ئەنداموو کۆنسەو ڕاوەبەریی کەجەکە سەبری ئۆک بەشدارییش بەرنامێوی تایبەتوو ستێرک تیڤی-ینە کەرد و پەرسەکێش ورسەنگنێ. چەمپەنەکەوتەکەی سەبری ئۆکی ئینەنە:

ماوەو ٣٩ مانگان حیچ زانیاریێوی بارەو ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانیوە نییەن. کەس نمەزانۆ دۆخوو ئیمراڵی چەنینا و چێش ڕووە مدۆ. چالاکییەکاو گەلوو کوردی پەی ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆی بەردەوامێنێ. شمە مدرامان و کۆشیایی ئیمراڵی، هەم چالاکییەکاو گەلوو کوردی و دۆساش چەنی ورمسەنگندێ؟

پەرسەی بنەڕەتییەما دۆخوو ڕابەرایەتییا. نەک تەنیا پەی تەڤگەری و ڕاوەبەری، بەڵکوم گەلەکەما و دۆسێما پنەوازا گرد ڕوێ و ڕەوشوو ڕابەر ئاپۆی بکەرا بە پەرسەی بنەڕەتییەو وێشا، هامسۆزێش با، ڕاسیی چێشەن، هەرمانە و وەرپەرسیی چێشەن، متاویۆ چێش بکەریۆ؛ بە وردی ئی بابەتا گفتوگۆ بکەرۆ. ئینە هەرمانێوی ئەخلاقییە، سیاسی و مرۆییەنە. ڕابەر ئاپۆ ماچۆ، ژیوای، تەندروستی و مەردەی چەنین بۆ با بۆ هۆکارەکەش سیاسییا. ماوەو ٢٦ ساڵان ڕابەر ئاپۆشا ئیمراڵیینە زیندانی کەردەن. ٣٩ مانگێن بە حیچ جۆرێو زانیارییش بارەوە نییەن. ٢٤ سەعاتێ ئینا چێروو چەمداری کامێرەینە. بارێوی قورس و تارێخی ئینا سەروو شانەو ڕابەر ئاپۆیوە. لەیەکش دەیمیوە کە مشۆم چێروو فشارێوی چەنینینە بۆ. فشار و مدرامانێوی فرە گەورە ئیمراڵیینە هەن. جەنگەی بنەڕەتی ئیمراڵیینە ڕووە مدۆ. دەوڵەتوو تورکی ئیمراڵیی پێسەو هەرێمێوی تەسفیەکەردەی و دلێنەبەردەی هورمسەنگنۆ. دەوڵەتوو تورکی، ئەردۆغان و باخچەلی دژوو گەلوو کوردی جەنگوو قڕکەردەی مکەرا. گەر ژیوای ئارۆیی ئیمرالیینە تا ڕاددێوی ئاسایی بیێ، ئەگەر ڕابەر ئاپۆ بتاوۆ ژیوایێوی ئاسایی بژیوۆ، ئەگەر دەوڵەتوو تورکی ڕێز وەنەو ڕاسییەکاو ڕابەر بگێرۆ و ئی دۆخەیە قبووڵ بکەرۆ، کاریگەریی ئەرێییش سەروو تورکیایوە بۆ. ئینە چێوێ نییەن نەتاویۆ نەکریۆ.

 دڵوو گلێرگەو تورکیای و گەلوو کوردی ئیمرالیینە مدۆ وەنە. کەس نمەتاوۆ پێچەوانەکەیش بسەلەمنۆ، پەوکای ئایندە، دیموکراتیزەکەردەی تورکیای، بە ئازادیی گەلوو کوردیوە بەندا بە ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆیوە بەندا. پەوکای دەسەبەرکەردەی ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆی هەرمانەو گرد کەسێوەنە. ئەوەڵ گەلەکەما، ئێمە و حەرپاسە هێزە شۆڕشگێڵنەکێ، گردوو ئینسانە ساعیب نرخە مرۆییەکا وەرپەرسێ سەرەکیێنێ. پەوکای ئا هەڵمەتێ کە ٨ مانگێ چێ وەڵتەر پەی ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆی دەسش پەنە کەرد، گرد لایێوی جیهانیوە پەشتیوانییش وەنە کریا، ئینە فرە مانادارا، هەڵای هەڵمەتەکێ بەردەوامەنە. پەی یاواینەی جە پارادایموو ڕابەر ئاپۆی، ئەکادیمیست، هێزە شۆڕشگێڵنەکێ و گەجێ چالاکیی واتەواچی چەنی ڕابەر ئاپۆی مکەرا. وەراوەروو مۆدێرنیتەی سەرمایەداریینە، پارادایموو ڕابەرایەتی مبۆ بە هەناسێوی ژیوای پەی گرد لایێوە. بێگومان هەڵمەتەکێ یاوێنە ئاستێوە، بەڵام نمەبۆ قەت ڕازیێ بیمێ. پنەوازا هەڵمەتەکێ ڕوانە بە هامکاریێوی تازە بەشداری و هەست بە وەرپەرسی بکەرا. پنەوازا گرد کوردێو و کەسێوی خاوەن نرخە مرۆییەکا وەنەو وێش بپەرسۆ چی هەڵمەتێنە چێشم کەردەن؟ تا ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆی مسۆگەر نەکریۆ، نمەبۆ کەس بنیشۆرو، ئا وەخت سەرکەوتێ بیمێ.

