فەتوایەك لەبارەی هەڵگرتنەوەی ئەو منداڵانەی لە بوومەلەرزەكانی باكووری كوردستان و توركیا، كەس و كارییان لەدەستداوە، ناڕەزایەتی زۆری لێدەكەوێتەوە و هەریەك فیدراسیۆنی دیموكراتیكی عەلەویەكان-فەدا و یەكێتی دیموكراتیكی ژنانی عەلەوی-داكب ڕایانگەیاند، بە گوێرەی فتواكە ئەو منداڵانەی كە هەڵدەگیرێنەوە، هیچ ئاستەنگێك لەبەردەم بەخێوكەرەكانیان نییە و ڕێگەیان پێدەدرێت دواتر هاوسەرگیریان لەگەڵ بكەن.

بەهۆی بوومەلەرزەكانی ڕۆژی ٦ی ئەم مانگەوە، كە ١٠ پارێزگای باكووری كوردستان و توركیای گرتەوە، بە هەزاران منداڵ كەس و كاریان لەدەستداوە و بە گوێرەی زانیارییەكانیش زۆربەی ئەو منداڵانە لەلایەن دامودەزگا پەیوەندیدارەكانی سەر بە دەوڵەتی تورك، لەوانەش “تەریقەت” و هەروەها بازرگانانی مرۆڤەوە، بە پاساوی جیاجیا دەستیان بەسەردا دەگیرێت و دەڕفێنرێن.

هاوكات بە مەبەستی پاكتاوكردن و سڕینەوەی ناسنامە و كلتووری ئەو منداڵانە، داوا لە هاوڵاتیانی تورك دەكرێت، كە ئەو منداڵانە هەڵبگرنەوە و بەخێویان بكەن و لەو چوارچێوەیەشدا زۆر كەس ئامادەیی دەربڕیووە بۆ هەڵگرتنەوەی ئەو منداڵانە.

بە گوێرەی زانیارییەكان، سەرۆكایەتی كاروباری ئایینی توركیا، لە هێڵێكی تایبەتدا، كە بە “هێڵی فەتوا” ناسراوە، لە ڕووی شەرعی و ئایینییەوە وەڵامی پرسیارەكانی خەڵكی، سەبارەت بە مەرجەكانی هەڵگرتنەوەی ئەو منداڵانە داوەتەوە، لە بەشێك لە وەڵامەكاندا هاتووە، هیچ ڕێگرییەك و ئاستەنگێك لەبەردەم بەخێوكەرەكانیان نییە و ڕێگەیان پێدەدرێت دواتر هاوسەرگیریان لەگەڵ بكەن.

ئەو وەڵامەی سەرۆكایەتی كاروباری ئایینیی لە هێڵەكەدا، كە وەڵامەكان وەك فەتواش هەژمار دەكرێت، كاردانەوە و ناڕەزایەتی زۆری، بەتایبەتی لەلایەن ڕێكخراوەكانی ژنانەوە لێكەوتووەتەوە و لەو چوارچێوەیەشدا فیدراسیۆنی عەلەوییە دیموكراتیكەكان و یەكێتی ژنانی عەلەوی دیموكراتیك، وەك ناڕەزایەتییەك ڕاگەیەندراوێكی بڵاوكردووەتەوە.

لە ڕاگەیەندراوەكەدا هاتووە، دەسەڵاتی ئاكەپە-مەهەپە، بوومەلەرزەكەی ٦ی شوباتی كردووەتە دەرفەتێك بۆ خۆی و هەموو ئەو شتانەی لە یاسای نێودەوڵەتییەكاندا بە جینۆساید پێناسە كراوە، لەسەر كورد، عەلەوییە كورد-عەرەبەكان، دەیسەپێنێت و جێبەجێ دەكات.

لە بەشێكی تری ڕاگەیەندراوەكەدا هاتووە، لەماوەی ڕابردوودا سەرۆكایەتی كاروباری ئایینی فتوایەكی “خورافی” دەركرد و ڕاگەیاند، هیچ ئاستەنگێك لەبەردەم ئەو كەسانەی منداڵیان هەڵگرتووەتەوە و بەخێویان كردووە نییە، كە دواتر هاوسەرگیرییان لەگەڵدا بكەن.

