جەمیل بایک، هامسەرۆکو کۆنسەو ڕاوبەری (کەجەکە)ی، گەلەکۆمەی میاندەوڵەتی و گۆشەگیری ئیمرالی و کۆشای ڕێبەر ئۆجالانی و ئاژەو کوردستانی، تورکیای، ناوچەکەی و جیهانیش هۆرسەنگنان و داواش جە (پەدەکە)ی کەردەن، واز باوەرۆنە جە سیخۆڕی و هامکاریکەردەی تورکیا.
جەمیل بایک، هامسەرۆکو کۆنسەو ڕاوبەری کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە)ی، جە دیمانێوەنە چەنی ستێرک تیڤی، پەیوەست بە گەلەکۆمەی میاندەوڵەتی و گۆشەگیری ئیمرالی و ڕەنج و مدرامان و ئیدۆلۆژی و پاردیگما و کۆشای ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالانی و ئاژەو کوردستانی، تورکیای، ناوچەکەی و جیهانی، فرە بابەتێ گرنگێش هەم وروژنێنێ و هەم قوڵ و ورد هۆرسەنگنێنێ. بایک، هاموەخت چەنڎین پەیامێ گرنگێش دێنێ کە گرنتەرینشان پەی (پەدەکە)یە و داواش چنە مەکەرۆنە، وازباوەرۆنە جە سیخۆڕکەردەی و هامکاریکەردەی ڕژێمە ئەرەگێر و دژە کوردەکەو تورکیای و مەترسیەکێ ئانەیچشە وسێتنێ ڕووە.
گەلەکۆمەی میاندەوڵەتی و گۆشەگیری
بایک سەرەتا سەبارەت بە گەلەکۆمەی میاندەوڵەتی دژ بە ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالانی کە ٢٢ ساڵێش دەرباز کەردەن واتەنش: ٢٢ ساڵێن مدرامانێوی مێژووی جە ئیمرالی هەن و ئۆجالان مدرامانەکەش پەی کوردی و مرۆڤایەتییەن، هەر پەوچی مشیۆم کورد و دۆستەکێش پەی ئازادی ڕێبەر ئۆجالانی بکۆشانە. جە ساڵیادو گەلەکۆمەی میاندەوڵەتی ١٥و شوباتی نزیکی مەبێمێوە کە جە کەسایەتی ڕێبەر (ئاپۆ)یەنە دژ بە گەلو کوردی و جەمیەرەکەیمان ئەنجام دریا و گەلەکۆمەکەی سەرکۆنەمەکەرون. چێرو سایەو دروشمو (خەلیل ئۆراڵ)یەنە کە دژ بە گەلەکۆمەکەی وێش کەرد بە هەڵقێوە جە ئایری و جە ڕاشەوە هەوڵش دا تا گەلەکۆمە و پیلانگێڵناکەی نەیاوۆنە بە ڕێبەر ئاپۆی و جە ئی چوار چێوەنە چەندین کەسێ گیانشان بەختکەرد، یاد جەسەرجەمیشان مەکەروە و ڕێزداری وێمان پێشکەشان مەکەرون. گەلەکۆمەکە ئامانجش دلێنەبەردەی پەکەکە-ی بێنە، تا دەرەنجام جە ڕاشەوە بتاوانێ گەلو کوردی قڕ بکەرانێ. وەختێو ڕێبەر ئاپۆ-شان بەدیل گێرت، هەر کەس و لایێ واتشان، 'پەکەکە کۆتاییش پنە ئاوما و تەمامیا'. کەس بڕوا نەکەرێنە کە پەکەکە بەردەوام ببۆنە و بە ئی شێوازە گەورە و فراوان ببۆنەوە. تەنانەش کەسانێ بێنێ کە مەواچێنێ، 'تەمەنو پەکەکە-ی ٦ مانگێش مەنەن و تاوەکو ٦ مانگێ تەرێ پەکەکە کۆتاییش مەیۆن'. بەڵام پەکەکە بەردەوامیش بە وێش دا، بە گەورەیی بەردەوامیش بە وێش دا. چی؟ چونکە بناغەکەش فرە بەهێز و هێقم و پتەو بێ و خاوەن ئیدۆلۆژی و رێکوستەی بێنە. هەر پەوکەی چەنڎە هەوڵشان دا تا پەکەکەی و گەلو کوردی دلێنەبەرانێ پەیشان نەلێویا و بە ئامانجشان نەپێکا. چونکە ئاڎێ فرە بە خاسی جە ڕاستینەو ڕێبەر ئاپۆی و پەکەکە-ی و ئیدۆلۆژیا و فەلسەفە و ڕێکوزیا و کۆشایەکەیشان یاوێ-بێنێنە. هێزە گەلەکۆمەکارەکێ وەڵتەر جە فرێ یاگێ جیهانیەنە پیلانێشان گێڵنێ-بێنێ و ئەنجامشان پێکابێ، ئەجیێشان بە هەمان پیلانگێڵنای چەنی ڕێبەر ئاپۆی و پەکەکەی و کوردیچ هەمان ئامانج مەپێکانێ. بەڵام دماتەر پەیشان بەرکەوت کە ئی جەمیەرە (تەڤگەرە) چوون جەمیەرەکێ تەرێ جیهانی نییەن و هەرپاسە بە سانایی نمەتاوانێ ئەنجام بەدەست بوزانێ. هەر ئانەبێ کە پیلانگێڵنای و گەلەکۆمەکەشان بەردەوامی پنەدا و نۊشان کەردەوە، بەڵکو بتاوانێ بە ئەنجامش بیاوانێ. بەڵام هەر جە سەرتاوە تا بە ئارۆچ، ڕێبەر ئاپۆ دژ بە گەلەکۆمەکەی مدراوە. چونکە ڕێبەر ئاپۆ دەرکش بە ئا مەتەرسیەیە کەردەبێ کە ئامانجو پیلانگڵناکەی پەی کوردی و مرۆڤایەتی چێشەن. پەوچی ئاڎ وەرپەرسانە چەنەش نزیک بییەوە و وەرپەرسیاری مێژوویی وێش وەراوەرش جە ئەستۆ گێرت. جە بوراری فکریەنە نوگەراییش کەرد، هەم جە دلێ پەکەکە-یەنە و هەم جە دلێ گەلو کوردیەنە ئا نۊگەرایەشە خوڵقنا. جە ڕاستینە نۆگەرایەکە هەر پەی پەکەکەی و کوردی نەبێ، بەڵکو پەی سەرجەم مرۆڤایەتی بێ، تا جە ڕاشەوە مرۆڤایەتی بتاوۆنە کێشەکێ وێش بە دیموکراسی، ئازادی و دادپەروەری چارەسەر بکەرۆن. پەی یاوای بە ئانەیە پارادیگماش وەڵێ-وست. پارادیگمیایێوی سۆسیالیزمییش ئافڕنا. بەئی جۆرە گەلەکۆمە و پیلانگێڵنای میاندەوڵەتیش مایەپووچ کەردەوە؟و خزمەتێوی فرەش بە پەکەکەی، کوردی و مرۆڤایەتی کەرد. پیلانگڵنای میاندەوڵەتی ٢٢ ساڵێش پەڕکەردەوە، ئارۆچ ئێمە دەربازێ ٢٣هەمین ساڵەیش مەبێمێ. یانی جە ٢٢ ساڵێنە ڕێبەر ئاپۆ کۆشاییشی تاریخیش وەڵێ-وست و هێشتایش وەڵێش-مەوزۆنە. مشیۆم گرد کەس و ڵایێ و هەم کادرێ و جەنگاوەرێ ئی جەمیەرەیە، هەم کورد و مرۆڤایەتی بە باشی جە مدرامانو ڕێبەر ئاپۆی بیاوانە و بایەخەش پنە بڎانێ. چونکە مدرامانێوی ئاسایی نییەن، کەس نمەتاوۆنە جە بارودۆخێ کە جە ئیمرالی هەن و چوون (تابوت)ـەن مدرامانێوی بە ئی جۆرە پەی پەکەکەی و کوردی و مرۆڤایەتی ئەنجام بڎۆنە و ۋەرگەو ئا باردۆخە سەختەیە بگێرۆنە. سەرەڕاو ئانەیە بەیۆنە و نۋگەرایی و نۊژەن بییەی بکەرۆنە و هیوا بخوڵقنۆنە. جە ئی چوارچوەنە ڕێبەر ئاپۆ هێشتای خزمەت بە جەمیەرو مرۆڤایەتی مەکەرۆنە. ئانەیچە هۆکارش هەن. ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ پەیوەست نەبییە بە ئارمانەکێ کۆشای وێش، حزبی و گەلی و مرۆڤایەتی و شەهیدانی و ئازادییەوە، ئاستەم بێ بتاوۆنە ۋەرگەو ئا بارودۆخەیە جە ئیمرالی بگێرۆنە کە چوون (تابوت)ـەن و بە ئی جۆرە مدرامانیێوی ٢٢ ساڵە وەڵێ-بوزۆنە. ئا مدرامانە مدرامانو مرۆڤایەتییەن، کە پەی ئازادی، دیموکراسی و دادپەروەری مەکۆشۆنە. هەر پەوکەی مدرامانێوی تاریخییەن کە خزمەتی فرە گەورەش بە مرۆڤایەتی کەردەن. مشیۆم گرد کەس و لایێ پنەزانایش پەی ئا مدرامانییە ببۆنە. مادام ڕێبەر ئاپۆ ئا مدرامانەشە وەڵێ-وستەن و هیواش خۆڵقنان و گەورەش کەردەنەوە، هەر پەوکەی گرد کەسێ و لایێ جە ئا مدرامان و هیوایە وەرپەرسیارەن و مشیۆم گەورەتەرش بکەرانێوە. ڕێبەر ئاپۆ ڕابەرایەتی نۊش وەڵێ-وستەن. سەرجەم ئانێ کەڕێبەر ئاپۆی کەردێن، تاریخێوی تازەن پەی کوردی، چێرو سایەو ئا ڕابەرایەتیەنە ئا تاریخە وەڵێ-وزیان. بە تایبەتی ڕێبەرایەتی کوردش بە جیهانی ئەشناشان. شکۆش پەی کوردی خوڵقنا و کەردش بە گەلێوی نمونەیی کە ئارۆ پەی گەلێ جیهانی نمونەن و ئۆمێدش چنە هۆرمەگێرانێ. ئینەێچە خزمەتیێوی فرە گەورەن کە ڕێبەر ئاپۆی بە کوردیش کەردەن.
خزمەتی فرەش بە ژەنێ کەردەن شۆکش پەنە بەخشا
جەلایێ تەرەوە ڕێبەر ئۆجالان هەم پەی ژەناو کوردی هەم پەی ژەناو جیهانی خزمەتی فرە گەورەش کەردەن. هەنێ کەسانێ جە جیهانەنە خزمەتشان بە ژەنێ کەردەن، بەڵام هیچ کامشان چوون ڕێبەر ئاپۆ نەبییەن.چونکە کۆشای ڕێبەرایەتی پەی ژەنێ تیئۆریێوەن نۊ. ئاڎ ئایدۆلۆژی، فەلسەفە، ڕێکوزیا و کۆشایێوش وەڵێ-وستەن کە جیهانەنە هیچ کەسی پەی ژەنێش نەکەردەن. باوەڕم هەن کە جە ئایندەنە ڕێبەر ئاپۆ جە جیهانە چوون ڕێبەرایەتی ژنێ بشناسیۆنە و چەنەش بیاوانە. چونکە ئا کۆشایە کە پەی ژەنێش ئافڕنان، نەک تەنیا ژەنێ مەکەرۆنە بەهێز و شکۆش پەی دروست مەکەرۆنەوە، بەڵکو جە کۆیلایەتی ڕزگارش مەکەرۆنە. بە ئانەیچە ئازادی پیای و ئازادی کۆمەڵگای و دەرەنجام ئازادی مرۆڤایەتی بەدی مەیۆن.
