ئارۆ ٥٥ مین ساڵیادو شەهیدبیەی حەمە گوڵپی و هاۋەڵەکاشەن

٥٥ ساڵێ چێوەڵتەر حەمە گوڵپی و هاۋەڵەکێش بە هوناو وێشا داستانە و قارەمانی "پردو زەڵم"یشا تۆرمار کەرد.

جە ڕێککەوتو ۱۲/۰۸/۱۹٦۳ کریستیانی، پێشمەرگە و بەرگر مللی داستانە و قارەمانی ئەفسانەیی"پردەو زەڵم"ی تۆمار کریا، کە هەرگیز جە یادەوەری هەڵەبجەیەکا، هەورامانیەکا و شارەزوریەکا نمەشۆۋە و تا ئارۆچ بە شانازیەۋە نەوە دمای نەوەی گێڵناشەۋە. داستانەکێ هەر چنڎە جەلاو دەسەڵاتی کوردی فەرامۆش کریێنە، بەڵام بە گردی یاگێ شانازیەنە پەی کوردی.

پایزو ساڵەو ۱۹٦۱ی کریستیانی کە جە پانیشتو کوردستانی شۆڕشو (ئەیلول)ی سەرش هۆردا، هەورامان بی بە بنگە و بارەگەو سەرهوٙردای  پیٛشمەرگەی و ژمارێۋێ پۆلیسخانێ جە سۆسەکانە، تەۋێڵێ، بیارێ و خورماڵ ئازادێ کریێ کە پۆلیسخانەو سوسەکان یەکەمین بێ و بە سەرپەرشتی حەمە گوڵپی و مام کەریم هاۋاری ڕزگار کریا. ئیتر پەی جۆرە هەورامان جە دەسەڵاتداری ئێراقی ڕزگار کریا و بی بە یاگێ شۆرڕشی.

جە ۲ شوباتو ۱۹٦۳ی "حەرەس قەومی" جە ئێراق بە کودەتای سەربازی دەسەڵاتشا گێرت دەست و بەزوویی کوتێ کوشوبڕو نەیارەکاشا و هێرشکەردەی پەی سەرو کوردستانی. پی جوٙرە یەک لیوای تایبەت-شا نیارە پەی پەلاماردای کوردستانی بە نامیٛ لیوا ۲۰ی، کە بە چەک و تفاقی تازەو جەنگی و کڵاشینکۆفێ ڕووسیێ و تۆپێ، تانکێ و فڕۆکێ پوٙشتە و پەرادخ کریابێ. لیوا ۲۰ بە فەماندەیی "زەعیم سدیق"ی ،کەسیٛ نەتەوەپەرست و شوٙڤیٛنی عەرەب بیٛ، جە کەرکوک بەرنامەو پەلاماردای کوردستانیش نیارە. بە پاو بەرنامەکەی، ٦و حوزەیرانی هێرشش بەرد سەرو سلێمانیێ و کومەڵکوشی خەڵکیشا کەرد. مانگەو ۷ی پەلامارو دەربەندیخان-یش دا و  سەرو ڕێ-ۋە هەرچی دەگێ بێنێ تۆپۋارانێ و تەختێ زەمینی کریێ و جەئاکامەنە سەدان کەسیٛ بیٛ تاوانیٛ کوشییٛ.
 دماتەر یاویٛ لاو دەگاو سیارە (سیٛدارە)ی نزیک بە دەربەندیخانی و چاگێچە ۳۲ کەسێشا گرتیٛ و بە گولـلە ۋاران شەهیدێشا کەردێ و دەرنجام دەربەندیخان گیریارە.

