بەسۍ ئەرزینجان"ە ئەنڎامەو دەسەی ۋېڕاوەبەری کەژەکەی پەیامێوەش ۋەڵاکەرڎۊ و داواش جە گرڎ لایۍ بەتایبەتی ژەنا کەرڎ، جە ھورچنیەکاو ١٤ و ئایارینە جە تورکیا دەنگ بە پارتو چەپی سەوزی بڎا.

 بەسۍ ئەرزینجانە جە سەرەتا وقسەکاشەنە، یاڎو گەشمەرڎا خەباتی و کۊشیای ئاخېزی و جمیەرو ئازاڎیی کورڎیش کەرڎۊ و پۍ  گەشمەرڎاو مانگەو ئایاری ۋاتش: "ئێمە ئینایمۍ مانگەو ئایارینە. ئایار پۍ ئێمە مانگەو گەشمەرڎانە. پی بۊنۊ بە ڕێزۊ سەرەتا جە کەسایەتیی ھامڕا حەقی قەراری و جە کەسایەتیی دەنیز گەزمیشی، یوسف ئەسلانی، حوسێن ئینانی، ئیبراهیم کایپاک کایای، حەرپاسە فەرهاد کورتای و چوۋار گەشمەرڎەکە، هونەرمەنڎی گۊرە ئۊزان مزگین، یاڎو گرڎو گەشمەرڎا ئاخېزو تورکیای و کورڎسانی مکەروە.

گەشمەرڎۍ ژەنی ڕاو ئێمەشا ڕۊشن کەرڎۊ

"شیرین عەلەم هولە و لەیلا قاسم"ە کە پێگېوە گرنگشا جە تاریخو ژەنا کورڎسانینە هەن، جە مانگەو ئایاری جە لایەنو دەوڵەتو ئێرانی و ڕژێمو سەدامیۊ جە عێراق دریۍ قەنارە. جە کەسایەتیی ئا ھامڕایانە بە وەشەویسی و ڕێزۊ یاڎو گرڎو ژەنا کەرووە. ئی ژەنۍ، ژەنی کورڎی، بەڕاسی جە بەرزتەرین ئاستەنە نوێنەرایەتیی و نیشتمانپەروەری و ئازاڎییشا کەرڎ. ئاڎۍ ڕاو کۊشیای و خەباتو ئێمەشا ڕۊشن کەرڎۊ. ئێمەیچ وەرنگاری کەرمۍ جە وەڵېوەبیەو ژەنا چا شێوەیە کە پۍ ئازاڎیی کۊشیا، هەڵۋێسێوە ھامشېوەما نیشانە دان. حەرپاسە مەبۊ ئانە ۋیر کریۊ، کە هەڤاڵە "شیرین عەلەم هولی"ە وەڵۍ جە قەنارەدایشەنە  سەرو دیوارەکاوە دروشمەو 'ژەنی، ژیای، ئازاڎیی'ش  نۋیستەبۍ. دروشمەو 'ژەنی، ژیای، ئازاڎیی' بەبۍ گومان دروشمێوەنە، کە ڕابەرەکەما پۍ ئێمەش پێشنیار کەرڎەن و بەڕاسی بە رەنج و حەولېوە فرە، قوربانیېوە فرە و کۊشیا و خەباتێوە گۊرە قبوڵکریان. ئارۊ جە ئێرانەنە، گرڎو سەرھورداکا بە دروشمەو 'ژەنۍ، ژیای، ئازاڎیی' ملاڕاوە. سەرو ئی بنەمۍ، گەرەکما جارێوەتەر سڵام جە مدرامانو ژەنا جە کورڎسان و تورکیا و ۋەرکەوتوو میامینی کەرو."

