ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان جوابو پرسیارەکا مەدیا خەبەر تیڤیش داوە. هۊرسەنگنای و جوابەکۍ دوران کاڵکانی پی جۊرەنۍ:

"وەڵۍ گرڎ چێوێنە سڵامو وێما مکیانمۍ پەی ڕابەر ئاپۆی کە ماناڎارتەرین مڎرامانی تاریخی ڕاوەبەر مکەرۆ. جە ساڵەی ۋېیەردێنە دووۍ دیدارۍ چنی ڕابەر ئاپۆی ئەنجامدریۍ. دیداری یووەم چنی برازاکەیش و دیداری دووەم چنی شاندو دەم پارتی ئەنجامدریا.

بەیاننامە دریا بە ڕای گرڎی، پېسە پەیامەکاو ڕابەر ئاپۆی. دماتەر شاندەکە دەسش بە هەرمانەکاش کەرد. چنی ناوەندە گرڎییەکاو پارتەکا پەڕلەمانی گلېرۆبیەکۍ کریۍ. گلېرۊبیەیشا چنی بڕۍ کەسایەتیا کەرد. چی دماییەیچەنە ئەرەیاۋنێوەشا سەرو گلێرۊبیەکا وەڵا کەرڎۆ. هەرپاسە پېوەس بە دیداری چنی ڕابەر ئاپۆی جە ڕاو ئەرەیاۋناکاوە بڕۍ زانیاریێشا ئەرەیاۋنۍ.

بە وردی شۊنیرەلوایما پەی ئینیشا کەرڎ، بەردەوامێچەنمۍ. کۊشش مکەرمۍ کە جە پەیامەکاو ڕابەر ئاپۆی بیاومێنە. هامکات جە هەرمانەکاو شاندەکەو دەم پارتیچ. جگە چینەی هیچ زانیاریێوەما سەرش نییا. هەڤاڵ جومعە ئاماژەش پانەی دا، هیچ داواکاری، پەیام و بانگەوازێوە ڕسمیما تا ئیساتۍ پەی نامان. پۊکەی دلېینەو گفتوگۆکا نمەزانمۍ. هەرپاسە چېوۍ نیا داواما ۋنە کریابۆ.

چێوۍ فرۍ وچیا، بەڵام جە پراکتیکەنە هیچ ئاژێوە جیاواز نیا ئارانە. مشتومڕێوە بۍ کە فرە گرنگ و ماناڎار بۍ. ڕاوەبەریما دەربارەو ئینەی ئەرەیاۋناش وەڵا کەرڎۆ. گرنگیما دا پی گفتوگۆیا و بە گرنگما زانۍ. پەی ڕای گرڎی و پەی ۋێچما ئانەما ئاشکرا کەرد بە ۋەرپرسیاری ۋێما هۊرسەنگنمۍ. موخاتیبما ڕابەر ئاپۆن. گرڎ کاتێ ئینایمۍ پەشتەو ئا پرۆسەیۆ کە ڕابەر ئاپۆ دەسش پنەکەرڎەن.

جە ئیسەو ئایندەیچەنە ئینایمۍ چنیش و بە پاو قەرارەکا ئاڎیی جمێوە. ئینەما بە ئاشکرا باسکەردەن. بەڵام جیا چینەی ئێمە هیچ پراکتیکێوە نمەوینمۍ. نە جە گفتار و نە جە کرداریچەنە بە تایبەت جە لایەنو ئاکەپەیۆ هیچ فاڕیایۍ نیا ئارانە. بڕۍ ئەرەیاۋنۍ ژەعر دەمشانە مۍ جبەر. بە پاو ۋێشا نزیکایەتیێوە سووک و بێ مانا گێرانە ۋەر. هەڵبەتە قینە بەرایەتی مکەرا. بەڵام جە حەقەتینەنە ئاژەو کەسی و هەرزانی ۋێشا نیشانە مڎا.

