لەبەرنامەی لاپەڕە كە هەر دوو حەفتە جارێك لەرادیۆ دەنگی گەل و لەلایەن پێشكەشوان دەوران گەرمیانیەوە پێشكەش دەكرێت، ئەمجارە لەگەڵ ئەندامی بەرێوەبەری راگەیاندنی پەژاك"ئارگەش ئاڵاسور"، سەبارەت بە پیلانگێڕی ٩ی تشرینی یەکەم/ئۆکتۆبەر لەبەرامبەر بە رێبەر ئاپۆ هەڵسەنگاندنی گرنگ دەكات. بەرنامەكە رۆژی هەینی، بەرواری ١٣-١٠-٢٠٢٣ بڵاو كراوەتەوە.

ئاڵاسور لەسەر پیلانگێڕی دژ بەرێبەر ئاپۆ و ئامانجەكانی پیلانگێڕیەكە دەڵێت:"وەكوو كەسێك رێبەر ئاپۆ پیلانگێڕی لەسەر نەكرا، وەك ئەوەی كەسێكە و تاكێكە و پیلانگێڕی لەسەر كراوە بەوجۆرە نییە؛ بەڵكوو لەمەسەلەی رێبەر ئاپۆدا ئازادی بەدیلگیراوە، مەسەلەی ئازادی لە گەلی كوردایە، لە مێژوودایە، مەسەلەی تەواوی نرخە پیرۆزەكانی ناو مێژووە و مەسەلەی هەزاران ساڵ ژیانی ئازادە كە رێبەر ئاپۆ نوێنەری هەموو ئەوانەیە، پیلانگێری بەرامبەر بە ئەوانە کراوە!”

لەبەشێكی تری هەڵسەنگاندنەكانیدا ئارگەش ئاڵاسور دەڵێت:" ئیمڕاڵی سیستەمی قڕكردنی كوردە، ئیمڕاڵی سیستەمی قڕكردنی ژنە، ئیمڕاڵی سیستەمی قڕكردنی ئازادیخوازانە، ئیمڕاڵی سیستەمی قڕكردنی مرۆڤایەتیە هەركەس درك بەوە بكات درك بەوە دەكات كە تێكۆشان بەرامبەر سیستەمی قڕكردنی ئیمڕاڵی بكات، هەركەس درك بەوەیش نەكات بە پێچەوانەوە پەلەقاژە دەكات".

* وەكوو دەردەكەوێت كە پیلانگێڕی دوژمنان تەنیا لەبەرامبەر تاكەكەسێك نییە و گشتگیرە، بەڵام تاكەكەسێكی كردە ئامانج، هۆكاری ئەمە چییە و بۆچی رێبەر ئاپۆ كرایە ئامانج؟

- دەستپێك سڵاوی خۆم دەنێرم بۆ رێبەر ئاپۆ لە ئیمڕاڵی، بۆ ئەو تێكۆشان و بەرخۆدانی ٥١ ساڵەی كە بەڕەنجی رێبەر ئاپۆ دەستی پێكرد، بەردەوامە و دەگاتە ئازادی و ئەنجام، و هەموو شەهیدان بەبیردێنمەوە؛ بەتایبەتی هەڤاڵ سەید ئەڤرەن وەبیردێنمەوە كە هەری دوای هەڤاڵ سەید ئەڤرەن شەهید كەوت؛ كەسێكبوو كە بەساڵان لە خەباتی راگەیاندنی تەڤگەری ئازادیدابوو، لەكەسایەتی ئەودا هەموو شەهیدان وەبیردێنینەوە، و بەژنی خۆم لەبەرامبەر شەهید دادەنەوێنم. هەروەك ئێوەیش ئاماژەتان پێیكرد ساڵڕۆژی پیلانگێڕی لەسەر رێبەر ئاپۆ بیست و پێنجەمین ساڵی خۆی تەواوكرد، دەبێتە بیست و شەشەمین ساڵی پیلانگێڕی نێونەتەوەی، و تەنیا ئەوە نییە وەكوو ساڵوەگەڕێك ناوی لێبكەین، شتێك بووە لەو مێژووەدا و ئەمڕۆ ئێمە مێژوویەكی رابردوو بنرخێنین، نا شتێكی بەردەوامە ئەمڕۆ بەردەوامە و لەسەر كەسایەتی رێبەر ئاپۆ پیلانگێڕی بە هەموو جۆرێكیەوە بەردەوامە، نەك بەس وەك گرتنێك یان دیلگرتنێك لە زینداندا، بێگوومان ئەوە بەشێكیەتی، مەسەلەی ئەوەی رێبەر ئاپۆ وەك جەستەی لەو زیندانەدایە مەسەلەیەكی گرنگە بۆ ئێمە بەڵام هەمووی هەر ئەوەندە نییە، وەكوو كەسێك رێبەر ئاپۆ پیلانگێڕی لەسەر نەكرا، وەك ئەوەی كەسێكە و تاكێكە و پیلانگێڕی لەسەر كراوە بەوجۆرە نییە؛ بەڵكوو لەمەسەلەی رێبەر ئاپۆدا ئازادی بەدیلگیراوە، مەسەلەی ئازادی لە گەلی كوردایە، لە مێژوودایە، مەسەلەی تەواوی نرخە پیرۆزەكانی ناو مێژووە و مەسەلەی هەزاران ساڵ ژیانی ئازادە كە رێبەر ئاپۆ نوێنەری هەموو ئەوانەیە، پیلانگێری بەرامبەر بە ئەوانە کراوە! لەبەر ئەوە پیلانگێڕان ئەو پیلانەیان دەستپێكرد و تا رۆژی ئەمڕۆیش بەردەوام دەكات. بۆ ئەو مەسەلەیە دەمەوێ هەندێ بگەڕێینەوە بۆ سەدەی رابردوو چوون لە كۆتایی سەدەی رابردوو ساڵی ٩٨ و ٩٩ ئەو پیلانگێڕیە ئەنجامدرا، بەڵام سەدەی بیست سەدەیەكی گرنگە دەتوانین هەندێك راوەستەی لەسەر بكەین بۆ ئەوەی بگەینە ئەو مەسەلەیەی بۆچی پیلانگێڕی دەستی پێكرد، بۆچی بەردەوامە؟ سەدەی بیست سەدەیەكە كە خۆشی و ناخۆشی زۆری تێدایە، بۆ زۆربەی گەلان و بۆ گەلی كوردیش. سەدەیەكە كە شۆڕشی ئۆكتۆبەری تێداكراوە، سەدەیەكە كە داگیركەری بە شكڵی كاپیتاڵیزم لەزۆرێك لە وڵاتان پێشكەوتووە، سەدەیەكە كە پڕبوو لە رۆژی شۆڕش، رۆژی سەرهەڵدان، رۆژی بەرخۆدان، رۆژی تێكۆشان، رۆژی شەڕی شۆڕشگێڕی، و لەلایەكیش سەدەیەكە پڕە لە نەعلەتی، پڕ لە هێرشی كاپیتاڵیزم، پڕ لە هێرشی ئیمپریالیزم، پڕ لە دژە شۆڕش، سەدەیەكە پڕ لە هیوا و لە دژە هیوا؛ دەتوانین ئەو سەدەیە ئاوا بەناو بكەین. بۆیە هەر لە دەسپێكەوە ئەو سەدەیە بە كۆمەڵێك شۆڕش دەستی پێكرد، و هاو زەمان بۆ كۆمەڵێ دژە شۆڕش؛ لەكوێ شۆڕش هەبوو لەوێ دژە شۆڕش هەبوو، زاتەن شۆڕش بۆیە كرا! بۆیە دەكرا چوونكە قڕكردنێك هەبوو، كە هەژمونیەك هەبوو، كە دەسەڵاتێك هەبوو. كاپیتاڵیزم هەروەكوو ئەو جۆرەی كە رێبەر ئاپۆ دەیخوێنێتەوە قووڵاییەكی مێژووی پێنج هەزار ساڵەی هەیە؛ بەڵام لەم دوایەدا وەكوو سیستەمێك، وەكوو مۆدێرنیتەیەك دەركەوت لەم چوارسەد-پێنجسەد ساڵەی دواییدا، لە سەدەی بیستەمدا ئیتر ژیانی لە مرۆڤەكان تاڵ كردبوو، ئەو تاڵكردنی ژیانە مرۆڤ دەتوانێت لەزۆرێك لە ئاسەوارە هونەریەكاندا چاویان لێ بكات، بۆ نمونە لە زۆرێك لە رۆمانەكانی كە مرۆڤەكانی رۆژئاوایی خۆیان نوسیان رەنگدانەوەی هەبوو، رۆمانێك هەیە بەناوی بندەستان، بندەستان لە لەندەن نوسرا كەسێك نووسی بەناوی جاك لەندەن كە مرۆڤێكی سۆسیالیست بوو، ئەو مرۆڤە نوسی رەوشی هەرێمێكی گەورەی شاری لەندەنی لەو رۆمانەدا بەجێكرد یانی ئەو رەوشە نە رەوشی مرۆڤە كە لەو رۆمانەدا باسدەكرێت هەتا رەوشی چینی كرێكاریش نییە رەوشی ئەو چینانەیە كە ئیتر ژیانی جەستەییش بۆ ئەوان نییە ئەوە لە شارێكە بەناوی شاری لەندەن كە ئەمڕۆ دەرخواردی ئێمەی دەدەن شارێكە پێشكەوتووە شارێكە هێمای دیموكراسیە، جۆرێكیش دیمەنی لێ دروستدەكەن كە دەبێ ئەو شارە هەر هەمیشە وابێت. هەر ئەمرۆیش ئەو شارە پڕە لە شتی لەو جۆرە، پڕە لە بندەستی؛ بۆچی ئەوانە دەڵێم؟ بۆ ئەوەی كە بڵێین ئەو بندەستی و ئەو بە كۆیلەكردنی مۆدێرنی مرۆڤ لەوێ دەستی پێكرد لە سەردەمی مۆدێرندا باس دەكەم. رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و كوردستان رەوشی جیاوازبوو، لەو سەردەمانەدا وەزعی كوردستان(دەستپێكی سەدەی بیست باس دەكەم) رەوشی جێیەكی وەك كوردستان لە رەوشی جێیەكی وەكو لەندەن باشترە! بۆچی؟ چونكە لەكوردستاندا هێشتا دەوڵەت-نەتەوەیەك شكڵی نەگرتوە كە داگیری بكا بەو شێوەیە. ئەرێ بەهەزاران ساڵە لەسەر كوردستان یاریەك هەیە، ئەرێ بەهەزاران ساڵە هەمووجۆرە هێرش هەیە، شەڕ هەیە بەڵام ئەو شتەی كە وەك دەوڵەت-نەتەوەیە شكڵی گرتبێت، هێشتا شکڵی نەگرتووە، باسی ١٩٠٠ و ئەوانە دەكەم، بەڵام لە لەندەن شكڵی گرتووە، لە هۆڵەندا شكڵی گرتووە، لە ئەوروپای رۆژئاوا شكڵی گرتووە، لە باكوری ئەمریكا شكڵی گرتووە، دەوڵەت-نەتەوە لەو جێیانە شكڵی گرتووە ؛ و دەوڵەت-نەتەوەیش بچێتە هەركوێیەك لەو جێیە قڕكردنێكی عەجیب لەگەڵ خۆی دێنێت، پایەیەكی ئەساسی كاپیتاڵیزمە؛ پایەیەكی ئەساسی كاپیتاڵیزم بۆ قڕكردن بۆ پاكتاوكردنی مرۆڤەكانە. هەندێك دێینە پێشتر مەسەلە ئەوەیە كە كاپیتاڵیزم تا كەی زیندووە؟ كە رێبەر ئاپۆ باسی ئەوە دەكات كاپیتاڵیزم تا ئەوكاتە زیندووە كە جێیەك هەبێت بتوانێت داگیری بكات، جێیەكی غەیری كاپیتاڵیستی هەبێت كە كاپیتاڵیزم بتوانێت ئەوێ داگیر بكات، بەوە زیندووە یانی كاپیتاڵیزم نەفەسی خۆی لەوێ دەگرێت، بۆیە هەمیشە بە شەڕ هەیە، بۆیە هەمیشە بە قڕكردن هەیە! یانی شكڵگیری دەوڵەت-نەتەوە بەس شكڵگیری ئایدیایەکی سیاسی حوكمڕانیەكی سادە نییە، بۆیە تەنیا ئەوە نیە یەكسەری مرۆڤی سیاسی كۆبونەتەوە بڵێن ئێمە دەوڵەت-نەتەوە دروستبكەین! بۆئەوەی كە مەسایل چارەسەربكات! پرسی ئەساسی ئەوەیە كە چی چارەسەر ببێت لەو نێوەدا؟ ئەو شتەی كە چارەسەر ببێت بۆ گەل نییە بەڵكوو بۆ دەسەڵاتە و بەڵكوو پێشخستنی سیستەمی كاپیتاڵیزمە، لەبەرئەوە ئەو جێیانەی كە مابون رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش لەنێویدا و كوردستان، دەوڵەت-نەتەوەیان بۆهاوردە كرد. چاولێبكە لۆزان چییە؟ لۆزان نە دامەزراندنی دەوڵەت-نەتەوە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە؟ هەناردەكردنی فكری خۆیان لەلایەن رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دروست بە مەركەزیەتی كوردستان، مرۆڤ دەتوانێت باسی ئەوە بكات بۆچی بە مەركەزیەتی كوردستان؟ ئەوە دەتوانین لە بەرنامەیەكی تریشدا باسی ئەوە بكەین، بەڵام لێرەدا گرنگە كە ئێمە بڵێین لۆزان بە میحوەریەتێك كە كوردستان داگیربكا بە شكڵێكی نوێ؛ شكڵی نوێ دەوڵەت-نەتەوەیە، ئیدی شكڵی مۆنارشی نییە، شكڵی پادشاهی، شكڵی خەلافەتی ئەو شكڵانە نییە، دەوڵەت-نەتەوە تەواو شكڵێكە بە گوێرەی كاپیتاڵیزمێكی بە سیستەمبوو، پایەیەكی ئەساسی ئەو دەبێت دەوڵەت-نەتەوەبێت بۆ قڕكردنی گەلان، بۆ قڕكردنی گەلی كورد، لەبەر ئەوە ئەو خۆی دەستپێكردنی پیلانگێڕییەكە. لۆزان ١٩٢٣ دەستپێكردنی پیلانگێڕیەكە لەسەر گەلان، گەلانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بەتایبەت كوردستان چوون دەبینین پێش ئەوە ١٩١٧ و ١٩١٨ و ئەوانە هەندێك باسی دیكە هەبوو پەیمانی سیڤەر و ئەوانە كە دەیانگووت ئایا هەنێ شت بدەین بە كورد یا نەدەین بە كوردان!؟ بەس بینیمان كە ١٩٢٣ سایكس پیكۆ، ئیمپریالیزمی بەریتانیا و ئیمپریالیزمی فەڕەنسا لەوێ بڕیار دەدەن كە كوردستان پارچە پارچە بكەن و دەوڵەت-نەتەوە لەوێدا حاكم بكەن، لێرەدە ئەوەی گرنگە دەوڵەت-نەتەوەی تورك، دەوڵەت-نەتەوەی عێراق و دەوڵەت-نەتەوەی سوریا دروست دەبێت و و بێگوومان رۆژهەڵاتی كوردستان لە ١٦٣٩ پارچەبوو لە شەڕی نێوان مۆنارشی و خەلافەت؛ پادشایی خوسرەوانی ئێرانی و خەلافەتی ئیسلامی عوسمانی لەبەینی ئەو دووانەدا رۆژهەڵاتی كوردستان پارچەبوو بەڵام ئەو پارچەبوونە لەگەڵ پارچەبونی سەدەی بیستەم زۆر جودایە؛ جیاوازی ئەوان لە شكڵی داگیركردنی دەوڵەت-نەتەوە لەگەڵ شكڵی داگیركردنی مۆنارشی و خەلافەت ئەوانە شكڵی داگیركردنەكەیان جودایە، بۆیە رۆژهەڵاتی کوردستانیش بە دەستی دەوڵەت-نەتەوەی تازەدامەزراوی پەهلەوی بە شێوازێکی نوێ داگیردەکرێت. لە شكڵگیری ئەو دەوڵەت-نەتەوانەدا كوردستان دەچێتە ناو قۆناغێكی نوێ كە