جلیل عەباسی، نویسەر و وەڵینگەشناس ئاماژەش بە چەمەو کێمنەی دا و واتش :"چەمەو کېمنەی حەرجە سەردەموو پیشدادیۆ بیەن، پېسە چاوانۍ گۊرەی تاوانش حەرجە باخەکاو چەمەیۆ جە وەردەموو وېشۆ تا بیارۍ و نارنجڵەو زەردەهاڵېچ دارۆ".
وەڵینا واتەن ئاوی و ئاوەدانی، یانێ گێڵمیوە پەی ئانەیە پەیوەندیێ تندوتۆڵی هێقم بەینوو ئاوێ پێسە ڕەگەزیوە سرووشتی و ئاوەدانییوە هەن، هەورامییەکێ وردتەر ئی پەیوەندییەشا وێستەنوە و هەرمانەشا سەرۆ کەردەن، ئاوی لاو هەورامییەکاوە تەنیا ڕەگەزێوە بەکارئاردەی نییەنە ڕەگەزوو واوەی ژیونایۆ و نیشانەدایوە سرووشتینە، هەورامییەکێ ئەوەلاونایەکاشانە هانە و چەمەهانە و کاریزەکاشا پارێزنا و لاوناشاوە، چیگەوە هانە، چەمەهانە، کارێز، دەرە... تاد یاگێ تایبەتەشا هەنە لاو هەورامییاوە، فرەو چەمەهاناو دەگایەکاو هەورامانیچ تاریخێ دوورینشا هەن، چەمەهانەکاو کێمنەی چا چەمەهاناو هەورامانینێ کە بە ویەردەو زەمەنی یاگێ سەرنجێ بیێنێ، نویسەر و تارێخشناس مامۆسا "جەلیلی عەباسی" دەربارەو ویەردەو چەمەهانەکاو کێمنەو دەورشا جە بنیاتنیای ئاوەدانی مەنتێقەکەینە پێسە پەی ئاژانسەکەیما " ئاژانسوو هەواڵوو فورات"ی قسێش کەردێ.
"چەمەو کېمنەی حەرجە سەردەموو پیشدادیۆ بیەن پېسە چاوانۍ گۊرەی"
مامۆسا "جەلیل عەباسی"ی بارەو ویەردەی تارێخیی کێمنەی و چەمەهانەکاشۆ ئەرەیاوناش، پەی باسکەرڎەی سەروو چەمەو کېمنەی ناچارېنمۍ گېڵمېوە فرە فرە دما پۍ وەڵۍ تاریخی مزاندۍ کە ئېمە زنجیرە حکومڕانیېما هەن بە نامۍ پېشدادی یانی وەڵۍ یاسای وەڵۍ تاریخی کە ماچمۍ وەڵۍ تاریخی ڕېک ئانەیە گېرۊوە ناچارېنمۍ گېڵمۍ پۍ ئانەی و کېمنەی بەرمېوە دەگاو کېمنەی بەرمېشۆ شۊنە قەڎیمیەکېش کە ئارۆ پنەش ماچا (وېرانە)، تا ئا سروشە مۍ پەی جەمشیدی ویرما نەشۆ ئېمە تۊفانوو نووحی هەم جە دینە ئیبراهیمییەکانە هەم جە ئەدەبیاتوو سۊمەریەکایچەنە گرڎ گېڵۊوە پەی تۊفانوو جەمشیدی، یانی ئەڎاو گرڎوو ئی داستانا سەردەموو پێشدادین. وەختۍ سروشش پۍ مۍ بەڵېوە مۍ کە مشۊم دەگاکێت یا نشینگەکەیت فاڕیوە وەختۍ تەماشەو ئا یاگېچە کەری کە ئارۊ پنەش ماچا وێرانە ڕەهەندێوە فرە لاوازا یاگۍ ئەرەنیشتەی تەمامە