مستەفا قەرەسوو ڕایگەیاند، ئینگلتەرا و ئەمریکا و ناتۆ بە هەموو شێوەیەک یارمەتیی دەوڵەتی تورک دەدەن بۆ پاکتاوکردنی پەکەکە و وتی، "ئەگەر تورکیا ئەو پشتیوانییەی لێ نەکرێت ناتوانێت درێژە بە شەڕ بدات و دوای ماوەیەکی کەم دەڕوخێێت".
مستەفا قەرەسوو ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری کەجەکە ڕایگەیاند، ئینگلتەرا و ئەمریکا و ناتۆ بە هەموو شێوەیەک یارمەتیی دەوڵەتی تورک دەدەن بۆ پاکتاوکردنی پەکەکە و وتی، "ئەگەر تورکیا ئەو پشتیوانییەی لێ نەکرێت ناتوانێت درێژە بە شەڕ بدات و دوای ماوەیەکی کەم دەڕوخێت".
مستەفا قەرەسوو ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەریی کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە / KCK) وەڵامی پرسیارەکانی ئاژانسی هەواڵی فورات (ANF)ی دایەوە و بەشی دووەم و کۆتایی چاوپێکەوتنەکە بەم شێوەیەیە.
لە عێراق گێژاوی سیاسی و بۆشایی سیاسیی پەرەی سەندووە. لە دۆخێکی لەو جۆرەدا هێرش کرایە سەر شەنگال و هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا، ئەوە چ واتایەک دەگەیەنێت؟
قەیران و بۆشایی سیاسیی لە عێراق بەردەوامە. ئەوەش بەهۆی لاوازیی مێشکی دێموکراسییەوە لەعیراقدا. سەقامگیری و ئارامیی سیاسی، کە پشتبەستوو بێت بە بنەمای عەقڵ و ئاوەزی سیاسی دێموکراسی دەرنەکەوتووە و گەشەی نەسەندووە. شێوازی ناسیونالیستی و نەتەوەپەرەستی و مەزهەبپەرەستی و تایفەگەریی بوونەتە هۆی دابەشبوونی سیاسی. یەکێک لەهۆکارە سەرەکییەکانی ئەم دۆخە ئەوەیە، کە عێراق بووەتە مەیدانی جەنگ بۆ زۆرێک لە هێزە بیانییەکان، چونکە هێزێکی سیاسی دێموکراتیکی بەهێز و کاریگەر نییە. لەبەر ئەوەش گەل باوەڕی بە سیاسییەکان نەماوە. هەر خۆی سەدا ٨٠ی گەل لەهەڵبژاردنەکەدا دەنگیان نەدا. نەک تەنیا لە عێراق، بەڵکو بارودۆخێکی هاوشێوە لە باشووری کوردستانیش دا هەیە. پارتی (پەدەکە)، کە زۆرترین پەرلەمانتاری لە باشور هەیە، تەنها سەدا ١٥ی دەنگەکانی گەلی باشوری بەدەست هێناوە. ئەو بەڕێوەبەرییە، کە ئێستا لە عێراق ئێستا نوێنەرایەتیی ئیرادەی گەل ناکات لەسەر کارە. لەبەر ئەوەش ئەوان زۆر لاوازن. دەوڵەتی تورکیاش ئەم لایەنە لاوازەی عێراقی قۆستووەتەوە و بۆ خۆی بەکاریدەهێنێت.
دەوڵەتی تورک پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە) بۆ خۆی و پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە)ش دەوڵەتی تورک وەک ئامرازێکی گوشار دژی عێراق بەکاردەهێنن. عێراق ئێستا لە ژێر هەڕەشە و گوڕەشەکانی دەوڵەتی تورک و پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە)دا سیاسەتەکانی بەڕێوەدەبات، بۆیە بەرامبەر بە داگیرکاریی دەوڵەتی تورک بۆ سەر هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا بێدەنگە، تەنانەت لە شەنگالیش ئەو هەنگاوانە دەنێت، کە تورکیا و پارتی (پەدەکە) پێیانخۆشە و ئەوان ڕازی دەکات. ئەگەر عێراق هەندێکجار بەرامبەر بە دەوڵەتی تورک ناڕەزایەتیش نیشان بدات، ئەو ناڕەزاییەتییە بەجدی نابینرێت. مالکی کاتێک سەرۆک وەزیران بوو ڕەخنەی لە دەوڵەتی تورک گرت و لە دژیان وەستایەوە، بەڵام تەیب ئەردۆغان پێی وت، تۆ کێیت، هەبوون و ئاستی تۆ چییە؟ عێراق چەندینجار داوایکردووە، دەوڵەتی تورک هێزە سەربازییەکانی لە باشیک بکشێنێتەوە، بەڵام دەوڵەتی تورک داواکەی عێراق ڕەتدەکاتەوە و دەڵێت، "من لەگەڵ پارتی (پەدەکە) ڕێککەوتوم"، یان پێشتر ڕێککەوتنم کردووە. کاتێک هەڵسەنگاندنی بۆ دۆخی عێراق بکرێت دەبێت ئەو دۆخەش لە بەرچاو بگیرێت و تێگەیشتنی بۆ هەبێت.
دەوڵەتی تورک و پارتی (پەدەکە) سوود لە نیگەرانییەکانی ئەمریکا سەبارەت بە ئێران وەردەگرن، لە سیاسەتی پەیوەندیدار بە عێراق پشتیوانیی ئەمریکایان بە دەستهێناوە. کازمی وەک سەرۆک وەزیران لە ژێر کاریگەریی ئەمریکا و بە ناوی بەڕێوەبردنی پەیوەندیی لەگەڵ دەوڵەتی تورک و پارتی (پەدەکە)، بەرامبەر بە هێرش و داگیرکەرییەکانی دەوڵەت تورک بێدەنگە، هەروەها بە ناوی پاسەوانانی سنوورەوە لە ناوچە سنوورەکان هەنگاو بۆ تەنگاوکردنی گەریلا دەنێت. کازمی سەرەڕای بێدەنگی بەرامبەر هێرشەکانی دەوڵەتی تورک بۆ سەر شەنگال، بە پشتیوانیی دەوڵەتی تورک و پارتی (پەدەکە) هێرش دەکاتە سەر هێزەکانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری شەنگال. بەکورتی بارودۆخی عێراق دەرفەتێکی گونجاوە بۆ داگیرکارییەکانی دەوڵەتی تورک و هاوکارییەکانی پارتی (پەدەکە).