بێگومان دلۍ پارتە جیا جیاکانە هاندای هەن. جە لێوەتەرۆ پراکتیکشا بەردەواما. چی پراکتیکەیشانە هیچ فاڕیایۍ ڕووەش نەڎان. هرووژمەکۍ سەرو گەلی، گێرتەی، سەپنای قەیومی بەردەوامێنۍ. جە ئیمراڵچەنە پېوەس بە ئاژەو ڕابەر ئاپویۆ هیچ فاڕیایۍ نەکریان. بەڵێ چەمپنەکۊتەی بۍ. ئینەیچ جە ئاکامو ئەوەکۊشای هەڵمەتۊو جەهانی پەی ئازادی ڕابەر ئاپۆی ئاما ئاراوە.

وەڵتەریچ باسمە چینەی کەرڎەن، ئینە سەرکەوتەیۍ بۍ. ڕاوەبەریما ئەرەیاۋنایش دا. دەسنیشانش کەرد دڎان بە گۆشەگیرییرە نریان. ئینە هۊرسەنگیا و هۊرسەنگنایۍ درووسا. بەڵام جیا چینەی هیچ پراکتیکێوە نیا. پېوەس بە ئاژەو ڕابەر ئاپۆیۆ هیچ فاڕیایۍ جە لایەنو دەسەڵاتداریییوە ئەنجام نەدریان. زانیارییما نییا.

ئانۍ داوا و بانگەوازیشا کەرڎ، ئانۍ ۋەرپرسیارێنۍ ئەر جددیێنۍ با هەنگامەی کردەییە بنیا'

بەڵی بێگومان گۆشەگیری بەردەواما. سیستەمو ئیمراڵی هەر پېسە ۋێش بەردەواما. پێوەس پینەی هیچ هەنگامێوە کردەییە نمەوینمۍ. بەڵێ، گفتوگۆ کریان. شاندەکەو دەم پارتی دیدارش کەردەن، پارتە سیاسییەکۍ تورکیای ئەرەیاۋنای و قسێشا بێنۍ. ئینە گرنگ و مانادارا. بەڵام ئینۍ گرڎ تەنیا گفتوگۆن. پراکتیکەکۍ پاو وەشحاڵی گفتوگۆکا نییەنۍ. پەی نموونەی نمەزانمۍ جە پەڕلەمانەنە هیچ کارێ مکریۆ یا نا. ڕۊشن نیا هەموارکەردەیۆ و سەرڕاس کەردەیۆ یاسایی هەن یا نا. دەوڵەت باخچەلی داوا و بانگەوازش کەرد. چڼین لایەنۍ تەرێچ بەشدارۍ بانگەوازییەکەی بێنۍ. واتشا، با ڕابەر ئاپۆ بێنە پەڕلەمان. واتشا با جە گرووپو دەم پارتیینە قسۍ بکەرۆ. خاسا ئاڎ چنی جە ئیمراڵینە بەربشۆ و بۍ؟ با بۍ. کێ کۊسپا ۋەردەمو ئینەینە؟ پەی ئامایش، ئایا ئانۍ کە داواشا کەردێنە و ئی بانگەوازییەشا کەردەن هیچ چێوێشا ئەنجام دان پەی ئی هەرمانۍ؟ کۊششا کەردەن؟ هیچ کۊششێوەشا هەن؟ هیچما نەڎیی. پا مەعنۍ بەبێ ئانەی حیچ فاڕیایی کریۆنە داوا جە ڕابەر ئاپۆی کەرانە داواکاشا جابجێ کەرۆنە و جە چەمەڕای ئاڏشانێ. ئینە هەرمانێوە کردەنی نییەنە. ئەر جددی بانە، ئینەیە بە گرنگ وینمێ و مانادارا. پەشتگیری مکەرمێ. یانی با حیچ کەسێ نەواچۆنە پەکەکە فڵان چيو ماچۆنە، جە دژش مڏمێوە. حیچ چێوێ چی جۆرە بییەیس نییا. پێسەو تەڤگەر و گەلی بە سەرنجدارییۆ چەمدێری پرۆسەکەی مکەرمێنە. بەڵام ئانێ ئی داوێشا کەردێنە، ئانە گەرەکشانە چێوێ ڕووەدۆنە، بەو پاو ئانەی هەرمانە مەکەرانە و مەجوڵیاوە. ڕابەر ئاپۆ واتش، ئەر هەلومەرجەکێ بڕەخسیانە ئانە متاونە دەوری پراکتیکی و تیۆری وێم گێڵنونە. چی دۆخەو ئیسەیشەنە متاوۆنە چێش کەرۆنە؟ چەنین قسێ کەرۆنەو و ئەرەیاونێ بڏۆنە؟ مەتاونە حیچ چێوێ واچۆنە. بە ئیسەیشۆ مەتاوۆنە قسەکاش وەڵا کەرۆوە، هەرکەسێ وەڵاشا بکەرۆوە تاوانەنە. نەک بە تەنیا کتێبەکێش بەڵکوم پاریزنامەکێشش گلێرێ کریاوە. چێوێ کە بە شێوێوە یاسایی ئەنجام دریان. کێ میاوۆنە ئینەی بکەرۆنە؟ پۆکەی هەوڵدای نییا. حیچ مەوینمێ. هەڵبەتە پەنەوازش بە پراکتیکی هەن. ئانێ ئی داوێشا کەردە و ئانێ وەشبەختی خوڵقنانە ئەر جددیێ بانە ئاکاتە مشۆم هەنگامێ پراکتیکیێ بنیانە. با بارودۆخێ گونجیای خوڵقنانە کە ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە جە گرووپو دەم پارتیینە قسێ بکەرۆنە. با ڕاش پەی بکەراوە تا تاوۆنە سیاسەت بکەرۆنە. با خاوەنو بارودۆخو هەرمانێ و ژیوایێ ئازادیش بۆنە. با ئیتر دمای بە سیستەمو گۆشەگیری و ئەشکەنجەی ئیمراڵی بێنە. جە کاتێنە ئا سیستەمە بەردەوام بۆنە . ئینە بابەتێوە درووس و ڕاس نییا.

