەر بۊ. جە چوارپارچەو کورڎسانی و بەروو ۋڵاتیچۊ چالاکی ئەنجام دریۊ. کورڎوو دۊسەکېش هونەرمەنڎۍ و ڕۊشنۋیرۍ، سیاسەڎمەدارۍ، فرۍ پېشوازیشا کەرڎەن، چالاکی فرەو یاگانە ئەنجام مڎریۊ.

ئاژەکە ئینا لېوارو تەقایۊینە

جە فرەو ڕواوە گفتوگۊ سەروو تېزەکا ڕابەر ئاپۊی کریۊ. گەلەکەما جە ۋەرنیشتەنە بەردەوام ئینا سەروو پەیاوە. جە سەریشت ئاژەکە ئینا لېواروو تەقایۊینە. ئینسان ئینەی بە چەمۍ ۋینۊ . جە پارچەکا تەریچەنە پا جۊرەنە. کۊشیای بەردەواما.

گفتوگۊیچ هەن. جەماوەی ۋیەردەنە کاریگەری سەروو ئېمە وەش بێ. گفتوگۊ ئاما ئاراوە. گفتوگۊ سەروو ئاژەو ڕابەر ئاپۊی، یاواینە جە مدرامانوو ئاڎیی، مامەڵەکەرڎەی چنی دەوروو ئەرک و ئاڎیی بەشېۋېوە ڕاس، ئەنجام مڎریۊ. بڕۍ لایەنۍ تەنگشا پنە هۊرچنیا، جە ڕاو پیلانگېڵی و گۊشەگیریوە تەنگەتاوۍ با. وازشا چنەمارا کە چنی ۋېشا چا تەنگەتاویە نەجات بڎا و بەپائاژەو ۋېشا، گنا حۊڵ و ئانەی بڕۍ ۋېشا وەڵېوزا. پا جۊرە دیارا کە بڕۍ هەنۍ جە جەنگی و گۊسەگیری بېزارېنۍ. گۊشەگیری تنکریاو ئیمڕاڵی کاریگەری کەرۊ سەروو گرڎ کەسۍ. حەرپۊکەی گرڎ کەسۍ بەپاو ۋېش بڕۍ پېشنیارۍ کەرۊ.بەڵام مادام ساڵیاڎۍ تازەو پیلانگېڵین، خاسا ئینسان ئاماژە بە بڕۍ چېوا بڎۊ.

ڕېککۊتەی کورڎ و تورکی جە ڕاو ڕابەر ئاپۊیۊ بۊ

ئېمە بەردەوام ئانەی ماچمۍ. کورڎو تورک تەنیا جە ڕاو ڕابەر ئاپۊیۊ میاوا بە ڕېککۊتەی. جگە چاڎی کەس مەتاۋۊ ئا دەوریە گېڵنۊ. مشۊم کورڎ، تورک، دۊڵەت، گلېرگە، ژەنا،گەنجا، گرڎوو مرۊڤایەتی، سیاسەتی جەهانیچ عال چانەی میاوانە. ڕاسیەکەش ئینەن. ئېمە کۊشیەیمۍ، جەنگ کەرمۍ، ئېمە ڕاوەبەرۍ جەنگ و کۊشیاینمۍ. حەر جە قەڎیمۊ پاسە بیەن. بەڵام پۍ ئانەی چارەسەری بۍ ئاراوە، سیاسەت کاریگەربۆ، چارەسەری دیموکراتیک بۍ کایۊ، ناموونیشان و ئانەی ڕابەر ئاپۊن.گەلەکەیچما گرڎ ڕووۍ جە جاڎەکانە هاوار پۍ ئەنەی کەرۊ. گلېرگەو گرڎوو لایەنەکا چا ڕوۊ فرە هەستیارېنۍ. ۋەرو ئانەیچ بە ئەرک و ۋەرپرسیاری ۋېش هۊرمېزۊ. هەرمانەو قسېوە کە هینەو ئاڎی نەبۊ نەکەراش ، هەڵۋېس نیشانە نەڎا. مشۊم ئینسان چا ڕوۊ فرە هوشیار بۊ. مشۊم گرڎ پا جۊرە با. ئانۍ پی جۊرە مەبا شکس مارا. با گرڎ کەسۍ بزانۊ. جە پەکەکەی، کورڎا، لایەنەکۍ تەرۍ، حیچ کەس مەتاۋۊ ئا دەوریە گېڵنۊ. مەکریۊ کە تۊ ۋېت وزی چېروو باروو ئەرک و ۋەرپرسیاری و پېگەو ڕابەر ئاپۊی. هەستیاری چی ڕوۊ بۍ کەموو کوڕین. گلېرگە بەتەمامی پەشتیوانا.

ساڵیاڎوو پیلانگېڵی ٩و تشرینی یۋەمی نزیکا. چی ساڵیاڎة تازەنە مشۊم ئینسان فرەتەر گوڕ بە کۊشیای بڎۊ.ساڵەو ٢٥ەمینی ئا هەستیاریەی وەش بیەن فرەن. گفتوگۊ و هۊرسەنگنای سەروو تېزەکا ڕابەر ئاپۊی، ئاژەو ئیمڕاڵی، ژیۋای چېروو سیستمی ئەشکەنجەی، گۊسەگیری و قڕکەرڎەی جە ئیمڕاڵی جە ٢٥ ساڵېنە بە چ مانېوەن، جە ڕوو سیاسی و یاسایچۊ فرۍ ئەنجام دریېنۍ.

ئانە گرنگا کۊشیای تا ئاستېوە ۋەڵېکۊتەن. جە ماوەکا ۋیەرڎەینە ئانە فرە وزیۊ ڕووە، دەسنیشان کریۊ،ساڵیاڎوو ٢٥ەمین ساڵەو دەسەبەرکەرڎەو ئازاڎیی جەستەیی ڕابەر ئاپۊی بۊ ئینسان گرڎ یاگېنە پەرە بە کۊشیای بڎۆ. پی بۊنۊ داواکریۊ. ئانە گرنگاو ماناڎارا.ئاژېوەن کە ئینسان چنەش میاۋۊنە. پۍ گەشکەرڎەی کۊشیای مشۊم ئینسان جە ڕاسی مدرامانوو ئیمڕاڵی عال بیاۋۊنە. تامۍ کاریگەری ئا سیستەمیە سەروو گرڎ کەسی وەش بۊ. حەرکە دەسشا چاڎیسا دا، بڕۍ کەسۍ دەنگ هوربڕا. بەڵام ٢٥ ساڵۍ ۋیەرڎ؛ بەڵام شمە ئانەی جە ئینسانی پەرسدۍ:"تۊ ٢٥ ساڵۍ چگۊبېنی ؟ حەرکە دەسشا پۍ تۊ درېز کەرڎ، کەوتۊ ۋیرت، تۊ پەنهانی ئانەیتە دی؟''مەبۊ پی جۊرە بۊ. ئانە هەڵۋېسۍ ڕاس نیا. ئانە نیشانۍ چېشینە؟ ئەگینا جە سیستموو ئیمڕاڵی مەیاودېنە. بەتەنیا باسوو گۊسەگیری کریۊ. گۊسەگیری لایەنېوەشا. ئەشکەنجەو ئیمڕاڵی دژوارا، قۊناغةو ئەسڕیەیۊین چاگە، ئی سیستمە سیستموو قڕکەرڎەین. هەڤاڵەکېما فرەو جاری ئانەشا واتەن و هەڵایچ ماچاش. هجوم بەئامانجوو قڕکەرڎەو کورڎا جە ئیمڕاڵیۊ ڕاوەبەر کریۊ.