هەر خۆی پارتی (پەدەکە) سیاسەتەکانی لەسەر بنەمای پەیوەندی لەگەڵ عێراق دا نییە، بەڵکو لەسەر بنەمای پەیوەندی لەگەڵ دەوڵەتی تورکدایە. ئەم سیاسەتە هەم زیان بە کورد و هەم بە عێراق دەگەیەنێت. ئەو هاوکارییە لەلایەکەوە پرۆسەی دیموکراتیزەکردنی عێراق زیاتر ئاڵۆز و قەیراناوی دەکات، چونکا دەبێتە هۆی بەهێزکردنی هێزەکانی دژ بە دێموکراسی و ئازادی. وەک ئەوەی هیچ هێزێک نەبێت بەناوی عێراقەوە سیاسەت بکات. هەر هێزێکی سیاسی بە کاریگەری لە هێزە جیاوازەکانەوە کاردەکات. کاتێک هەڵسەنگاندن بۆ بارودۆخی عێراق و خەبات بۆ ئازادی گەلی کورد کرا دەبێت ئەم ڕاستییە ببینرێت.
لە پێش هەموو شتێکەوە ڕۆڵی ناتۆ و وڵاتانی ڕۆژئاوا لەم شەڕەدا چییە؟ لەم کاتەدا، کە هەوڵ دەدرێت ناوچەکە و جیهان دووبارە دیزاین بکرێنەوە و شەڕی وزە بەڕێوەدەچێت، پێویستە چی بکرێت؟
ئەمریکا و ئینگلتەرا و ناتۆ بە هەموو شێوەیەک پشتگیری دەوڵەتی تورکیا دەکەن بۆ لەناوبردن و پاکتاوکردنی پەکەکە. فەرمان بۆ لێدان و خەڵات بۆ دەستگیرکردنی هەڤاڵانمان جەمیل بایک و موراد قەرەیلان و دوران کاڵکان نیشانی دەدات، کە دەیانەوێت پیلانگێڕیی نێونەتەوەیی دژ بەو سێ هەڤاڵەمان تەواو بکەن. ئەوانەی داوای لێدانیان لە دژی ئەو ٣ هەڤاڵە کردووە بێشک بە هەر شێوەیەک بێت پشتگیریی دەوڵەتی تورک دەکەن، هیچ لایەنێک بۆ تێنەگەیشتن لەو بابەتەدا نەماوەتەوە. سوپای تورک هەموو دەرفەتەکان و تواناکانی ناتۆ بەکاردەهێنێت و لەو ڕووەوە شەڕی ئێمە شەڕی دژ بە ناتۆیە.
دەوڵەتی تورک جار نا جارێک ڕەخنە لە پەیوەندیی ئەمریکا و ناتۆ دەگرێت، ئەوەش بۆ ئەوە دەکات، کە گوایە ئەو شەڕە بە هێز و توانایی خۆی ئەنجام دەدات. لە بنەڕەتدا دەیەوێت وەک ئەوەى خۆی چۆن لە دژی گەلی کورد و پەکەکە و گەریلا شەڕ دەکات، ئەو دەوڵەت و هێزانەش وەک خۆی ئەو شەڕە بکەن و وەک خۆی بەشداریی تیادا بکەن. خۆی ئەگەر پشتیوانیی لە ناتۆ و ئەمریکا وەرنەگرێت ناتوانێت ئەم شەڕە بەڕێوەببات و لە ماوەیەکی کورتدا شکست دەهێنێت و دەڕووخێت. کارەکتەری کەسایەتیی داگیرکەر، دواکەوتوو، بکوژ و دوژمنی دیموکراتیکی دەوڵەتی تورک بە پشتیوانیی ئەو هێزانە بەردەوامە. ئەگەرنا ئەو سیستمە دواکەوتوەی دەوڵەتی تورک لەبەر یەک هەڵدەوەشێت، ناتوانێت لە دژی هێزە دیموکراسیخوازەکان و تێکۆشانی ئازادیی گەلی کورد بوەستێتەوە.
ئەمریکا و ئینگلتەرا و ناتۆ دەیان ساڵە کاریگەرییان لەسەر ژیانی سیاسی، سەربازی، ئابووری، فەرهەنگی و کۆمەڵایەتیی تورکیا هەیە. لەلایەکی دیکەوە تورکیا ماوەی ١٥٠ ساڵە پەیوەندی بە ئەوروپاوە هەیە، لەبەر ئەوەش بۆ بەها و بەرژەوەندییەکانیان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ڕۆڵ بە تورکیا دەدەن. بێگومان ڕۆڵی تورکیا لەئاستی جەنگی سارددا نییە. بە پەیوەندیکردن بە هێزە جۆراوجۆرە نێونەتەوەییەکانەوە دەیەوێت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا درێژە بە بەرژەوەندییەکانی خۆی و ئەوانیش بدات. لەم چوارچێوەیەدا لەگەڵ عەرەبەکاندا لە پەیوەندیدایە، ئیسرائیل، کە لە پەیوەندیی تورکیا لەگەڵ رۆژئاوا خاوەن کاریگەرییەکی بەرچاو و گرنگە، پشت بە دەوڵەتی تورکیا دەبەستێت و هەندێک گۆڕانکاری لە ستراتیژییەتی بەرهەمهێنانی سیاسەتی خۆی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا کردووە.
ئێستا گرنگی بە پەیوەندی لەگەڵ عەرەبەکاندا دەدات. ئێستا باس لە ئاشتی ئیبراهیمی دەکەن. بێگومان ئیدی کورد لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هێزێکی گرنگە. بە کورتییەکەی ئەگەر گرنگیی تورکیا بە ئەندازەی سەردەمی جەنگی سارد نەبێت، بەڵام هەر گرنگییەکەى بەردەوامە. ئەمەریکا و ناتۆ و ئینگلتەرا پەیوەندی لەگەڵ تورکیا بە گرنگ دەزانن و پشتگیری لە دەوڵەتی تورک دەکەن، تەنانەت ئەگەر لە ئاستی پێشووشدا نەبێت. ناکرێت چاوەڕێ بکرێت مۆدێڕنیتەى کاپیتالیستی بۆ بەرژەوەندییەکانیان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا لە سیاسەتیاندا ڕەوشت و ویژدان و دادپەروەری ڕەچاو بکەن. بەبێ ئەوەی باس بکرێت، "بۆچی ئەمانە دەکەن"، بۆیە دەبێت تێکۆشان بە بەهێزی و پێداگرانەتر بەڕێوەبچێت و ئەو پەیوەندییانە لەناوببرێن و تێکبشکێنرێن.