ئاماژە بەوەشكراوە، هەر ڕووداوێك كە ڕوودەدات، ئەوەمان بۆ دەردەخات، كە دەسەڵات دەیەوێت بوومەلەرزەكە لە بەرژەوەندی خۆی بەكاربهێنێت، بەپێی ئەو زانیارییانەی لە ڕایگشتیدا بڵاوبوونەتەوە، بەپاڵپشتی دەوڵەت، مافیایی بازرگانیكردن بە ئەندامانی جەستەی مرۆڤ، دەست بەسەر منداڵانی لێقەوماوی بوومەلەرزەكاندا دەگرن و دەیانڕفێنن.

جەختیشیكراوەتەوە، ئێمە لە مێژووەوە ئامانجە قێزەونەكانی دەوڵەت و دەسەڵاتدارانمان بۆ دەركەوتووە، ئایا دەوڵەت لە جینۆسایدی ئەرمەنەكاندا دەستی بەسەر منداڵانی ئەرمەنیدا نەگرت؟ ئایا ئەم دەوڵەتە لە كۆمەڵكوژی دێرسیم دەستی بەسەر منداڵانی دێرسیمدا نەگرت؟ ئایا ئەم دەوڵەتە لە كۆمەڵكوژی مەڕەش دا دەستی بەسەر منداڵانی عەلەوی دا نەگرت ؟ هەر ئەم مێشك و عەقڵیەتە نەبوو، هێرشی كردە سەر منداڵ و ژنانی ئێزدی لە شنگال و دەستی بەسەردا گرتن؟ هەروەها ئایا هەموو ئەو وڵاتانەی جینۆسایدیان ئەنجامدا دەستیان بەسەر منداڵاندا نەگرت؟ بە كورتی، گرتن و ڕفاندنی منداڵان یەكێكە لە تایبەتمەندییە جەوهەرییەكانی جینۆساید.

لە ڕاگەیەندراوەكەدا هەروەها دووپاتیشكراوەتەوە، دەوڵەت و ئەو تەریقەتانەی، كە نوێنەری ئەم عەقڵییەتەن، بە دەستبەسەرداگرتنی ئەو منداڵانەی خێزانەكانیان لەدەستداوە، كارەساتەكە دەگۆڕن بۆ جینۆساید، لە دوایین فەتوای سەرۆكایەتی كاروباری ئایینی تێدەگەین، كە ئەو زانیاریانەی سەبارەت بە ڕفاندنی منداڵەكانمان لەلایەن دەوڵەتەوە بڵاودەكرێنەوە، ڕاستن، ئێمە ئەم عەقڵیەت و مێشكە شەرمەزار دەكەین، كە دەڵێت ئەو منداڵانەی كە هەڵدەگیرێنەوە، لە ڕووی ئاینییەوە بەخێوكەرەكانیان ڕێگەیان پێدەدرێت، هاوسەرگیریان لەگەڵ بكەن”.

لە ڕاگەیەندراوەكەدا هەروەها داوا لە هەموو لایەك كراوە، لە دژی ئەم كردەوە ناشیریینانە بەرامبەر منداڵانی لێقەوماوی بومەلەرزە دەكرێت وشیار بن و ئەرك و بەرپرسیارێتی خۆیان جێبەجێ بكەن، جەختیشكراوەتەوە، بە دڵنیاییەوە بەدواداچوون بۆ پرسی منداڵە ونبووەكانی گەلەكەمان دەكەین و بە هەموو هێز و توانامانەوە لە دژی ئەم هێرشە قڕكاری و جینۆسایدەوە تێدەكۆشین.

دەركردنی ئەو فەتوایە لەكاتێكدایە، هەندێك لەو منداڵانە هێشتا چارەنووسی خێزانەكانیان نادیارە و بەهۆی گەورەیی كارەساتی بوومەلەرزەكە لە ڕووی دەروونییە تووشی شۆك بوون.

ف.ق