له وان دوای دامه‌زراندنی كۆمه‌ڵه‌ی عه‌شیره‌ته‌كان به پێشه‌نگایه‌تی والی وان، شه‌ڕی نێوان عه‌شیره‌ته‌كان سه‌ر له‌نوێ زیاتر بووه. هاوسه‌رۆكی هه‌ده‌په‌ی وان فكره‌ت دۆغان داوای له كۆمه‌ڵگا كرد كه به‌رامبه‌ر ئه‌و گه‌مه‌یه هه‌ستیار بن.
له وان سه‌ره‌تای ساڵی ٢٠١٦ فیدراسیۆنی عه‌شیره‌ته كۆنه‌كانی وان دامه‌زرا. دواتریش عه‌شیره‌ته‌كانی بروكی، هه‌رتۆشی و پنیانشی كۆمه‌ڵه‌یان دامه‌زراند. كۆمه‌ڵه‌كانی عه‌شیره‌ته‌كان كه والی وان م. ئه‌مین بیلمه‌ز خۆی به‌شداری تێدا كرد، وه‌ك رێوره‌سمی ده‌وڵه‌تی كرانه‌وه. به‌وه‌ش له ساڵانی دواتردا دۆسیه‌كانی دوژمنداری سه‌رله‌نوێ ده‌ستیان پێكرده‌وه. ته‌نیا له ساڵی ٢٠٢٢ له ٧ مانگی سه‌ره‌تای ساڵدا ١٢ كه‌س به هۆی ئه‌و شه‌ڕه‌وه كوژران. سیستمی ده‌ره‌به‌گایه‌تی كه خۆی به شێوه‌ی عه‌شیره‌ت نیشان ده‌دات، له ناو ئاكه‌په‌دا جێگه‌یه‌كی بۆ خۆی دۆزیه‌وه و هه‌وڵیدا كه سه‌ر له‌نوێ گوشار له كۆمه‌ڵگا بكات.
هاوسه‌رۆكی هه‌ده‌په‌ی وان فیكره‌ت دۆغان له‌سه‌ر هه‌موو ئه‌و بابه‌تانه قسه‌ی بۆ ئاژانسی هه‌واڵی فورات (ANF) كرد. له روانگه‌ی فیكره‌ت دۆغانه‌وه سیستمی ده‌وڵه‌ت جه‌ماوه‌رێكی گه‌لی ناڕێكخراو، دابه‌شكراو و لاوازی ده‌وێت.
فیكره‌ت دۆغان باسی له‌وه‌كرد كه شێوازی نه‌ته‌وه ده‌وڵه‌ت به به‌كارهێنانی عه‌شیره‌ته‌كان هه‌وڵ ده‌دات بینا و بناغه‌ی رێكخستنكراوی كۆمه‌ڵگا پارچه بكات و وتی، "عه‌شیره‌ت رێكخراوێكی نه‌ریتی گه‌لی كورد نین، شێوازێكی نه‌ریتی عه‌ره‌به‌كانه. ئه‌وانه شێوازه‌كانی هاوكاری مرۆڤ بۆ یه‌كتر و به‌رده‌وامیدان به ژیانیان به‌كارهێنا، دوای دروستبوونی نه‌ته‌وه ده‌وڵه‌ته‌كان گۆڕدران بۆ رێكخستنێكی جیاواز. له سه‌رده‌می عه‌شیره‌ته‌كاندا هۆشمه‌ندی دیموكراتیكی كۆمه‌ڵگاكان به‌ره‌و پێش نه‌چوو. كاتێك سه‌رنج بده‌ینه هۆشمه‌ندی ئێستای دیموكراسی كه دیموكراسی هه‌وڵ ده‌دات كاریگه‌ری له كۆمه‌ڵگا بكات، كۆمه‌ڵگا دیموكراتیك بكات. راستی نه‌ته‌وه ده‌وڵه‌تیش پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه، عه‌شیره‌تگه‌رایی له سه‌ر ئاغایه‌ك وه‌ك هۆشمه‌ندی به‌ڕێوه‌به‌ردنی كۆمه‌ڵگا په‌یڕه‌و كرد".
