مەخەشەدە قۆربانیانی كۆمەڵكۆژی مانگی تەباخی بەبیرهێنایەوە و دەستنشانی كرد كە هێرش لەسەر كۆمەڵگەی ئێزیدی بەرێبازی جیاواز بەردەوام دەكات. مەخەشەدە ئەوەش راگەیاندوە؛ پیلانی كۆچبەركردنی ئێزیدیانی لەشەنگاڵ وەكو پیلانی قڕكردن پێناسە كرد و رایگەیاندوە؛ كۆچبەركردن لەهێرشی داعش مەترسیدارترە.

ئەنجوومەنی خۆسەری دیموكراتیكی شەنگاڵ"مەخەشەدە"، بەبۆنەی ساڵیادی پانزدەی تەباخ راگەیەندراوێكی نوسراوی بۆ رای گشتی بڵاوكردەوە.

لەسەرەتای راگەیەندراوەكەیدا مەخەشەدە رایگەیاندوە؛ ئێمە ساڵیادی سی و هەشتەمینی قەڵەمبازی پانزدەی تەباخ، رۆژی ژیانەوەی گەلانی ئازادیخواز و گەلی كوردستان، لەپێشدا لەرێبەر عەبدوڵڵا ئۆجەلان، گەلی كورد، هێزەكانی پاراستنی گەل و ئەو شۆڕشگێڕانە لەدژی داگیركەری لەخۆڕاگری و تێكۆشاندان لەپێناو ئازادی گەلان پیرۆز دەكەین.

فیشەكی یەكەم بووە لاپەڕەیەكی نوێ بۆ مافی ژیانەوە گەلان

مەخەشەدە لەبەشێكی راگەیەندراوەكەیدا دەستنیشانی كردوە؛ پانزدەی تەباخی 1984 بەتەقاندنەوەی فیشەكی یەكەمین لاپەڕیەكی نوێ بۆ گەلان كە بەساڵانە مافی ژیانیان بن پێ دەكرا، كردەوە، ئەمە قەڵەمبازێك لەدژی داگیركەران و زۆڵمكاران بوو. بەتایبەتی دەوڵەتی داگیركەری تورك كە لەو رۆژەوە زەبری قورسیان بەردەكەوێت و هەرچی دەچێت، لاوازتر دەبن و هەوڵی داوە مانگی تەباخ لەجەژنی ژیانەوە، بگۆڕێ بەمانگی شیوەن و گەلانی ئاشتیخواز و ئازادیخواز لەناو ببات.

مەخەشەدە دەڵێت؛ ئێمە لەمانگی تەباخدا زۆر ئێش و ئازار، فەرمان و پیلان لەدژی كۆمەڵگەی ئێمەی ئێزیدی بەرێوە چوون. لەهەموو هێرشەكان بۆ سەر گەلەكەمان، دەستی دەوڵەتی داگیركەری تورك دەبینرێت. چواری تەباخی 2007 لەسەر گەلەكەمان لەتل عۆزەیر و سیبا شێخ خدر هێرش پێكهات، ئەو كاتە ئەم هەرێمانە لەلایەن پەدەكەوە دەپارێزران و بەهۆی ئەو هێرشەوە زیاتر لەهەزار كەس بوونە قۆربانی، چەندەش لەسەر ئەو هێرشە لێكۆڵینەوەش نەكراوە، بەڵام هەر ئەو كاتە گروپێكی گرێدراو بەدەوڵەتی تورك هێرشەكەیان گرتە ئەستۆی خۆیان. لەمەشدا دیار دەبێت كە دەوڵەتی تورك ویستوویەتی لەمانگی ژیانەوەدا، رەق و كینی خۆی بەسەر ئێزیدیەكاندا بڕژێنێت.

ئێزیدیەكان بەشەڕ لەدژی داعش قەڵەمبازی ژیانەوەیان دەست پێ كرد

پاش فەرمانی سێ ئابی 2014 دەوڵەتی تورك نەیتوانی گەلەكەمان بەرێگەی داعش لەناو ببات، بەسایەی شاگردی عەگیدان و بەرۆحی پانزدەی تەباخ گەریلاكانی ئازادی چوونە هاواری گەلەكەمانەوە، دەوڵەتی توركیش لەبەردەوامكردنی هێرشی لەناوبردنی گەلەكەمان بەردەوام بوو و هەر لەهەوڵی تواندنەوە و لەناوبردنی ئێزیدیانە. ئێزیدیان بەهێرشی داعش قەڵەمبازی ژیانەوەی نوێیان دەست پێ كرد. لەراستیدا گەلەكەمان سەرلەنوێ دەستی بەژیانەوە كرد و رێگای لەبەر قڕكردن و لەناوبردن گرت. گەل خۆیان بەرێكخستن كرد، دام و دەزگای خۆیان دامەزراند و وەڵامی فەرمانیان دایەوە.

بەهێرشكردنە سەر پێشەنگەكانمان ویستیان مانگی تەباخمان تاریك و رەش بكەن

ئەم قەڵەمبازەی لەشەنگاڵ پێكهات، هیچ بەدڵی دەوڵەتی داگیركەری تورك نەبوو. كۆمەڵگەكەمان هەمیشە بوونە ئامانجی هێرشەكانی دەوڵەتی تورك. لەبەر ئەوەش ویستیان لەكەسایەتی پێشەنگەكانماندا، مانگی تەباخمان رەش و تاریك بكەن و هەرجارە زەبڕی قورسیان لەگەلەكەمان وەشاند.