چونکە هەلومەرجی جەنگی جیهانی سێیەم، وەک هەلومەرجی سەردەمی جەنگی سارد نییە، هەرچییەک بێت ئەگەر تێکۆشان بەڕێوەببرێت و هەر پشتیوانییەک لە دەوڵەتی تورکیش بکرێت، ئەوا هەر بە دڵنیاییەوە تێکۆشانی کورد سەردەکەوێت. کوردستانی ئازاد و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی دیموکراتیک دروست دەکرێت. ئاشکرایە کورد بە پشتیوانیکردن لە گەلانی ئەوروپا و جیهان پێشکەوتنی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە. ئەو پشتیوانییە ئەمڕۆ بووەتە گوشار بەسەر دەوڵەتی تورکەوە و زۆری لێدەکات. بەو هۆیەوە دەوڵەتی تورک زەحمەتی و دژواری دەکێشێت و لەوەدا، کە داواکارییەکانی بە ئاسانی بە ئەوروپا و ناتۆ بداتە قبوڵ کردن.
بێگومان لە سەردەمی ئێستادا گرنگی وزە زیادی کردووە. ژیانی ڕۆژانە بەبێ بەکارهێنانی وزە بوون و مانای نییە. پێویستیی وزە لە بوارەکانی کشتوکاڵ و پەیوەندی و بوارەکانی تر و لە لایکی دیکەوە، پێویستی کۆمەڵگا و ژیانی ڕۆژانە بە وزە زۆر زیادیکردووە. وڵاتانی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری سەرباری هەوڵیان بۆ وزەی جێگرەوە، بەڵام هێشتا پێویستییان بە یەدەگ و سەرچاوەکانی وزەی کلاسیکی بۆ وەبەرهێنان هەیە. لەبەر ئەوە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هێشتا گرنگترین بواری وزەی جیهانە. تورکیا بە بەکارهێنانی دۆخی جوگرافی خۆی لە نێوان رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەوروپادا دەیەوێت ببێتە هێڵی وزەی نێوان ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەوروپا.
دەوڵەتی تورک دەیەوێت ئەم دۆخە بەکاربهێنێت. ئەوروپاش دەیەوێت تورکیا بەجۆرە بەکاربهێنێت، کە ئەندامی ناتۆیە و پەیوەندی بە یەکێتیی ئەوروپاوە هەیە، بەڵام ئەم دۆخە وەک ئەوەی لەسەر کاغەز دەردەکەوێت ئاسان نییە. یان دەیانوت: "لەم دۆخەدا دەستی تورکیا بەهێز دەبێت" ئەوە هەڵسەنگاندنێکە کەم دەهێنێت، چونکە تورکیا تاکە ڕێگا نییە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ هێڵەکانی وزەدا. تورکیا دەتوانێت دۆخی خۆی بەکاربهێنێت، بەڵام زەحمەتە خۆی لەلای ئەوانی تر قبوڵ و پەسەند بکات، بەڵام ڕەنگە ئەوروپا تورکیا زیاتر بە خۆییەوە ببەستێەوە و رەنگە ئەوەش خواستی لە پێشینەى خۆی بێت.
تورکیا هاتنی داهات لەو رێگەیەوە بە گرنگ دەبینێت. تورکیا دەیەوێت ئەوە بکاتە ڕێککەوتن بۆ پاکتاوکردن و لەناوبردنی تێکۆشانی ئازادیی گەلی کورد. ڕەنگە ئەوروپاش لە بابەتی هێڵی وزەدا، کە داواکانی خۆی و بەرژوەندییەکانی تیادا بەدی بێت سازش لەگەڵ تورکیا بکات و داواکانی تورکیا قبوڵ بکات. ئەو سازەش بۆ ئەوە دەکەن، کە زیاتر بتوانن تورکیا بەکاربهێنن. دەبێت ئێمەش چاودێریی ئەو پرۆسە بکەین، بازرگانی و سات و سەودای قێزەون ڕیسوا بکەین. دەبێت هەموو کەس بزانێت، هێڵێکی لەو شێوەیە، کە لە دژی تێکۆشانی ئازادیی گەلی کورد بخرێتەکار، پارێزراو نابێت.
ئەردۆغانی فاشیست هەڕەشەکانی بۆ داگیرکردنی ڕۆژئاوا دووپات کردەوە. فاشیزمی ئاکەپە – مەهەپە چەند ناوچەیەکی باکوری و ڕۆژهەڵاتی سوریای داگیرکردووە، مەبەست و ئامانجی لە هێرشێکی داگیرکاریی نوێ چییە؟
دەسەڵاتداریەتی فاشیستی ئاكەپە ـ مەهەپە ئازادی كوردان لەرۆژئاوای كوردستان لەدژی سیستەمی داگیركەر و قڕكەری خۆی وەكو مەترسیەكی دەبینێت. لەوە دەترسێت كە كورد لەسوریادا ئازاد ببن و ببنە خاوەن ژیانێكی دیموكراتیك و ئازاد و بۆ باكوری كوردستانیش ببنە نمونەیەك. یەكانە هۆكاری هێرشەكانیش ئەمەیە. شتێك بەناوی كێشەی ئاسایشی و ئەمنی بوونی نییە. رۆژئاوای كوردستان هەڕەشە نییە بۆ سەر توركیا. توركیا ئاسایش و ئەمنی رۆژئاوا و سوریای تێكداوە و خراپ دەكات. بەرپرسی سەرەكەی چارەسەرنەكردنی كێشەی سوریا، توركیایە. دەسەڵاتداریەتی فاشیستی ئاكەپە ـ مەهەپە نە تەنیا هەڕەشە لە سوریا و رۆژئاوای كوردستان دەكات، هەڕەشە لەئاسایش و ئارامی سیاسی رۆژهەڵاتی ناوین بەگشتی دەكات. ئەگەر لەرۆژهەڵاتی ناوین دیموكراسی و ئازادی پێكبێت، باش دەزانێت كە ئەوا ئەو سیستەمە دسپۆت و دیكتاتۆرەی لەتوركیادا هەڵوەشێت. رۆژئاوا هەڕەشە نییە لەئاسایشی توركیا، بەڵام هەڕەشەیەكە لەسەر زیهنیەتی قڕكەر ـ فاشیست.
نزیكبوونەوەی ناتۆ، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و ئەوروپا كە دەڵێین"ئێمە گۆمانەكانی توركیا لەمەڕ ئاسایش و ئەمنی توركیا تێدەگەیەن"، چەمكێكی سیاسی قڕكەر و شەرمێكی مەزنە. گوایا ناتۆ بۆ گۆمانەكانی توركیا رێگایەكی هاوبەش بدۆزێتەوە! مەبەستیان لەرێگەیەكی هاوبەش ئەوەیە كە ببنە پشتیوانی توركیا لەشەڕی دژ بەكورداندا. نزیكبوونەوەیەكی بەمشێوەیەی ناتۆ لەهەڕەشەكانی توركیا، بەپێچەوانە نیشاندانی راستیەكانە. جیهان هەموو شاهێدی دەدەن كە توركیا بەو هێرشانەی بۆ سەر رۆژئاوا و سوریا ئاسایش و ژیانی گەلانی تێكۆپێكداوە. بەسەدان هەزار مرۆڤ بەهۆی هێرشە داگیركاریەكانی دەوڵەتی تورك لەشوێن و واری خۆیان ئاوار بوونە.