نییەنە وە پنەش وچیۆ لووە وەرە وەروەرێوە وەش کەرە ئی وەرۍ یا وەروەرۍ هەمان ئا یاگېنە کە ئارۊ پنەش ماچمۍ وەراوەرە کە جە ویرانەیۆ مۍ وەراوەرە وەراوەرە ئاویش هەنە چونکە ئاوەو چەمەو کېمنەی بە جوېوەرە مۍ ئاگە بە پېچەوانەو وېرانەی کە ئاویش مەیاوۆ لا وە ڕەهەندەکۍ تەروو ئەمنیەتی و ئاوەڎانی و ئی جۊرە چێوا ئا گەی مەگېرۊوە ئېگەی گېرۊوە یەعنی چەمەو کېمنەی حەرجە سەردەموو پیشدادیۆ بیەن پېسە چاوانۍ گۊرەی پېسە کیېوە گۆرۍ کە تاوانش حەرجە باخەکاو چەمەیۆ حەرجە وەردەموو وېشۆ تا بیارۍ و نارنجڵەو زەردەهاڵېچ دارۆ یانی گرڎوو ئا زەمینا ئاویاری کەرۆ چونکی جوېوە هەنە ئارۆیچ مەنېنە جە بیارېوە پۍ نارنجڵەی ئا جوۍ ئاوەو چەمەو کېمنەیش ئامېنە پۊرە ئینە عمروو چەمەین تا ڕادېوە چا سەردەمۆ کە واتما، بەڵام چا سەردەمەنە پېسە چېوۍ وێڕسکی بیەن هەڵای دەسوو ئینسانیش لا نەیاوان کە پەرەش پنە بڎۆ کە ژیونۊشۆ کە کیەکاش بڎۊوە کە چاوانەکەش پۍ کەرۊ.
تارێخشناسە بارەو قۆناغوو دوێ تارێخەکەیۆ ڕۆشنش کەردۆ، کە قۊناغەی دووەمە وەختۍ جە وەراوەرەیچۆ دەگا گېڵېنۆ وە فاڕیېنۆ پۍ دەگاو کېمنەو ئارۆی جە چەمۆ ئاوی بریېنە پۍ لاو سەری دەگۍ کە پنەش ماچا (پیرەوەت)، کە پووروەئەتا جە ئەساسەنە ئاڤېستانە ئاگە یاگېوە بیېنە هەم یاگۍ تاونایۊ ئاسنی بیېنە هەم خەڵوەتگەو پېشەوا ئاینیەکا بیېنە و هەم سەروازگێوە بیەن ئاوەو واردەیشا یا ئاوەو بەکارئارڎەیشا جە چەمەیۆ سەرچەمەش گېرتەن جا ئەگەر ئیسە تەماسەو چەمەی کەری و ئا یاگۍ کە واتما لاو سەری دەگۍ قەڵا یا پیرەوەت ئە چیمنەن نزما باسوو چەمەو ئارۊی کەرمۍ ئا چاوانە کە شمە دیەنتا وە تازەکی هەرمانەش سەر کریۆ ئۍ بەرزا مشۊم واچمۍ چاوانەکەو چەمەو کېمنەی فرە ئینا سەرتەرۆ پۊکەی تاوانش ئاوی بە جوېوە گولانېرە کە بە قسڵ وەشکریېنە ئاوی چېروو دەگېرە کیشیۊ پۍ سەری دەگۍ داخەم مەشۊ تا ئیسە حیچ کەس نەتاوانش بلۆ شۊنەو ئانەیرە کە بزانۆ هانەی عەسڵی سەرچەمەی عەسڵی ئینا چکۊوە ویرما نەشۆ کە نویەیجەڕەنە هانەما هەن کە پلورۍ ئاویش پڕۆ هانە چیاڵەنە هانەما هەن هەیاتەنە هانەما هەن کە هەرڎوۍ فرە ئینۍ سەروو چەمەو کېمنەیۆ بەڵام مشۊم گېڵمۍ پۍ ئاوەو