جە کەسایەتیی ڕابەرەکەیمانە گەلەکەما گۊشەگیرکریان

ئەرزینجانە جە پەیامەکەشەنە شیکەرڎەیۊش پۍ گۊشەگیریی تنو سەرو ڕابەرو گەلوو کورڎی عەبدوڵا ئۆجالانی و ھورچنیەکا ۱٤و ئایاری کەرڎ:

" ڕابەرەکەما ماوەو ۲٥ ساڵان جە ئیمراڵی ئینا گۊشەگیریېوە سەختەنە. پی بۊنۊ، بە ڕێزۊ سڵام جە هەڵۋێسو مدرامان و ئازاڎیی ڕابەرەکەیما کەرو، کە ٢٥ ساڵېن وەردەواما.

ڕابەرەکەما جە تاریخو تورکیاینە دەورېوە تاریخی و گرنگش گېڵنان. جە دیموکراسیکەرڎەو گلېرگەو تورکیاینە، جە وەڵېوستەو وشیاری و ئازاڎیی جە گلېرگەو تورکیاینە، جە بەرزکەرڎەیۊ ئاستو خەباتی پۍ ئازاڎیی، ڕابەرەکەما دەور و ئەرکێوە تاریخیش گېڵنان.

بە تایبەتی چی پرۊسەو ھورچنیەینە بەعزۍ گفتوگۊیۍ سەرو ڕابەرایەتی ھەنۍ. پی بۊنۊ گەرەکما ئاماژېوەشا پنە کەرو. دەسەڵاتی فاشیستیی ئاکەپە – مەهەپەی بە گۊشەگیرکەرڎەی تنو سەرو ڕابەرەکەیما جە کەسایەتی ڕابەرایەتینە، گەلەکایما گۊشەگیر کەرۊ و سیاسەتېوە فاشیستی ڕاوەبەر کەرۊ. ئینە ئاشکران. چنی ئانەیچە، ئێمە ۋینمۍ، کە بەعزە هێزۍ، کە ۋېشا بە دیموکرات و ئازاڎیواز پێناسە کەرا، پەیلوایشا چانەن کە پۍ ئینەیە کۊشیا، ئاڎېچ چی پرۊسەو ھورچنیەینە ئینۍ شۊنەو ڕانتێوە(ھەڵسی) جدیېوە. ئاڎۍ سیاسەتېوە فرە جدی، قیزەون و بۍ ویژدانانە ڕاوەبەرکەرا. واتە پۍ ئانەی ڕابەرەکەما جە گۊشەگیرینە مەنۊوە بەعزۍ سیاسەتۍ ڕاوەبەر مکەرا.

گۊشەگیریی سەرو ڕابەرەکەیما حەجگیز قازانجو گەلا تورکیاینە مەبۊ. پێۋیسا ئینە زانیۊ. هێزە دیموکراتییەکۍ و ئازاڎیی وازەکۍ چکۊ و چنی میاۋانە، پەیلوایشا حەرچېۋۍ بۊ، گۊشەگیرکەرڎەو ئینسانېوە، پارېزناو ئی گۊشەگیرییە و حۊلەکا پۍ قووڵکەرڎەیۊ گۊشەگیری، گۊرەتەرین هەڵۋێسی دژە دیموکراسیین. ڕابەرەکەما هەم جە پرۊسەو گفتوگۊی و هەم بە درێژایی ژیای ۋېش پەی دیموکراسی و ئازاڎیی تورکیای، پەی ژیایۍ سەرو بنەماو یەکسانی و ئازاڎیی پۍ گەلا تورکیای، ژیای ۋېش فیدا کەرڎەن. جە ۋەران وەرو ئینەینە، ئا هەڵۋێسەی کە ماچۊ، 'ئەگەر گۊشەگیرکەرڎەی ڕابەرایەتی دمایش پنەبۍ، ئانە کەش و هەواو دیموکراسی دلېنەمشۊ' ئانە  گۊرەتەرین ناحەقین، ناداڎپەروەری وبۍ ئەخلاقین و بۍ ویژدانیۍ گۊرەن ۋەران وەرو ڕابەرەکەیمانە. پی بۊنۊ داوا چا هێزا مکەرو ، کە ۋېشا بە دیموکراتیک و ئازاڎیپارێز نیشانە مڎا، گرنگا ئا هەڵۋێسەیشا جە بارەو ڕابەر ئاپۊیۊ عال کەراوە. ئانېچ پاگیری سەرو ئا هەڵۋێسەی مکەرا، بە تنی ئیڎانە و شەرمەسار کەرو".