دەوڵەتی تورك لەرۆژئاوا و سوریا دیمۆگرافی دەگۆڕێت و قڕكردن پێكدێنێ. ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، ناتۆ و ئەوروپا و روسیا لەجێگەی ئەوەی ئەم راستیە ببینن و هەڵوێستێكی جددی لەبەرامبەر بەتوركیا نیشان بدەن، بەهۆی پەیوەندیەكان و بەرژەوەندیەكانیان لەگەڵ توركیا دەڵێین"ئێمە كێشەی ئاسایشی توركیا تێدەگەین" و داگیركەری رەوا دەكەن و دەنە و هان دەدەن. ووتنەوەی ئاسایشی توركیا تەنیا درۆیەكی ساختەیە كە لەلایەن ئەو هێزانەوە دووبارە دەكرێتەوە. دەبنە هاوبەشی ئەو پێچەوانەكردنەوانەی توركیا. لەبەرامبەری ئەم هەڵوێستە كێ بەقسەی ئەو وڵاتانە باوەڕ دەكات! ئەوانەی كە لەبەرامبەر بە تاوان و هێرشە نامرۆڤیەكانی دەوڵەتی تورك هیچ هەڵوێستێك نیشان نادەن، لەئۆكرانیا و شوێنەكانی تری جیهان باسی مافی مرۆڤ دەكەن و دەڵێن؛ ئەوان لەدژی هێرشی داگیركەرین. ئاخۆ كێ باوەڕی بەو قسانە هەبێ! هاوبەشی ئەو تاوانن پێش هەر كەس، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، ئەوروپا و ناتۆیە. لەداگیركردنی عەفرینیش تاوانباری سەرەكی روسیایە.
ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و روسیا ئەو لاوازیەی دەوڵەتی تورك لەبەرامبەر بەكوردان و رۆژئاوا باش دەزانن، بۆیەش دەیانەوێت سیاسەتی خۆیانی پەیوەست بەتوركیا لەسەر پشتی كوردان و رۆژئاوا بەرێوە ببەن.
رێبازی سیاسی تەیب ئەردۆغان لەمێژووی دیبلۆماسیدا وەكو رێبازی چەقەڵ دەنرخێندرێت. لەشوێن دەرفەت دەگەڕێت و رۆژانەییە. ئەمەش جارناجارێك دەبێت قازانج بكات، بەڵام ئەو سیاسەتەی پشت ئەستۆر نەبن بە ستراتیژیەتێكی دوورمەوداوە، هەمیشە دەتوانن كاریگەریەكی پێچەوانەش بەجێ بهێڵن. زۆر جاریش پێچەوانەوە دەبنەوە. تەیب ئەردۆغان حیسابی ئەوە دەكات كە لەناو ئەو هەلومەرجەی ئۆكرانیادا، دەوڵەتی روسیا و ئەمریكا بێدەنگ بمێننەوە. هەر گۆڕانكاریەك لەسوریا و باكوری سوریا، هاوسەنگی سیاسی دەگۆڕێت و ئەمەش كاریگەری لەسەر روسیا و ئەمریكا لەو وڵاتەدا دەكات. بۆیەش ئەمریكا و روسیا چۆن چاویان لەجمۆجوڵەكانی یەكدیە و یەكتر دەخوێننەوە، هەر هێزێكی سیاسیش بەوشێوەیە ئەوان دەبینن. لەبەر ئەوەش ئەگەر هەر هێرشێك پێكبێت، هەم روسیا و هەم ئەمریكا لەو هێرشانە وەكو بەرپرس ببیندرێن.
ئاكەپە ـ مەهەپە بۆ ئەوەی لەسەر پێ خۆیان بمێننەوە، چاویان لەسەركەوتنێكی دەرەوەی سنورە بۆ ئەوەی كاریگەری لەسەر سیاسەت و كۆمەڵگەی توركیا دروست بكات. ساڵی ٢٠٢١ هێرشی كردە سەر هەرێمەكانی پاراستنی مێدیا، بەڵام نەیتوانی ئەنجامێك بەدەست بهێنێت. لە ١٧ی نیساندا هێرشیان كرد، بێ ئەنجام بوون. رۆژانە زەبری قورس لەسەر دەستی گەریلاكان دەخۆن، لەبەر ئەوەش هێرشی داگیركاری لەتوركیا بووەتە شوێنی لێپرسینەوە. بەشێوەیەكی ئاشكراش نەبێت، لێپرسینەوەیەكی بەمشێوەیە هەیە. تەیب ئەردۆغان سەركەوتنێكی لەوێدا بەدەست نەهێنا، ئێستاش دەیانەوێت بەبەكارهێنانی قەیرانی ئۆكرانیا لەرۆژئاوا شتێك بەدەست بهێنن. بیر لەوە دەكەنەوە دەسكەوتی كوردان لەرۆژئاوا لەناو ببەن و بەمشێوەیەش لەسیاسەتی ناوخۆییدا بەكاری بهێنن. خۆی لەخۆیدا بەرەی ئۆپۆزسیۆنیش دەڵێن، هۆكاری سەرەكی هێرشی داگیركاری بۆ بەردەوامكردنی دەسەڵاتداریەتی ئاكەپە ـ مەهەپەیە. لەلایەكی تر لەرای گشتیدا دەڵێن، پشتیوانی ئەم هێرشە بكەن، لەلایەكی ترەوە دەڵێن ئەم هێرشە بۆ پاراستنی دەسەڵاتداریەتیە. هێنانی زمانی شتێكی بەمشێوەیە نیشان دەدات كەدەسەڵاتداریەتی لاواز بووە. ئەگەر هێرشی داگیركاری شكست بهێنێت، ئۆپۆزسیۆن بڵێن بۆ مانەوەی دەسەڵاتداریەتی خۆیان سەربازانمانیان رووبەرووی مردن كردەوە.
ئاكەپە دەیەوێت لە رۆژئاوا هەرێمی نوێ داگیر بكات و بەمشێوەیە بچێتە پرۆسەی هەڵبژاردنەوە. بەڵام خەڵكی رۆژئاوا و باكوری سوریا بەو ئەزموونەی لەداگیركاری عەفرین و سەرێكانی و گرێ سپی وەریانگرتووە، تا كۆتایی بەرخۆدان بكەن. هێرشێكی نوێ بەواتای شەڕێكی درێژخایەن بێ. لەئەنجامی ئەم شەڕەدا دەسەڵاتداریەتی ئاكەپە ـ مەهەپە زەرەر بكەن، ئەوەشی قازانج بكات، پێش هەر كەسێك گەلی رۆژئاوا و باكوری رۆژهەڵاتی سوریا و هەموو گەلی توركیا و گەلانی رۆژهەڵاتی ناوین بن. دەسەڵاتداریەتی فاشیستی ئاكەپە ـ مەهەپە لەشوێنە داگیركراوەكانی تریش دەربخرێن. هێرشێكی نوێ بەمسۆگەری ئەنجامێكی وەها لێ بكەوێتەوە.
