"مەروان شەنگالی: گەڕانەوە بۆ شەنگاڵ دەبێـتە لێپرسینەوەیەك لەفەرمان

نوێنەری پادێ مەروان شەنگاڵ باس لەوە دەكات، ئەو ئێزیدیانەی پێشتر فەرمانیان بەسەردا هات، نەگەڕانەوە سەر خاك و ماڵ و حاڵی خۆیان، بۆیەش ماڵ و مۆڵكیان هەموو لەدەستیان دەرهێنران و دەڵێت:"هەمان مەترسی لەئێستادا لەسەر ئەو ئێزیدیانەی كۆچبەر بوونە هەیە".

دوابەدوای ئەوەی چەتەكانی داعش لە سێی ئابدا لەشەنگاڵ كۆمەڵگەی ئێزیدیان قڕكرد و بەدەیان هەزار ئێزیدیان لەجێ و واری خۆیان كۆچبه‌ر كرد. بەشێكی مەزن لە ئێزیدیان نەیانوویست خاكی باشوری كوردستان بەردەن لەكەمپەكانی چەمشكۆ، كەبەرتۆ یەك و كەبەرتۆ دوو، باجی كەنداڵ، شاریا، خانكێ، قادیا و عەربەت بەجێ بوونە. لەگەڵ ئەوەی كە هەشت ساڵ بەسەر قڕكردنی ئێزیدیاندا تێپەڕ دەبێت و شەنگاڵیش رزگار كراوە، ئێزیدیەكان لەكەمپەكانی باشوری كوردستان لەناو ژیانێكی زۆر و زەحمەتدا دەژین.

نوێنەری پارتی ئازادی و دیموكراسی ئێزیدیان"پادێ"، لەشاری سلێمانی"مەروان شەنگاڵ"، پەیوەست بەژیانی خەڵكی ئێزیدی لەكەمپەكان و لەمپەر لەبەردەم گەڕانەوەیان و سیاسەتی تایبەت لەسەر شەنگاڵیەكان بۆ ئاژانسەكەمان ئاخاوت:

شەنگاڵی شەهیدانی مانگی ئاب بەبیرهێنایەوە و وتی؛ مانگی ئاب بۆ ئێمەی ئێزیدی، مانگێكی رەشە. شەنگاڵی هاوكات سەرەنجی راكێشایە سەر ژیانی خەڵكی ئێزیدی لەناو كەمپەكاندا و وتی؛ ژیانی كۆچبەرە ئێزیدیەكان لەناو كەمپەكان زۆر خراپە. لەهەر لایەكەوە لەتەنگانەدان. لەساڵی ٢٠١٤ەوە تا ئێستاكە زۆرێك لەچادرەكانیان نوێ كراونەتەوە. بەڵام جارێكی تریش زۆرێك لەچادرەكان ئاگریان گرتووە و زەرەر و زیانێكی زۆری ماددی و گیانیان بەركەوتووە. دەرفەتی ژیانی زۆر لاوازە. ئەمڕۆكە لەژیانێكی هەرە دژوار و ئاستەنگی زۆر رووبەروویان دەبێتەوە. ئەو ژیانەی لەناو كەمپەكاندا تەنیا ژیان نیە. خواردن و خواردنەوە تەنیا ژیان نییە.

'بەرپرسانی عێراقی هەر چۆن كار بۆ گەڕانەوەی پەنابەرانی دیكە دەكەن، دەبێت بۆ شەنگاڵیەكانیش هەمان هەوڵدان و كارانە بكەن'