یۆ جە ئامانجە سەرەکییەکاما ئازادکەردەی جەستەیی ڕابەر ئاپۆیا، گۆشەگیری، ڕاسیینە کردەوێوی نائینسانانەن، بنەیانە و پارێزنەرێ مشۆم بتاوا یۆتەرینی بوینان. بەڵام ئامانجی سەرەکیی ئێمە ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆیا. بێگومان چی بارەوە کۆشیای هەیە، بەڵام پنەوازا فراوانتەر و قەوەتتەت بکەریۆ. پێسە چەنی گەلێ سەرانسەروو جیهانینە پەشتیوانییشا وەنەو ماندێلای کەرد، ئێمەیچ مشۆ پەشتیوانیێوی وەرفراوان وەنەو ڕابەرایەتی بکەرمێ. نەک هەر گەلوو کوردی، بەڵکوم دۆسێ هەقەتینێ گەلوو کوردی هەڵمەتەکێشا دەس پەنە کەردە. ئینەیچ فرە گرنگا. مشۆم هێزەکاو دیموکراسی، دۆسێما، هێزە سۆسیالیستەکێ، جمیەرەکاو ژەنا و گەنجا ئی هەڵمەتێ بفاڕانێوە پەی دلێ گلێرگەکاشا. ئی هەڵمەتێ نەک تەنیا بە بەشداریی بڕیو جە دۆسا، بەڵکوم بە بەشداریی گردوو گلێرگەیچ مکریۆ. چا بارەوە گفتوگۆ و پلانێ نریێنێرە. گەلوو وەرنیشتیچ چوارچوەو ئی هەڵمەتێنە مدرامان مکەرا. ئێمە ڕێز جە چالاکییەکاو سەرنیشتی و تورکیای مگێرمێ چیوێوی گرنگا، کۆشیای هەن، بەڵام وەسێ نییەن. بەتایبەتی گەلوو ئێمەی سەرنیشتی و هێزە دیموکراسییەکا، سۆسیالیستەکێ و جمیەرە کوردییەکێ پنەوازا جە وێشا بپەرسا. چی بەینەنە ماف، یاسا و ئەخلاق نییەنێ. ئینەیچ هۆکارێوا کە پێویسییش بە ئەنجاموو هەرمانێ و کۆشیای هەن.

کۆشیای پەی ئازادیی جەستەیی ڕابەر ئاپۆی سەرنیشتنە و تورکیانە پیسەو پێویسی نمەوینمێ. گلێرگە نمەبۆ پانەیە ڕازی بۆ، پنەوازا هامسۆزیی بکریۆ. ڕابەر ئاپۆ گەلوو کوردی کە زیندە بەچاڵ کریابێ، جە قەبرێ ڕزگارش کەرد، گەلوو کوردی بی بە ساعیبوو ئیرادەی، کۆشیای و بەهایەکاو وێش. ڕابەرایەتی گەلوو کوردیش یاونا ئی ئاستە. پنەوازا گەلوو کوردی، دۆسێ، هێزەکاو دیموکراسی و ئازادی ئی نادادپەروەرییە بەرجەستە بکەرا. جە کەسایەتیی ڕابەر ئاپۆینە ئایندەو گلێرگەی دلێنە مشۆ، پەوکای خاسا جە گرد وەختێو زیاتەر پێویسییش بە کۆشیایی وەرفراوانی و گەورەتەری نییەن؟ ئینە پیمانێوی مرۆییا. پێسە واتم تا ئاستێوی دیاریکریا هەرمانە و کۆشیای هەنێ، بەڵام فشار و ئەشکەنجەو ئیمرالی بەردەواما. مشۆم بواری یاساییوە کۆشیای وەرفراوان بکریۆ. پەی نموونەی تورکیانە ڕاو هەزاران مافشناساوە ئا کێشەشا وستەن پەرسیوە. ئینە فرە گرنگا. پنەوازا سەروو ساختەکارییەکاو دەوڵەتوو تورکی و ڕووەی هەقەتینەو ئەردۆغانیوە، گلێرگە هاگادار بکریۆوە.

موچیۆنە دەوڵەتوو تورکی دلێراسەو هامنینە ئامادەکاریی هجوومێوی وەرفراوانی مکەرۆ. حەر وەروو ئی هۆکارەیچە ​​کۆبییەیوەیێ فرێ بەینوو هەردووە وەڵاتاو عێراقی و تورکیاینە کرییێ. بەرئەنجاموو ئی سەردایا چێش بێ و جەنگوو بەینوو دەوڵەتی و گەریلاکا ئینا چە ئاستێوەنە؟