مەواچمێنە گرڏ چێوێ ئەرێنییا، بەتایبەت ئانێ ئی داوێشا کەردە، ئانێ چی هەرمانێ وەرپرسیارێنێ، ئانێ بە ڕاسی گەرەکشانە چێوێ بکەرا، دۆخەکەی فاڕانە، ئەر باوەڕییشا بە قسێ وێشا هەن ئاکاتە با هەنگامێ کردەیی بنیانە.

'نمەبۆ هیچ کەموکوڵی و لاوازیێوە جە ئەوەکۊشاینە بکریۆ'

جگە جە ئەوەکۊشای هیچی تەر نییا. پېسە چنی تا ئیساتۍ پەی ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی و چارەسەری پرسو کوردی جە چوارچێوەو 'هەڵمەتۊو ئازادی مېیاننەتەوەیی'نە چالاکی کریان، گەلوو کوردی و دۆسەکێش جە چوار پارچەو کوردەسانی، جە گرڎ لێوە جەهانی مشۊم بەردەوامی بڎا پی هەڵمەتۍ و ئەوەکۊشایشا بەردەوام بۆ. نمەبۆ تەنانەت لاوازییێوە گولانەیچ بۆنە. بە ئەوەکۊشای متاویۆ هەنگامە پا کەسا بنریۆ کە قسۍ مکەرا و جابەجێش نمەکەرا.

گرڎ چێوۍ بە ئەوەکۊشای فەراهەم بۆنە. کەواتە چا کاتەنە مشۊم ئەوەکۊشای ۋەرفراوانتەر بکریۆ و بە میتۆدی جیاواز ڕاوەبەر بکریۆ و بیاوۊ بە ئەنجام.

بەڵێ، چا ڕوانگۆ هەڵمەتۊو ئازادی دەرەنجامی گرنگش بەدەسئاوردەن. واتما پی جۊرە بۆنە. بەڕاسی واتما وەڵێکۊتەی هەمیشەیی جە چوارچێوەو ئامانجەکا هەڵمەتۊو ئازادیینە بۆنە. جە ئیساتێنە ڕا وەردەمو  ئینەینە کریانۆ. بەڵام پەی وەشکەردەی و ئەنجام هۊرگېرتەی مشۊم زیاتەر کۊشش بکەرمۍ، ئەوەکۊشایۍ کاریگەر ڕاوەبەر بکەرمۍ. جارێوەتەر سڵام جە ئەوەکۊشای هەڵمەتەکۍ مکەرمێوە. بانگەوازیما جە گەل و دۊساما بە بەهێزییوە ئەوەکۊشایشا بەردەوام بکەرا.