له‌باره‌ی ئاسته‌نگه‌كانی ئێستاش نوێنه‌ری پادێ مه‌روان شه‌نگالی باسی له‌وه‌كرد، كه‌ زۆر ئاسته‌نگی هه‌ن و به‌م جۆره‌ درێژه‌ی پێدا: "یه‌كێك له‌ هۆكاره‌كانی نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ی خه‌ڵكی شه‌نگال ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌و بودجه‌یه‌ی بۆ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی شه‌نگال ته‌رخان كراوه‌ خه‌رج ناكرێت. خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری شه‌نگال تائاستێك و به‌ پێی تواناكانی خۆی، پێداویستییه‌كانی گه‌ل ده‌سته‌به‌ر ده‌كات. تواناكان به‌ش ناكه‌ن، ئه‌گه‌ر حكومه‌تی عێراق به‌ ته‌واوه‌تی هاوكاری نه‌كات، گه‌ل ناتوانێت بگه‌ڕێته‌وه‌ و هه‌روه‌ها پێداویستییه‌ خزمه‌تگوزارییه‌كانیش دابین ناكرێن. كێشه‌ی ئاو، كاره‌با و خزمه‌تگوزاری زۆرن، به‌ ته‌نیا خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری شه‌نگال ناتوانێت شان بداته‌ به‌ر ئه‌م باره‌. عێراق وه‌ك چۆن بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی خه‌ڵكی دیكه‌ی عێراقی كار و خزمه‌ت ده‌كات، پێویسته‌ بۆ شه‌نگالیش به‌ هه‌مان جۆره‌ بكات، بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكه‌كه‌مان بگه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر ماڵوحاڵی خۆیان. خه‌ڵكی شه‌نگال رێگری له‌ كاره‌كان ناكات، به‌ڵام هه‌ر كه‌س یان قایمقامێك هه‌ڵبژێدرێت، هێزێكی سیاسی ده‌داته‌ پاڵ خۆی و دێته‌ شه‌نگال، ئێزدی ئه‌وه‌ قه‌بوڵ ناكه‌ن. ئه‌مه‌ دادپه‌روه‌ری نییه‌ و دیموكراتیكیش نییه‌".

'شه‌نگال له‌ باشور ئه‌من و ئاسایشی زیاتره‌، گه‌ل متمانه‌یان به‌ هێزه‌كانی خۆیان هه‌یه‌'

مه‌روان شه‌نگالی له‌ باره‌ی دۆخی ئه‌من و ئه‌و بانگه‌شانه‌ی ده‌كرێت له‌ باره‌ی شه‌نگاله‌وه‌ قسه‌ی كرد و وتی، "شه‌نگال ئارام و پارێزراوه‌. بۆ مه‌گه‌ر ئاسایشی باشوری كوردستان له‌ سه‌دا سه‌ده‌، ده‌وڵه‌تی تورك رۆژانه‌ سنوری باشوری كوردستان تۆپباران ده‌كات. له‌ عێراق رۆژانه‌ داعش هێرش ده‌كات. هه‌م له‌ رووی زه‌مینی و هه‌م له‌ رووی ئاسمانی باشوری كوردستان داگیركراوه‌. باسی كامه‌ ئاسایش و ئارامی ده‌كه‌ن؟ شه‌نگالیش به‌شێكه‌ له‌م هه‌رێمه‌. له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاسته‌، ئه‌م ناوچه‌یه‌ش به‌ بێ شه‌ڕ و كوشتن تێپه‌ڕ نه‌بووه‌. شه‌نگال له‌ باشور پارێزراوتر و ئارامتره‌. شه‌نگال باوه‌ڕ و متمانه‌ی به‌ هێزه‌كانی خۆی هه‌یه‌، ئه‌مه‌ گرنگه‌، دڵنیاكه‌ره‌وه‌یه‌. سه‌رباری هێرش و بۆردومانه‌كانی توركیاش هێزه‌كانمان خۆڕاگری ده‌كه‌ن، خه‌ڵكه‌كه‌مان خۆڕاگری ده‌كه‌ن. لێره‌ به‌رخودانێك هه‌یه‌. گیانبازانی ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌ هه‌ن، تاكۆتایی كۆمه‌ڵگا بڕوای به‌ هێزه‌كانی هه‌یه‌. له‌ بنه‌ڕه‌تدا ئاسایش و ئارمیمان له‌وه‌وه‌ وه‌رده‌گرین.

'ئه‌گه‌ر خه‌ڵكی شه‌نگال بگه‌ڕێنه‌وه‌ و ده‌نگی خۆیان هه‌ڵبڕن ده‌توانن لێپرسینه‌وه‌ له‌ فه‌رمانه‌كه‌ بكه‌ن'