ڕاستەن مرۆڤایەتی پەی ئازادیی کۆمەڵگای و دیموکراسی و ژەنێ فرە کۆشش کەردەن و قۆربانی گەورەش پەی دان. بەڵام بەتەمامی ئامانجەکەش نەپێکان و ئەنجامگیر نەبییەن. بەڵام ڕێبەر ئاپۆ جە بوار و کۆشای ژەنێنە سەرکەوتە بییەن و پەی مرۆڤایەتی بە ئەنجامش یاونان. بێگومان ئانێچە خزمەتی فرە گەورەن. هەر پەوکەی مشیۆم سەرجەم جەنگاوەرێ پەکەکەی، گەلو کوردی، گەلێ وەرکەوتو میانی، گەلێ جیهانی و گرد ئانێ کە پەی سۆسیالیزمی، دادپەروەری، دیموکراسی و ئازادی مەکۆشانێ، بە تایبەتی ژنی و گەنجێ، مشیۆم وێشان بە قەرزارێ ڕێبەر ئاپۆی بزانانێ و قەرەزەکەش بڎانێوە. ئانە کە پنەوازەن پەی ڕێبەر ئۆجالانی بکریۆن، ئانەن. پەی یاوانی بە ئازادی دلێشەنە ئازادی ڕێبەر ئاپۆی ئێمە مەواچمێنە: 'کات کاتو ئازادییەن' جە ئی چوارچوەنە ئازادی رێبەر ئاپۆی مەکەرمێنە میانگە و سەنتەراڵ. چونکە رێبەر ئاپۆ ئەگەر بە جەستە ئازاد ببۆنە، ئانە تەنیا ئازادی ڕێبەر ئاپۆی نییەن، بەڵکو ئازادی و ڕزگار بییەی کوردیەن جە ئا فکر و ڕامانە قڕکەرانەیە کە سەدان ساڵێن سەپنیان سەرشەرە، درەنجام هزر و فکری قڕکەرانە نەک جە تورکیا، بەڵکو جە وەرکەوتی میانی دماییش مەیۆن و فاڕیای گەورە جە بوارەکێ دیمۆکراسی و ئازادییەوە جە وەرکەوتی میانی ڕووە مڎانە کە جە ئاکامەنە کاریگەری فرە سەرو کۆشای ئازادی و دیمۆکراسی جیهانی دروست مەکەرۆنە.
کۆشای تەنیا پەی ڕێبەر ئاپۆی نییەن پەی سەرجەم مرۆڤایەتیین
جەمیل بایک بەردەوامی بە قسەکانش مڎۆنە و مەواچۆنە: ئیسە سەندیکاکێ بەریتانیای، سەندیکاکێ ئیسپانیا، کۆنفیدراسیۆنو پانیشتو ئەفریقای، چەنڎین شارەوانیێ ئیتالیای، ڕۆشنویرێ و نویسەرێ و سیاسی میسری، جە ئەردەن بەهەماشێوە، جە پانیشتو کوردستانی ڕۆشنویرێ و نویسەرێ و سیاسی و کەسایەتیێ جیا جیێ، سەرجەمشان پەی ئازادی ڕێبەر ئاپۆی ئیێنێ کۆشایەنە. جەی ئی چوارچوەنە کۆشایشێوی گەورە جە جیهانەنە مەبریۆنەڕاوە. هەر چەنڎە سەرەتا ئا کۆشایە جە بەریتانیا دەستش پنەکەرد، بەڵام ئارۆ سەرتاسەرو جیهانیەرە وەڵاو بییەنەوە. من بەڕێزداریەوە سپاسگوزارو گردیشانان. کارێوی پیرۆز مەکەرانێ. ئا کار و کۆشایە تەنیا پەی ڕبەر ئاپۆی نییەن، بەڵکو جە کەسایەتیی ڕێبەر ئاپۆیەنە پەی سەرجەم مرۆڤایەتیین. هەرپاسە مزانیۆن ئا سەندیکێ وەڵتەر پەی ئازادی نڵسۆن ماندێلای کەمپەین و کۆشایشان ڕاوەبەردەبێ کە دەرەنجامشانە ماندێلا ئازاد کریابێ و سیاسەتو دژ بە گەلو پانیشتو ئەفریقای کۆتاییش ئاومابێ و ئا کەمپەینە فاڕایایێ و ئەنجامێ گەورێش ونەکەوتێوە. ئانێ کە کەمپەینشان پەی