جەنگێوی فرە سەخت هەرێمەکاو پارێزنای میدیاینە و هەم ئیمرالیینە هەن. ڕاسینە تورکیایچنە جەنگێوی قورس هەن. ئایا کەسێو متاوۆ تورکیەانە بە ئاسانی هەناسە بدۆ؟ ئینە جەنگێوی دەروونی و ئابووری و سیاسییا. دەوڵەتوو تورکی ستراتیژێوەش دیاری کەرد. ئاماژەش پانەیچە کەرد، کە هامنێ هەرێمەکاو پارێزنایی میدیای داگیر مکەرا و بە دلێنەبەردەی گەریلاکا سەرێ مگنانە. ئی جەنگە ڕاسیینە دەسش پەنە کەردەن. ١٦و نیسانیوە جەنگێوی قورس بەردەواما. گەلوو کوردی و هێزەکاو دیموکراسی نمەتاوا بە تەمامی وانایوە پەی ئینەیە بکەرا. بڕێو جارێ پاسە هەست مکریۆ ٢ جیهانێ هەنێ. لاێوی جەنگێوی گەورە هەرێمەکاو پارێزنای میدیاینە هەن و لایێوی تەریچەوە بڕێو کەسێ بەپاو کێشەکاو وێشا مژیوانە. بەڵام ئینە قبووڵکریا نییەن. ئەگەر دەوڵەتوو تورکی دژوو گەریلای ئەنجام وربگێرۆ، پنەوازا گردلاێوی بزانا کە حیچ کەسێو سەرنیشتنە و تورکیانە نمەتاوۆ بە ئاسانی بژیوۆ.پەوکای دوەڵەتوو تورکی بە گردوو توانایشەوە هجووم مکەرۆ سەروو گەریلای. ئانە کە هەڵای نەیاوێنێ ئەنجام، بۆنەو مدرامانوو گەریلاکاوەن. مدرامانێو بە ئەزموونوو چندین ساڵا و ڕۆحێوی فیداییانەوە گردوو هەرێمەکاو پارێزنای مێدیاینە زاپ، مەتینا، خاکورک و گارێنە مکریۆ. کەس نمەتاوۆ دژوو ئی ئیرادەیە بۆوە.

ئانە کە دەوڵەتوو تورکی دووەمین هێزی سەروازی ناتۆیا، حەرچێوێو بکەرۆ گرنگ نییەن، کەس ونەش نمەپەرسۆوە. حەرپاسە فرە بێئەخلاقین و ناتۆیچ پەشتگیرییشا مکەرۆ. سەرەڕاو گردوو ئینیشا دژوو گەریلای نمەتاوا ئەنجام بەدەس بارانێ، پنەوازا گەلوو کوردی ئینەیە بزانۆ و هێزش چنە وربگێرۆ. ئەوەڵوو وەهارینە، شاندوو تورکیای بەردەوام چەنی دەوڵەتوو عێراقی کوێ بیێوە. گەرەکش بێ کە عێراق و پەدەکە، پێوە دژوو پەکەکەینە جەنگ بکەرا. کەم تا فرە زانمێ، جە کۆبییەیوەکانە باسوو چێشی کەرێنێ و ئەنجامەکێ چێشێ بیێ. گەرەکمەن چند چیوێوی بە دەوڵەتوو عێراقی بواچوو؛ دەوڵەتوو عێراقی مزانۆ، کە پەکەکە سەردەموو سەدامیوە زیاتەر جە ٤٠ ساڵان ئینا کەشەکاو کوردستانیوە. پەکەکە قەت زەرەرش بە گلێرگەو عێراقی، گەلوو پانیشتی، گەلوو کوردی و دەوڵەتوو عێراقی نەیاونان. به پێچەوانه وه پەکەکه هەمیشه کورد، عەرەب، تورکمان و سوریانی و گەل و پێکئاماکای تەریش پارێزنێنێ. سەرەڕاو ئینەیچ دەوڵەتوو عێراقی یاگێ شەرمین کە پەکەکەیش پێسەو ڕێکوزیاێوی قەدەغەکریای ئشناسا. ئێمە مزانمێ ئانە ماناش چێشەنە. ئینە تەنیا قسێوە نییەنە. ئی قەرارە دروس نییا و پنەوازا دەوڵەتوو عێراقی دەمودەس بلۆوە پا قەرارە غەڵەتەیرە و ڕاسش بکەرۆوە.

پەکەکە ماوەو چند ساڵێوا گەلاو عێراقی، کورد، سوریا، ئێزدی و عەرەبیش دژوو داعشی ڕزگارێ کەردێ. جەنگی فیداییش کەردەن و وێش سەلەمنان. جیای ئانەیە ڕێز چی هەڵوێست و کردەوا نیشانە بدەیمێ، جیای ئانەیە دۆسایەتی و هامپەیمانییش چەنیی بکەرمێ، بە پێچەوانەوە قەرارێوی نادادپەروەرانەی چانەیە مدانێ. دەوڵەتوو عێراقی ماچۆ دەوڵەتێوی سەربەخۆن، ئەگەر پاسە بۆ، چەنی مکریۆ دەوڵەتوو تورکی سەدان کیلۆمەتەرێ بلۆ دلێ خاکەکەیش و داگیرش بکەرۆ و دەیان یاگێنە بنکێ و بارەگێ وەش بکەرۆ و هەزاران سەروازێ گرد یاگینە وەڵا بکەرۆوە؟ ئینە دەسملەرەگێرتەین، ئیتر دەوڵەتی سەربەوێتا نییەن. ئینە چەنی ڕووەمدۆ؟ مافوو وێتاو یاسا میاندەوڵەتییەکانە بەکارنماردێن، ئی پاشێلکارییا شەرمەزار نمەکەری، ڕووبەڕوو داواو چەنەویەردەیش نمەکەردێوە؟ جە هەڵوێست و کاردایوەکاو گلێرگەینە ڕاگێری مکەرۆ. تەنانەت ڕا نمەدەی ڕۆنامەنویسێ حیچ چێوێ دژوو دەوڵەتوو تورکی بواچا. ئینە واقیعوو دەوڵەتێوا کە بانگەشەو سەربەوێی وێش مکەرۆ.