پیلانگېڵی میان نەتەوەیی بە سیستموو ئیمڕاڵی بەردەواما

قۊرتەو کورڎی جە لۊزانەنە بەرکۊتە. بەریتانیاو فەرەنسا و تورکیا پەیمانشا بەست. تورکیاو دەوڵەت نەتەوەکۍ تەرېشا وەشکەردۍ. بارشا کەرڎوو حەرپارچېوەشا دا بەیۊی. بەڵام ڕاوەبەرکەرڎەی ئی قۊرتۍ هەمیشە هامبەش بیەن. تەنیا تورکیاو دەوڵەتا عەرەبی و ئېرانی کورڎەکېشا کۊکوش نەکەرڎېنۍ. هەمیشە ڕاوەبەردەیۍ هامبەش بیەن. ئی ڕېکۊتننامە جە لۊزانەنە گونجیا. دماتەر ئی ڕاوەبەریە هامبەشە، پەیمانەو سەعد ئابادی، سەرمەشقەکۍ مۊدېرنیتەی سەرمایەداری ئا سەردەمیە بەریتانیا و فەرەنسا، چنی ئا دۊڵەتا پەیمانشا بەست. دماتەر پەیمانە و بەغڎایشا ئیمزاکەرڎە. ئینە واوەی بیۊ . دماتەر دماو جەنگی جەهانی دووەمی ئەمریکایچ پەیوەنڎیس پۊوە کەرڎۍ. دماو جەنگی جەهانی دووەمی سېنتۊیاشا ڕېکوست. ناتۊ پۍ ڕاوەبەرکەرڎةی کورڎسانی بەشېۋېوە هامتەریب پەیمانېوە سەروازی تایبەتسا نیارە. ئینەیچ بەمەڵامەتوو جەنگوو عېراق ئېرانی و گەشەئەسای ئېرانیۊ شکسش ئارڎ. ساڵەو ١٩٨٠ی سیستمەکە کۊت دلۍ پشېویۊ. ڕاسەوخۊ دماو ئانەی چېشا کەرڎ؟ ساڵەو ١٩٨٧ باری نائاسایشا ئەرەیاۋنا. جە ڕاسینە ئیدارەو جینۊساید و کورڎی بۍ. گرڎش چنە بېنۍ. گرڎوو ئا هېزا کە قۊرتەو کورڎیشا وست ڕووە دلېشەنە بېنۍ. قڕکەرڎەو کورڎی جە لایەن و ئا ئیدارەیۊ بریۍ ڕاوە. تورکیاو تەنانەت سیستمە جەهانیەکەیچ ئا جۊرە ڕاوەبەردەیشا بەبنەما گېرتەبۍ. تورکیایچەنە پا جۊرە بریۍ ڕاوە. ئیسە ئیدارەی هامبەش سیتمی ئیمڕاڵی ٢٥ ساڵەن. ئیمڕاڵی سیستموو ڕاوەبەردەی جېنۊسایدوو کورڎان. پیلانگېڵی میان نەتەوەیی پېسە سیستموو ئیمڕاڵی بەردەواما. ئینە فرە ڕۊشن و ئاشکران.

پۊکەی گۊشەگیری ڕېبازېوە ئا هجومەینە،جە بنەڕەتەنە ڕېبازوو ئەشکەنجەدای و قڕکەردەیا.چونکی ئا هجومە قڕکەریۍ کە سەروو کورڎیرە سەپیېنۍ جە ئیمڕاڵیۊ ئاڕاسە کریا. سیستموو ئیمڕاڵی ئیدارېوە هامبەشا. پۊکاتی ئیمڕاڵینە حیچ حقوقۍ نیا گرڎ چېوۍ ڕووە مڎۊ بەمانېوەتەر حیچ یاسا، بنەما، ئەخلاق و پیمەرۍ یاسایی جابەجۍ مەکریۊ. کەس دەنگ هۊرمەبڕۊ. گرڎ کەڕۍ و لاڵۍ و کۊرېنۍ. ئا گرڎ داموودەزگا میان نەتەوەیۍ کە ۋېشا بە دیموکراتیک مزانا... کەس قسۍ مەکەرۊ. هجوم پۍ سەروو کورڎی سەروو بنەماو سیستموو ئیمڕاڵی ملۊڕاوە. ئی سیستمە نەک حەر جە کورڎسانەنە بەڵکم تورکیایچ ڕاوەبەرش کەرۊ . جە تورکیایچ دیکتاتۊریۍ فاشیست هەن؛ بە ڕەگەز پەرسی و شۊڤینی هجووم کەرۊ.ئیسە فرەو کەسی کە تەماشەو تورکیای کەرا ، گلەیۍ ئانەی کەرا و ماچا ئینە چکۊوە ئامان ، پۍ چی ئینە ڕووە مڎۊ؟ بەمەڵامەتوو سیستموو ئیمڕاڵیوەن. پەۊکەی مشۊم ۋەران ۋەروو ئانەینە مرڎمېوە. شمە پۍ ئازاڎیی جەستەیی ڕابەر ئاپۊی کۊشیەیدۍ . جگە چانەی حیچ ڕېوەتەر نیەنە.

نەیاواینە چی مژاریە ڕاما چنەگېرۊ جە پەرەپنەدای جە کۊشیای. پەنەوازەن ئی کۊشیایە بە شېۋېوە فراوان جە تورکیانە ۋەڵا بۊوە. گلېرگەی کورڎی و ژەنا و گەنجا بە ڕادېوە عال درکشا پی ڕاسیە کەرڎەن.ئاڎۍ حەرزوو زانېنۍ و جە خەباتۍ چڕەنە بېنۍ دژ بە سیستموو ئەشکەنجەو گۊسەگیری ئیمڕاڵی، بەڵام جە فرەو بازنا تورکیاینە پا جۊرە نەبۍ.هەڵسووکۊتوو بڕۍ گرووپا پا جۊرە نەبۍ ، پۊکەی ۋېشا دوور وستۊ. ئەرکی دیموکراتیکی ۋېشا نەیاونا مەنزڵ. ئیسە کە ماراشۊ ۋیروو ۋېشا مزانا کەمۍ دما کۊتېنۍ، بەڵام ئینسان جە حەریاگېنە زەرەر گېڵنۊوە قازانجا، پەنەوازەن گرد لېوە ئی ڕاسیا بۋیناو بزانا و گرنگیشا پنە بڎا. پەنەوازەن گرڎ کەسۍ بەعالی جە سیستموو ئەشکەنجەی و گۊشەگیری بیاوانە، بزانا کە ئینە هجومېوەن دژوو ۋېشا، هۊرشېونایۊ سیستمی گۊشەگیری و ئەشکەنجەو ئیمڕاڵی پېسەنە یاوای بە ژیۋای ئازاڎیی و ۋېڕاوەبەری دیموکراتیکی و بیەی بە خۊتان کۊشیای.