ئیتر مانگەو ۰۸/۱۹٦۳ زەعیم سدیق و لیواکێش ڕووەشا نیا شارەزوور و هەڵەبجە و هەورامانی. (دمایچ بەرکەوت کە نزار خەزرەجی و تارق هاشمی تازە ئەفسەریٛ پلە یەکیٛ لیوا ۲۰ی بیێنێ). سوپا داگیرکەرەکەو ئێراقی جە شارچەو سەیسادقی مەرزیارە و سەربازگێوە گەورەش نیارە، ئیتر چاگەۋە پلانو جەنگی مجیٛنیٛرە. وەختەکاریٛ پیٛشمەرگە و شوٙڕش زاناشا سپاکە پەلامارو هەڵەبجەی، شارەوزووری و هەورامانی مڎۆنە، ئاڎێچێ بەرنامەو مدارامانی و وەرگیریشا متەرە. خاستەرین یاگیٛ لاشاوە پردەو زەڵمی بیٛ، چونکە هەم پردە بیٛ و هەم دەرەو ئاۋێ و تەڕایی بی و پەڕ جە دار و درەختی فرەی بێ. وەڵێنە پێشمەرگێ هورستیٛ بە کەندەی چنڎ خەندەقیٛ قوڵێ و پان و ئاۋی-شا کەردێنە تا دەبابەکێ زەعیم سدیقی بگناشانە و بەرنیاۋە. هەرپاسە ئاویشا ۋستە سەرو ڕووبەرێ فرەی جە دەشتایەکا تا سوپا بە ئاسانی جوڵە نەکەرۆنە و لەمپەرش پەی دروس بۆنە. 

سەرەنجام جە سەئبێ زوو  ۱۲/۰۷۸۱۹٦۳ی، جەیش و جاش جە سەیدسادق ڕووەو پردو زەڵمی جمێرە. بە یاۋاشان بە پردەکێ،  تووشو مدرامانی و ۋەرەنگاری پیٛشمەرگەی بییٛوەو دویٛ ڕویٛ زیاتەر جەنگ قورس و دەسەو یەخەی ناۋەراۋە بەردەۋام بێ. ڕوٙی یەکە نزیکە بە ۱۰ دەبابێ پەلامارش دا و ڕووبەڕو وەرپەرچدای هێقم و پتەوی بیێۋە. هاموەخت جە ئاسمانەۋە فڕۆکەکێ سوپای بوٙمبۋارانو پێشمەرگەی کەریٛنیٛ. پیٛشمەرگە کە دەشتیٛ سارانە  سەنگەرش گێرتە بێ چەکی قورسش ئیرادە و ورە و وەشەۋیسی خاک و وڵاتی بێ کە بە دەستی هاڵی و بەسوکتەرین چەک ڕووبەڕوو تانک و تۆپ و تەیارەی بیەبێ، قورستەرین چەک و ئامرازی جەنگی پیٛشمەرگەی تەنیا ( پەنج تیر، وەرندڵ، تاپڕ، هوٙڵەندە و چنڎ بڕنەوێ و یەک ڕشاش بێنێ کە سەرو  “گردی گوٙ”ی تەقە جە دوژمنی کەرێنە. سەنگەرێ پیٛشمەرگەی ئیدیم و ئەودیمو جادە و پردەو زەڵمی دریێبێنێ ونە. یوەم ڕوٙ تا ویٛرەگا جەنگ بە قورسی بەردوام بێ و دوژمن نەتاواش سەنگەر و پیٛشمەرگەی بڕو و شکستش بڎۆنە.

ڕوٙی دووەم چەنی بۆمبۋارانو قورسو تەیارەی، دوژمن پەلامارەشا داوە و ئیجارە دویٛ پێشمەرگێ کە یۆشا حەمە گوڵپی بێ دمای مدرامانی و جەنگی قارەمانانەی شەهیدیٛ بییٛ. گوڵپی دماو ئانەی تا دما فیشەک جەنگ مەکەروٙنە و سەنگەرەکەو ویٛش وەرنمەدوٙنە، دەبابیٛ نزیکش مەگنوٙوە خەریکا شیٛلوٙش، ئادیچ  ملوٙ سەرو دەبابەکەی و بەخەنجەرکێش عەدەد دوٙشکەو دەبابەکەی کشۆنە، بەڵام چا کاتەنە جە دماوە دەبابیٛ تەر بە دوٙشکیٛ تەقە جە حمە  گوڵپی مەکەرۆنە و شەهیدش مەبۆنە..