چەمەی بزانمۍ چکۊوە ئامېنە وە تائیسە داخەم مەشۆ کەس وېش نەڎانش وەنە ئانەی متاومۍ واچمۍ ئاخرین چاوانە کە دانشا وەنە هەڵای نزما وە ئشیای لوێبیېنۍ سەرتەر پۍ لاو تایلۍ قەباڵەی کە ئیتر کارېش سەرکریان جە سەردەموو کەسۍ بەنامۍ میسری جانۍ کە ئاڤېستانە پنەش ماچمۍ مەسموغانە کە پېشەوای مۊغاکا بیېنە ئینە هینوو سەردەموو میترایزمیا چاوانەکەشا دانوەنە وەتەقریبەن با واچمۍ تازەشا کەرڎەنۆ دەسوو ئینسانیش یاوان لا یاوېنۍ چېروو تایلېوە کە پنەش ماچمۍ تایلۍ قەباڵەی وېتا مزاندۍ کە تایلۍ درەختېوە پیرۊزا هەم جە ئەدەبیاتوو میترایزمینە هەم جە ئەدەبیاتوو ئاینوو یەسناینە ئینجا ئی چەمە کۊتەن بەینوو یەرۍ تایلا یەرۍ تایلا دەوردان یووەشا تایلۍ قەباڵېنە کە لانیکەم مشۊم بنجوەکەش گېڵۊوە واگە کە بە دڵنیایۆ فرە فرە ئینا سەرتەرۆ یووەشا تایلۍ سرایجگەینە گنۆ لاو چەپیش یووەیچشا تایلۍ پیروو چۊکڵانە کە گنۆ لاو ڕاسیش چەمە وەڵینگەش گېڵۊوە پۍ ئا وەختیە.
مامۆسا جەلیل درێژەش بە ڕۆشنکەردەیوە تارێخییەکەی داو بارەو چەمەکەو کێمنەیوە واتش، وېش کە هەرمانەشا سەر کەرڎەن چەمە کریابۍ بە دووۍ بەشېوە دووۍ چاوانۍ ئی دووە چاوانۍ هەردوۍ ئېنۍ یاگېوەنە یۊی گېرێنۍ ئیتر دەرەقەتوو ئا گرڎوو باخا ئېنۍ و وە دەرەقەتوو ئاوەو واردەی و ئیحتیاجو ئا خەڵکیە دېنۍ بە خەڵکوو کېمنەی و هانەگەرمڵەی و بەشۍ جە باخەکا بېرواسی ئا نۆ چاوانۍ کە دریېنۍ وەنە پۍ ئانەی بیەن کە گېڵېنۍ شۊنەو چەمەی حەقەتینەکەیرە چونکی بە ۋیەرڎەو ڕۊزگاری جەنگی و ئاوارەیی و چۊڵەوانی داخەم مەشۆ کیەکۍ چەمەی پەڕەبیۍ بېوە و کۊرە بیېبێوە پا مەڵامەتۆ ئاوەو چەمەی فرەفرە کەمش کەرڎەبۍ کە دلېشەرا ملا کە وینا چکۊ کنیان یاوا چاوانېوە کە گیریان چاوە وردە وردەی تا نۆ چاوانۍ لوېنۍ وە تاوېنۍ تا سەرتەریچ بلا ئینە ئانەما پنە ماچۆ کە بنجۆ یا سەرچەمەو چەمەی فرە فرە ئیناسەرتەرۆ وە تا بلی سەرتەرۆ تاوی چاونېوەتەر بڎەی وەنە. کەتا پاسە کەری یەک وەرگیریشا کەرڎەن جە ئاوەکۍ کە چیلاو چۊلاوە گومەبۆ دزیۊوە گرڎ بېوە دلۍ کیە سەرەکیەکۍ ئا دووە کیۍ کە یووەشا کیەی کۊنەنە یووەشا کیەی تازۍ هەردووۍ مەیاوە سەروو جووەکۍ لاو یۊترینی.