خودی ژیان هەر دێت و واتای خۆی لەدەست دەدات بەڵام بێگومان بەرخۆدان هەیە. دەستپێكی ساڵی ١٩٢٤ و ١٩٢٥ (واتا دوای ئەوەی كە لۆزان شكڵ دەگرێت) دەركەوتنی شێخ سەعیدمان هەیە، ئەوانە بە رێكەوت و هەر لەخۆوە نیین، ئەوانە شتێك نیین كە لە مێژوودا شتێك رووبدا هەروا ئێمە بڵێین ئەرێ شتێك بوو و كورد شتێكی كرد ناا بەوجۆرە نییە. كاتێ پیلانگێڕییەك دەستی پێكردووە، كاتێك دەسەڵاتێك دەیەوێت تۆ قڕبكات و دەیەوێت ژیانی تۆ بگرێت بەرخۆدان درووستەبێت. بەرخۆدانی شێخ سەعیدی پیران ئاوا دەتوانین پێناسەی بكەین، كاتێك ئەو شكست دەخوات لە خۆڵەمێشەكەی ١٩٣٧و ١٩٣٨ هەیە و لە دەرسیم سەید رەزا ئەویش دیسان لەبەرامبەری ئەو پیلانگێڕییە هەڵدەستێتەوە هەر لەو ساڵانەدا لە باشوری وڵات شێخ مەحمودمان هەیە ئەویش جۆرێك بەرخۆدانە لەبەرامبەر لۆزاندا، لە رۆژهەڵاتی كوردستان هەندێ جوڵانەوەی دیكە وەک سمكۆمان هەیە، هەتا دەگاتە شكڵێكی نوێتر وەكوو كۆماری كوردستان لە مەهاباد هەموو ئەوانە بەجۆرێك ئەتوانین بڵێین رێفلێكسێكە (كاردانەوە) بەرامبەر ئەو قڕكردنەی دەوڵەت-نەتەوە كە دروستببوو، بەڵام ئەنجامی هەمویشیان شكست بوو؛ دەتوانین بڵێین بەداخەوە، ئەوانە پێشووتر ئانالیز (لێكدانەوە، شیكردنەوە)كراون وەكو راگەیاندنی ئازاد لەسەر ئەوانە هەموو ئانالیز هەیە؛ ئانالیزی هەری سەرەكی ئێمە رێبەر ئاپۆ كردوویەتی لەسەر ئەو مژارانە كە لە رێبازیشدا هەڵە هەبوونە كە نەگەیشتونەتە ئەنجام، بەڵام مەسەلە چییە؟ مەسەلە لەو كاتەدا هێرشێكی بەرفراوان لەسەر گەلی كورد هەیە دەیانەوێ قڕی بكەن دەیانەوێ نەیهێڵن و ئەوە وردە وردە دێت. لەجێی دیكەش هەیە بەڵام ئەو مەسەلەیە بۆ گەلی كورد دوو بەرابەرە دوو هێندەیە. مەسەلەن بۆ گەلی تریش ئەو دۆخە هەبووە بۆ نمونە بۆ گەلی ڤێتنام؛ گەلی ڤێتنام دەوڵەت-نەتەوەی فەڕەنسا داگیری دەكات، ژاپۆن بەجۆرێك دەیەوێت داگیری بكات، هەری دوای شەڕ دروستەبێت بەرخۆدانی دروستەبێت فەڕەنسا ئاستەنگی بۆ دروستەبێت دەردەكەوێت و ئەمریكا دێت دەبێتە داگیركەری ئەساسی ڤێتنام، بەس ڤێتنام ئەو شانسەی هەیە كە بە بەرخۆدانی خۆی ئیمپریالیزم لەوێدا تێك بشكێنێت ئەو شانسەیش هەندێ دەرفەتی نێونەتەوەیش بوو بۆ ڤێتنام، واتا ڤێتنام بە تەنیا نەمایەوە هەندێ دەرفەتی نێونەتەوەیی هەبوو بۆ نمونە تەواوی رۆشنبیران و فەیلەسوفانی بەتایبەت چەپگر لەو سەردەمەدا وەكو ژان پۆل سارتەر وەكو راسل ئەوانە پشتگیریەكی گەردونیان لە ڤێتنام كرد و ئەوانە كاریگەری هەبوو، بەڵام كورد لە دۆخێكدا گیری كرد كە كەس نەبوو پشتی بگرێ واتا لە كردەدا بایكۆتێك روویدا بۆ نمونە هەندێك بەڵگە هەیە لەناو كۆمینترێن دا(ئەنترناسیۆنالی سێیەمی كۆمۆنیستی) لە روسیا ناوەندی هەموو پارتەكانی چەپ و كۆمۆنیستی كە سەربە روسیابوون، ئەو پارتەی كە بەناوی پارتی چەپی توركیان ئەوانە كە ساڵانە یان هەر ماوەی جارێك دەچوون دابنیشن یان كۆبونەوەیەكیان هەبێت لەسەر مەسەلەی كورد دەیانگوت مەسەلەیەكی وانییە یەكسەر، دەیانگوت هەندێ عەشیرەتی دواكەوتون و دەوڵەتیش ئەوانەی سەركوت كردووە و شتێك نییە و مەسەلەیەك نییە. واتا بایكۆتكردنێكی سەیر لە دەستپێكەوە لەسەر مەسەلەی كورد هەیە، كورد ناتوانێ خۆی بە رۆژەڤ بكات بڵێت من لەژێر قڕكردندام لەبەر ئەوەیە رێبەر ئاپۆ ئەڵێت مەسەلەی "بوون" كەوتە ژێر پرسەوە كە ئایا كورد هەیە یان نییە؟ واتا بۆ ئەوەی دیكە وای لێ نەهات کە بڵێن ئایا بوونی هەیە؟ واتا ڤێتنامی هەیە یان نییە؟ ئەوە نەبوو بە مەسەلە، بۆیە پیلانگێڕی دەتوانین بڵێین لەسەر هەبوون و نەبوون دەستی پێكرد و پیلانگێڕی لەسەر گەلی كورد وەكو هەبوون بوو، ئایا تۆ هەی یان نیت؟ دەبێت شەڕی ئەوە بكەی كە من هەم! ئێ كوا؟ چوونكە كەس نییە نوێنەری تۆبێت كەس نیە كە لەسەر تۆ قسە بكات ئەوەی كە دەریش دەكەوێت كە هەندێ كار بكات پێی دەڵێن دواكەوتووە پێی دەڵێن ئەوانە نایەڵن پێشكەوتن دروستببێت نایەڵن رواڵەتی شارستانیەت دروستببێت لەبەرامبەری ئەوانەدا چەندین جۆر شەڕی تایبەت و درۆ و دەلەسەی دیكە دەكرا بۆ ئەوەی كە كورد كەسی نەبێت، لەو دۆخەدا لە ١٩٤٦ كە لە مەهاباد كۆماری كوردستان دروستەبێت و دوای ١١ مانگ بەداخەوە دەیڕوخێنن، دوژمنان چاویان پێی هەڵنایەت و پێشەوا قازیش لە سێدارە دەدەن لەگەڵ سەدری قازی و سەیفی قازی ئەوانیش بە رێزەوە بەبیردێنینەوە هەموو شەهیدی رێی ئازادی كوردستانن و نرخی كۆمەڵگای ئێمەن، نرخی مرۆڤایەتین و نرخی دیموكراسین. ئیتر گەلی كورد هیوا لەدەست دەدات. دوو، سێ ساڵ دوای ئەوە لە گوندێكی دورەدەستی كوردستان لە وڵاتی ئیبراهیم پێغەمبەر لەوێ منداڵێك دێتە دونیاوە كە هەموومان دەزانین ئەمڕۆ پێی دەڵێین رێبەر ئاپۆ. رێبەر ئاپۆ هەر كە تەمەنی زیادەبێ و گەورە ئەبێ و لە دەوروبەر تێدەگات ئەو مەسەلانە وردە وردە تێدەگات و دەیەوێت ئەو مەسەلانە چارەسەربكات. رێبەر ئاپۆ هەر هەنگاوێك كە هەڵیهێنا زیاتر هەستی بە دەوروبەری خۆی كرد؛ خۆی دەڵێت كە یەكێ لە تایبەتمەندیەكانی من ئەوەیە كە هەست دەكەم بەڵام چارەسەریش دەكەم. چوون زۆر كەس هەست بە مەسەلەكان دەكەن بەڵام نازانن كە چۆنی چارەسەر بكەن و یەكێ لەو تایبەتمەندیانەی كە رێبەر ئاپۆ جودا دەكاتەوە و دەتوانین بڵێین یەكێ لە جیاوازیەکانی ناوبەری رێبەربوون لەگەڵ سەرۆك بوون چییە؟ ئەوەیە كە هەم هەستی پێدەكات هەم چارەسەریشی دەكات. رێبەر ئاپۆ ئەو مەسەلەیەی چارەسەركرد. چۆن؟ هەركەس دەتوانێ بچێت بیخوێنێتەوە واتا لە مەسەلەی گوندی خۆیانا زۆر مەسەلەی سونەتی و كلاسیك هەبوون بۆ نمونە دەیانگووت نابێ تۆ بچی هاوڕێیەتی كچان بكەی یان نابێ لەگەڵ كوڕی فڵان كەس بیت چوون شەڕی خێزانی ئێمە هەیە لەگەڵیان نابێ هاوڕێیەتی بكەی؛ رێبەر ئاپۆ ئەو ناكۆكیانەی چارەسەر دەكرد بەهایشی لەپێناویشیدا بدایە چارەسەری دەكرد. هەر چوو لەگەڵ كێشەی جۆراوجۆر روبەروو بویەوە و گوتی من دەبێت ئەو مەسەلانە چارەبكەم، ئەو مەسەلانە دانە بە دانە چارەبكەم چونكە ئەو مەسەلەیەی بۆ گرنگبوو راوەستەی لەسەر كرد بۆیە كاتێك كە چووە شار، بۆرژوازی دیت گوتی دەبێ ئەو مەسەلەیەش چارەسەر بكەم، مەسەلەی ژن بێگومان كە لە منداڵیەوە گوتی كە دەبێت چارەسەری بكەم، مەسەلەی كورد لەگەڵی گەورە بوو گوتی دەبێت چارەسەری بكەم. هەرچی هات چی مەسەلەی مرۆڤایەتی هەیە لەسەر رێبەر ئاپۆ مایەوە، واتا بەرپرسیاریەكی ئاوای بەخۆیدا رێبەر ئاپۆ. بۆیە گوتمان سەدەی بیستەم سەدەی شۆڕش و دژە شۆڕش و ئەو هەموو ناكۆكی و ئەو هەموو شەڕ و شتەیە. لایەنی ئەرێنی ئەوە لایەنی شۆڕش و لایەنی هیوا و ئەوانە رێبەر ئاپۆ بەرپرسیارێتی خۆی دیت كە ئەوانە لەسەر شانی خۆی دانێت، واتا ئەوەی بە سەد ساڵ چارەسەر نەببو بە شۆڕشی ئۆكتۆبەر و بەلشەفیك چارەسەر نەببو بە ماوۆ چارە نەببو بە كاسترۆ و ئەوانە چارەسەر نەبو هەمووی مایەوە لەسەر شانی رێبەر ئاپۆ، رێبەر ئاپۆ بەرپرسیارێتی ئەوەی هەڵگرت بۆیە سەیربكە لە دەیەی نەوەد كاتێ بەرەو كۆتایی سەدەی بیست دەچین دانە دانە ئەو پارتیانەی كە پێشتر مۆسكۆ قیبلە بوو بۆیان، كاتێ كە مۆسكۆ دەڕوخێ ئەوانیش دوا بە دوای ئەوە دەڕوخێن دوابەدوای ئەوە لە سۆسیالیزم خوا حافیزی دەكەن و ئەڵێن هەڵەمان كرد و ئەڵێن ئەسڵەن سۆسیالیزم هەڵەبوو زۆریان وایان دەگووت زۆریان تۆبەیان كرد. بەس رێبەر ئاپۆ لەو سەردەمەدا ئەڵێ ناا ئەوەی روخا سەرمایەداری بوو پەیوەندی بە سۆسیالیزمەوە نەبوو دەڵێت هەری كەم بە ساڵانە پەیوەندی بە سۆسیالیزمەوە نەمابوو، شتێكی دەوڵەتی بوو شتێكی دەسەڵاتدارانەبوو لە ژێر ناوی چەپ هی سەرمایەداری بوو. رێبەر ئاپۆ لەو سەردەمەدا گرنگترین نوسراوی خۆی بە ناوی سووربون لەسەر سۆسیالیزم، سووربون لەسەر مرۆڤبونە، دەنوسێت. ئاڵای سۆسیالیزم و ئاڵای ئازادی و ئاڵای دیموكراسی بەرزتر دەكاتەوە. دەیبینین كە رێبەر ئاپۆ شتێكی زۆر گەورەی لە دەوری خۆ كۆكردۆتەوە، بۆیە گووتم مەسەلە تەنیا كەسێك نییە، كەسێكیان گرت ٢٥ ساڵ لەمەوبەر واتا وەك ئەوە وایە كە تۆ تێنەگەی لەو مێژووە چی دەگوزەرێت وەك ئەوەیە نەزانی سەدەی بیست چی بووە، ئێستا من ناتوانم سەدەی بیست هەمووی باس بكەم چی دیكە دەكەوێتە سەر رێبەر ئاپۆ مەسەلەی كرێكاران مەسەلەی زەحمەتكێشان مەسەلەی ئابووری مەسەلەی ئیكۆلۆژی مەسەلەی جەوانان مەسەلەی فەرهەنگی مەسەلەی زمان مەسەلەی نەتەوە تەواوی ئەو كێشانەی كە كاپیتاڵیزم كردی بە كێشە بە تایبەتی بە دەوڵەت-نەتەوە قووڵی كردەوە لەسەر رێبەر ئاپۆ مایەوە كە چارەسەری بكات. واتا بە ئامانج گرتنی رێبەر ئاپۆ ئەساسی لەبەر ئەوەیە؛ هەری ئەساسی بەس لەبەر ئەوەیە كە كەسێكە دەتوانێ كێشەكانی كە سیستەم دروستی دەكات چارەسەری بكات و سیستەمێكی نوێ ئاوا بكات، رێبەر ئاپۆ ئاڵتەرناتیفە. رێبەر ئاپۆ لەبەرامبەر سیستەمی جیهانی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری لەهەر شكڵێكی خۆیدا كە ئیسلامگەرا دەبێت یا شكڵی زانستگەرا دەبێت یا شكڵی ئەوەی كە بە زۆر خۆی پێ پێشكەوتووە وەك دەوڵەتانی رۆژئاوایی یا ئەو شكڵە فیرعەونیەی وەكوو وڵاتانی ئاسیای دوور و ئەوانە. ئاڵتەرناتیفی هەموو ئەوانە رێبەر ئاپۆیە لەبەر ئەوە لە ٩ی ئوکتۆبەر هێرش دێننە سەر رێبەر ئاپۆ هێرش دێننە سەر چارەسەری، سەر چارەسەری تەواوی ئەو ناكۆكیانە چوونكە نایانەوێ كە ئەو ناكۆكیانە لاچن، بە تایبەت نایانەوێ ئەو ناكۆكیانە لە كوردستان چارە ببێت. بۆچی نایانەوێ لەكوردستان چارە ببێت؟ چونكە كوردستان جێگەیەكە كە بە هەموو جۆرێك دەتوانێت ئەو مەسەلەیە چارە بكات؛ چوون لانكەی مرۆڤایەتیە. دوژمنان و پیلانگێڕان كەسێك كە پیلانگێڕی دەكات ئەو شتانە دەزانێت نەك نازانێت، رێبەر ئاپۆیان بە نەزانی هەڵنەبژارد با كەس خۆی هەڵنەخەڵەتێنێ لەو مەسەلەیەدا ئەوانیش باش دەزانن كێ بگرن. بۆچی زۆر كەسی دیكە كاریان پێی نەبوو لە تەواوی دونیادا، كوردستان واز لێبێنە جارێ بۆچی كاریان بە زۆر كەسی دیكە نەبوو؟ دەیانزانی چارەسەری لەگەڵ ئەوان نییە بەڵام كەسێكیان گرتووە كە چارەسەری لای ئەوە.