٢٥ساڵێن هجووم  و مدرامانیچ بێهامتێنۍ 

دژوو ئی پیلانگێڵنییە، ئی مدرامانە گەورە ٢٥ ساڵەییە سڵام کەروو، ئینە گەورەتەرین و مانادارتەرین کۊشیاین تارێخوو گەلەکەیمانە، کە گەلەکەما و گرڎوو جمیەرەکەیما و دۊسامان بە سەرمەشقایەتیی ڕابەر ئاپۊی بەراش ڕاوە، جە کەسایەتیی گەشمەرڎاو مدرامانیی فیدایینە شمە مەتاودۍ ڕۊجیاروو ئێمە ئاوا کەرڎۍ، بە ڕێز، وەەسیای و منەتدارییوە یادوو گرڎوو ئا  کەسا  کەرووە، کە ماوەو ٢٥ ساڵان دلۍ مدرامانینە دژوو پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیینە گەشمەرڎۍ بیۍ. ئانۍ کە بە خاستەرین شێوە جە ڕابەر ئاپۊی و سیستەموو ئیمراڵی و مدرامانوو ئیمراڵی یاوێنە. ئا کەسۍ بێنۍ، کە وەختوو وێشنە بە هەڵوێستێوە هەرە ڕاسی ورێستۍ. 

  ٢٥ ساڵێن هجوومەکۍ ناوازێنۍ، هەرپاسە مدرامانیچ دژوو ئا هجووما ناوازەن. بە مانێوە تەرە، کێشەو کورڎی ناوازەن. پەوکای سیستموو ئیمراڵی کە جە مەسەلۍ کورڎیوە سەرەش ورڎا، حیچ هامتێوەش نییا. ئانۍ بەراورڎکاری کەرا فرەتەر بە ماندێلایش شوبهنا، وەلۍ ئانۍ ورش سەنگنا ماچا "ماندێلا پێسە مامەڵەس چەنی نەکریان". ڕاسا. پاسە بەرمەگنۊ. بڕۍ یۊی مشا. ئا یۊشییەیە کە هەن فرە چێوۍ کەما.

کۍ پیلانگێڵییەکەیش متەرە؟ کۍ کێشەو کورڎیش خوڵقنا و گەرەکشا کێشەو کورڎی بە چارەسەرنەکریای مەنۊوە، ئادۍ پیلانگێڵنییەکەیشا وەش کەرڎ. ڕۊشنا. ئیدارەو ئەمریکای وێش دا وەروو ئا هەرمانۍ و کەرڎەش. ئەمریکا، بەریتانیا، ئیسرائیل قەرارشا دا و پلانەشا نیارە بە سەرمەشقایەتیی ئەمریکای کریا. هەرچێوێشا کە بە پێویس زانا، ئی دەسەڵات و سیستەمە دەوڵەتیچشا وست دلۍ ئی پیلانگێڵنییە.

ڕابەر ئاپۊزوۊن ئا دیوارشە وڕنان

ئامانجەکە چێش بێ؟ سڕیەیۊ ڕابەر ئاپۊی بۍ، هومێدەوارۍ بێنی ڕوێنە، جە ٩و تشرینوو یوەمینە بە سڕەیوە ڕابەر ئاپۊی پەکەکەی پاکتاو کەرا و سەروو ئا بنەمێوە جینۊسایدوو کورڎا بیاونا یاگۍ، پێسەشا لەیەک دابێوە، ڕێکۍ کەوتێبێنۍ. ئیساتۍ ٢٥ ساڵۍ ویەرڎەن، ٢٥ ساڵۍ کەرۊ چند ڕوۍ، ئێمە ژمارە دووێمانە. ئا گرڎوو ساڵا ویەرڎۍ، سەرنەکەوتۍ. ڕابەر ئاپۊ سڕیەیوەش پووچەڵ کەرڎۊ. سیاسەتوو ڕێزنایرەیی ئیمراڵییش پووچەڵ کەرڎۊ. گۊشەگیرییش پووچەڵ کەرڎۊ. ئینەش وات، 'پارێزنامە چکۊ بۊ،  من ئینانۍ چا'. پارێزنامەکۍ ئیساتۍ جە چوارلاو دنیێوە، کەواتە ڕابەر ئاپۊ جە چوارلاو دنیێوە. دلۍ دیوارەکاو ئیمراڵینە نەگیریان. یانۍ بڕۍ پاسە لەیەکش مداوە، کە گێرتەنشا، وەلۍ دەمێوەن ئانە ویەرییان. ڕابەر ئاپۊ دەمێوەن، ئا دیوارشە وڕنان.

ئانۍ کە ٢٥ ساڵێن هجوومۍ کەرا کێنۍ، چێششا دەس ئارڎەن؟ 

قۊرتۍ وەرڎەموو ئازادیی کورڎانە ساز کەرا، بەرژەوەندییشا ئینا چانەینە. چا ٢٥ ساڵەنە ئانۍ سەروو بنەماو پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی هجوومۍ کەرا کێنۍ و چێششا دەسکەوتەن؟ حەرکام جە هێزە سەرمایەدارەکا چێششا دەسکەوتەن؟ مشۊم ئینسان چانەیە کۊڵییۊوە.

ئیساتۍ جە ساڵیادوو ٢٥ەمینینە، وەختۍ ئینسان لا کەرۊوە و مدیۊ پەی ئا ٢٥ ساڵەیە، موینۊ سیاسەت و ئەقڵیەتێوە، کە سەروو کورڎاوە سەپییان، هەقیقەتێوە جیهانی بۍ. پەوکاتەی بەستەیۊچش بە پڕۊسێوە، کە پەنەش وچیۍ جەنگوو یەرەموو دنیۍ ئارانە بۍ. جە ٢٥ ساڵێنە وەرکەوتوو دلێڕاسەی فاڕیا پەی گۊلەو ونۍ. کورڎستان و تورکیایچ هەمان چێو. هێزە پیلانگێڵنەکۍ کە ئانەشا کەرڎ، چندە ونیشا متە، چندە فرسەتشا بەدەس ئارڎ؟ ئێمە هاگادارێنمۍ، ڕاوەبەرایەتیی سەدام حسێنیشا ورشاناوە، پێوەس بی پانەیۊ، چە نۊعە دەسوستەینێوە بۍ وەرکەوتوو دلیراسەینە کریا؟ بدیەیمۍ پەی دۊخوو سوریای و عێراقی. ئەفغانستان یاوان چە دۊخێوە؟ دۊخوو کورڎستانی و تورکیای چەنینا؟ پارچە پارچۍ بیێنۍ.