"پیرەوەتی کە یاگۍ تاونایۊ ئاسنی بیېنە یاگۍ وەشکەرڎەی چەکی بیېنە"
هاموەخت نویسەرەکە بارەو هەرمانە نویسیایەکاو ویشۆ سەروو ویەردەو کێمنەیوە واتش، من جە کتېبوو (کېمنە لانکەی مرۊڤ مەڵبەندی ئەفسانە زێدی هونەرەنە) بە دووروو درېژی باسوو وەڵینگەو کېمنەیم کەرڎەن وە واتەنم سەروو نامۍ کېمنەیۆ مردانا کە کېمنە یەعنی ساحېبوو ئەندېشەی چاکی مەنشی چاکی وە بنەمېوەنە پۍ ئشناسای کیانیەکا ئینجا ئەگەر تەماشەو شایەتەکای تەری و یاگە نامەکای تەری و بەڵگە عەقڵیەکای تەری کەرمۍ وینمۍ کە کیانیەکۍ بە تایبەتی چاگە سەرشا هۊردان ئاماژەم دا کە یاگېما بیېنە پېسە پیرەوەتی کە یاگۍ تاونایۊ ئاسنی بیېنە یاگۍ وەشکەرڎەی چەکی بیېنە سەروازگە بیەن ئەگەر یاگېوە ئاویش نەبۆ حەجگیز مەبۊ بە شارە دەگېوە گۊرۍ پېسە کېمنەی کە یاگۍ تاونایۊ ئاسنیش بۊ ویرما نەشۆ کېمنە ٧ ئاساوۍ گۊرېش بیېنۍ کە جە ئاڤېستانە بە حەفتە ئاشەی پیرۊز نامېشا بریېنە ٧ تایلا دۊرە دان کە وەڵتەر ئاماژەم دا بە پیرۊزی تایلۍ جە هەردووە ئاینەکانە وە کېمنە تەقریبەن ٣٢ قەبرسانۍ گۊرېش چەنەنۍ ئی ٣٢ قەبرسانە ٣٢ لاپەڕۍ تاریخیېما نیشانە مڎا یا ٣٢ پاژۍ و فەسڵۍ تاریخیېما نیشانە مڎا کە حەریۊشا لانیکەم سەڎېوە عمرش بۆ بېجگە تازەتەرینیشا کە وەڵۍ جەنگینە وەڵۍ ئاوارە بیەو خەڵکینە نامېش نریابۍ (لاوەنا) چیمنە گلېرگېوە ئیحتیاجش بە چېشی هەن بە ئاوۍ ئێگەیچ حەر جە سەردەموو پیشدادیۆ ئی ئاوېشە بیېنە وە دەرەقەتوو ئاوەو واردەیۊ ئا خەڵکیە ئامېنە وەئەگەر چەمەو کېمنەی نەبیۍ ڕەنگە کېمنە چاگەنە بنیاڎ نەنریابیۍ.