شه‌نگالی باسی له‌وه‌كرد كه‌ تا خه‌ڵك نه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ زێدی خۆیان، داوای مافی خۆیان نه‌كه‌ن، ئه‌سته‌مه‌ كه‌ هێزه‌كانی تر بێن و هیچ شتێك بۆ ئه‌وان بكه‌ن و به‌م جۆره‌ درێژه‌ی پێدا: "ده‌بێت خه‌ڵكی ئێزدی كه‌ بیركردنه‌وه‌یه‌كی به‌م جۆره‌یان هه‌یه‌ ده‌ستبه‌رداری ئه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ ببن. نه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان نه‌ عێراقیش هیچ شتێك ناكه‌ن. مه‌ترسی هه‌یه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر ئێستا ئێزدییه‌كان نه‌گه‌ڕێنه‌وه‌، خاكه‌كه‌شیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن. ئه‌و شوێنانه‌ی به‌ چۆڵی بمێننه‌وه‌، به‌ تێپه‌ڕبوونی كات هه‌موو شت له‌ ده‌ست ده‌چێت. ئێستا دراوسێكانی ئێزدییه‌كان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌، عه‌ره‌بی سوننه‌، شیعه‌ و توركمانی ته‌له‌عفه‌ر ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر زێدی خۆیان. كاتێك هه‌موو ئه‌وانه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ و ئێزدی بڵێن ناگه‌ڕێینه‌وه‌ لێره‌دا مه‌ترسییه‌كی تر هه‌یه‌. ئه‌گه‌ر خه‌ڵكی ئێزدی بگه‌ڕێته‌وه‌ و ده‌نگ هه‌ڵبڕێت، داوای لێپرسینه‌وه‌ له‌ فه‌رمانه‌كه‌ش ده‌كات. گه‌نجان به‌ره‌و ده‌ره‌وه‌ ره‌وانه‌ ده‌كه‌ن، بۆچی به‌ره‌و شه‌نگال ره‌وانه‌یان ناكه‌ن. ده‌یانه‌وێت شه‌نگال چۆڵ بكه‌ن".

'ده‌یانه‌وێت راستییه‌كان له‌ بیر ببنه‌وه‌'

شه‌نگالی له‌ باره‌ی هاریكاری ده‌رونی بۆ ئه‌و دیلانه‌ی شه‌نگال كه‌ له‌ ده‌ست داعش رزگار كراون، هه‌ڵسه‌نگاندنی كرد و وتی، به‌ مه‌به‌ست ئه‌و كه‌سه‌ رزگاركراوانه‌ ده‌به‌نه‌ ده‌ره‌وه‌ و ده‌یانه‌وێت راستی فه‌رمانه‌كه‌ له‌ بیر كۆمه‌ڵگا ببنه‌وه‌ و به‌م جۆره‌ دوا: " بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی له‌ ده‌ست داعش رزگار كراون به‌ تایبه‌ت و ژنان و منداڵانی ئێزدی كه‌ له‌ شه‌نگال نیشته‌جێن، له‌ رووی ده‌روونیه‌وه‌ چاره‌سه‌ریان بۆنه‌كرێت، ره‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌یان ده‌كه‌ن. ئه‌مه‌ش سیاسه‌تێكی چۆڵكردنی شه‌نگاله‌. ده‌یانه‌وێت ئه‌و رووداو و كاره‌ساتانه‌ی روویانداوه‌ وه‌ك میراتێكی زیندوو له‌ هه‌رێمه‌كه‌ نه‌مێنێته‌وه‌، له‌ بیر بكرێن.

'ئه‌وه‌ی بكه‌وێته‌ سه‌ر شانمان ئێمه‌ بۆی ئاماده‌ین'

بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی خه‌ڵكه‌كه‌مان ئێمه‌ش، له‌ خۆبه‌ڕێوه‌به‌ریه‌وه‌ بگره‌ تا ده‌زگا ئه‌منی و كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان هه‌موومان له‌ ناو كارو خه‌باتداین. ئه‌وه‌ی بكه‌وێته‌ ئه‌ستۆمان و هه‌روه‌ها به‌ پێی توانا خزمه‌تی گه‌ل ده‌كه‌ین. له‌ رووی ئه‌من و ئاساشه‌وه‌ هێزه‌كانی یه‌به‌شه‌/یه‌ژه‌شه‌ له‌ ناوخۆش ئاسایشی ئێزدخان شه‌نگال ده‌پارێزن. ئێمه‌ هه‌موو كات گوشار ده‌خه‌ینه‌ سه‌ر حكومه‌تی شه‌نگال رێگای گه‌ڕانه‌وه‌ی خه‌ڵكی شه‌نگال خۆش بكات.

هـ . ب