دەوڵەتوو عێراقی قەت جە ئێمەوە زەرەرشا پەنە نەیاوان

دەوڵەتوو سوریای، بەشار ئەسەد ماوەو ١٣ ساڵا ئینا دلێڕاسەو جەنگێوی قورسییەنە. سوریا تاڵان کریا، داعش و دەوڵەتوو تورکی و چەتەکێش چا داگیرکارییشا کەرد. سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریاینە ئیدارێوی وێڕاوەبەر هەن و گەرکشەن ڕاو دیالۆگیوە کێشەکا چارەسەر بکەرۆ، بەڵام دەوڵەتوو تورکی خاکوو سوریایش داگیرکەردوەن. هەمان وەختەنە سیستموو حوکمڕانییی وێش سەروو خاکوو سوریایوە دەس پەنە کەردەن، گێرتەنش و پێسەو بەشێو خاکوو وێشش مزانۆ. هەزاران چەتێش چا نیێنێرە، سەرەڕاو گردوو ئینیشا دەوڵەتوو سوریای پاسە جوابوو داواکارییەکاو دەوڵەتوو تورکی مدۆوە؛ تا ئا وەختە دەوڵەتوو تورکی خاکە داگیرکریایەکاو ئێمە جیا نازۆ، تا هێزەکاش نەکێشنۆوە، ئێمە حیچ گفتوگۆیێوەش چەنی نمەکەرمێ. بەڕاسی ئینسان ڕێز منیۆرە. هەڵوێستێوی گونجیا نیشانە مدۆ، پێسەودەوڵەت ماچۆ چەنی ئا کەسا کوێن نمەبانێوە، کە خاکەکەشا ئەرەگیر کەردەن.

ئادێ مشۆم جارێوی تەر بیاوا یاگی گونجیاتەرەرە، بێگومان کەسانێو هەنێ گەرەکشانە بەینوو دەوڵەتاو عێراقی و تورکیاینە سازشێو بکەرا و ناچارێشا بکەڕا وەراوەروو بە پەکەکەینە هەڵوێستشا بۆ و ئانەیچ بە هەرمانەو وێشا مەزانانێ. فواد حسێن وەزیروو بەروو عێراقی وەرپەرسوو ئی سیاسەتەینە. بەغدا و ئەنقەرە هەوڵێ  ڕێککەوتەی مدانێ. واوەی پەرلەمانوو عێراقینە کەسانێو هەنێ، کە دەوڵەتوو تورکیای خەڵەتنێنێ. پەی نموونەی سەرۆکوو پەرلەمانوو عێراقی و وەزیروو وەرگێری. ئی سیاسەتا شەرمەزار مکەروو. پێویسا گەلەکەما بزانۆ، کە ئی کەسێ هۆکاری سەرەکیی کێشەکانێ. بێگومان ئی دۆخە بەردەواما. دەوڵەتوو تورکی حیچ ئەنجامێوەش بەدەسش ناردەن و ئیساتێنە ڕووبەڕوو وڕیای بییەنۆ. ئێمە مزانمێ بە گردوو هێزیشاوە  دژوو ئێمە جەنگ مکەرا. ئێمە متمانێما بە هێز و ئەزموون و ئا ئاستەینە، کە تەکنیکنە یاوێنمێش پەنە و بە ڕۆحێوی فیداییانەوە پەیش کۆشیەیمێ.

سیاسەت تورکیانە مجۆشیۆ. گرد ئینێ ویروو یۆتروڕناینە، فاشیزموو ئاکەپە – مەهەپەی گەرەکشا  جارێوی تەر دەس ملوو ئیرادەو گەلوو کوردیرە بگێرۆ. لایێوی تەرۆ دەوڵەت ئەجێندای ساختە وەش مکەرۆ و ئۆپۆزسیۆنوو تورکیایچ پی هەرمانێوە سەرەش قاڵا. جە واتەواچنە و سەروو کێشە هەقەتینەکا، مبانە بە وەربەس. پێویسا هێزە دیموکراتیک و شۆڕشگێڵنەکاو تورکیای وەراوەروو ئی دۆخەیە چە کاردایۆێوەشا بۆ؟