ئیساتۍ دۊخوو وەرکەوتوو دلێڕاسەی ئینا ئارانە، دۊخوو تورکیای زیاتەر ئینا ئارانە، گرڎوو تورکیای چی قۊناغەنە یاوان چە دۊخێوە؟ بەڵۍ، کارەساتوو تەیب ئەرڎۊغانی ئاما کایەوە. کەسێوە کە جادەکاو ئیستەنبوڵینە شۊنەو تۊپەو فدبۊڵانێرە ڕەمێ؛ ئیساتۍ بییەن ساعیبوو تورکیای. تورکیا ٢٥ ساڵێنە چێشش جەدەس دان؟ وڵاتەکە و گلێرگە چێششا جەدەس دان، چندە ونی مجیێنە؟ چند ملیار دۊلارۍ پەی ئانەیە تەرخان کرییان؟ پەیوەندییەکاو بەری و دلۍ ئینۍ چە بارێوەنە؟ وەڵتەرۍ ئاناتۊلیا بۍ. ئانە بەینوو ئاسیای و ئەورووپاینە پێسە پرڎێوە وینیۍ. یاگێوە ستراتیژییە گرڎ وەختۍ کات بازرگانییش چەنە کریۍ. ڕایۍ ئاوریشمییەی تارێخییە، بازرگانی بەینوو ئاسیای و ئەورووپاینە پاگەرە ویەرۍ.چێش ڕووەش دا؟ چی دماییوە کۊبییەیۊ جی ٢٠ هیندستاننە و دماتەر ئا ڕێککەوتەیە، کە ئیمزا کریا و ڕاو ئادیوە ئەرەیاونییا، کە ڕاو ئاوریشمی بیێنە تارێخ. بەینوو ئاسیای تازەی و ئەورووپاینە ڕا و ڕاڕەوۍ تازۍ وەسۍ بیۍ. ڕۍ بازرگانیۍ وەشی بیۍ، لای سەریی بەحری سیاویوە، لای سەریی هیندستان، سعودیە، ئیسرائیلی، پانیشتوو قوبرسی و یۊنانیوە.. تورکیا گەمەی ستراتیژیکوو وێشش جەدەس دا، دەوروو بییەی بە وەرپەرسیش جەدەس دا. دەوری تارێخیی وێشش جەدەس دا. ئیتر یاوان ئا حاسە کە جە ڕووەو سەروازی و بازرگانییوە حیچ مەعنێوەش نییەنە. چی؟ وەروو ئا ئەقڵیەت و سیاسەتوو قڕکارییە، بۊنەو هجوومی پیلانگێڵنیی میاننەتەوەییوە، وەروو جەنگی ناسەقامگیری هەن، وەرووئانەیە جەنگ هەن، حیچ وەبەرئارڎەی و سەرمایێوە ڕووەش مەکەرۊنە. دیتا؛ تەیب ئەرڎۊغان لوان ئەمریکا، متاومۍ بواچمۍ چڕۍ جادەکانە؛ بەیدۍ پەی تورکیای و سەرمایەگوزاری کەرڎۍ، کەس ناما. سەرمایەیچ ئارامییش گەرەکا، متمانە، بە دڵنیاییوە یاگۍ چانێنە کە جەنگش چەنەن، کەس وەبەرئارڎەی مەکەرۊ.

ئانۍ تورکیاشا گەرەکا با ۋنەکۊڵیای جە ٢٥ ساڵا ۋیەردەی کەرا

ئیجارە تورکیاش یاونا پی ئاژەیە. واتە سەردەمی تاریخی و دەوروو ۋېچش جە دەسدا. تورکیا بەشیۋېوە جدی جە سیستەمەنە بەرکریۊ. ۋېش جە ۋېشەنە حییچ دەوڵەتۍ نیا ئارانە و هۊرشېویانې. تەنیا چەتەکۍ تەیب ئەردۊغانی ودەوڵەت باخچەلی مەنېنۍ. فاڕیان پۍ سیستمی چەتەیی.ئا دەوڵەتەی مسەفا کەمال گەرەکش بۍ مەرزنۊشەرە بەحیچ جۊرە بیەیش نەمەنەن. ئیسە ئینسانەکۍ دلۍ کارەساتینە مژیوا، بەڵام هەستش پنە مەکەرا.

 

با وریۍ بیمۍ ئاژەکە پی جۊرە ئامان ئاراوە. دەزگاکۍ یاۋنەری پۍ گرڎ کەسۍ ڕۊژەڤی ساختە وەش کەرا بەردەوام حۊڵوو شارایۊ ڕاسیەکا مڎا. گەرەکشانە نیشانەش بڎا کە هەڵای ئەردۊغان سەرکۊتەن. بەڵام گرڎ دروېنە. ڕابەر ئاپۊ ئینەش ۋات،"پیلانگېڵی زیاتەر جە کورڎا ۋەران ۋەر بە تورکیای کریان. ئنڎەو کورڎەکا تورکەکېچ ئانڎە زەرەر مەنڎېنۍئا سەردەمەیچە سەرۊکوەزیران و ئا وەختی بولەنت ئێجێڤیتیش کاریگەری ئا ڕاسیەیشە سەر نریابېرە. گومانەش کەرڎۍ بۍ، پۍ چی ئاپۊشا دا دەسوو ئېمۊ. دماتەر مەردوو لوا. حەجگیز نەیاوانە . بەڕاسیچ پۍچی داشا دەسوو ئاڎیشاوە؟ئیسە جە ٢٥ەمین ساڵەنە ئانۍ تورکیاشا وەش مسیۊ، با ۋنەکۊڵیای جە ٢٥ ساڵی ۋیەرڎەی کەرا. یاوانەو بۋینا کە پۍچی ڕادەسوو ئڎیشاشا کەرڎ.پۍ ئانەی تورکیای بیاونا پی ئاژە، ڕادەسشا کەرڎۆ ویاوناشا پی ئاژەیچە . هجومی پیلانگېڵی میان نەتەوەییشا جا بەجۍ کەرڎ، پەشتیوانیشا ۋنەکەرڎۍ و بەردەوام واتسا،ئېمە پەشتیوانیتا کەرمۍ، یاۋناشا بە ئاژەو ئارۊی.

جە لاو کورڎاوە زانابیەی ئازاڎیی یاوان بە گۊرەتەرین ئاستی جەماوەری

بەڵۍ کورڎ قوربانی فرەش دا. بەڵام جە ڕوو شۊڕش گېڵنیچۊ فرە وەڵېکۊت. زانابیەی ئازاڎیی جە کۊشیای دزوو پیلانگېڵی یاوا بە گۊرەتەرین ئاستی جەماوەری. گلېرگەو کورڎی دلۍ ۋېسەنە جە ئەڎابیەیۊ یەرەموو ڕابەرایەتی، پېسە ڕابەروو گرڎوو چەوەسیاکا وست وەڵۍ. فاڕای پاڕادایموو ڕابەر ئاپۊی گرڎوو ئا قۊرتە کۊمەڵایەتیا بە مەڵامەتوو سیستمی دەسەڵاڎ داری و دەوڵەتی ٥ هەزار ساڵەیۊ ئامېنۍ ئاراوە  بەتایبەتیچ پەرسوو کورڎی و پەرس و ژەنۍ پېسە پڕۊژەی چارەسەری، هۊشمەنڎی چارەسەری وزیان ڕووە، کە جگە چانەی کەس مەتاوۊ پۍ ئا قۊرتا چارەسەری وزۊ ڕووە.