٢٠ ساڵۍ چێوەڵی جە کاتو پرۆسەو یاسایینە، چا کاتەنە ڕابەر ئاپۆ ۋەرگری جە ۋێش کەرۍ، جە پارێزنامەکاو ۋێشەنە ئی ئاژەشە هۊرسەنگنا. شەرتەش نیارە. واتەبێش، ئەر پی جۊرە ئەنجام بڎریۆ ئی ئەنجامە مېنە ئاراوە، پاجۊرە ئەنجام بڎریۆ دەرەنجامێوە پا جۊرەشە بۆ. قسەکۍ ڕابەر ئاپۆی یۆ بە یۆ مەیانە دی. مشۊم وەڵۍ گرڎ چێوێنە گرڎ کەسێ ئینەی بوینۆ. نمەبۆ بە سووکی نزیکۍ ئیمراڵی باوە. کەسانۍ سووکۍ هیچ مانا و قیمەتێوەشا نییا. ئیتر جەهان ئینەش قبوڵ کەردەن. گرڎ کەسێ قبوڵش مکەرۆ. چن کەسێوە بێ ئیرادۍ بەرکۊتێنۍ و هەوڵمڎا پشێوی وەش بکەرا. هیچ مەعنێوەشا نییەنە. جە لێوەتەرۊ چنین بۍ؟ دووۍ لایەنێش هەنۍ؛ یووەم، ئێمە ئەوەکۊشمۍ. پەکەکە بە سەرمەشقایەتی ڕابەر ئاپۆی زیاتەر جە پەنجا ساڵان چی بوارەنە ئەوەکۊشۆ. پەی ئانەی ئی  ئاوەزیەت و سیاسەتە بواڕیۆ. ئانەی گەرەکما بۍ فاڕمێش چێش بۍ؟ ئاوەزیەت، سیاسەتو قڕکەری، چەوەسنەری، فاشیست و دژمنو کوردان. کە چل ساڵێش ۋېیەرنان. جەنگو ئازادیما ئینا ساڵۊو ٤١ـەمینینە، بە شێوێوە سەرەمڕە بەردەوامە. هرووژمە قڕکەرەکۍ جەنگی تایبەتی کە سەرو بنەماو 'پلانەو چالاکی دلێنەبەردەی' ڕا مکەرۆ ١٠ ساڵێش پەڕ کەردەنۆ.

'جەنگش کەرڎ، نەتاواش ئەنجام دەس وزۆ، ئیساتۍ شۊنەو چارەسەری تەریرە گێڵۊنە'