عه‌شیره‌ته‌كان وه‌ك ئیمتیازێك ده‌بینن
دۆغان باسی له‌وه‌كرد كه سیستمی سه‌رمایه‌داری له چوارچێوه‌ی سروشتی خۆیدا له‌سه‌ر شه‌ڕ و ناكۆكی نێوان مرۆڤاكان سیاسه‌ت ده‌خوڵقێنێت و به‌م جۆره درێژه‌ی پێدا، "ئه‌وه‌ش تا ناو كۆمه‌ڵگا گه‌یشتووه‌ته ئاستێكی مه‌ترسیدار. له ناو كۆمه‌ڵگای ئێمه‌شدا له ماوه‌ی ٥٠ ساڵی رابردوو تێكۆشانی سه‌رله‌نوێ دامه‌زراندنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگای به‌ڕێوه‌ده‌چێت. ئه‌و شێوازه‌ی دوژمن ده‌یه‌وێت بیخوڵقێنێت له رێگه‌ی ئه‌و تێكۆشانه‌وه لاواز كراوه. دوای ئه‌وه‌ی مرۆڤه‌كان ئیتر نه‌ك له‌سه‌ر هۆز و عه‌شیره‌ته‌كان، به‌ڵكوو له‌سه‌ر هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی گوزارشتیان له خۆیان كرد، ئه‌و ئاغایانه‌ی سیستم به‌ڕێوه‌ده‌بن بینیان كه به‌هایه‌ك بۆ عه‌شیره‌ت نه‌ماوه و هه‌وڵ ده‌ده‌ن له رێگه‌ی كۆمه‌ڵه‌كانی عه‌شیره‌ته‌كان به‌رده‌وام بن. ئه‌و رێكخراوه كۆمه‌ڵایه‌تیه له رێگه‌ی والیگه‌ری و قایمقامیه‌ت بۆ خۆیان وه‌ك ئیمتیازێك ده‌بینن. هه‌ر بۆیه هه‌وڵ ده‌ده‌ن ناكۆكییه‌كانی ناو كۆمه‌ڵگا به ئه‌نجامی جیاجیا قوڵتر بكه‌نه‌وه. به‌ڵام ده‌بێت ئه‌وه‌ش بوترێت، به‌م كاره ده‌یانه‌وێت سه‌رله‌نوێ عه‌شیره‌ته‌كان بسه‌پێننه‌وه، به‌ڵام ناگه‌نه ئه‌نجام".
ده‌بێت كۆه‌ڵگا وشیار بێت
دۆغان رایگه‌یاند، كه له سه‌رده‌می عه‌بدولحه‌میددا عوسمانییه‌كان له دژی گه‌لی كورد ده‌ستیان به‌و سیاسه‌ته‌كرد، ئه‌و سیاسه‌ته تا ئه‌م سه‌رده‌مه هاتووه و وتی، "ده‌وڵه‌ت له كاری هه‌واڵگریدا كۆمه‌ڵگا، پێكهاته‌ی عه‌شیره‌یی وه‌ك لایه‌نگری ده‌وڵه‌ت و دژبه‌ری ده‌وڵه‌ت پۆلێن ده‌كات. به‌رده‌وام ناكۆكی عه‌شیره‌تی قوڵ كرده‌وه. گه‌لێكی لاواز و دوور له رێكخستن به‌لای ده‌وڵه‌ته‌وه بنه‌مایه. له‌م بابه‌ته‌دا ده‌بێت كۆمه‌ڵگا هه‌ستیار بێت. عه‌شیره‌ت راستی كۆمه‌ڵایه‌تیمانه. له‌م بابه‌ته‌دا تاكه شتێك كه بكرێت ئه‌وه‌یه كه كه مرۆڤه‌كانمان ده‌ست بخه‌نه ناو ده‌ستی یه‌ك و له‌م بابه‌ته‌دا وشیار بن".
هـ . ب