* پیلانگێڕی ئێستا لە چی دۆخێكدایە؟ و چی كاریگەریەكی لەسەر كۆمەڵگای كوردستان و ناوچەكە هەیە لە رۆژی ئەمڕۆدا؟

- وەك باسمان كرد پیلانگێڕی لەسەر رێبەر ئاپۆ پیلانگێڕی لەسەر چارەسەری گشت ناكۆكی مرۆڤایەتیە، گشت ناكۆكی كە لە كوردستان ئەمڕۆ مرۆڤی كورد، ئەمڕۆ ژنی كورد، ئەمڕۆ جەوانی كورد لە ناوچەكە و لە رۆژهەڵاتی ناوین و هەتا لە جیهاندا كە ژیان دەكەن، رێبەر ئاپۆ رەمزی چارەسەری ئەوانە. سەیركە رێبەر ئاپۆ لە گۆشەگیریدایە و فشارێكی سەیر لەسەر رێبەر ئاپۆیە ئەو شتەی كە لەسەر رێبەر ئاپۆ ئەمڕۆ بەڕێوەدەچێت ٣١ مانگە نایەڵن یەك ووشەی ئەو دەركەوێ، ٣١ مانگ شتێكی نۆرماڵ نییە بەڵام ئایا ئەوە بەس لەسەر رێبەر ئاپۆیە؟ واتا دۆخەكە چی دۆخێكە؟ دۆخی بە تەنیا مانەوەیە، دۆخی بڕینی پەیوەندیە، دۆخی ژیانێكی بە تەنیا مانەوەیە ئەو دۆخە كێی دیكە هەیەتی؟ واتا هەركەس پرس بكا لەخۆی؛ ئەمڕۆ ئەی ئەو كەسانەی كە بەتەنیا ماونەتەوە ئەمڕۆ كێن؟ گەلی كورد نییە؟ گەلی كورد ئەوەتا چەند رۆژ لەمەوپێش دەوڵەتی داگیركەری توركیا دیسان هێرشی كردە سەر رۆژئاوا ٢٩ شەڕڤانی ئازادی شەهید كەوتوون، منداڵی كورد شەهید كەوتوون دیسان لە رۆژئاوا هەرچی جێگای گرنگی ژیانە بە ئامانجیان كردووە، جێی ئاوی خواردنەوە، نەخۆشخانە، جێی كارەبا ئەوانە هەموویان بە ئامانج گرتووە دەیانەوێ هەرچی شت هەیە ببڕن لەو گەلە ئەو مەسەلە بەو ئاسانییە نییە بۆچی دیسان لەسەردەمێك كە بەرەو رۆژەكانی پیلانگێڕی دەچین ئەو رۆژانە هەڵدەبژێرن؟ دوژمن زۆر باش پەیامی خۆی دەنێرێت ئایا ئێمە ئەی گەلی كورد وشیارین دوژمن پەیام بە ئێمە دەدات؟ ئایا جەوانانی كورد وشیارن؟ بەشێك بێگومان شیارن بەڵام ئەو بەشەی كە شیار نیین چی؟ ئەو بەشە دەبێت لێپرسینەوە لە خۆی بكات، پرسێكی دیكە بكەم تەواو رۆژئاوای كوردستان شۆڕشی تێدا كراوە و دژە شۆڕش هەمیشە لە دژییەتی، ئایا مرۆڤەكانی دیكەی كورد لە كۆمەڵگادا چۆن ژیان دەكەن؟ گەنجێك لە باشوری كوردستان لە باكوری كوردستان لە رۆژهەڵاتی كوردستان چۆن ژیان دەكات؟ ژنێك چۆن ژیان دەكات؟ هەموو شتێكی ژیانیان لە ئەو نەبڕیوە؟ بە تەنیا نەماوەتەوە؟ هەمیشە هەست ناكات كە بە تەنیایە؟ هەمیشە هەست ناكات كە پێویستی بە یارمەتیە؟ هەمیشە هەست ناكات كە لە ژێر فشارێكی رۆحی و دەرونیدایە؟ ئەوە درێژەپێدەری مەسەلەی ئیمڕاڵیە بۆ نێو كۆمەڵگای كورد، ئیمڕاڵی سیستەمی قڕكردنی كوردە، ئیمڕاڵی سیستەمی قڕكردنی ژنە، ئیمڕاڵی سیستەمی قڕكردنی ئازادیخوازانە، ئیمڕاڵی سیستەمی قڕكردنی مرۆڤایەتیە هەركەس درك بەوە بكات درك بەوە دەكات كە تێكۆشان بەرامبەر سیستەمی قڕكردنی ئیمڕاڵی بكات، هەركەس درك بەوەیش نەكات بە پێچەوانەوە پەلەقاژە دەكات لەجێی خۆیەوە و هەر ناڕازیشە و هەر دەڵێت ئەو ژیانە بۆ وایە كوا ئەوە ژیانە، هەركەس ئەوە ژیان دەكات هەركەس ئەو فشارە دەروونیەی لەسەرە بەڵام پێویستە ئەوە هەڵوێستی لێ دەركەوێت، بەشێك هەیە گەلی ئێمەی كورد گەلێكی شۆڕشگێڕە بەڵام بەشێكی ئەو بێ هەست كراوە، باشترە وابڵێین بەشێكی سەریان لێ شێواندووە، بۆ نمونە جەوانی ئێمەی باشوری كوردستان سەریان لێ شێواندوون، بۆ نمونە جەوانی ئێمەی رۆژهەڵاتی كوردستان ئەمڕۆ ئەڵێین ساڵێك لە شۆڕشی ژن ژیان ئازادی دەرباز دەبێت بەڵام دەیانەوێت سەری لێ بشێوێنن درووشمەكە هی رێبەر ئاپۆیە درووشمەكە هی تەڤگەری ئازادیە پارادایمێك كە دەیانەوێت تێیدا جووڵە بكەن هی تەڤگەری ئازادیە هی رێبەر ئاپۆیە، هەموو كەس دەزانێت دەبێت كێشەی ژن چارەسەر ببێت هەموو ئەوانە دەڵێن هەموو ئەو شتانەی كە بە ساڵانە رێبەر ئاپۆ پێمان دەڵێت ئەو خەڵكە خۆی دەیڵێت بەڵام دیسان هێرشێكیش هەیە. ئەو هێرشی قڕكردن ئەو هێرشی ئاسیمیلاسیۆن لەسەر كورد ئەو هێرشی بەلاڕێدا بردنی ئەو شۆڕشە دیسان لەكوێ دەرباز دەبێت؟ ئەگەر ئێمە وەك پەتێك بیگرین سیستەمی قڕكردنی ئیمڕاڵیە، پیلانگێڕان دەستیان تێدا هەیە. رەوشی جەوانێكی كورد لەكوێ دەبێت با ببێت رەوشی ئەو ناخۆشە؟ بێگومان ناخۆشە چوون تۆ كوردی كورد لە رەوشێكی ناخۆشدا ژیان دەكات. ئەگەر وایە لەبەر ئەوەیە كە سیستەمی قڕكردنی ئیمڕاڵی هەیە هۆكاری سەرەكی ئەوەیە هەركەس دەبێت لەسەر ئەو هۆكارە لێكۆڵین بكات با قسەی ئێمە ئاوا ئاسان قبوڵ نەكەن، ئێمەیش پێمان خۆشە مرۆڤەكان لێكۆڵینەوە بكەن ئێمە تەڤگەرێكین وەكو راگەیاندنیش ئێمە دەمانەوێت لەسەر حەقیقەت قسە بكەین ئێمە ركابەری حزبی ناكەین ئێمە ركابەری سیاسی ناكەین ئێمە بۆ بونیادنانی كۆمەڵگایەكی ئەخلاقی-سیاسی شەڕ دەکەین ئێمە بۆ كۆمەڵگایەكی ئازاد، بۆ كۆمەڵگایەك لەسەر بنەمای حەقیقەت شەڕ دەكەین با هەركەس ئەوە بزانێت مەسەلەی ئێمە حزبایەتی نییە مەسەلەی ئێمە حەقیقەتە! ئەو شتەی كە كاریگەری پیلانگێڕی چییە؟ من دەمەوێت ئەوە بڵێم كە كاریگەری پیلانگێڕی لەسەر رێبەر ئاپۆ تەواوی ئەو دۆخە ناخۆشانەی ژیانی ئێمەیە وەك گەلی كورد وەك گەلانی ناوچەكە وەكو مرۆڤایەتی، كێ لە فشاردایە؟ كێ لە شەڕدایە؟ كێ لە قڕكردنێكدایە؟ كێ لەژێر ستەمی پیاوسالاریدایە؟ ژێر ستەمی دینگەرایی، ژێر ستەمی دەوڵەت و لە ژێر ستەمی سەرمایەداریدایە؟ بزانێت كە ئەو سیستەمە سیستەمی پیلانگێڕی نێو نەتەوەی سەر رێبەر ئاپۆیە ئەو دوانە یەك شتن و دوو شت نین، یەك شتن بەس دەم و چاوەكان جودان هەر دەوڵەت-نەتەوەیەك دەم و چاوێكی بۆخۆی گرتووە هەر دەسەڵاتێك بۆخۆی دەم و چاوێكی گرتووە بەڵام یەك شتن هەموو لە پیلانگێڕی سەر رێبەر ئاپۆ دەستیان هەیە بۆچی دەستیان هەیە؟ گوتم چوون رێبەر ئاپۆ هێزی چارەسەریە. هێزی چارەسەری بۆ مەسەلەی گەلی كورد بۆ ئازادی ژن بۆ ئازادی جەوانان بۆ ئازادی كۆمەڵگا بۆ مەسەلەی ئیكۆلۆژی بۆ مەسەلەی ئابووری بۆ مەسەلەی زمان، نەتەوە،كلتوور بۆ هەموو ئەوانە رێبەر ئاپۆ ئادرەسی(ناونیشان)چارەسەریە. بۆیە باسی ئێمە ئەوەیە كە تێكۆشان لە بەرامبەر سیستەمی قڕكەری ئیمڕاڵی تێكۆشان بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ لەهەمان كاتدا تێكۆشان بۆ ئازادی خۆتە، كێ بیكات بۆ خۆی دەیكات، كێ بیكات بۆ ئازادی خۆی دەیكات بۆ نمونە رێبەر ئاپۆ گووتی ژن ژیان ئازادی واتا تۆ لە شۆڕشی ژن ژیان ئازادیدا تێكۆشان بكەی لەهەمان كاتدا تێكۆشان دەكەی بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ. ئەو دوانە گرێدراوی یەكن، زهنەكەیان ئەوەندە پارچە پارچە كردووە زۆر كەس نازانێت رەوش چییە نازانێت حەقیقەت لەكوێیە؟. مەسەلەیەكی مەولانای شاعیر هەیە دەڵێت فیلێك لە ژورێكی تاریكدایە هەركەس دێت دەستی لێ دەدات دەڵێت ئەوە چییە، یەكێ دەست لە گوێی دەدات ئەڵێ ئەبێ ئەوە چی بێت و یەكێ دەست لە لوتی دەدات ئەڵێ ئەبێ ئەوە چی بێت واتا هەركەسە و بۆخۆی شتێك ئەڵێ بەڵام ئەوە فیلە! ئێستایش دۆخێك كە دوژمنی مرۆڤایەتیە كە دوژمنی گەلی كوردە پیلانگێڕانن؛ پیلانگێڕان ئەو پیلانەیان لەبەرامبەر گەلی كورد كردوە، لەبەرامبەر مرۆڤایەتیدا كردوە، لەبەرامبەر ژندا كردوە، لەبەرامبەر حەقیقەتدا كردوە، لەبەرامبەر ئازادیدا كردوە. بۆیە پێویستە ئەو مەسەلانە هەریەك لە جەوانان لە ژنان لەكۆمەڵگای ئێمە بەتایبەت ئەو كەسانەی كە ئەمڕۆ لە تێكۆشاندان پێویستە كە لێكۆڵینێكی زیاتر بكەن لەسەر ئەو مەسەلەیە بخوێننەوە ئەمڕۆ دەرفەت هەیە بۆ خوێندنەوە ئەو هەموو مەدیای مەجازی هەیە ئەنتەرنێت هەیە. دەرفەت هەیە مرۆڤەكان زیاتر بخوێننەوە لێكۆڵین بكەن بزانن بەڕاستی مەسەلە چییە؟ بزانن ئایا ئەو شتەی كە ئێمە دەینرخێنین لەگەڵ ئەو شتەی كە خۆیان پێی دەگەن یەك دەگرێتەوە یان نا؟ ئێمە نامانەوێ مرۆڤەكان چاو بەستە ئێمە قبوڵ بكەن ئێمە دەڵێین راگەیاندنێك لەسەر رێگای حەقیقەت و ئازادی، ئێمە نامانەوێ مرۆڤەكان چاو بەستە ئێمە قبوڵ بكەن، رێبەر ئاپۆیش ئەو شتەی قبوڵ نیە! رێبەر ئاپۆ دەڵێ دەستپێك فكری من قبوڵ بكە، لێی تێبگە بزانە چیە ئەوكات لەپێناویشیدا دەتوانی هەنگاویش بهاوێژی. زۆر كەس پاڵ بە مرۆڤەكانەوە دەنێن بچنە شەقامەكان ئەوە بكەن و ئەوە بكەن بەخەڵكی دەڵێن ئەوە و ئەوە بكە بێ ئەوەی كە بڵێ بۆ چی فكرێكی بكەین؟ باشە ئەوە من چووم تێكۆشانیش بكەم بۆچی فكرێكی دەكەم؟ ئایا بۆ ئازادی دەكەم بۆ دیموكراسی دەكەم ئایا ئازادی چیە دیموكراسی چیە؟ بۆیە رێبەر ئاپۆ هەموو ئەوانەی پێناسە كردوە هەموو ئەوانەی ورد ورد گوتوە. چوون هێزی چارەسەریە ٣١ مانگە نایەڵن یەك ووشە دەركەوێت ئەوانە هەموو گرێدراوی یەكن بۆچی نایەڵن یەك ووشە دەركەوێت لە رێبەر ئاپۆ؟ بۆ نمونە زۆر كەسی تر لە زینداندا بوون هەر لەو سەدەی بیستەدا بۆ نمونە ماندێلا، مرۆڤی گەورە گەورەیش بوون تۆنی نێگریە واتا زۆر مرۆڤی تریش لە زینداندا بوون بەس ئەوەندە گووشار لەسەر ئەوان نەبوو دەیانهێشت هەتا ئاسان چاوپێكەوتن بكەن و دەنگیان دەركەوێت. بەس بۆ رێبەر ئاپۆ ٣١ مانگە لەگەڵ پارێزەرانی خۆی نەیتوانیوە یەك ووشە قسە بكات دیارە مەسەلە جودایە. واتا ئەو شتانە ئەبێ گرێی بدەین بەیەكەوە بۆ ئەوەی لێی تێبگەین كە مەسەلە چییە؟

* رۆژی سێشەممە ١٠ی تشرینی یەکەم هەڵمەتێكی گەورە دەستی پێكرد لە ٧٤ ناوەندی جیهان، كۆمەڵ و رێكخراو و سەندیكای زۆر بەشداربوون لەچوارچێوەی"ئازادی بۆ رێبەر ئاپۆ و لە پرسی كوردا چارەسەری" ئەو هەڵمەتە چۆن هەڵدەسەنگێنن ئێوە؟

- راستە هەڵمەتێكی بەرفراوان دەستی پێكردووە. و بەس لە كوردستاندا نا بەڵكو لە زۆر شوێنی دونیادا دەستی پێكرد، ئێمە سڵاو دەكەین لەتەواوی ئەو كەسانەی كە بەشداربوون، و ئێمە وەكو كەسانێك كە لەژێر ئاڵای رێبەر ئاپۆدا تێكۆشان دەكەین بۆ ئێمە شەرافەتێكە بۆ ئێمە شكۆیەكە بۆ ئێمە جۆش و خرۆشێكە كە بۆ نمونە دەبینین ژنان لە بەنگلادیش وێنەی رێبەر ئاپۆیان گرتۆتە دەست و بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ تێكۆشان دەكەن چوون ئەو ژنانە كە لە بەنگلادیشن هەست بە پیاوسالاری دەكەن، هەست بە زوڵم دەكەن، هەست بە سەرمایەداری دەكەن، هەست بە بندەستی دەكەن و رێبەر ئاپۆ وەكو رێبەری خۆیان دەبینن وەكو هەڤاڵی خۆیان دەیبینن وەك كەسێك كە دەتوانێت هێزی چارەسەری بێت بۆ ئەوانیش، ئەو مرۆڤانە بۆ ئەوە هاتونەتە سەر شەقام، بزانە زۆر كەس پارەی هەیە و فڵانی هەیە و شتی هەیە و دەرفەتی هەیە بۆ ئەوانە هیچ كەس نایكا بەڵام رێبەر ئاپۆ لە زینداندایە و هیچ دەرفەتێكی ماددی لەدەست دا نییە بەڵام مرۆڤ لە بەنگلادیش دەردەكەونە سەر شەقامەكان، ژنان دەركەوتبون ئێمە سڵاو لەوان دەكەین، ئەوە مەسەلەیەكی گرنگە، مەسەلە تەنیا ئەوە نییە زۆر كەسیتر لە ئەوروپا دەركەوتون مرۆڤی فەیلەسوف، رۆشنبیر، ئەكادیمیسیەن، تێكۆشەری چەپگەر، ئەنارشیست، ئیكۆلۆژیست، فیمینیست، سۆسیالیست ئەوانە دەركەوتن هەڵوێستی خۆیان نیشاندا تێكۆشانی خۆیان بەردەوام دەكەن سوورن لەسەر ئەوەی كە دەبێت ئەو تێكۆشانە بەردەوام بێت، گەلی كورد لەسەر پێیە گەلی كورد لە رۆژئاوای كوردستان لەسەر پێیە گەلی كورد لە هەر جێیەك لە باكور هەڵوێستی خۆی نیشان دەدات خاوەن لە رێبەری خۆی دەردەكەوێت لە رۆژهەڵاتی كوردستان جۆربەجۆر لە رێبەری خۆی خاوەن دەردەكەوێت درووشمی ئەو دیسان بڵاو دەكاتەوە لەبەرامبەر پیلانگێڕاندا هەڵوێستی گەلی كورد و هەڵوێستی گەلان و هەڵوێستی ئازادیخوازان هەیە دوارۆژ ئەوان دیاری دەكەن ئەگەر كە دەڵێن ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ گرێدراوە بە چارەسەری مەسەلەی كورد چارەسەری ئازادی كوردستان و هەتا دەتوانین بڵێین چارەسەری دیموكراسی