ئاخېزوو ۋەرنیستی وەڵۍ وزیا. گرنگتەر چانەی ئایدۊلۊژیاو ژنۊلۊژی وەڵۍ کۊت کە ئارۊ جەهانەنە ۋەڵابیەنۊ. ئاخېزوو "ژەنۍ،ژیای،ئازاڎیی"جە سەران سەروو جەهانینە کاریگەریش سەروو ژەنا نیارە. کاریگەری "ژەنۍ،ژیای،ئازاڎیی" تەرسەو ئەقڵیەتی وسیاسەتوو دەسەڵاڎ داری چا شۊڕش گېڵنەیە. چانەیۊ سەرچەمەش گېرتەن و ئا ڕاسیە نیشانە مڎۊ.

 ۋنی مجیا قوربانی دریا ، بەڵام ئازاڎیی کورڎسانی وەڵۍ کۊت. گلېرگەی کورڎی ۋېس بە جەهانی ئشناسا. ژەنی و گەنجۍ کورڎی ۋېشا بە ژەناو گەنجا جەهانی ئشناسا.زانابیەی و چالاکی ئازاڎیی بی بە جەهانی و کۊشیایۍ کە ئیلهام بە گرڎوو مرۊڤایەتی مڎۊ.

کۊسیای دژوو فاشیزموو داعشی ئانەش وست ڕووە. جە ڕاسیەنە دیمەکەوتەرو داعشی ئاکەپەو مەهەپەن. گرڎ ئانەی مزانا. بەڵام بڕۍ بە مەڵامەتوو مەسڵەحەتەکاشاوە ئانەی شاراوە. بەڵام مەتاوا داعشی شاراوە. ۋەرەن روو بیەیۊ داعشی ئاخېزوو ئازاڎیی ژەنا و ڕېکوستەی نەتەوی دیموکراتیکی جە ۋەرنیشت- سەرنیشتوو ۋەرکەوتوو سوریای پۍ مرۊڤایەتی بیەن بە سەرچەمەو هیوای . ئەگەر کورڎوو تورک جە یۊترینێ مڕمانا ئەنە جە سایەو کۊشیایۊین. ئەگەر ئیسەیچ جە تورکیاو ۋەرکەوتوو میامینینە و جە ئاستی جەهانینە هیواو مرۊڤایەتی مەنەن ، جە سایەو ئی کۊشییۊینە. ئی کۊشیایە جۊشو خرۊسوو ورەو ۋېس پارېزنۊ. کوردایەتی سەروو لېواروو هەژاریۊ، بەسەرمەشقی ڕابەر ئاپۊی و مدرامانوو ئیمڕاڵی جە ماوەو ٢٥ ساڵانە جە دژوو پیلانگېڵی میان نەتەوەیی ۋېڕاگریش کەرڎ، قوربانیشدا و ۋېش کەرڎ بە هېزۍ گۊرەی گەردونی.

بە ئازاڎیی جەسەیی ڕابەر ئاپۊی، پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی دلێنە مشۊ 

٢٥ساڵێوە گرنگ بۍ، بوو. جە ڕووەو یاساییچۊ ئێمە سەروو ئی چێواوە مرڎێنمۍ، ئیساتێچ سەرشۊ مرڎمۍ، هەڵای بەدڵنیاییوە بازنەکاو حقوقی پێویسا زیاتەر گرنگی پی بابەتیە بدا، بە مانێوە تەرە یاساو ئا هێزەیە، کە گرڎوو تورکیایش پۊوە بەسیان، یا خاستەر بواچوو ئانۍ کێشەو کورڎیشا خولقنا و ئا پیلانگێڵنییە میاننەتەوەییەشا یاونا یاگۍ، ئینەیە ڕەت کەراوە و پەشتگۊشش وزا. بە دروۍ و فێڵۍ هەوڵۍ شارتەیۊ دۊخەکەی مدا، پێویسا ئینسان دەمامکەکەیشا ماڵۊرە و ڕاسییەکا ئاشکرا کەرۊ، پێویسا ئینسان کۊڵییۊوە و بیاوۊنە.

کۊشیای سەرکەوتەیش مێشۊنیرە، کوشیاکەیما گەرڎوونی کەرمێوە 

ئەگەر کەسانێوە با، کە ئجۊشا کۊشیای تا دیوارەکاو ئیمرالی میاوۊ و ئەنجامێوە چانەش نمەبۊ، پێویسا تەماشەو ئا دەستکەوتا کەرا، کە ماوەو ٢٥ ساڵانە سەرەشا ورڎا. چێش ڕووەش دا؟  چی ٢٥ ساڵەو کۊشیاینە، گەورەتەرین وەڵیئامایە ئازاڎیوازانە، دیموکراتیک و ئینسانییەکۍ  تارێخوو ئینسانیەتینە ئەزموونۍ کریێنۍ و وزیێنۍ ڕووە. یانۍ کۊشیای سەرکەوتەیش ئینا شۊنیوە، ئەنجاموو کۊشیای بەدەسئارڎەی سەرکەوتەی گەورەین. چی ڕووەوە پێویسا  مدرامانی سەرتاسەری گرڎ مەیدان و ئاستێوەنە پەرەش پەنە بدریۊ، دژوو ئا عەقڵییەتەیە، سیاسەتەیە و پراکتیکوو پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی، کە ٢٦هەمین ساڵەشنە جە ٩و ڕەزبەروو ١٩٩٨ دەسش پەنە کەرڎەبۍ. تی پێکرڎووە. پێویسا ئی هەرمانۍ جە چوار پارچەو کورڎستانی و گرڎوو وەرکەوتوو دلێڕاسەینە و جیهاننە کریۊ. پێویسا ئا کۊشیایە بە ئامانجوو ئازاڎیی فیزیکیی ڕابەر ئاپۊی و چارەسەروو کێشەو کورڎی، جە گرڎ ڕەهەندێوە یاسایی و سیاسیینە، بە گرڎوو ڕێباز و فرسەت و ئامرازێوە پەرەش پەنە بدرییۊ.  جە ساڵەو ٢٥ ینە هەم هۊشیاریێوەش وەش کەرڎ وهەمیچ جە هجوومو ٢٥ ساڵەینە خەڵک تا ڕاددێوە قەناعەتشا لاوە وەش بی. هۊشیاری پەی ماڕای سیستموو ئیمرالی و دلێنەبەرڎەی پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی زیاتەر و زیاتر بڵاو بۊوە. ئی کۊشیایە وەرفراوانتەر کەرمۍ. هەمەلایەنەتەرش کەرمۍ، ڕێکوزیاتەرش کەرمۍ و دۊڵەمەندتەریچ، پێدەدەین، گەرڎوونیتەر و بەڕاسی کەرمێش بە کۊشیای ئینسانیەتی، کۊشیای پەی ئازاڎیی گەرڎوونی، کۊشیای دیموکراسیی بناغەیی.

ئانیشا دلێنە بەرمۍ، کە ئیسفادەشا جە پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی کەرڎەن

ئێمە ئانەیە بە شانای گورزی، شکسدای و وڕنای گرووپەکاو دوژمنوو دیموکراسی و ئانیشا ئیسفادەشا جە پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی ورگێرت میاونمۍ یاگۍ.دەکەین. کۍ ئیسفادەش چا پیلانگێڵنییە میاننەتەوەییە ورگێرتەن؟ تەیب ئەرڎۊغان ماوەو ٢٥ ساڵی ویەرڎەینە تورکیا ئیسفادەش چەنە کەرڎەن. ئاد سۊتەمەنیی پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیین. ئەگەر پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی نەبیۍ، حەرگیز تەیب ئەرڎۊغانیچ نەبۍ.  