جمیەرو ئازادیما و گەلەکەما مڎرامانێوە قەوتشا ڕاوەبەر کەرد. چا هەلومەرجەی کە بۍ، ئانۍ پلانەکێشا ئاماڎۍ کەردە و جابەجێشا کەردە نەیاوۍ مەرامو ۋێشا و ڕووبەروو شکسی بیێوە. حکومەتو فاشیستی ئاکەپە – مەهەپەی یاوۍ بە ئاستو هۊرشێویایۆ. چێششا کەرد؟ گرڎو ئیمکانو تورکیایشا بەکار ئارڎ، جە گرڎ لێوە پاڵپەشتییشا هۊرگێرت، جە ناتۆ، چین، ڕووسیا، جە گرڎ لێوە پەشتیوانیشا هۊرگېرت، گرڎ جۆرە چەکێوەشا بەکار ئارڎ، ئەخلاق و یاساکێشا پاشێلۍ کەردۍ، بەهەزاران تاوانۍ جەنگیێشا جە هرووژمەکاشانە ئانجامدۍ و سەرنەکۊتۍ. گەریلا قارەمانەکۍ کوردی جە زاپ، مەتینا، ئاڤاشین، هەرێمەکاو پارېزنای میدیای و سەرانسەرو کوردەسانینە ئازایانە سەرو هێڵۊو فیدایی بیەی مڎرامانی کەم وێنەشا ڕاوەبەر کەرڎ و قارەمانیێوە تاریخیشا تۆمار کەرد. ژەنا و جوانا کوردی شەو و ڕۆ بە هۆشیاری و ڕێکوستەی بێوێنۆ ئەوەکۊشایۍ گۊرەشا ڕاوەبەر کەرڎ. هەرپاسە گەلو کوردی و دۆسەکێشا جە چوار بەشۍ کوردەسانی و جبەرو وڵاتی دەسشا بە ئەوەکۊشای کەرد. ئی کۊششە دماجار جە ١٠و ئۊکتۊبەرو ٢٠٢٣ بەدماوە سەرو بنەماو چارەسەری پرسو کوردی و ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی، بی بە چالاکی پلان پەی مجیایرەی و ماوەو ساڵێوەش ۋېیەرنا و پاش نیا ساڵەی دووەمو ۋێشۆ و شکسش بە گۆشەگیریێوە ڕەهای ئارڎ. پەی ڕزگاربیەی چا ئاژەیە شۊنەو چارەسەریرە گێڵۍ. دەوڵەت باخچەلی، یووەم کەس بۍ کە شۊنەو چارەسەریرە کۊت هەوڵدایۆ. پەی چێشی؟ چونکی ئا جەنگش ڕاوەبەر کەرڎ. ئاژێوە ئاشکرا و ڕۊشنا گرڎ کەسۍ چنەش مېیاوۆنە. ماچا چی هەوڵدایەکۍ جە لایەنو دۊڵەت باخچەلیوە دەسش پنەکەرڎ؟ من ئا کاتەیچ واتم ئەی کێ دەسش پنەکەردەبیۍ؟ ئا کەسەی جەنگەکەی ڕاوەبەر مکەرۆ جە لایەنو ئاڎیۆ دەسشپنەکریان، ۋەرو ئانەی جە جەنگەکەنە نەتاواش ئەنجام گێرۆ، بێچارە مەنۆ. ئیساتۍ شۊنەو چارەسەرێوە جیاوازیرە گێڵۊنە. ئینە چێوۍ ئاساییا. کەواتە ئینە لایەنێوە مەسەلەکێن. ئینەیچ ئاشکرا بی. جە دماینە چانەی یاوێنە کە نمەتاوا درێژە بە هرووژمەکاشا بڎا. پۊکەی نیەنۍ ئاستێوەنە کە بتاوا مەرامەکاشا بارانە دی