پێش دەستپێكردنی شەڕی روسیا ـ ئۆكرانیا، ناتۆ دەستی بەبەهێزكردنی سیاسەتی خۆی كرد. دەوڵەتی توركی فاشیستیش دەیەوێت ئەمە وەكو دەرفەتێك بۆ خۆی بنرخێنێت. دەوڵەتی تورك بەسیاسەتی بێ ئەخلاقانەی خۆی لەبەرامبەر بەئەندامیەتی فینلاند و سۆوید بۆ ناو ناتۆ لەبنەڕەتدا چی دەوێت؟
لەم بابەتەدا دەیەوێت بۆ بەشداریكردنی سۆوید و فینلاند بۆ ناو ناتۆ بەو پەیوەندیانەی دەیەوێت روسیا زیاتر تەنگەتاو بكات. خۆی لەخۆیدا هەڕەشەیەكی روسیا لەسەر فینلاند و سۆوید نییە. هێزێكی وەهاشی نییە كە لەئێستادا شتێكی وەها بكات. بەشێوەیەكی رۆژانە بۆ تەنگەتاوكردنی روسیا، بۆ ئەوەی هەموو ئەوروپا بخاتە ژێر چەتری ناتۆوەوە، بابەتی چوونی هەر دوو وڵاتیان بۆ ناو ناتۆ كردووەتە رۆژەڤ. ناتۆ دەكەنە كارتی ئاسایشی ئەوروپا. پێشتریش لەسەر ئەو بابەتانە گفتوگۆ كراوە. پاش ئەوەی روسیا دەستی لەئۆكرانیا كێشایەوە، بابەتی چوونی هەر دوو وڵاتی فینلاند و سۆوید بۆ ناو ناتۆ زۆتر پێكبێت.
چۆنكە بۆ ئەندامیەتی وڵاتێكی لەناو ناتۆدا دەبێت لەلایەن هەموو وڵاتانی ئەندامەوە پەسەند بكرێت. ئەردۆغانی قەچەڵی سیاسی دەیەوێت سود لەم رەوشە وەربگرێت. پێوان ئەرێكردنی هەموو ئەندامەكانە، بەڵام پاشخانێكی وەهاش هەیە كە ئەگەر لەلایەن زۆرینەی ئەندامانەوە پەسەند كرا، ئەوا ئەندامیەتی وڵاتێكی رەت ناكرێتەوە. لەرەوشێكی وەهادا ئەوەی لەبەرامبەر بەمەوە ناڕەزایەتی نیشان بدات، دەبێت بەشێوەیەك لەشێوەكان دەركەوێت. خۆی لەخۆیدا نابێت، شتێكی وەها لەژێر گۆشاری تەنیا وڵاتێكیدا بهێڵنەوە. بەڵام توركیا دەڵێت، باوەڕ ناكەم و دەستم لێبەرنادەن، لەبەر ئەوەش هەڕەشەی وەها دەكات. توركیا بەشێوەیەكی ئاشكرا دەیەوێت تەنازۆلی بۆ بكەن. دەڵێت؛ من چۆن چۆنی بیردەكەمەوە، چۆن سیاسەت بەرێوە دەبم، دەبێت هەموو وڵاتانی ناتۆش بەمشێوەیە بكەن و دەیەوێت ئەمەش بسەپێنێت.
دەوڵەتی تورك دەڵێت كاروچالاكی یاسایی كوردان قەدەغە بكەن. دەیەوێت ئەوەی ئەو لەتوركیا بەرێوەی دەبات، وڵاتانی ئەوروپاش بەهەمانشێوە هەڵسوكەوت بكەن. چۆنكە ئەو زیاتر لەدە هەزار سیاسەتمەداری لەكۆنجی زیندانەكان كردۆوە. كاتێك سێ كەس دەكەونە ناو كۆڵانێكی هێرش دەكەنە سەریان و بەبیانۆی سیاسی دەستگیریان دەكەن و دەیانخەنە زیندانەوە. ئاخۆ ئەو شتەی توركیا دەیكات، ئەو وڵاتانەش دەتوانن بیكەن و وەها بن؟ ئەگەر وەها نزیك ببنەوە ئەوا ببنە توركیایەك بەسەركێشی دەسەڵاتداریەتی ئاكەپە ـ مەهەپە. لەبەر ئەوەش ناتوانن بۆ هەر شتێكی توركیا بڵێن بەڵێ. خۆی لەخۆیدا سۆویدیش لەناودا هەموو وڵاتانی ئەوروپا گۆشار لەكوردان و دامەزراوە دیموكراتیكەكانیان دەكەن. ئەوەش لەبەر خاتری دڵی توركیادا دەكەن. رەنگە ئەو گۆشارانە هەندێكی تر زیاتر بكەن، بەڵام ناتوانن بەهەر شتێكی توركیا رازی ببن و وەكو توركیا بكەن.
توركیا لەم بابەتەدا دەیەوێت كەمێكیش بووە هەندێ ئەنجام بەدەست بهێنێت. بەڵام ئەوەی كە بەئەساسی دەیەوێت لەم هەڕەشانە بەدەستی بهێنێت، ئەو گەمارۆیەیە لەبابەتی فرۆشتنی چەكە بەتوركیا، ئەوەش لەلایەن سۆوید و ژمارەیەك لەوڵاتانی ئەوروپاوەیە. هەندێ لەكەل و پەلە سەربازیەكان نافرۆشنە توركیا. چۆنكە توركیا ئەو كەل و پەلانە بۆ هێرشی داگیركاری و سیاسەتی شەڕئەنگیزی بەكاریان دێنێت. بۆ گۆشار خستە سەر گەلانە. لەلایەكی تر توركیا بۆ ئەو فرۆكە بێ فرۆكەوانانەی كە هەمیشە پێیاندا هەڵدەدا، دەیەوێت كامێرا و هەندێ كەل و پەلی تری بەكۆالیتەی بڵندتر وەربگرێت. هۆكاری سەرەكە كە سۆوید و فینلاند دەكاتە رۆژەڤیش ئەوەیە. نەتەنیا لە سۆوید و فینلاند، لە ژمارەیەك لەوڵاتانی ئەوروپا، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و كەنەداش هەڕەشە دەكات كە گەمارۆی چەكی لەسەر هەڵبگرن. یەكێك لەو هەڕەشانەش فرۆتنی فرۆكەی ئیف ـ 16یە بەتوركیا. دیارە لەم بابەتانەدا ویستی تەنازۆلكردنی هەیە. خۆی لەخۆیدا كڕین و فرۆتنێكی چەپەڵ دەكەن. ئەمەش كڕین و فرۆتنێكی هەرە پیسی ئەم چاخەیە. دەبێت ئەم راستیە ئاشكرا بكرێت. هێزە دیموكراسیخوازەكان لەئەوروپا، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و وڵاتانی دیكە دەبێت بكەونە جموجۆڵەوە.