کورڎستاننە کۍ قازانجش جە پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی ورگێرتەن؟ تەیب ئەرڎۊغانوو کورڎستانی کێن؟ بارزانیەکێنۍ. قازانجشا کەرڎەن. پیلانگێڵنیی میاننەتەوەیی بە هجوومکەرڎەی سەروو کورڎە ئازاڎا، ئیرادەو کورڎە ئازاڎا، هەڵوێستوو کورڎە ئازاڎا و حەزوو کورڎە ئازاڎا دلێنە بەرۊ، با بڕۍ کورڎۍ پێسە ئەوەمەنەی مەناوە. واچێنۍ ئا کورڎۍ کە خیانەتشا وەنەو وێشا کەرڎەن، جە بییەی نەتەوەیی، وەڵاتەکەیشا کەرڎەن و پەی بەرژەوەندیی سادەی ماددی و بەرژەوەندیی بنەیانەیی و کەسی گرڎ چێوشا ورەتەن، مشۊم پێسە بوونەوەرێوە مرۊیی کە ڕەچەڵەکوو کورڎبییەی و ئینسانیەتوو وێشا گوم کەرڎەن، با مەناوە. بوونەوەرۍ چانێشا وەشکەرڎێنۍ کە خائینەکاو ئارۊینۍ. کۊشیای دژوو پیلانگێڵنی، سیستموو ئەشکەنجەی و گۊشەگیریی ئیمراڵی، جە کۊشیای دژوو دیکتاتۊریەتی فاشیستی و هامکاری و خیانەتی جیا و ئەرەبڕیا نییا. جە ڕاو ئا کۊشیایۊ دژوو پیلانگێڵنی هەن، دیکتاتۊریەتی فاشیست و خیانەتی هامکاری دلێنە بەرۊ، سیستموو ئیمراڵی وڕنۊ، فاشیزمی دلێنە بەرۊ، ڕابەر ئاپۊ ئازاڎی جەسەییش بۊ، ئازاڎیی کورڎی و دیموکراتیکبییەی تورکیانە مۍ وەرۊ. جە ساڵەو ٢٦ەمیوو کۊشیایمانە ئێمە ئانەیە گرڎ ئاستێوەنە و مەیدانێونە پی ڕۊحەوە، هۊشمەندییوە و پا ئامانجۊ وزمۍ وەڵۍ. ئێمە تەسەورما چانەن، کە بەدڵنیاییوە سەرۍ گنمۍ. 

ئەقڵیەتی قڕکەر بە پەشتیوانیی میاننەتەوەیی قەرەباغنە درێژەش هەن

پەرەسانایەکاو قەرەباخی، پەیوەندییشا بە جینۊسایدیوە هەن. جەنگی ئەوەڵوو جیهانینە ئا ئەقڵیەت و سیاسەتە پێسە ئەقڵیەت و سیاسەتی سەرمایەداری و ئیمپریالیستی گەرڎوونی ئاما ئاراوە. ماوەو جەنگینە ئانە  دریا دەسوو ئیتحاد و تەرەقیوە، دماتەریچ دریا بە کەمالیستەکا. جینۊسایدوو ئەرمەنییەکان کە ساڵەو ١٩١٥ کلیلیانە دەسش پەنە کەرڎ، ئیساتۍ قەرەباغنە بەرڎەواما. جینۊسایدوو ئەرمەنییەکایچ ڕووەش دا، جینۊسایدوو کورڎا ڕووەش دا. ئانا ١٠٠ ساڵێن ئا گەلۍ ئینۍ چێرووهجووموو جینۊسایدۍ چانەینە. 

ئانە کە ئارۊ قەرەباغنە ڕووە مدۊ، کۊچبەرکەرڎەین و ئاوارە کەرڎەین  ورتەکنای بەزۊرا جەگلێرگەو وێشانە ، ئانەیچ بنەمێوەسەرەکییەو جینۊسایدینە. یۊشا کۊکوشیی جەستەیی، یۊ تەر فاڕای دیموگرافیای، یۊ تەریچ تاونایۊ کولتووریی، جینۊسایدی کولتووری و ئاوارەکەرڎەی و دووروستەیۊ، خستنەوە؛ یانۍ کۊچبەرکەرڎەیی جەماوەری.  ساڵەو ١٩١٥ ڕاو جینۊسایدوو ئەرمەنییەکاو کیلکیلیەیۊ دەسش پەنە کەرڎ و لاو ڕاوەبەروو ئیتحاد-تەرەقیوە چا گرڎ یاگانە کە ئەرمەنییەکێش چەنەبێنۍ، وەڵا بییۊ.

چێگەچەنە نەک حەر باڵادەسا و ڕاوەبەراو تورکی بۊنەو تاوانوو جینۊسایدیوە رووبەڕووۍ وەنەپێتەیۊ مەباوە، هەمان وەختنە ئەوۍ تەرێچ هامبەشاو تاوانەکەی. بەریتانیا، فەرەنسا، ئەمریکا، ئەڵمانیا گرڎ هامبەشێنۍ، وەلۍ کەس مەلۊ چێروو باریش. کۊکوشی پێسە تاوانی دژوو ئینسانیەتی منویسا، لێوە تەریچۊ درێژە بە کۊکوشیی تازەی مدا. وەروو ئانەیە رووبەڕووش مەباوە، ئادۍ ئی قڕکەرڎەیشا شەرمەزار نەکەرڎ. پاکانەشا جە ئەقڵیەت و سیاسەتی قڕکەری نەکەرڎ.  وەروو ئانەیچە، ئانە ئارۊنە ڕووە مدۊ و موینییۊ، ئینەنە پەوکای حیچ مەفاڕییۊ.

ئا ئەرمەنیێچە هەنۍ کە ھامکارۍ تاوانەکەینێ

ڕاسینە ئانە بە وێش ماچۊ ڕاوەبەروو ئەرمەنییەکا، ئادیچ ھامکارا و یۊن جە هامکارە سەرەکییەکا. ئادێچۍ ئینۍ چا چوارچوەنە،  تورکیایچ، بۊنەو بڕۍ بەڕژەوەندییاوە ئاسایی جە گلێرگە و وەڵات و زێدوو وێشا بەرۍ کریا، چۍ کەس حیچ چێوۍ نەرێنی مەوینۊ، پەی نموونەی حیچ ناڕەزایەتیێوە نییا.

ئانە تەنیا پەیوەندییش پا چێواوە نییا، کە چاگە سەروو ئاستیوو دلۍ ڕووە مۊ، پەوکای ڕاسیینە جەنگوو ساڵەو ١٩١٥ بەرڎەواما. ئاننە  وەختۍ ویەرڎ، وەلۍ حیچ نەفاڕییا، ئا قۊناغە ئارۊ پەنەش ماچمۍ جەنگوو یەرەموو جیهانی ، جە ڕووەو ئەقڵیەت و سیاسەتیوە، ڕاستەوخۊ درێژکریاوەو جەنگوو یوەموو جیهانین. چونکوم کرڎەوە، ئەقڵیەت و سیاسەتەکاو کۊکوشیشا بەرڎەواما.