پارتو چەپی سەوزی بە سیاسەتەکاش پەیوەس بە ژەناوە، دەورو وەڵېوەبیەی گېڵنۊ

" ئێمە ئینایمۍ پرۊسېوە فرە جدینە. چی پرۊسەنە ڕۊشن بۊوە کە تورکیا بەرەو کۊ ملۊ. بەڕاسی جە چارەکو یوۋەمو سەڎەو ٢١ینە، تورکیا کۊتەنە دلۍ تاریکیېوە گۊرەی، کۊت دلۍ ناسەقامگیری و نائارامیېوە گۊرەیۊ. چنی کارەساتو بوومەلەرزەکەی، ئینە یاۋا بە بەرزتەرین ئاست. سیاسەتو فاشیستی ئاکەپە و مەهەپەی ھیچ وەختۍ مەسڵەحەتو گلېرگەینەو گەلی و ژەنانە نەبیەن، هەمیشە دۊڕنانش. ئیسەیچ بە پرۊسەو ھورچنیەی مەجال پۍ فاڕاو ئینەی ئامان وەڵۍ. بە دڵنیایۊ، پارتو چەپی سەوزی جەبارەو سەرۊکایەتیۆ ئەرەیاۋنایېش بۍ. هەڵۋێسو پارتو چەپی سەوزی پۍ شکسپنەئارڎەو ئەردۊغانی گرنگ بۍ و هەڵۋێسېوە تەمام بۍ، مشۊ جە ھورچنیەو پەرلەمانینە دەنگ بە پارتو چەپی سەوزی دریۊ. مشۊ تەنیا ڕای موتڵەقە پارتو چەپی سەوزی بۊ.

پۍ چۍ؟ چونکی پارتو چەپی سەوزی بە پارادایم، ۋیرو، بەرنامەو ۋېش ئا پارتشە ۋەشکەرڎەن، کە تورکیایۍ دیموکراتیکا پۍ سەڎەو ۲۱. ئا پارتەنە، کە دیموکراسی ڕاسەقینە، دیموکراسی ڕادیکاڵ و ئازاڎیی پۍ تورکیای مارۊ. پۍ نموونەی، پارتو چەپی سەوزی ڕاستەرین سیاسەتو ۋېش پەیوەس بە ژەناوە، ئاشکرا کەرڎەن. حیچ پارتۍ چا ئاستەنە ڕا و پێگەش بە ژەنۍ نەڎان، جە ریزی ئەوەڵەنە ژەنیش نەنیېنەرە، پۊکەی جە مژارو نوێنەرایەتیکەرڎەی ئازاڎیی و یەکسانی ژەنانە، مافەکۍ ژەنا، پەیماننامەو ئیستەنبوڵی و چنڎین مژارۍ چا جۊرەنە ڕادیکاڵ و یەکسانا. وەختۍ ئینسان سەرنجو پارتەکا تەری مڎۊ ئینەشا چنە مە ۋینیۊ. ئا گلېرۊبیە جەماوەریۍ کە پارتو چەپی سەوزی ڕېکشا وزۊ، جە حیچ شۊنېتەرەنە ۋېنەشا نییا و مەپیویا. پۊکەی پارتو چەپی سەوزی، بە سیاسەتەکاش سەبارەڎ بە ژەنا، بەڕاسی پۍ بنیاڎنیاو سیستمێوە یەکسانی جە تورکیانە دەورېوە ئەساسی و جددی گېڵنۊ.