ئازادی ماندێلای ڕێکوست، ئارۆ پەی ئازادی ڕێبەر ئۆجالانی کەمپەین مەبەرانێ ڕاوە. ئانەیچە واتایێوی گرنگش هەن. هەر چەنی ئا کەمپەینە ماندێلاش ڕزگار کەرد و کۆتاییش بە سیاسەتو فاشیستی و نەژادپەرستی (ئاپارتایدی) جە ئەفریقا ئاورد، ئێستەیچ ڕێکوزەکێش گەرەکشانە بە کەمپینەکەی ڕێبەر ئاپۆی بە جەستە ئازاد بکەرانێ. سیاسەتێو کە جە ویەردەنە و بەتایبەتی جە ئارۆنە دەوڵەتو تورکیای دژ بە گەلو کوردی پەیڕەوش کەردەن و مەکەرۆن، سیاسەتێوی قڕکەر، فاشیستیانە و نەژادپەرستانەن و کەمپەینەکە ئامانجشەن کۆتاییش پنە باوریۆنە و فاڕیایێوی گەورە دروست بکەرانێ. ئانەیچە کارێوی پیرۆزەن.چونکە یەکەم، پەی پەشتیوانی ڕێبەر ئاپۆیەن کە ڕێبەرو کوردیەن و جە کەسایەتی ئاڎیەنە پەشتیوانییەن جە گەلو کوردی و دژ بە قڕکەردەیش مدرانێوە. دووەم، مەوینان کە ڕێبەر ئاپۆ پارادیگماش وەڵێ-وستەن و کێشەکێ مرۆڤایەتی چارەسەرێ مەکەرۆن. ڕێکوزێ ئا کەمپەینەیە مەوازانێ تا هیواو مرۆڤایەتی بەدی بەیۆنە. داواکاری و هیوا ئاڎیشان دیموکراسی، ئازادی، دادپەروەری و یەکسانییەن کە ڕێبەر ئاپۆ نمایندەییش مەکەرۆن. کە مەوینان ڕێبەر ئاپۆ نمایندەیی ئاڎیشان مەکەرۆن، پۆکەی ئاڎێچێ پەشتیوانیش مەکەرانێ. ئانە مانا چێشەن؟ یانی ئاڎێ جە کەسایتی ڕێبەر ئاپۆیەنە خاوەنداری جە وێشان و ئایندەیشان مەکەرانێ. چونکە سەرجەمشان ئامانجشان دیموکراسی، دادپەروەری و ئازادییەن و ڕێبەر ئاپۆ نمایندەشانە و خاوەنداری جە داواکاری و هیواکانشان و بەها مرۆییەکان مەکەرۆن. بەهاکێ ڕێبەر ئاپۆی ئازادی، دیموکراسی، دادپەروەری، یەکسانی، ویژدان و ئەخلاقو مرۆڤایەتی، کۆمەڵگابییەیەن و سەرجەم ئانێچە ئامانجو ئێڎیشانێ و پەوکەی پەشتیوانی و خاوەندریش ونە مەکەرانێ. ڕێبەر ئاپۆ چونکە پەی مرۆڤایەتی مەکۆشۆن، مرۆڤایەتیچ خاوەنداریش ونە مەکەرۆن. بەبڕواو من ئا خاوەندارییە تا بلۆنە گەورەتەر و فراواتەر مەبۆنەوە. ئانە کە جە جەنگاوەرێ و ئی جەمیەرەیە جیهانییە و گەلو کوردی مەوازیۆن چێشەن؟ مشیۆم ئا کەمپەینە کە جە جیهانەنە مەبریۆنەڕاوە، بەهێزتەر بکریۆن. پەی ئانەیچە پنەوازەن ویر و ڕامان و پارادیگما و پارێزنامەکێ ڕێبەر ئاپۆی جیهانەرە وەڵاو بکریانێوە و قسێ و باسێشان سەر بکریانێ و پەی خەڵکی ڕۆشنێ بکریانێوە. جە ئی چوارچێوەنە ئەرکی سەرەکی ئێمەن و جەنگاوەرەکێ ئی جەمیەرەیەنە مشێۆم پنەش هۆربێزمێ. هەرکەس کەمەواچۆن؛ کوردەنان و وڵاتپارێزەنان مشیۆم بە ئا ئەرکەیە هۆربێزۆنە. مشیۆم ئێمەیچ ئەرکو وێمان وەرانوەر بە ڕێبەر ئاپۆی بەجا باوەرمێنە.
درێژەش هەن.....