سڵام چا ھەڵوێستا کەروو کە دژش ئەوە گیریێنۍ وەر. سڵام جە هەوڵ و ئیرادەو ئا کەسا کەروو، کە گەرەکشانە دژوو ئا کۊکوشییا زێدوو  وێشانە مەناوە و بەئازادی بژیوا. بە ڕێزەوە یادوو ئا کەسا کەرووە، کە چا ڕێنە گەشمەرڎۍ بیۍ.  

چا مەنتێقەنە کورڎێچ بێنۍ وەلۍ کەس باسوو کورڎی مەکەرۊ، پەی نموونەی کۊریدۊری لاچین بۍ. جاران پەنەش واچێنۍ کورڎستانی سوور. جە پۊرەماڵای وەڵیننە ئاوارۍ کریۍ و بڕێچشا کوشیۍ. وەلۍ ئیساتۍ بۊنەو بڕۍ سەبەباوە حەرگیز باسوو کورڎی مەکریۊ، ئایا کورڎ چاگە بەتەمامی دلێنە بریێ؟

ئامانجوو ئی جەنگی تەنیا گەریلا نییا

جە ئەرەیاونایەکەینە ئامابۍ، مدرامانوو زاپینە هامڕۍ گەشمەرڎۍ هەنێ؛ هامڕێما عەگید و سەرڎار و ماهیر باشکالۍ. جە کەسێتیی ئادیشانە گرڎوو زاپ، ئاڤاشین، مەتیناینە گەشمەرڎە قارەمانەکاو مدرامانوو هەرێمەکاو پارێزنای مەدیای بە ڕێز و سپاسۊ یادۍ کەرووە.

جە سەرانسەروو کورڎستانینە هێز و سەرمەشقایەتیی گەریلای هەن، کە قارەمانانە دژوو هجوومی فاشیستی و ستەمکاری و قڕکەر بۊوە. یەژا ستار و هەپەگە ساعیبۍ هێزی فەرماندەی و جەنگەوانی و هێزوو جەنگەوانی ئازادینۍ. جە قۊناغی ویەرڎەنە  گرڎوو بەشەکاو سەرنیشتوو کورڎسانینە جەنگ ڕووەش دا. چی دماییچۊ ئاخین موش و هامڕێکێش ئامەدنە گەشمەرڎۍ بیۍ. جە کەسێتیی هامڕا ئاخینینە، گرڎوو گەشمەرڎە قارەمانەکاما، کە دژوو هجوومە فاشیستەکاو ئاکەپە – مەهەپەی و گرڎوو بەشەکاو سەرنیشتوو کورڎستانینە، سەرحەدۊ تا مێرڎین، بۊتانۊ تا دێرسیم و شارۊ تا دەشتەکا گەشمەرڎۍ بیۍ یادشا کەرووە.

گەریلا کۊشیایۍ گەورە کەرا، هەرێمەکاو پارێزنای مەدیاینە و گرڎوو سەرنیشتوو کورڎستانیچنە، هامڕا ئاخینە بەڕاسی مدرامانێوە گەورە و تازە بۍ، وەڵتەرۍ بۊتاننە مەنێنۊ، دایمە بەشدارەو کۊشیای ئازادیی ژەنا بیێنە، حیچ سەختی و ئاستەنگێوە نەشناسۍ، ساعیبەو خولقنەرەو ئی کۊشیای و قارەمانێتییە مەزنەیە بۍ، مشۊم ئینسان خاس بیاوۊنە، جە یوە یوەی ئی دۊخا. قسەکۍ هامڕا کەمال پیری ئینێنە، "من ئندەو ئانەیە کە پەیش مروو، ژیوایم وەش مسیۊ"، تا چند بە جۊشوخرۊشەوە بەشدارییشا جە ژیوای ئازادینە کەرڎەن؟ چەنی ڕۊح و هۊشیاری و ڕۊحیشا خەتەو ئازادیی ئاپۊیینە بەدەس ئارڎ؟ چەنی ژیوۍ و گژیۍ و گەشمەرڎۍ بیێ؟ بێگومان پێویسا بە دروسی جە گرڎوو ئانیشا بیاومێنە  و بەدروسی پەیڕەوشا کەرمۍ، جارێوە تەر یادشا کەرووە و وەعدوو سەروستەی ئامانجەکەیشا ئەوەخوای کەرووە.

پێویسا گرڎ کەسێوە، بەتایبەتی ژەنی چەکدارۍ کریا

مەبۊ بواچمۍ با گرڎشا وێشا چەکدار نەکەرا و جەنگ نەکەرا؛ وەڵۍ گرڎ لاێنە، بەتایبەت ژەنۍ مشۊم چەکدارۍ با. چونکوم پیێکۍ چەکدارێنۍ، دەوڵەتەکۍ چەکدارێنۍ. جگە چانەیچ چەکی ئەتۊمی هەن، کە متاواۊ دە ئاندە دنیۍ دلێنە بەرۊ، وەختۍ هێزە دەسەڵاتدارەکۍ ئاندە چەکدارێنۍ، چی ستەموەنەکریۍ و کرێکارۍ و ژەنی و گەنجۍ و کرێکارۍ چەکدارۍ نەبا؟ چی مەبۊ چەکوو جەنگیشا بۊ؟ بێگومان چەکوو جەنگیچشا بۊ، ئادۍ پێسە دەسەڵاتدارا و ستەمکارا و قڕکەرا، چەک بەکار نمارا.. شێوازوو بەکارئارڎەیشا جیاوازا.  وەلۍ ئی جەنگە هینوو گرڎ لاێن پەوکای سڵامەتیی گرڎ لیوە ئینا چێروو هەڕەشانە. پەیوەندیێوە پتەو و نەمەڕیا ئینا بەینوو ئاسایشی و ئازادییینە ئاسایش بە کەسی مەدرییۊ، حەرکەسۍ وێش دەسش وزۊ، حەرکەس ئاسایشی مسۊگەر کەرۊ میاوۊ بە ئازادی. حیچ ڕێوە تەرە نییەنە پەی یاوای بە ژیواێوە ئازادی پەوکای جەنگ تەنیا جەنگوو گەریلای نییا، جە زاپ و ئاڤاشین و مەتینا و بۊتان و مێرڎین و ئامەد و سەرحەدنە.

چەک یانۍ هێز. پەوکای مەکریۊ چەکەکە بدریۊ بە کەسێوە تەری. پێسە تەڤگەر، تاکەکا، گەرەکمانە یەک فیشەک و تفەنگ چی دنیێنە نەمەنۊوە، ئینە فەلسەفەو ڕابەر ئاپۊین، ئینە زیهنیەتوو ئادین. ڕابەر ئاپۊ  ماچۊ ئەگەر هێزوو دلێنەبەرڎەی دنیێچما بۊ هجووم مەکەرمۍ سەروو حیچ کەسێوە. ئەگەر جیهانیچ یۊی گێرۊ هجوومما کەرۊ سەر حەرگیز دەسبەرڎارۍ مافە ڕەوا و ئازادیواز و دیموکراتییەکاما مەبیمۍ، ئێمە پەی ئینەیە مدرامان کەرمۍ. ئی جیهانە نیا دۊخی هەقەتینوو وێشنە وەختۍ گرووپ و زلهێز و دەوڵەتۍ ساعیب چەک، کە دەیان ئێندەو جیهانی کە دلێشنە بەرۊ داواو چەکماڵایرەی کەرۊ ئینە جگە جە داوێوە پەی کۊیلایەتیی جڤاکی حیچی تەر نییا. یانۍ تەسلیمبیەین بە کۊیلایەتی.