گرد چیوێ سەبارەت بە دەوڵەتوو تورکیای و بەتایبەت ئەردۆغان-باغچەلی باسوو ساختەکاریین. بەهاییوەشا نییەنە. پەرسێوی ساختێشا وەشە کەردە، بە نامێ نەرمکەردەیوە. تەنانەت نامەکێچش بێزارم مکەرۆ. چی؟ چونکە زوان، ئشناسنامە و بییەی گەلوو کوردی قبووڵ نمەکریۆ، ڕەتش مکەرانێوە. نمەبۆ گەلوو کوردی وە وەنەپەرسایوەش سەر نەکەرۆ، کامەنە ئاساییکەردەیۆ؟ هەرپاسە پلێ ڕابەر ئاپۆی و ئا جەنگە کە بەردەواما ئاشکران. گەرەکشانە پی پەرسە ساختا گرد لایێوی سەرقاڵ بکەرا. ئەردۆغان ماوەو ٢٢ ساڵا دەسەڵاتیشنە، قەت پێسەو ئارۆی لاواز و بێدەسەڵات نەبییەن، دلێو وێشانە کێشێ فرێشا هەنێ، گرد لایێوە نوقموو کێشە کەڵەکەبییەیەکا بییەن. تەنانەت وێشا ماچا هاگادارێ بیمێ، ڕەنگا پێسەو مەیا مامەڵە چنی گلێرگەی بکەرا. بەڵام ئیساتێ گلێرگە چەمێش کریێنیوە و پەوکای کاردایۆشا بۆ. بەڵام وەشکەردەی پەرسەو ڕۆی جیاوازا پەی  نموونەی؛ ٢ چیوێ هەن. تورکیانە کێشەی جیددی هەن. یا کەسێو مێ  ویرێ جە ئایندەو تورکیای بکەرۆوە و وێش بە وەرپەرس بزانۆ و چارەسەری ئینسانی و دیموکراتیک پێشکەش بکەرۆ. یا کەسانێو هەنێ، کە ئی کێشا گەورە مکەرانێوە، ئاکەپە-مەهەپە ئیساتێوە ئی هەرمانێ مکەرا.

مەسەلێ قەیومیچ پەیوەندییش پینەیوە هەن. هەرێمەکاو پاریزنای میدیاینە جەنگ هەن، دژوو ڕابەر ئاپۆی ئەشکەنجە هەن، بەڵام لایێوی تەرۆ ماچانێ چی بە شێوێوی ئاسایی پۆستوو سەرۆکایەتیی شارەوانییشا بەدەس ئارد؟ نەخێر عەقڵیەتی فاشیزم ئینەیە قبووڵ نمەکەرۆ. ئێمە هێزەکاو دیموکراسی و گەلوو کوردی مشۆم پا یاواینەوە وێما ڕێک بوزمێ و هەنگامە بنیەیمێ، با بزانا وەخت پەی ئێمە فرە بەنرخا. حەر ڕوێو مویەرۆ دژوو ئەردۆغانی بۆ، بارودۆخش خاس نییەن. پەوکای مدرامان واننە و جۆلەمێرگنە گرنگیی وێشش هەن. هێزەکاو دیموکراسی، سۆسیالیستی، ژەنی و گەنجێ و تەماموو گەلوو کوردی و تورکیای پێوە چا بارەوە هەرمانە مکەرا ئی ئیرادەیە بە گرنگ موینوو و بەپەرۆشنا پەیش. پێویسا خاوەنداریی زیاتەر بکریۆ. پەوکای مرامانشا فرە خاس و سەرکەوتە موینوو. هەرپاسە هامپەیمانیی گەلوو کوردی و هێزە دیموکراسییەکا فرە گرنگا. گردوو ڕێکوستەیەکاو دیموکراسی تورکیانە مشۆم  بواروو کۆشیایوە پەشتیوانیی گەلوو کوردی بکەرا، پێویسا گەلوو کوردیچ بەرەو هێزە دیموکراسییەکاو تورکیاینە بۆ. دەوڵەتوو تورکیای حەر جە ئیسەوە چی هامپەیمانییەیە متەرسۆ.

کوردستاننە زوڵم و دەسملەرەگێرتەی قەیومەکا دژوو گەلوو کوردی مکریۆ، بەڵام لایەنوو دەوڵەتوو تورکیوە ئاورایی هەن، ئینسانەکێ وێشا مکوشانە، بێکارێ نمەتاوا درێژە بە ژیوای وێشا بدانە. وەراوەروو ئی دۆخەینە هێزەکاو دیموکراسی، دەم پارتی، پێوە  جەمێ باوە، چالاکیی بکەرا، کێشە ئابووری و سیاسییەکاو گلێرگەی پەرلەمانەنە بەرز بکەراوە، ئادێ ڕاو جەمۆبییەی و چالاکییەکاوە پەرە پەنە بدانە. پێویسا سیاسەتێوی گردین بکەرا. کۆشیای نمەبۆ لاواز بۆ، مشۆم بوچیۆ کە ' دژوو دەوڵەتوو تورکی ئەنجام بەدەس مارمێ'، ئەگەر سەروو کۆشیای پا بگێریۆرە، ئەنجام بەدەسمێ. پێویسا چالاکیی ڕێکوزیاتەر و بەبنەما زیاتەر بگیریۆرە وەر. ئەردۆغان دماو هورچنیەی لاواز بییەن، ئیرادەش مەڕیان، گەرەکشەن  پەرسەکێ ئاساییە بکەرۆوە، چەنی جەهەپەی کۆ بۆوە و گەرەکشەن پەرسێ ساختێ وەش بکەرۆ. ئینەیجە بەروزوو ئانەینە، کە چندە لاوازا.