لە پانزدەی تەباخی ساڵی 2014دا لەگوندی كۆچۆ كۆمەڵكۆژی پێكهات و لەو كاتەدا كە ئێمە هێشتا لەسەرتای فەرماندا بووین. بەهەزاران خەڵكی ئێمە لەكۆچۆ كۆمەڵكۆژ كران و بەهەزارانیان فرۆشران. هەروەها لە پانزدەی تەباخدا 2018دا مام كۆمەڵگەی ئێزیدی زەكی شەنگاڵ كرایە ئامانج. لە شانزدە و هەفدەی تەباخی 2021دا سیاسەتمەدار و فەرماندە و پێشەنگی  كۆمەڵگەكەمان سەعید حەسەن، هەروەها نەخۆشخانەی سكێنێیە كرانە ئامانج. لەو هێرشانەدا زەربری مەزنیان لەكۆمەڵگەكەماندا. بەو هێرشانە ویستیان گەلەكەمان لەدەوری رێوەبەری خۆسەری دیموكراتیكی شەنگاڵ دووربخەنەوە و رێوەبەری بێ پێشەنگ و كۆمەڵگە بێ ئیتفاق"رێككەوتن" و یەكگرتوو بهێڵنەوە.

لەهەر تەباخێكدا پێویستە هەنگاوێك نوێ دەست پێ بكەین

وەكو رێوەبەری خۆسەری شەهیدانی مانگی تەباخ بەبیردێنینەوە و سەرمان لەئاستی بیرەوەریەكانیدا نەوی دەكەین. هەر چۆن لەپانزدەی تەباخی 1984دا لەدژی فاشیزم قەڵەمبازێكی نوێ دەستی پێكرد، پێویستە ئەم وەكو كۆمەڵگەی ئێزیدی لەهەر تەباخدا قەڵەمبازێكی نوێ دەست پێ بكەین و رێكخستنی خۆمان بەهێزتر بكەین و خاوەنداری لەخاكەكەمان بكەین و بەوشێوەیە وەڵامی دۆژمن بدەینەوە.

كۆچبەركردن لەهێرشی چەتەكان مەترسیدارترە

وەكو دەزانرێت لەرۆژی ئەمڕۆشدا هێشتا پیلانی قڕكردن لەسەر گەلەكەمان بەرێوە دەچێت، رەنگە وەكو ئەو شێوەیە لەهێرشی داعش نەبێ، بەڵام مەترسی ئەم هێرشەوەیە كە گەلەكەمان كۆچبەر دەكەن و ئەمەش لەهێرشی چەتەكان مەترسیدارترە. لەسەر ئەم مەترسیە پێویستە گەلەكەمان هۆشیار بێت و نەكەونە ژێر كاریگەری هیچ كەسێكەوە. دەست لەخاكەكەیان بەرنەدەن. دەست بەردان لەم خاكە، چارەسەری نییە. مانەوە لە كەمپی كۆچبەران لەباشوری كوردستان و یا هەر جێگەیەكی دیكە بێت، بەواتای دووركەوتنەوەیە لەزمان، گیان و خاكەكەت. لەناو كەمپی پەنابەرانی باشوری كوردستان ئەوە هەشت ساڵە ئەشكەنجە دەبینن. چادرەكانیان دەسووتێنن، گۆشاریان دەخرێتە سەر، لەناو ئەو هەشت ساڵەدا بەدەیان كەس كۆژراون. رێوەبەری باشوری كوردستان لەبەرامبەر بەو رووداوانە بەئەرك و بەرپرسیاری خۆی هەڵنەساوە و پێویستە گەلەكەمان ئەم كردەوانە لەبەرامبەر بەخۆی قەبوڵ نەكات و بێدەنگ نەمێنن.

ئاخۆ، منداڵێكی شەش ساڵە وەكو ئاخین كە بەهۆی وەحشیەتی چەتەكان بنەماڵەكەی هەڵهاتوون، چە تاوانێكی ئەو هەبووە كە رووبەرووی ئەشكەنجە و دەستدرێژی بێ و لەگەڵ باوكەكەیدا بكۆژرێن. ئەو هەرێمەی كە گەلەكەمان بۆ پاراستنی گیانیان و بۆ ئارامی روویان لێكردوە، بۆچی گەلەكەمان لەوێدا دەكۆژرێن. بۆ ئەوەی ئەم رووداوانە دووبارە نەبنەوە، چارەسەری گەڕانەوەیە بۆ سەر خاك و واری خۆتانە.

جارێكی تر؛ سەرەخۆشی لەبنەماڵەی شەهیدان دەخوازین. سەرەخۆشی لەبنەمای شێخ میزا دەخوازین بەهۆی كۆشتنی ئاخینی بچووك و باوكی فارۆق میرزا.

مەخەشەدە، لەكۆتایی راگەیەندراوەكەیدا دەڵێت؛ قەڵەمبازی پانزدەی تەباخ هەر لەنێو دڵماندا گەشە بكات و پەرەبستێنێ، وەكو كۆمەڵگەی ئێزیدی تا سەركەوتن و ئازادی خۆمان بەرۆحی پانزدەی ئاب لەتێكۆشانی خۆمان بەردەوام بین. شەنگاڵێكی خۆسەر و ئازاد دیاری بنەماڵەی شەهیدان و هەموو گەلەكەمان بكەین.

ژ.ت