نەک تەنیا بە سیاسەتەکاش پەیوەس بە ژەناوە، بەڵکم بە هۊشمەنڎی و یاۋایشانە جە دیموکراسی، بە  یاۋاینە جە ژیۋگەی، بە نزیکبیەیۊ جە جوۋانا، بە نزیکبیەیۊ جە ئینسانەکا، عەقڵییەت و یاۋایشانە جە ڕاۋەبەرڎەینە، بە عەقڵییەت و یاۋاینېوە، کە مشۊ سەرچەمەکۍ پۍ گەلی بەکاربەیا، بە نزیکی جە عەلەوییەکا، نزیکبیەیۊ جە باوەڕیەکا، نزیکبیەیۊ جە گەلا، بە کۊکەرڎەیۊ گەلا جە دەورو یۊی و نوێنەرایەتیکەرڎەیشا بە دەورېوە فرە تاریخی ھورمېزۊ.

با گرڎما دەنگ بە پارتو سەوزی چەپی بڎەیمۍ

ئەگەر پارتو چەپی سەوزی چی ھورچنیەینە ژمارېوە فرە پەرلەمانتارۍ بەدەس بارۊ ئانە دەورېوە جددی جە تاریخو تورکیاینە گېڵنۊ. جە گەشەپنەدای، فاڕیای، بە دیموکراسیکەرڎەو تورکیای، چارەسەرکەرڎەو فرەو قەیرانەکا تورکیای، چارەسەر کەرڎەو کێشەی دیموکراسی و ئازاڎیی، کێشەو کورڎی، کێشە ئابوورییەکا تورکیاینە بەشڎاریېوە فرە عالش بۊ، پۊکەی داوا جە گەلەکەیماو، ژەنا و، هێزە دیموکراسییەکا و ئازاڎیوازەکا کەرو، کە دەنگ بە پارتو چەپی سەوزی بڎا.

جە تورکیا و کورڎسانەنە، فرەتەرین پاشېلکاری ۋەران وەر بە جوۋانا و ژەنا کریۊ. بە مەڵامەتو عەقڵییەت و سیاسەتە باوەکاوە  جەمەو ژەنا گەنجی جە گلېرگەنە فرە بۍ ئەھمیەت کریېنۍ و بۍ ئیراڎە کریېنۍ. جە ڕاو پارتو چەپی سەوزیۊ جوۋانۍ و ژەنۍ گەنجۍ ھەڵای بەشێۋېوە بەقوەت بەشڎاری جە ژیای و سیاسەتی و بنیاڎنیای کۊماری دیموکراتینە کەرا.

حەرپاسە ھەڵۋېسو، نزیکبیەی و بەشڎاریکەرڎەی خەڵکی عەلەویما چی پرۊسەنە فرە گرنگا. جە ڕاسینە نیشانڎاو عەلەویەتینە، جە نوێنەرایەتیکەرڎەیشا جە دلۍ دام و دەزگاکانە و جە نوێنەرایەتیکەرڎەیشا دلۍ پارتو چەپی سەوزینە هەنگامۍ گرنگۍ و جدیۍ نریېنۍ. داواکارییەکۍ مەردمو عەلەویچ ئینۍ بەرنامەو پارتو چەپی سەوزینە. پۊکەی پارتو چەپی سەوزی، کە جە تورکیانە نوێنەرایەتی خەتەو یەرەمی کەرۊ، مشۊ بە دڵنیایۊ پەشگیریی کریۊ. مشۊ دەنگ تەنیا بە پارتو چەپی سەوزی دریۊ. دەنگ بە هامپەیمانیی ڕەنج و ئازاڎیی دریۊ.

داوا جە گرڎو گەلەکەیما کەرو، بەتایبەتی گەلەکەما جە ئۊروپا، کە ئیسە جە ئۊروپا دەنگ مڎا، داوا جە هێزە دیموکراتی و ئازاڎیوازەکا تورکیای کەرو، داوا جە گرڎو ئانیشا کەرو، کە ژیایۍ عال و ڕاسشا گەرەکا، داوا جە ژەنا مکەرو دەنگ بە پارتو سەوزی چەپی بڎا. بە پارتو چەپی سەوزی تورکیا ملۊ ڕوۋە جوۋان و ڕۊشنەکاوە."

ھ . ش