ئەردۆغان ماوێوەن، قسێ چانێ بەکارمارۆ؛ "ڕا نمەدەیمێ سەروو سنوورەکەیماوە هەرێموو تیرۆریسا وەش بکریۆ". ئا قسێ ئەردۆغانی سەبارەت بە 'تیرۆریسا' چێشەنە؟

ئەوەڵ گەلوو کوردی و گلێرگەو تورکیای، گردوو جیهانی مزانا، کە گەورەتەرین تیرۆریستوو ئارۆی و دماتەریچ ئەردۆغانا. دوژمنایەتیێوی کە وەراوەروو گەلوو کوردی مکریۆ. شەو و ڕۆ تیرۆریسێ و تیرۆریسێ. گەورەتەرین تیرۆریس وێشەن. کوردێ یابانۆ گەرەکشانە پاو یاسو ژاپۆنی بە شێویوی گونجیا و زوانوو وێشا فێرێ بانە. ئەردۆغان دەنگش بەرز کەردۆ و واتش؛ "کورد چەنی یابانەنە هەرمانێوی چینێ بکەرۆ؟ پێویسا گرد کوردێو چی پەیامەیە بیاوۆنە. مشۆم پەدەکە ئی پەیامەیە وربگێرۆ. ئەردۆغان دوژمنوو گەلوو کوردین، ڕابەر ئاپۆ ماچۆ 'وەختێو زوان مدرنیۆ، گرد چێوی تەریچ مدرنیۆ، هجووم مکەرانێ سەروو زوانی کوردی و ماچانە ' نمەبۆ بە زوانوو وێت خۆت قسێ بکەری، نمەبۆ فێروو زوانوو وێت بی'. ئایا ئینە گەورەتەرین تیرۆر نییەن؟ گەلێو بە تیرۆریس پێناسە مکەران. پێویسا ویرتا بۆ، کە ڕیفراندۆموو پانیشتییەنە ئەردۆغان هەڕەشێش کەردێ و واتش'سوپاکێما ئاردێنە سەروو سنووری، ئەگەر نەگێڵدێوە، هەرچی پێویس بۆ مکەرمێنەش'. گێرا بارزانی ئینەش فکر شییەبۆ، یا پەی بەرژەوەندیی وێشا بەکارش بارانە، بەڵام ڕاسییەکە ئانەنە؛ ئەگەر کورد هاڵیگایی ئاسمانیچنە گەرەکش بۆ یاگێ وێشش بۆ دەوڵەتی فاشیستوو تورکی ڕا نمەدۆ.

گردوو جیهانی شایەتوو ئانەیە بێ، کە گەلوو کوردی، عەرەب و مەسیحی وەرنیشتەنە چەنی جەنگوو داعشیشا کەرد، زیاتەر جە  ٢٠ هەزار گەشمەردێ دریێ، ئەردۆغان ئا کەسە بێ، کە داعشش موسڵۆ بەرەو کۆبانێ بەرد، گیریایەکاو داعشی ئی ڕاسییەشا بەروست. بەڵگەنامەکێ ئینەیە مسەلەمنا. ئەردۆغان پاڵپەشت، پەشتیوانی دارایی داعشیش کەردەن، ورچنییەی سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریای مکریۆ، شارەوانی هەن، قبووڵ بکەردێ یا نا، ملوێنان کەسێ چا هەرێمەنە مژیوانە. ئی گەلە وەڵتەر دەنگشا دان، چی ئیساتێ بانە بە تیرۆریس؟ با کورد ئانەیە بزانۆ؛ ئینە دوژمنایەتییا وەراوەروو کوردیوە، مکریۆ. با گەلوو کوردی و گلێرگەو تورک و عەرەب چانەیە بیاوانە؛ ئەردۆغان وێش پیسەو خەلیفەو پەنجەمی موینۆ، گەرەکسەن لیبیانە و عێراقنە گرد یاگێ بوزۆنە چێروو داگیرکاریی وێشۆ.  