وڵاتانی ئه‌وروپا و وڵاتانی دیكه به پێدانی ئه‌و چه‌كانه‌ی توركی داوایان ده‌كات نابێت ببنه هاوبه‌شی دسه‌ڵاتداری ئاكپه- مه‌هه‌په كه بۆ پاكتاوكردنی كوردان و دوژمنایه‌تی له‌گه‌ڵ دیموكراسییه. به‌پێی ئێمه ناتۆ هێزێكی شه‌ڕه كه له دژی گه‌لانه، له دژی هێزه شۆڕشگێڕه دیموكراتیك و دیموكراسیه، له دژی هێزی سۆسیالیسته كه به‌رامبه‌ر مۆدێرنیته‌ی سه‌رمایه‌داری تێده‌كۆشن. خۆی له خۆیدا دروستبوونی له دژی سۆسیالیزمه. ئێمه ده‌توانین ره‌خنه له ریال سۆسیالیزم بگرین، به‌ڵام ناتۆ له بنه‌ڕه‌تدا دژی هێزه سۆسیالیسته راسته‌قینه‌كان، له دژی هزری سۆسیالیستی، له دژی پڕۆژه‌كانی سۆسیالیزمه. ئێستا هێزێكی ریال سۆسیالیزم بوونی نییه. پاساوی دامه‌زراندنی له ئارادا نه‌ماوه، به‌ڵام هێشتاش ناتۆ به‌رده‌وامه. ئێمه دژی بوونی ناتۆین، نابێت هیچ هێزێكی سیاسی شانتاژی ده‌وڵه‌تی تورك قبوڵ بكات. توركیا ده‌یه‌وێت سه‌رجه‌م وڵاتانی ئه‌وروپی بكاته هاوبه‌شی تاوانه‌كانی. له‌به‌ر ئه‌وه گه‌لی كورد به‌و وڵاتانه و ناتۆ ده‌ڵێت هاوبه‌شی تاوانه‌كانی توركیا.
ده‌وڵه‌تی توركی فاشیست هه‌م له ناوه‌وه و هه‌م له ده‌ره‌وه شه‌ڕێكی گه‌وره به‌ڕێوه ده‌بات. له ئه‌نجامیشدا قه‌یرانی قورسی سیاسی، كۆمه‌ڵایه‌تی و ئابوری روویانداوه. ئێوه هه‌ڵوێستی ئۆپۆزسیۆنی توركیا له به‌رامبه‌ر ئه‌وه چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟ ئایا ده‌توانن سه‌رچاوه‌كانی كێشه ده‌ستنیشان بكه‌ن؟
توركیا له هه‌موو روویه‌كه‌وه له قه‌یراندایه. هۆكاری ئه‌م شه‌ڕه له دژی تێكۆشانی ئازادی گه‌لی كورده. هه‌ر چی قه‌یران و كێشه لێكۆڵینه‌وه‌ی له‌باره‌وه بكرێت ئاشكرای ده‌كات كه هۆكاری ئه‌م كێشه‌یه‌ی كورد و شه‌ڕی تایبه‌تی چه‌په‌ڵه له دژی كوردان. تاكو ئه‌و راستیه نه‌بینرێت، به‌رهه‌ڵستییه‌كی راسته‌قینه ناتوانرێت ئه‌نجام بدرێت. خۆی له خۆیدا كاتێك كه قه‌یرانی ئابوری و گرانی هاته رۆژه‌ڤه‌وه، شێفی فاشیست وتی، 'ئێوه نازانن نرخی فیشه‌كێك چه‌نده‌یه'. قه‌یرانی ئابوری له‌و قسه‌یه باشتر ناتوانرێت به ئاشكرا بگێڕدرێته‌وه و گوزارشتی لێبكرێت. كاتێك كه قه‌یران و هۆكاری كێشه‌كه ده‌ستنیشان نه‌كرێت، ئه‌و كاته به‌رهه‌ڵستییه‌كی كاریگه‌ریش ناتوانرێت ئه‌نجام بدرێت. یاخود ئه‌م به‌رهه‌ڵستییه ئابورییه بۆ چاره‌سه‌ركردنی قه‌یران نه‌بێت، ته‌نیا بۆ دانیشتن له شوێنی ده‌سه‌ڵات بێت. ئۆپۆزسیۆن به‌شێك له خراپیه‌كانی ده‌سه‌ڵات نیشان ده‌دات. به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ناتوانێت هۆكاره‌كه‌ی ده‌ستنیشان بكات، له‌ناو گه‌لدا نابێته جێگه‌ی بڕوا. پێویسته مرۆڤ له ئۆپۆزسیۆن بپرسێت، ئه‌گه‌ر ئێوه ببنه ده‌سه‌ڵاتدار په‌یوه‌ست به پرسی كورد چ سیاسه‌تێك ده‌گرنه‌به‌ر؟ ئه‌گه‌ر له پرسی كورددا هه‌ڵوێست و لۆژیكێكی چاره‌سه‌ریی دیموكراتیك نه‌بێت، ئه‌وانه‌ی دواتر ده‌بنه ده‌سه‌ڵاتدار هه‌مان سیاسه‌ت په‌یڕه‌و ده‌كه‌ن. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌وانه‌ی ئه‌م ده‌سه‌ڵاتدارییه‌یان له‌ناو بردووه ئۆپۆزسیۆنی فه‌رمی نین. مێزه‌كه بۆ شه‌ش كه‌س نییه. ئه‌م ده‌سه‌ڵاتدارییه به تێكۆشانی گه‌ل و هێزه دیموكراتیكه شۆڕشگێڕه‌كان ده‌ڕوخێت. لێره‌دا رۆڵی سه‌ره‌كی بۆ بزوتنه‌وه‌ی ئازادی كورد و گۆڕه‌پانی دیموكراتیكی رادیكاڵه.