هەرمانەکۍ دووۍ ڕەهەندېش هەنۍ یووەم نەفەسېوە دڵسۊزانېنە هەناسېوە پاکی دڵسۊزانەن پەی ژیۋنایۆ چەمەی وەڵتەر عەرزم کەردی کە ئاوەکۍ کەمە بیۍ بۍ کەمش کەرڎەبۍ چونکی هەم تېکشیەبۍ هەم تەپابێرە ئاوەکۍ دزېوە پۍ شۊنۍ تەری بە دایۊ چاوانەکا سەرجۊو ئاوەکېشا ڕېک وستۆ کە بېوە چەمە وە بە هەڎەر نەلۆ ئینە ڕەهەندی یووەمش ڕەهەندی دووەمش ڕەنگا نزیکېما وزۆوە جە ئایندەنە پەی پەی بەردەی بە بنەما تاریکیەکۍ بنەما وجوڎیەکۍ چەمەو کېمنەی بەڵام ڕەهەندۍ خراپیچش هەن کە حاڵەتە ڕەسەنە ۋېڕسکە ۋېمانە قەڎیمیەکەو چەمەی نەمەنەن شېوییان ڕەنگا ئیسە ئەگەر پیرۍ کېمنەی بە ڕۊحۍ کېمنەیانەی ۋیەرڎەوە بلۊ سەروو سەرچەمەی ئا لەزەتە ڕۊحیە نەوینۊ کە جاران وینېش ڕەنگا دریۊ زەوقیچش ئی دووە ڕەهەندشە هەنۍ کە ئی حاڵەتشە فرە کەمتەرا کە مشۊم کەریش قوربانەو ڕەهەندە عالەکەی، ئانە هەرمانېوە عالەنە یاگۍ ستایشینە بەڵام وەشڵۍ فرەتەر لووېنۍ سەرەوکووی وە وەشڵەی ئنڎە ئیرادەما بیۍ ئنڎە ئاوەزیایېما کە گېڵمۍ شۊنەو چاوانە ڕەسەنەکەیرە بە هەر حاڵ هەرمانەکۍ هەرمانېوە عالەنە وە تاوۆ جە دما ڕۊنە خزمەتوو نەک تەنیا دەگاو کېمنەی بەڵکم خزمەتوو گرڎوو ئا یەرە چووار دەگایا کەرۆ.
"تاکوو هۊرامی نەتەرسان جە دیاردە سروشتیەکا وە نەڕەمان چنەشا"
یووەم ئەشۊ وەڵېنە واچمۍ کە تاکوو هۊرامی جە گلېرگەو هۊرامانینە بە پېچەوانەو میلەتای تەری نەتەرسان جە دیاردە سروشتیەکا وە نەڕەمان چنەشا بەڵکم ڕامېش کەرڎېنۍ کەویېش کەردېنۍ دیاردە سرووشتیەکېش وستېنۍ خزمەتوو ۋېش تۊ تەماشەکەری پۍ نموونەی کەمانېش وەشۍ کەرڎېنۍ پۍ ئانەی بڎۊ شاهۊی و بڎۆ تەتەی و بڎۆ تەختی جە چلۍ زمسانینە نەخزۆ وەرووە نەبەرۆش یانەش یاگېنە کەرڎەنۆ کە نە هەرەسە گېرۆش نە لافاو گېرۆش نە زەمین لەرزە وە ئامان ئاشت بیەن چنی سرووشتی پۊکەی تاوانش سەختتەرین و سەرکەشتەرین یاگۍ سرووشتی کەرۆ بە یاگۍ کشتووکاڵی یا کەرۆ باخ یا کەرۆ بە یاگۍ یانەی تاوانش سەرگنۆ سەروو گرڎوو دیاردە سرووشتیەکارە نەک بە تەرسی و نەک بە جەنگ بەیمۍ نزیکۆ چون باسوو کېمنەی کەرمۍ کەیمنە جە جەنگوو عېراق-ئېرانینە جە ساڵەکا ١٩٧٨-١٩٧٩ی خەڵکوو کەیمنەی ئاوارۍ بیېنۍ کېمنە جە لاو هەرڎووە ڕژېمەکەیۆ هەم ئېرانی هەم عېراقی کۊتەن چېروو تۊپۋارانینە بیەن بەردەوام ٤٠ پۍ ٥٠ ساڵا کەم نیا کە هەڵای یانە پېوە مردابۆ نە وڕابۊرە تەنیا سەقفەکەش وڕابۊرە ئېمە یانەما هەن جە کېمنەنە هەڵای پاسە مەنەن ئی یانە نە چیمەنتۆش چنە بەکار ئامان نە ئاسنش چنە بەکار ئامان نە بلۊکە و ئا جۊرەو ئی جۊرە چېوا تەوەنی بیېنەو ئەوپەڕش ماڵېوە هەڕین دریان گرڎوو پېویسیەکاش جە سرووشتەکەیۆ ئیسفاڎە کریان خەڵکوو هۊرامانی حەرپاسە کە جە سرووشتی بیەن چنی سرووشتی ژیوان وە سروشتیانەیچ ژیۋان تەماشەو بېشکۍ کەرە یانی گەرەکما واچوو حەر جە پێڎابیەیۆ حەر جە زارۊڵەییۆ وستەنیشا دلۍ چېوۍ سرووشتی بېشکۍ دارا پېچەنەکېش وڕەنە(لۆکە)، گرڎ سرووشتیېنۍ حیچ یانېوەڎ نەڎیەن.