هەمیشە میدیاکانە موچیۆنە سەرۆکی وەڵینوو ئۆجاخی ئولکو سینان ئاتەش ئەنقەرەنە کوشیان. هامسەرەکەیچش  لایەنێوە پەی لایەنێوی تەری شۆنەو کەیسەکەیشرە مگێڵۆ، ماوێوە چەنی ئۆزەل و دماجاریچ چەنی ئەردۆغانی کۆ بییەنۆ. دوژمنایەتیی ئەردۆغانی وەراوەروو کوردیچ چێگە موینیۆ. کوردستانەنە ١٧ هەزار کەسێشا کوشتێنێ. ساڵانێوەن ئەدێ و تاتێ گرد شەممێوی ڕسموو ڕۆڵەکاشا گێرا دەسشاوە و داواو دادپەروەری مکەرا. ئەدێ و تاتێ داواو چارەنویس و قەبرەو ڕۆڵەکاشا مکەرا. مەدەت سەرحەد پارێزنەر بێ؛ ئەستەنبوڵنە کوشیا کێ باسش کەرد؟ کێ باسوو موسا ئەنتەریش کەردەن؟  تاهیر ئێلچی پەخشی ڕاستەوخۆنە وەردەموو کامێرەکانە گەشمەردە بی؛ تاوانبارەکەش چند ڕوێ وەڵێ ئیساتێنە بێتاوان بەرشی، کێ باسش کەرد؟ ئا ٧ ئەندامێ بنەیانەو دەدەئوگولاری کە شاروو کۆنیاینە کوشێ کەسی کەردێ بە پەرسەو ڕۆی؟. ئایا ئینێ ئینسانێ نەبێنێ؟ پەی جەهەپەیچ ئینەیە ماچوو. نموونە ساڤاش بوڵدان و بەهجەت جانتورک بە هەزاران کەسێ کوشیێنێ. تورکیانە پەی گەلوو کوردی هیچ یاسێوە نییەنە. ئایا ئانە کە دژوو ڕابەر ئاپۆی مکریۆنە،  یاساییا؟ ئایا کوشتەی ١٧ هەزار کەسا یاساییا؟ هیزی هەپەگە واتش؛ تەنیا ماوەو یەک ڕۆینە ٣٠ هەرێمێ بە قەندیلیچۆ بۆردومان کریێنێ، چەکی قەدەغەکریا و کیمیایی شەو و ڕۆ بەکارێ مەیا. ئایا ئینە یاساییا؟

نەک هەر گەلوو کوردی و گەلی خاوەن ویژدان و دیموکرات، تەنانەت ئازادیوازێچ ئی دووەلایەنەیە و دوژمنایەتیی ئەردۆغانی و باغچەلی وەراوەروو کوردی بوینا. پێشەکاو ئەدا حەلیسەی ڕاو پۆستیوە ڕوانەو یانەیشا کریێوە. دیسان پێشێ زارۆڵێ تاتێوە پاسە دریێوە دەسوو بنەیانەکەیشەوە، چەنی ئینسان وەرگەو ئینەیە مگێرۆ. پێسە دوژمنایەتیی کوردی مکەرانە. ئیشکگێریی دادپەروەری، ئەدا ئەمینە شەنیاشارێ بەردەواما. بەکوڵی ئەردۆغان، دەوڵەتوو تورکی و ئاکەپەی گرد کەسێو تیرۆر مکەرانێ و ئاژاولێ و قەیرانەکا مکەرا بە بەزم. ماچا 'ئێمە قەبووڵ نمەکەرمێ هەرێموو تیرۆریسا وەش بکریۆ'، بەڵام بەپێچەوانەوە گەرەکشانە هەرێموو چەتەکا وەش بکەرا. نە دەوڵەتوو سوریای و نە گەلوو وەرنیشتی ددانشا پۆرە نمەنیانێ و قبووڵێشا نمەکەرانێ. گەلوو کوردی وەراوەروو گردوو هجوومەکاو دەوڵەتوو ئاکەپەینە بەردەوام مبۆنە و درێژە بە مدرامانیشا مدانە.

ورچنیەیەکاو ئەورووپاینە ڕاسلوێکێ دەنگێوی بەرزشا بەدەس ئارد،بە ڕاو شمە سەبەبوو ئانەیە ڕاسیی ڕادیکاڵ دەنگی زیاتەرش بەدەس ئاردەن چێشەن؟ ئی دۆخە کاریگەرییش سەروو سیاسەتوو تورکیایوە بۆ؟

ئەورووپا ڕێخێوە ناسیۆنالیستییش هەن، وەڵێ ئیساتێنە جەنگ بەینوو ئەڵمانیا، فەرەنسا، بریتانیا و ئیتالیاینە بییەن. داعش و قاعیدە پەی ماوێوی ئەورووپانە بڕێو چالاکیێشا کەردێ و بڕێ کەسێ مەردێ، دلێشانە ژەنی و زارٶڵێچ بێنێ. گلێرگەو ئەورووپای واتش، کە ئادێ وەرکەوتوو دلێراسەینە و ئەفریقاوە مەیانە و فرێشا موسڵمانێنێ. بە ڕاو من ئینە هۆکارێوا، هینی تەریچ جەنگوو بەینوو ئۆکرانیای و ڕووسیایا. ئەگەر ئارۆ ڕووسیا ئۆکرانیای ئەرەگیر بکەرۆ، ئانە ئەورووپاش ئینا چەنی، پەوکای ڕووەشا کەردە لاو ڕاسلوەکا، بەڵام فرەتەرین ناڕەزایی وێشا جە پەرسەو کۆچبەریینە نیشانە دێنە. ئی بابەتە پەیوەندییش بە تورکیایچوە هەنم، بە ملوێنان کەسێ عێراق و سوریاشا جیا ئاست و بەرەو تورکیا لوێ. ئەردۆغان بە ئەنقەست بەرەش ڕووەشارە کەردۆ. چونکوم گەرەکشا ئینەیە پێسەو کارتێوی بازرگانی پەی وێش بەکاربارۆنە. موزایەدەشا سەروو ئاوارەکاوە کەردەن و بە ئەردۆغانیشا وات ئێمە ئاندە زەڕتان مدەیمێ و بەرەکا نمەکەردێوە.