به ته‌نیا به بنه‌ما گرتنی كێشه‌كانی ئابووری رێبازێكی راستی به‌رهه‌ڵستی نییه. بێگومان قه‌یرانی ئابووری قوڵه، كاریگه‌ری ده‌كاته سه‌ر گه‌ل. له‌و رووه‌وه به ته‌شهیركردنی ده‌سه‌ڵاتداری كێشه ئابوورییه‌كان ده‌توانن چاره‌سه‌ر بكرێن. به‌ڵام تا توركیا دیموكراتیك نه‌بێت، كێشه‌ی كورد، كێشه‌ی عه‌له‌وییه‌كان و كێشه‌كانی تر له‌سه‌ر بنه‌مای دیموكراتیك بوون چاره‌سه‌ر ناكرێن پێویسته ده‌ستنیشان بكرێت كه كێشه ئابوورییه‌كانیش چاره‌سه‌ر نابن. واته گرنگه كه دیموكراتیكبوون و به‌رنامه‌ی دیموكراسی دیاری بكرێت. هه‌ڵوێستێكی جیا له‌وه ئۆپۆزسیۆن ناكاته ئۆپۆزسیۆن. به وتنی 'من ته‌نیا كێشه ئابوورییه‌كان چاره‌سه‌ر بكه‌ن، رێگری له چه‌وتییه‌كان بكه‌م' خه‌ڵه‌تاندنی گه‌له، جگه له‌وه هیچ واتایه‌كی دیكه‌ی نییه. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی دیموكراسی نه‌بێت كێشه ئابوورییه‌كانیش چاره‌سه‌ر نابن، رێگری له گه‌نده‌ڵی و چه‌وتیش ناگیرێت. بێگومان وه‌ك ژیانی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی پێویسته ژیانی ئابووریش دیموكراتیك بێت. ئه‌مانه له‌یه‌كتر جیا ناكرێنه‌وه. ئه‌وه‌ی سه‌ره‌كیه دیموكراتیككردنی گۆڕه‌پانی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تیه. كاتێك ئه‌وه كررا گۆڕه‌پانی ئابوری خۆی له خۆیدا دیموكراتیك ده‌بێت.
به‌كورتی ئه‌گه‌ر ده‌خوازرێت له گۆڕه‌پانی سیاسی، كۆمه‌ڵایه‌تی، ئابوری، كولتوری، په‌روه‌رده، وه‌رزش و هتد چاره‌سه‌ریه‌كی بۆزرێته‌وه به‌ر له هه‌موو شتێك ده‌بێت كایه‌ی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی دیموكراتیك بكرێت. تا ئه‌و كاته‌ی سیستمێكی دیموكراتیكی پشت ئه‌ستور به كۆمه‌ڵگای دیموكراتیكی رێكخراو نه‌ئافرێنرێت، هیچ كێشه‌یه‌ك چاره‌سه‌ر نابێت. ئه‌گه‌ر دیموكراسی به‌ڕێوه‌بردنی گه‌ل بێت ئه‌و كاته ده‌بێت ئامانجه‌كه ئافراندنی به‌ڕێوه‌به‌ری گه‌لی كۆمه‌ڵگای دیموكراتیك بێت كه گه‌ل تێیدا خاوه‌نی مافی قسه‌كردن و بڕیار بێت.
له نێوان هه‌وڵه‌كانی هێزه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كان بۆ به‌رفراوانكردنی داگیركاری له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، ته‌واكردنی قڕكردنی كوردان و هێرشه‌كانی سه‌ر په‌كه‌كه په‌یوه‌ندییه‌كی چۆن هه‌یه؟ ئایا په‌كه‌كه و ئایدۆلۆژیای رێبه‌ری گه‌لی كورد عه‌بدوڵا ئۆجالان له‌به‌رده‌م پلانه‌كانی ئه‌واندا به‌ربه‌سته، هه‌ر بۆیه هێرش ده‌كه‌نه سه‌ری؟
به‌ر له هه‌موو شت ده‌بێت مرۆڤ ئه‌وه ده‌ستنیشان بكات. له نێوان پاكتاوكردنی په‌كه‌كه و قڕكردنی كورداندا په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ هه‌یه. ئه‌وانه‌ی راستی دوژمن، راستی كوردان و راستی په‌كه‌كه تێناگه‌ن ده‌كرێت كه ئه‌مه وه‌ك بیركردنه‌وه‌یه‌كی سۆبژێكتیڤ هه‌ڵبسه‌نگێنن. كاراكته‌ری دوژمنی ئێستا، ئه‌و هێرشانه‌ی ده‌یكات و ئه‌و به‌رخودانه‌ی ئێمه له به‌رامبه‌ری نیشان ده‌ده‌ین، گه‌وره‌ترین نیشانه‌ی ئه‌و راستیه‌یه. له‌به‌ر ئه‌وه‌یه ده‌وڵه‌تی تورك له‌م ئاسته‌دا دوژمنایه‌تی گه‌لی كورد ده‌كات، سیاسه‌ته‌كانی خۆی هه‌موویان به‌م چوارچێوه‌یه به‌ڕێوه‌ده‌بات، بۆ پاكتاوی په‌كه‌كه سازش بۆ هه‌موو هێزێك ده‌كات و توركیایان پێشكه‌ش ده‌كات. له‌به‌ر ئه‌وه‌یه كه ناتوانێت خۆی به‌رامبه‌ر به ناو و هه‌بوونی كوردان بگرێت، به‌ڵام نۆكه‌ری كوردی بۆ خۆی كردووه‌ته په‌یوه‌ندییه‌كی بنچینه‌یی. ئه‌گه‌ر رێبه‌رێكی وه‌ك رێبه‌ر ئاپۆ كه راستی دوژمن، راستی كوردان، راستی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و جیهان به باشی ده‌بینێت نه‌بووایه، تێكۆشانێك كه كوردانی له قڕكردن رزگار كردووه نه‌ده‌گیرایه به‌ر. لایه‌نی هه‌ره به‌هێزی رێبه‌ر ئاپۆ و په‌كه‌كه ئه‌وه‌یه كه دوژمن باش ده‌ناسن. جیاوازی په‌كه‌كه و ته‌واوی رێكخراوه كوردییه‌كان ئه‌مه‌یه. هه‌ر له رۆژی یه‌كه‌مه‌وه راستی دوژمنی ده‌ستنیشان كرد كه ده‌وڵه‌تی تورك ده‌یه‌وێت كوردستان بۆ بڵاوبوونه‌وه و داگیركاری نه‌ته‌وه‌یی تورك بۆ خۆی بكاته گۆڕه‌پانێك.