مرۆڤایەتی پێكەوە گرێدراون ئەو مەسەلەیە ئەو مرۆڤانەی كە هاتنە سەر شەقام لەو چەند رۆژەی هەر دێن و بەردەوامیش هەر بێن ئەو مرۆڤانە دركیان بەو مەسەلەیە كردوە سەندیكای كرێكاران دەزانن مەسەلەی سەرمایەداری مەسەلەیەكی جددیە هێرشێكە لەبەرامبەریاندا بۆ نمونە كرێكارانی ئنگلیز دەزانن ئەمە هێرشێكە لەبەرامبەر ئەوان سەرمایەداری هێرش دەكاتە سەریان و دەزانن كەسێك كە سۆسیالیزمی دیموكراتیكی سەرلەنوێ ئاواكردۆتەوە رێبەر ئاپۆیە ئەوە رێكەوت نییە ئەوانە مەسەلەیەك نییە بەس بڵێی یەك مەسەلەی حقوقیە یان بوارێکی سیاسیە! ناا! مەسەلەی دیموكراسی مەسەلەی ژیان مەسەلەی ئاڵتەرناتیف بۆ گشتی مرۆڤایەتیە واتا تێكۆشانێك كە بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ پێشدەكەوێت بە ئەوەندە واتا ئازادی كوردستانە، كێ بۆ كوردستان تێدەكۆشێت واتا راستەوخۆ بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ تێدەكۆشێت ئەو دوانە یەك شتن گوتمان رێبەر ئاپۆ كەسێك نییە كە كردویانەتە نێو زیندان گوتیشمان بۆچی كەسێك نیە و گوتیشمان بۆچی دەستیان لەسەر رێبەر ئاپۆ دانا و رفاندیان هەموو ئەوانەمان باس كرد بەس ئەوە بۆ جەوانانی ئێمە دەبێت ببێتە هەڵوێستێكی گرنگ بۆ نمونە زۆر جەوان لە باكوری كوردستان لەم رۆژانەدا هەڵوێستی خۆیان دیاری كرد و چوونە سەر دوژمن و چالاكیان كرد ئێمە سڵاو لە چالاكی ئەوانیش دەكەین لە گەریلای ئازادی كوردستانیش سڵاو دەكەین دوژمێك كە خۆی زۆر زۆر بەهێز دەبینێت لە ناوەندی ئەنكەرەدا گەریلای فیدای ئازادی، گەریلای رێبەر ئاپۆ دوژمنی هەژاند پەیامی ئەوان چیە؟ پەیامی چالاكی فیدای قارەمانانەی هەڤاڵ ئەرداڵ و هەڤاڵ رۆژهات چیە؟ ئێمە ئەوان بە بیردێنینەوە و هەم قەرزاری ئەو هەڤاڵانەین پەیامی ئەوان دیارە چارەسەری مەسەلەی كورد و ئازادی جەستەی رێبەر ئاپۆ گرێدراوی یەكە تێكۆشانێكی گەورەی دەوێت و مسۆگەر و نزیكە پەیامی ئەوان ئەوەیە و هەڵوێستی ئەوان ئەوەیە ئەنجامێك كە ئەو چالاكیە نیشانی ئەدات ئەوەیە. بۆیە لە دونیادا خاوەن دەردەكەون لە رێبەر ئاپۆ چوون رێبەر ئاپۆ گەریلای لەو جۆرەی ئافراند كە هەڵوێستی خۆی لە سەختترین بارودۆخدا بە دروستترین جۆری خۆی نیشان دەدات، زیلانیانە دەچێتە پێش! ئێستایش گەریلا، كەمال پیرە و ئێستا و ئێستایش گورز لە ئەسەد ئۆكتایەكان دەدات. بێگومان هەركەس پەیامی خۆی گرت لەو چالاكیە. مەسەلەی چارەسەری كوردستان دەستپێك مەسەلەیەكی فكری و ئایدیۆلۆژیە،چۆن؟ واتا تۆ تا نەبیتە خاوەن فكرێكی ئازاد تا نەبیتە خاوەن زهنیەتێكی دیموكراتیك، زهنیەتێك كە باوەڕی بە ئازادیە، زهنیەتێك كە باوەڕی بە ئازادی ژنە، زهنیەتێك كە باوەڕی بەوەیە كە دەبێ ژیانێكی دروست لەگەڵ ژینگە هەبێت، زهنیەتێك كە دوور لە دەوڵەتگەرایی بێت بەو جۆرە دەتوانین باس لە ئازادی كوردستان بكەین ئەو زهنیەتەی وەك باسی دەكەین پارادایمی رێبەر ئاپۆیە لە بواری فكریەوە دیسان شتی هەری گرنگ و بنگەی بواری فكری و ئایدیۆلۆژی ئەو دوو مەسەلەیە گرێدراوی یەكن واتا مەسەلەی ئازادی كوردستان بێ فكر و پارادایمی رێبەر ئاپۆ هەر واتای نییە بۆ نمونە بە چی؟ بە دەوڵەت -نەتەوە؟ دەوڵەت-نەتەوە نرخاندمان چۆن بۆتە بەڵای گیانی كوردان بەتایبەت، بێگوومان بەڵای گیانی مرۆڤایەتیە بەڵام بۆتە بەڵای گیانی كوردان بەتایبەت لەو مەسەلەیەدا لەبەر ئەوە زۆر كەس ئەوانەی باسی كوردایەتی و ئەوانە دەكەن واتا یان نازانن یان ئەگەر دەزانن دەبێت ئەوەیش باش بزانن كە نەكەونە ژێر كاریگەری پیلانگێڕان كە بەشێكیشیان خۆیان لەگەڵ پیلانگێڕاندان واتا ئێمە بەش بەشی دەكەین، بە قەولی كورد ئەڵێ تەڕ و ووشك پێكەوە ناسوتێنین بەشێك لەگەڵ پیلانگێڕانن بنەماڵەی دەسەڵاتخوازی بارزانی كە نوێنەری سەرسەختی دەوڵەتی كوردیە ئەو خۆی پیلانگێڕە نۆكەری پیلانگێڕانە و لە رۆژی یەكەمەوە لەگەڵیان بووە و لە رۆژی ئەمڕۆیش لەگەڵیانە ئەمڕۆیش بە هەموو جۆرێك دێتە سەر گەلی كورد تەسفیەچی(پاكتاوكار) شۆڕشی كوردستانە واتا تۆ لە رۆژهەڵاتی كوردستان شۆڕش بكەی تەسفیەی دەكات لە باشوری كوردستان شۆڕش بكەی تەسفیەی دەكات لە باكور شۆڕش بكەی تەسفیەی دەكات لە رۆژئاوا شۆڕش بكەی تەسفیەی دەكات. تەسفیەچیە واتا رۆڵێك كە پێی دراوە ئەوەیە رۆڵی نۆكەری و تەسفیەچیە و خیانەتە ئەو كەسانەی كە باوەڕیان بە ئازادی كوردستانە دەبێت خۆیان لەو بنەماڵەیە دووربكەنەوە، بە فكریش دەبێت خۆیان لەو بنەماڵەیە دوربكەنەوە، لە رێبازدا دەبێت لەوان دوربیت نەك بەس بڵێی وەڵا من پەیوەندیم لەگەڵ ئەوان نییە و سڵاویشیان لێ ناكەم كاریشم پێیان نییە هاریكاری ئەوانیش ناخوازم بەڵام فكرەكەیان قبوڵ دەكەم شتی وا نابێ! كەسێك ئەو كارە بكات راستەوخۆ خۆی فریو دەدات، لەبەر ئەوە لە رێبازیشدا رێبازی رێبەر ئاپۆ بۆ ئازادی كوردستان یەك شتە ئەوە دەبێت بە وردی راوەستەیان لەسەر بكەین بۆیە دەڵێم لە نێو جەوان و ژنانی كوردستاندا ئەمڕۆ نەوەیەكی بە ئاگا دروست ئەبێت دەخوێنێتەوە دەیەوێت هۆكاری شتەكان بزانێت بۆیە دەڵێم بخوێننەوە، رێبەر ئاپۆ بخوێننەوە، با رێبەری خۆمان بخوێنینەوە بۆچی هی دەرەوە بخوێنینەوە! رێبەری خۆمان بخوێنینەوە بزانین دەڵێت چی بزانین بۆ ئەو كوردستانە ئەو شتانەی كە نوسیویەتی چین؟ بۆ ئەوە فكر و فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ پارادایمی كۆمەڵگای دیموكراتیك، ئیكۆلۆژیك و ئازادی ژن لەگەڵ مەسەلەی چارەسەری كوردستان بە کرداریش یەك شتە! تۆ كۆمەڵگایەكی دیموكرات لەسەر بنەمای ئیكۆلۆژیك و ئازادی ژن دامەزرێنی واتا چی؟ واتای ئەوەیە كە ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ مسۆگەر بووە واتا كوردستان ئازاد بووە.