چند ڕوێو  چێ وەڵتەر کەشتییێوی ئیتاڵیانە نوقم بی و خەڵکێوی فرێ مەردێ، ئینەیچ بە زاناییوە مکریۆنە، ئادێ وەختوو وێسانە ەس مەوزا هەرمانەکێ و گەرەکشانە ئاوارەکا بتەرسنانێ و بواچا ئێمە نمەیاومێنە ئامانج و بەحرەنە مخنیکیەیمێ. بارودۆخی ئابوریی تورکیای ئینا چێروو ویرۆکەردەیەنە، پێویستییشا بە زەڕی و سەرمایەی هەن و پەوکای زەڕ مدانە بە تورکیای و تورکیایچ ئینەیە قبووڵ مکەرۆ. گرد کەسێو بۆنەو هەژارییەوە ناچارە زەمین و ئاوەکەیش جیابازۆنە، بەڵام پا کەساوە بازرگانیی مکەرا. ئینە بێئەخلاقییا. ئەوروپا کە باسوو مافوو ئینسانی مکەرۆ. بە ڕاو من ڕاسلوێکێ ئەورووپانە  پیسە ورچنیەیەکا مبەرانێوە.

٢٩ی حوزەیرانی ساڵڕۆو قەنارەدای شێخ سەعیدین و ٣٠ی حوزەیرانی ساڵڕۆو چالاکیی فیدایی  گەشمەردە زیلانێن. پەیاموو شمە سەبارەت پی دووە یادا چێشەن؟  

ئەوەڵ گەرەکمەن ئانەیە بواچوو، کە گرد ڕوێو گەشمەردێ مدەیمێ و بە ڕێز و حورمەتۆ گردوو گەشمەرداما، هەرپاسە بە ڕێزۆ شێخ سەعیدی یاد مکەرووە، کە لە دڵوو گەلوو کوردینە یاگێوی گرنگەش هەنە، ئێمە شۆنکەوتێشانمێ. کولتووروو پەکەکەی چەنی سەرەش وردا؟ پەی نموونەی ئەگەر مەزڵوم، کەماڵ، خەیری و فەرخرەدین زیندانەکانە نەبیێنێ، کولتوورێوی چانە وەش نەبێ، ئەگەر عەگید نەبیێ و دەیان هامڕێ تەرێ نەبیێنێ، کە گیانوو وێشا فیدایی کەرد و هەرپاسە زیلانە بە چالاکییە فیداییەکەیش، کولتووروو پەکەکەی چەنی وەش بێ؟  ئینێ گرد کولتووروو پەکەکەیشا خوڵقنا. گردشا ڕاسی و تارێخوو پەکەکەینێ. هەرمانەمانە کە سەرو خەتەو هامڕایاماوە بەردەوامێ بیمێ. پی بۆنەوە جارێوی تەر گردوو گەشمەرداما یاد مکەرووە، سەرەو ڕێزیشا پەی نامنووەرە، گەل و جمیەرەکەما پەکەکە و کەجەکە هێز چادیشاوە ورمگێرانە. سەرەڕاو گرد چیوێ، کۆشیای بەردەواما، ئێمە باوەڕما چانەنە سەرێگنمێ.

شێخ سەعید و سەید ڕەزا دریێ قەنارە و کەس نمەزانۆ قەبرەشا چکۆنە، بێگومان ئینە سیاسەتوو دەوڵەتوو تورکین. پی سیاسەتەیە گەرەکشانە تارێخوو گەلوو کوردی ویر بەرمێ و دلێشنە بەرا. ئارۆ هەزاران  گەشمەردێ پەکەکەی هەنێ، ئشناسنامە و یاگەکێشا ڕۆشنەنە. چێوەڵتەر هەزاران کەسێ سەروو قەبرسانەکاو سەرنیشت، پانیشت و وەرنیشتیشا دان. وەختێو شێخ سەعید دریا قەنارە، فرسەتی چانە نەبێ، یانێ دریا قەنارە و کەس نمەزانۆ قەبرەکێش کوا. پەکەکە چێوە جوابی تارێخییش داوە. شێخ سەعید وەروو کەسایەتیی ئایینیش قەنارە نەدریا، کەسایەتیێوی زانا بێ و ٥ زوانێ زانێ، عەلی ڕەزای کوڕوو شێخ سەعیدی ماچ: "هۆشیاریی نەتەوەیی تاتەیم گەورە بێ. گردوو هەوڵەکاما پەی بەدیئاردەی وەرمەکاشانە، ڕابەر ئاپۆ ماچۆ: "ئانە کە ناتەماما و مەنەن تەمامش کەروونە و سەر مگنوونە، هەوڵێ مدەیمێ بیمێ بە شایانێ ڕەنج و کۆشیای  گەشمەردا و گەلوو کوردی.