ده‌سه‌ڵاتداری ئاكه‌په-مه‌هه‌په بۆ ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر پێ بمێنێته‌وه ئه‌وه‌نده هێرش ده‌كاته سه‌ر په‌كه‌كه و بۆ ئه‌وه‌ش پشت به سیاسه‌تی پاكتاوكاری تورك ده‌به‌ستێت. خۆی له خۆیدا بۆ پاراستنی ده‌سه‌ڵاتداری خۆی نه‌یده‌توانی ته‌واوی تواناكانی توركیا بخاته خزمه‌تی ئه‌م شه‌ڕه‌وه. ئۆپۆزسیۆنی به‌هێز به‌رامبه‌ر بوه‌ستایه. به‌ڵام پشت به سیاسه‌تی پاكتاوكه‌ر و نه‌ریتی ده‌وڵه‌تی و ئه‌و هێرشانه ده‌كات. سه‌رباری ئه‌وه‌ی كه ئۆپۆزسیۆن ده‌زانێت كه هۆكاری رۆژانه‌ی ئه‌و هێرشانه هه‌وڵدانه بۆ درێژه‌دان به ده‌سه‌لاتداری ئاكه‌په- مه‌هه‌په‌ش كاتێك كه ته‌یب ئه‌ردۆغان له‌وانی پرسی 'ئێوه پشتیوانی له هێرشه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی سنوور ده‌كه؟ 'ئه‌وانیش وه‌ڵامی 'ئێمه پشتگیری ده‌كه‌ین'یان دایه‌وه.
پشتگیری هێزه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كان بۆ ده‌وڵه‌تی تورك په‌یوه‌ندی به هاوسه‌نگییه‌كانی سه‌ده‌ی ٢٠ كه دروست بوون و ئه‌و ستاتۆیه‌ی كه پشت به قڕكردنی كوردان ده‌سپێرێت، هه‌یه. هێزه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كان له پرسی ستاتۆی سه‌ده‌ی ٢٠دا كه پشتی به قڕكردنی كوردان به‌ستووه هیچ گۆڕانكارییه‌كی بنچینه‌ییان له‌و سیاسه‌ته‌دا نه‌كردووه. هێزه ناونه‌ته‌وه‌ییه‌كان كه به‌ریتانیا سه‌ركێشاین ده‌كات، له به‌رامبه‌ر هێشتنه‌وه موسڵ و كه‌ركوك له عێراق، رێگه‌یان به توركیا دا كه له ناو سنووره‌كانی خۆیدا كوردان پاكتاو بكات. ئه‌و په‌یمانه‌ی لۆزانی پێده‌وترێت، له بنه‌ڕه‌تدا پشتی به‌وه به‌ستووه. ئه‌و سیاسه‌ته ئه‌مڕۆش نه‌گۆڕدراوه. ئه‌نجامی خۆجێیی ئه‌و سیاسه‌ته ئه‌وه‌یه كه به په‌ده‌كه ده‌وترێت، بۆ ئه‌وه‌ی تۆ هه‌بیت ده‌بێت تۆ پشتگیری له قڕكردنی كوردان له باكور بكه‌یت. له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ی په‌ده‌كه له شارێك، دوو شار باڵاده‌ست بێت، بووه‌ته پشتیوان و پارێزه‌ری هه‌ره گه‌وره‌ی سیاسه‌تی قڕكاری ده‌وڵه‌تی تورك.
له‌پشتگیری هێزه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كان بۆ هێرشه‌كانی ده‌وڵه‌تی توركی پاكتاوكه‌ری كۆلۆنیالیست، سیاسه‌ته‌كانی توركیا و رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست كه له سه‌ده‌ی ٢٠ به‌دواوه خاوه‌نی كاریگه‌رییه‌كی زۆر گرنگه. ئه‌و سیاسه‌ته نه‌گۆڕدراوه. به‌ڵام به تێكۆشانی په‌كه‌كه به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌م ئه‌م سیاسه‌ته‌ی ئه‌و هێزانه دروستبووه. له‌به‌ر ئه‌وه‌ش له تێكۆشانی ئێمه توڕه ده‌بن. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تا ئێمه تێبكۆشین له‌پێشه‌وه توركیا له ناوچه‌كه ناتوانێت سیاسی خۆی به گوێره‌ی خۆی په‌یڕه‌و بكات. توركیا كێشه‌ی خۆی هه‌یه. هه‌ر بۆیه داوای ئاگربه‌ستی یه‌كلایه‌نه له ئێمه ده‌كه‌ن، كه هیچ واتا و وه‌ڵامێكی نییه. ئه‌مه به شێوه‌ی جیاجیا ده‌سه‌پێنن. به‌و پشتگیرییه‌ی له توركیای ده‌كه‌ن ده‌یانه‌وێت گوشار له ئێمه بكه‌ن كه ده‌ست له تێكۆشان هه‌ڵبگرین.
بێگومان بیرده‌كه‌نه‌وه كه ئایدۆلۆژیای رێبه‌ر ئاپۆ له‌به‌رده‌م سیاسه‌تی ئه‌وان له‌سه‌ر هه‌رێمه‌كه ده‌بێته ئاسته‌نگ. ئه‌وان نایانه‌وێت رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست به‌راستیش دیموكراتیك ببێت. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ناو دیموكراسی راسته‌قینه‌دا ناتوانن به گوێره‌ی خۆیان نۆكه‌ر بۆ خۆیان بدۆزنه‌وه. رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستی به‌دیموكراتیك بوو پێویستی به په‌یوه‌ندی سیاسی یه‌كسانه. ئه‌وان ناتوانن ئه‌وه‌ی ده‌یانه‌وێت به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا و وڵاتانی دیموكراتیكدا بیسه‌پێنن. له‌به‌ر ئه‌وه له دژی پاڕادایمی كۆمه‌ڵگای دیموكراتیك ئیكۆلۆژیك و ئازادی پارێزی ژنانی رێبه‌ر ئاپۆ تێده‌كۆشن. كۆنفیدراڵیزمی دیموكراتیك كه پشت به كۆمه‌ڵگای دیموكراتیك و رێكخراو ده‌به‌ستێت و ئازادی ژن سیستمی ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسیان ده‌هه‌ژنێت، سیستمێكی دیموكراتكی ئاڵترناتیڤه. له‌به‌ر ئه‌وه له دژی رێبه‌ر ئاپۆ و په‌كه‌كه پشتگیری له ده‌وڵه‌تی تورك ده‌كه‌ن. بۆ ئه‌وه‌ی هزری رێبه‌ر ئاپۆ له ناو كورداندا باڵا ده‌ست نه‌بێت، پشتگیری له هێزێكی نادیموكراتیكی وه‌ك په‌ده‌كه ده‌كه‌ن.
به‌ڵام ئیتر نه‌ك قه‌واره‌ی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی ٢٠، نه رژێمی توركی ئێستا و نه په‌ده‌كه‌ش به‌م جۆره ناتوانن خۆیان له‌سه‌ر پێ بگرن. ئێمه قوربانی قورسیش بده‌ین ئێمه ئه‌و هێرش و پلانانه‌ی ئه‌و هێزانه پوچه‌ڵ ده‌كه‌ینه‌وه، كوردستان ئازاد و رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستی دیموكراتیكیش پێكده‌هێنین.
ژ.ت / ح.خ / هـ.ب