ئیتر دمابەدمای هورکوای حەمە گوڵپی بەخەنجەرە سەرو دەبابەکەی سام و تەرسی مەگنۆنە دلێ سوپاکەو دوژمنی و سەرسامێشا مەکەرۆنە و هەر ئانێچە بۆ بە بایس تا جە ۋەرەگانە سوپاکەو دوژمنی دمارە گێلۆۋە پەی سەیسادقی. بەڵام جە داخێ قارەمانیەکەیشنە کە ئەرمانابێش، جەستەو حمە گوڵپی بەسانە دەبابیٛوەرە و تا دلیٛ بازارو سەیدسادقی کێشانەش شۆنەو وێشارە و دماتەر سوکایەتی بە لاشەکێش مەکەرانە و چنڎ ڕۋیٛ دلیٛ جادەو سەیسادقییەنە مازاشوٙ تاکو خەڵکیش پنە چەم تەرس ببوٙنە.

دماو چن ڕویٛ  ماموٙسا مەلا ساڵح شارەزوری و چنڎ کەسایەتیێ و پیا ماقولیٛ داۋا جە ئامر لیواکەیمەکەرانە و اچانە؛ کە گوناحا مەردە پی جوٙرە سەرو جادەیوٙ فڕي دریوٙنە، عورف و عادەت و ئاین ڕا پینەیە نمڎۆنە. دەرەنجام داواکیٛشا قبۆڵ مەکریۆنە و  لاشەو حمەگوڵپی جە قەبرسانو سەیسادقی بەئامانەت ئەسپەردەو خاکی مەکریۆنە. دماو زیاتەر جە ۳ مانگا، تەرمو شەهید حمە گوڵپی جە سەیدسادق برێۆۋە پەی دەگاو گوڵپی جە هەورامان و چاگە دووبارە ئەسپەرد مەکریۆۋە. 

ڕوٙێ دماتەر جە شەهیدبیەی حەمە گوڵپی، هەمدیسان جەیش و جاشێ بە پەشتیوانی زیاتەر جە ۳٥ دەبابێ و بوٙمبوارانی ئاسمانی  پەلامارەو پردەو زەڵـمی مڎۋا  و جەنگی دەسەو یەخەی فرە قورس ڕووە مڎۆنە و پێشمەرگە قارەمانی یەکجار گەورە نیشانە مڎۆنە و تا وێرەگا جەنگەکە درێژەش بۆنە، جە ئاکامشەنە ئیجارە ۱۰ پیٛشمەرگیٛ تەرێ شەهیدێ بانە. جە وێرەگانە بەهۆ بێ فیشەکی و بێ ئازوقەیی پێشمەرگە بەناچاری کێشیۆۋە.

داستان و قارەمانیی ئەفسانەیی پردەو زەڵمی کە بە هوناو حەمە گوڵپی و ۱۱ هاۋەڵەشا تۆمار کریا، بی بە بناغەو ڕزگارکەردەی سەرتاسەو پانیشتو کوردستانی کە تا ۱۹۷٥ و نکۆ شۆڕشی ڕزگارکەردەکەی درێژەش کێشا.

وەختیٛ حمە گوڵپی شەهید بی، ٤ کوڕیٛش بەنامەکا( فایق-نامق-تارق-ناجح) پەی گەل و نیشتمانی ئاستیێ جیا، کە چەنی بنەماڵەکەیشا هەردەم و تا ئیسە خزمەتو گەل و نیشتمانینە بییٛنیٛ و دریخیشا نەکردەن جە وندای پەی نیشتمانی.

ساڵەو ۱۹۷۹ی ئەسکەندەر ئەحمەد گوڵپی برا شەهید حەمە گوڵپی، سەرو کوردایەتی جە زیندانو  موسڵی جەدار دریا.

ساڵەو ۱۹۸۱ی نامیقی کوڕش کە پێشمەرگە بێ شەهید بی.
 
جە ۱٦/۰۳/۱۹۸ی جە کیمیاۋاران کەردەی هەڵەبجەیەنە، هامسەرەو  حمەگوڵپی بەنامیٛ (حفصە سەلیم حمەمین) چەنی کوڕێش بەنامێ ( تارق محمد ئەحمەد) و  هامسەرەکیٛش و زاڕوٙڵیٛوەش شەهیدیٛ بییٛ.

 سەرچەمە:
دکتۆر ناجح گوڵپی، کوڕو شەهید حەمە گوڵپی