تورکیانە حیچ وەختۍ کۊڵیایۊ وەنەو هۊکارەکا مەکریۊ

جە دۊزوو مدرامانوو غازینە سزا سەپییا. دادگای باڵایچ هامڕا بۍ، ئیساتۍ ملۊ دادگای دەستووری و دماتەر ملۊ دادگاو مافوو ئینسانوو ئەورووپای. تورکیانە باسش چۊوە کرییۊ، ئی دۊخە پەیوەندییش بە بابەتەکەیماوە هەن. ئەوەڵ گەشمەرڎاو مدرامانوو غازی بە ڕێزۊ یاد کەرووە،  سڵام چا مدرامانەیە کەروو، پەوکای بەڕاسی گرنگ بۍ، مانادار بۍ. سەروو بناغەو پارێزنای سروشتی و سەوزایی پەرەش سانا، گرڎ یۊگێرتۍ بێنۍ.

ئیساتۍ دوۍ چێوۍ سەرەکیۍ هەنۍ، ئەگەر وینمێ؛ کۊشیای پەی ئازادیی ژەنا، خەتە، زانای و هۊشیاریی ئیکۊلۊژی و کۊشیای ئیکۊلۊژی دەوروو یۊبییەی دەگێڵنا. کۊشیای پەی پارێزنای سەوزایی و دارستانی و سروشتی گرڎیما یۊ وزۊ. غازی مدرامانێوە چانە بۍ. تەیب ئەرڎۊگان هەڵای شەوێنە وەرم بە غازیوە وینۊ و باسش کەرۊ. چونکوم فرەوجارا کارڎایۊش بۊ پێسە ئانەی وەرم بۊ. مدرامانوو غازی ئی ئاستە تەرسیش وستە دلۍ دڵ و مەژگوو فاشیزمیوە. ئینەیچە پا مانێنە کە تورکیا متاوۊ مدرامان کەرۊ، بەڕاسی تورکیا متاوۊ ئازادی و دیموکراسی پەرە پەنە بدۊ، ئەگەر گەنجۍ، ژەنی، ڕەنجدەرۍ، کرێکارۍ و خەڵکوو تورکیای یۊ گێرا، ڕاسییەکا وینا و وێشا ڕێکۍ وزا، متاوا هێزێوە گەورەو خەباتی بنیات بنیا. پەوکای تاوا هۊشیاری و ڕێکوستەی دەس وزا، غازی ئی ڕاسییەشە ئاشکرا کەرڎ.

ئەگەر تورکیانە کێشەو کورڎی نەبیۍ و سیستموو ئەشکەنجە و گۊشەگیری و قڕکەرڎەی ئیمراڵی نەبیۍ، هجوومێوە چانە دژوو کورڎی نەبیۍ، عوسمان کاڤالا و گیریایەکای تەروو غازی سزای چانۍ نەدەریێنۍ. زیندانەکۍ ئاننە پەڕۍ نەبێنی. تورکیا بە بۍ یاسایی و دەسەڵاتێوە مەلۊ ڕاوە، کە یاسا و ئەخلاقیش چەنە ورشانیابۊوە، گرڎوو ئینیشا پەیوەندیشا بە کێشەو کورڎی و سیستەموو گۊشەگیری و ئەشکەنجەی و قڕکەرڎەی ئیمراڵییوە هەن.

ڕابەر ئاپۊ سەبارەت پی بابەتەیە هۊشیارێش کەرڎیمێوە و واتش: "من حیچ مەواچوو، شمە دوژمنایەتیم کەرڎۍ. وەلۍ ئێشم پنە یاوۊ کە فرێوە چی ڕەوشەنە نییەنۍ و ئێششا پەنە یاوۊ"، لاو کەمیوە ئینەیە ویندۍ، ڕاگێری چی چێوەیە کەرڎۍ، گەلاو تورکیای، گەنجۍ، ژەنی، کرێکارۍ، ڕۊشنویرۍ، سیاسەتمەدارۍ و شۊڕشگێڵنۍ پێویسا خاس ویرۍ کەراوە. با جڤاک بە ڕاسییەکا ڕێنمایی کریۊ و هۊشداریێوە دروسش دریۊ پەنە.

داواتا وەنە کەروو، چالاکیێوە گەورە کەرڎۍ پەی ورشانایۊ فاشیزمی

تەنیا بەروستەی ناڕەزایەتی و چند ڕەخنێوە وەسۍ نییەنۍ، مشۊم سەبەبکا بوێزمێوە، تا بتاومۍ ئەنجامەکا نازمۍ، تورکیانە هەرگیز هۊکارەکۍ مەوزیا چێروو پەرسێوە غەڵەت لەیەکۍ دریاوە. پەوکای دۊزوو غازیینە پارێزنای دادپەروەری و مافی و یاسۍ بە ماناو دژایەتیی سیستموو ئەشکەنجەی و گۊشەگیری و قڕکەرڎەی ئیمراڵی مۍ.

مەرڎان یانارڎاغ ئینەش وات؛ قیامەتشا ورێزنا، شەبنەم کۊرور فینجانچی ئینەش وات؛ قیامەتشا ورێزنا، سەزگین تانریکولو واتش؛ هەوڵۍ سەرکوتکەرڎەی دایمە وەڵۍ وزیا. تەنیا  وەروو ئانەیە کەمێوە ڕاسی گێڵنیۊوە، گرڎ چیو کەرا تا ڕاسیی نەوچییۊ، درۍ ئاشکرۍ نەکریا، دەمامکۍ ورنەدریاوە، دروۍ و دزی زاڵۍ با ملوو گرڎ چێوێرە، ئینە ڕۊح و هەست و سەروەریی یاساو ئارۊین ئینە سەروو بنەماو کێشەو کورڎی و قڕکەرڎەی کورڎی کریۊ. یاساو تونچی دژوو کورڎی سەروو ئا ئەنەیاوایە ئەرەمەرزیێنە، کە "کورڎ مشۊم کوشییۊ، کورڎ نییا، گرڎ تورکێنێ".

سەروو ئی بناغەیە جارێوە تەر سڵام جە مدرامانوو غازی کەروو، پێسە گرنگتەرین مدرامانی دیموکراتیکی تورکیانە سڵام کیانوو و داوا وەنەو گرڎ لێوە کەروو بەدروسی چی بابەتەیە بیاوانە و دەوروو ئی نۊعە مدرامانەینە کوۍ باوە و بەشداریی جە چالاکیێوە گەورەینە کەرا، پەی دلێنەبەرڎەی فاشیزمی و ماڕای گۊشەگیری و دیموکراتیزەکەرڎەی تورکیای.

 

هـ . ش / س.ز