* ئایا تا چەند گرنگە ئەو كار و خەباتانە زیاتر بكرێن بۆ ئازادی جەستەیی رێبەرایەتی و بۆ چارەسەری پرسی كورد؟ و لەهەر شوێنێك بكرێت و بەردەوام بێت تا گەیشتن بە ئامانج؟

- بۆ ئەو پرسە رێبەر ئاپۆ چەند ساڵ لەمەوپێش لە چاوپێكەوتندا باسی كەمپینەكانی كردبوو بە ئاشكرا گوتبوی كەمپینی ئازادی بۆ كەسایەتی من دامەنێن بەڵكو كەمپینی ئازادی بۆخۆتان دابنێن. دێمەوە دەستپێك باسی ئەوەم كرد مرۆڤەكان لەخۆیان بپرسن باسی ئەوەم كرد سەدەی بیستەم بوو بەچی؟ گۆماوی ناكۆكیەكان بۆ مرۆڤ نەك بەس بۆ كورد، بۆ مرۆڤ، بۆ ژن، بۆ جەوان، هەر كەس ئێستا لە ناكۆكیدا ژیان دەكات! ناكۆكی ئابوری، كلتوری، زمان، نەتەوەیی، رەگەزی، چینی هەتا باوەڕی و عەقیدەیی هەموو ئەوانە لە ناكۆكیدا مرۆڤ ژیان دەكات. مرۆڤێك كە لە ژیانی خۆیدا ناڕەحەتە بزانە كە لە ناكۆكیدا ژیان دەكات، مرۆڤێك كە فشاری رۆحی و دەرونی لەسەرە بزانە كە لە ناكۆكیدا ژیان دەكات، ئەو مرۆڤانە ئەگەر كە تێكۆشان بكەن بۆ رێگای ئازادی بۆ رێگای دیموكراسی و بەتایبەت ئەمڕۆ بۆ ئازادی كوردستان بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ لەهەمان كاتدا بۆخۆی دەیكات واتا مرۆڤێك لە ئەوروپا، ژنی بەنگلادیشی ئەو دركەی كردوە، ژنی ئەفغانستانی ئەو دركەی كردوە دەڵێت هەم بۆخۆمی دەكەم هەم بۆ كوردستان چوون دەڵێت گرێدراوی یەكن دەڵێت مەسەلەی من و ژنی كورد یەكە راستیش دەڵێت سیستەمی قڕكەری پیاوسالاری لەسەر جیهان حاكمە ئەو ئەوە دەبینێت، ئەو باشتر دەزانێت مەسەلە چییە هەتا ئەتوانم ئەوە بڵێم لەكەسێكی رۆژئاوایی زیاتر، ژنێكی ئەفغانستانی حەقیقەت باشتر درك دەكات چوون هەم دەیبینێت هەم هەستی پێدەكات بۆیە باسی ئەوە دەكەم لە بەنگلادیش ژن ئەو شتە دەبینن چوون ژیانی دەكات ئێشەكەی ژیان دەكات دەبینێت رێبەرێكیش دەركەوتوە باسی ئەو دەكات ئەڵێت ''ئەی ژن تا تۆ ئازاد نەبیت، كۆمەڵگا ئازاد نابێت'' و خاڵ بە خاڵ رونی دەكاتەوە بۆچی تۆ لە ژێر بەند دای تۆ دەچەوسێندرێیتەوە هەموو ئەوانە رون دەكاتەوە بۆیە خاوەن دەردەكەوێت بۆیە ئەو كەمپینانە چەندە زۆر بێت لە ئەساسدا كەمپینی ئازادی مرۆڤایەتیە لە ئەساسدا كەمپینی دیموكراسی و یەكسانیە، لە ئەساسدا بەرەو ئازادی چوون بەرەو ئەوەی كە ئەو هەموو ناكۆكیە لاچن بەرەو ئەوەی كە رژێمە قڕكەرەكان لاچن بەرەو ئەوەی كە دەوڵەت-نەتەوەكان لاوازبن و لاچن سیستەمی قڕكەری مۆدێرنیتەی كاپیتالیستی لاچێت. ئەوەتا لەهەر شوێنێك شەڕ دەكەن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست چەندەها شەڕ هەڵدەگیرسێنن رۆژێك فڵان لەگەڵ فڵان رۆژێك ئەوی دیكە لەگەڵ ئەوی دیكە بەڵام ئەنجامی ئەوانە چیە؟ بۆچی ئەنجام ناگرن؟ ئایا تەنیا شەڕە ئایا بەس بە شەڕ مەسەلەی گەلی كورد دەتوانێت چارەسەر ببێت؟ هیچ كەس وەك تەڤگەری ئازادی شەڕ ناكات، لەشەڕدایە لەگەڵ سەدان F١٦ و سەدان فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان و بۆمبی كیمیایی و بۆمبی تاكتیكی ئەتۆمی گەریلا بەرخۆدانی دەكات، شەهادەت هەیە بەڵام گەریلا بەرخۆدەدات و دوژمنیش تێك دەشكێنێت! هەموو ساڵێكیش دوژمنی تێك شكاندوە و دیسانیش دوژمن تێك دەشكێنێت، بەڵام لێرەدا گرنگی ئەو مەسەلەیە ئەوەیە كە شەڕی دواكەوتو و شەڕی پێشكەوتویش هەیە! بۆیە گوتم كە ئازادی كوردستان بە فكر و پارادایمی رێبەر ئاپۆ بە فكری ئازادی بە فكری دیموكراسی رێبەر ئاپۆ گرێی نەدەی دەكەویە نێو گێژاوێك! ئێستا دەیانەوێت شۆڕشی رۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران بخەنە نێو گێژاوێك بەڵام ئەوە شیار بونێكی دەوێت لەلایەنی ژنان و جەوانی رۆژهەڵاتی كوردستانەوە دەبێت پێشەنگایەتی بكەن هەم بۆخۆیان هەم بۆ گەلانی ئێران دەبێت پێشەنگایەتی بكەن، فكری رێبەر ئاپۆ باشتر بخوێننەوە، بۆ قۆناغی دەسپێک بۆ ناسینی فكری رێبەر ئاپۆ بە دروشمەكانیەوە، بە هەندێك شتی سەرەكی دەبێت ناسینیان پەیدا كردبێت بەڵام پێویستە بە ناسینێكی قووڵتر بگەن هەم بۆخۆیان هەم بۆ گەلانی ئێران بیگوازنەوە ئەو فكرە، و بتوانن پێشەنگایەتی بكەن بۆ ئەو شۆڕشە. هەر لە ئەفریقای باشور لە ئەمریكای لاتین لە بەنگلادیش لە ئەڵمانیا لە باكوری ئەمریكا لەكوێ مرۆڤێك دەركەوێت بۆ ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ تێكۆشان دەكات ئێمە سڵاوی لێ دەكەین و پیرۆزی دەكەین بەس ئێمە پێی دەڵێین بۆخۆتیشی دەكەی چوون تۆ ئەی مرۆڤێك كە لە دۆخی مۆدێرنیتەی سەرمایەداریدا گیرت كردووە بە دەیان ناكۆكیان بۆت دروست كردوە كە ژیان لە تۆ بگرن. ئەو مرۆڤانەیش بۆیە دەیكەن ئەگەر نا هیچ كەس بۆ بەرژەوەندی نایكا بۆ نمونە دەبێت دەوڵەتان هەندێك كەمپین دروست بكەن لە ژێر ناوی فلان و بمان و هەندێك بەرژەوەندیان تێدایە و هەندێ كەس بەرژەوەندی وەردەگرن، هەتا زۆر شت هەیە ناخوازم ناو بێنم ئەڵێن بە ئۆتۆبوس مرۆڤ دەبەن بۆ ئەوێ و پارەیان دەدەنێ و خواردنیان دەدەنێ و چیان بۆ دەكەن بۆ ئەوەی كە بچنە ئەوێ بڵێن ژمارەیەك هەیە، مەسەلەن فڵان كەس ئەیەوێت ببێتە سەرۆك كۆمار دەخوازن ببێتە ئەندام پەرلەمان ئەو كارانە بكەن. بەڵام بۆ رێبەر ئاپۆ هەركەس جەوهەری دەیكات هەركەس بۆخۆی جەوهەری دێتە دەرەوە، چوون مەسەلە ئازادی خۆیەتی مەسەلە دیموكراسی بۆخۆیەتی مەسەلە رۆحە، مەسەلە ویژدانە، مەسەلە ئەخلاقە مرۆڤەكان بۆ ئەوانە دەیكەن بۆیە ئەو كەمپینانە تا چەندێك زۆربێت كۆمەڵگای نێو نەتەوەیی لە بەرامبەر پیلانگێڕی نێونەتەوەیی بەهێزتر دەبێت! چوون پیلانگێڕی نێو نەتەوەیی بەرامبەر مرۆڤایەتیە دژی مرۆڤە، لەبەرامبەر ئەوە كەمپینی ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ و ئازادی كوردستان دەتوانێت ئەو پیلانگێڕیە تێك بشكێنێت و ئێمە مسۆگەری دەكەین.