"مشۊم خەڵک گېڵۊوە پۍ ئا چېویە کە گومش کەرڎەن"
وەڵۍ ئی شەپۊلە جەهانگیریېنە وە وەڵۍ ئاوارەیی دەگاکاو هۊرامانینە حیچ یانېوەڎ نەڎیەن چیمەنتۊش بۆ کاشیش بۆ گەچش بۆو ئینیشا وېش خاکی تایبەتش بیەن پۍ سواق دای پۍ ڕەنگ کەرڎەی دلۍ خاکەکەینە ژیۋان ئارۆ عیلم پنەڎ ماچۆ پای پا خروا لووە دلۍ خاکیرە با حاڵەتە خراپەکۍ وزە خراپەکێڎ نەمەنا با خاک کېشۊشا و وزەی عالت پنە بەخشۆ گلېرگەو هۊرامانینە حەرزوۆ ئینە پەیڕەو کریان داخەم مەشۆ ئی شەپۊلە جەهانگیرۍ ئی تەکنەلۊجیا کە بەسەقەت یاوان دلۍ ئېمە بەبۍ ئانەی چنیش ژیومۍ بەبۍ ئانەی بشناسمېشوو درکش کەرمۍ وە ئاوارەیچ ئینجا بۍ دەسەڵاتی خەڵکی وە بڕیایش جە کانە تەوەنە عالەکاش بیەن مەڵامەتېوە کە واچۆ با بلۊکە بەکار باروو چیمەنتۆ بەکار باروو وە ئینە وینی یاوان دەگایە دوورە دەسەکایچ ئیسە کېمنېوە کە وشکە کەڵەکەش بیېنە واتما نیم سەڎەن چېروو بۊردوومانی و تۊپۋارانینە وەروۍ و ئاوارەینە هەڵای مەنېنە ئیسە ئانەشە هۊش شیەنۆ مۍ بە چیمەنتۆ و بلۊکە هەرمانە کەرۆ دەقیقەن ئینە دوورۆ کۊتەیا جە حاڵەتە سرووشتیە ڕەسەنەکەو وێڎ داخەم مەشۆ حیچیچ مەتاوۆ وەرش گېرۆ تازە ئامانوو چونکە خەڵک پاسە تەماشەکەرۆ کە ئینە ئاسانکاریېوەن، تەوەنی مشۊم بلی کانە تەوەنۍ بېزیۆ کانەکەی بڎەیۆ تەوەنەکا تاشی چنڎین کەسۍ با تا باراشا ئینە ئارۆ پا سەرقاڵیۊ کە خەڵک توشش بیەن سەرقاڵیېوە بۍ بنەما بۍ مەعنا وەختوو خەڵکی گېرۆ پۊکەی خەڵک پەلامارەو چېوۍ مڎۆ کە زووتەر بۍ دەسۆ وە وینی پەناش بەردېنە وەروو چېوە دەسکردەکا وە جە سرووشتی دوور کۊتەنۆ پۊکەی موینی سڵامەتی و تەندروستی ئا شاڎییە ڕۊحیە دلۍ ئا یانەینە هەست پنە مەکەری کە وەڵتەر دلۍ یانېوە هەڕینی و دارینینە بیەن. مشۊم خەڵک گېڵۊوە پۍ ئا چېویە کە گومش کەرڎەن ئا شاڎییە ئا تەندروستییە وە ئا سەر زینەییە کە بېش مشۊم بزانۊ کە هینوو چېشی بۍ بزانۆ چی گومش کەرڎەن ئایا تەنیا ئاوارەیین یا تەنیا مەسەلۍ مادیین نا ئانەنە کە بڕیان جە سرووشتی ئینە تەنیا هینوو ئینسانی نیا هینوو خودوو سروشتەکەیچا باخەکایچا ئارۊ موینمۍ باخەکۍ یا وشکۍ بیېنۍ یا سەمەری عال مەڎا چی مەڎا؟ وەزیما بیېنە سەڎ هەزارېش گېرتېنۍ وېش تەنیا ئیسە ئا وەزۍ بە دە وەزی تەریچۆ بە گردیۆ دووۍ هەزارۍ وەزی مەگېرا چی؟ ئۍ ئاڎیچ مەوجودی زینەن ئاڎیچ بونەوەرۍ گیاندارا خەڵکەکەش کە چنە بڕیان ئاڎیچ بېتاقەتوو خەڵکەکەیا ئاڎیچ هەست بە غوربەتی و تەنیایی کەرۆ چونکی باخەوانەکەو جارانی وەختۍ ئاویس دارۍ بە گۊرانیېوە ئاویش دۍ ئینجا لووۍ پاڵش دۍ پۆ ئیسە درەختەکەیچ هەست کەرۆ کە کەسۍ نیا پاڵش بڎۆ پۆ وە کەسۍ نیا بە عەشقۊ گۊرانیېش پۍ واچۆ و ئاویش دارۆ ئاڎیچ لاواز بیەن پېسە ئینسانەکەی جا ئی ئینسانە مشۊم ویر کەرۆوە ئینەشە چکۊ گوم کەرڎەن بېزۊشۊ جارۍ تەر پەناش پۍ بەرۊوە جارۍ تەر ئاشت بۊوە چنیش ئا وەختە وینی نەوەشی مەمەنۆ سەرزینەیی گېڵۊوە وە ئا خەموو بېتاقەتیە ناسرووشتیە کەڕووەش کەردەنەنە مەمەنۆ.
جە دما دماینە مامۊسا عەباسی ئەرەیاۋناش کە هومېڎەوارەنا ئا هەرمانەو چەمەو کېمنەیە بۊ بە دەسپنەکەردەیۍ پۍ هەرمانۍ سەروو چەمەکا تەری هاناوەکا گرڎوو دەگایەکا وە بە نیەتوو ئا وەڎانکەردەیۆ دەگایەکا ما چونکی ئەگەر دەگېوە پېسە کېمنەی کەئەگەر هەر چۊڵە بۆ هەر کەسش نەبۆ چەنە بیەی چەمەی ئیتر حیچ مانېوە مەڎۆ تەنیا باخداراییەکە نیا زیوا ئینسانییەکەیچ مشۊم جە نەزەرە گېرمۍ وەشڵەی وازوو بە وەختۍ کە جارۍ تەر واچمۍ با بلمۍ پۍ هۊرامانی گرڎوو ڕەهەندە کۊمەڵایەتیەکا پېوەرە کۊ باوە یانی خەڵکوو دەگۍ وینمۍ دەگانە وە دەسکردەکا وینمۍ دەگانە وە ئا حاڵەتە ڕەسەنە تەبیعیە فرە فرە وەڵېکۊتەیە وینمۍ دەگایەکانە گرڎوو دەگایەکا چاوانەکېشا دریاوە کارېزەکېشا دریاوە ڕاکېشا وەشۍ کریا وە باخەکېشا ژیویاوە کە تاومۍ واچمۍ هۊرامانېوە ئاوەڎانما هەن.