جە لېوەتەرۆ ئینە بەرکۊتەو جەنگی جەهانی یەرەمین کە ماوەو ٣٥ ساڵان جە ۋەرکۊتوو مېیامینینە ملۆڕاوە. ئی جەنگە بەردەوام یاگۍ هۊرسەنگنایا. سەرەتا بە جەنگ و قەیرانەو کەنداوی دەسش پنەکەرڎ، دماو هۊرشێونایۆ یۆبیەی سۆڤیەتی، سەرو بنەماو ستراتیجو سیستەمی تازەو جەهانی ئەمریکایۆ، ماوەو ٢٠ساڵان جە دەورو کەنداوی جەنگ ڕووەشدا. زیاتەر جە ١٠ساڵا، نزیکەو ١٥ ساڵا، پەی مسۆگەرکەردەی کۆنترۆڵو ۋەرکۊتوو بەحرو مېیامینی جەنگ ڕاوەبەر مکەرا. جەنگەکە جە مابەینو سیستەمو سەرمایەداریی جەهانی و دەوڵەت نەتەوەینە کە بەمەڵامەتو جەنگی جەهانی یووەمیۆ ئەرەمەرزیۍ ڕووەشدا. سەرەتاو ئی جەنگەیە جە عێراق و جە وڕنای ڕژێمو بەعسیوە دەسش پنەکەرڎ. جەنگو غەززەی جە ٧و تشرینو یووەمو ٢٠٢٣ دەسش پنەکەرڎ. ئا ڕووەدایۍ دماتەر ڕووەشا دا، کەم تا فرە گرڎ ئاگاڎارێندۍ. چی؟ چونکە وەڵۍ ئانەینە ئانۍ جەنگ کەرێنۍ مەرامو ۋێشا ئەرەیاۋنا. باسشا جە پرۆژەی گۊرەو ۋەرکۊتوو مېیامینی کەردەبۍ، فرەو چێویچ بە پەنهانی مەنۆ. بەڵام دماو گلېرۊبیەو قولەپۊپەو گروپو ٢٠ جە هێندستان گرڎ چێوێشا ئەرەیاۋنا. یانێ پڕۆژەی تازەو بازرگانی و وزەیشا جە هێندستانۆ ئاشکرا کەرڎ. سەرەتا دەوروبەرو کەنداویشا وست چېرو هەیمەنەو وێشاوە دماتەر دەوروبەرو سعودیەیشا کۆنترۆڵ کەرد. دماتەر بە سەرکردایەتی ئیسرائیلی ۋەرکۊتوو بەحرو مېیامینی کۆنترۆڵ مکەرا. واتە ڕاکۍ پاک مکەراوە. بێکاریگەر کەردەی حەماسی سەرو ئی ئەساسیە بۍ. ئا کاتە واتما، لوبنان گنۆ دلۍ ئا پلانێوە. چونکی ڕاکێشا ئاشکرا کەردەبۍ. هەرپاسە٣ واتما دماتەر مېیاوۆ سوریا. ڕێک پاسە بۍ. ئیسرائیل کە پەشتگیری ئەمریکا و ئەوروپایش هەن، دیارە کە ئامادەکاری فرەش پەی کریابۍ. دماتەر ئاشکرا بی کە پلانەو دماتەری سوریان. دماو ئانەی حزبوڵا گورزێوە قورسەش ۋەرکۊتە، ئینە پا مەعنۍ بۍ کە ئێران گورزەش ۋەرکۊتێنە. دماو ئانەی ترەمپ جە هۊرچنیەکا ٦و تشرینو دووەمینە سەرکۊتەیش بەدەسئاورد، دەرفەتو ڕێککەوتەی چنی ڕوسیای پەی حکومەتو ئەمریکای ئاما ئاراوە. جە ماوەو یەرۍ حەفتانە ڕێککەوتەی پەنەوازشا ئەنجامدا. دماو ٢٠ڕووا جە هۊرچنیەکا ئەمریکای، هرووژمشا کەرڎ سەرو دەسەڵاتو ئەسەدی و جە ماوەو حەفتێوەنە ڕژێمو بەعسی جە سوریانە وڕا.

'ئەر تورکیا نەفاڕیۆنە، دیموکراتیک نەبۆنە وڕۆنە'

کۆڵەکێ عەرەبی، پێگەو دۆڵەت نەتەوەی کە جە دماو جەنگو جەهانی یوەمیۆ جە وەرکەوتوو دلێڕاسەینە ئەرەمەرزیارە، هورشێونایۆ. چیێشش مەنەنۆ؟ تورکیا و ئێران مەنێنێ. تورکیا و ئێران زلهێزه هه ژموونوازەکا هەرێمیەکێ دۆخو ئیسەینێ. پۆکەی کاتو هورشانایۆ دۆڵەت نەتەوەو تورکیای و ئێرانین. هرووژمەکێ سیستەمی سەرو ئی بنەمێ ملا ڕاوە. ئێران جە نزیکۆ هەست بە دۆخەکەی مکەرۆ. هەوڵ مرۆنە با جۆرە مامەڵە بکەرۆنە. هەرپاسە دەسەڵاتو قووڵو تورکیایش هەستش بی چێوەی کەردەن. هەرپاسە دۆڵەتو باخچەلی پرسو مەنەیۆ دۆڵەتیش وست ڕۆژەڤۆ و جە ١ی تشرینو یوەمینە دەش بەقسەکەردەی کەرد. داواشا کەرد، با دلێنە یۆبییەی وەش کەرمێنە، تەنیا بی جۆرە متاومێنە مەنمێوە، ئەگینا تورکیاچ هورشنریۆوە. جە حەقیقەتەنە ئەر تورکیا وێش نەفاڕۆنە، دەس بە دیموکراتیک بییەی نەکەرۆنە، هەرپاسە پرسەکەی چارەسەر نەکەرۆنە، وڕۆنە.

پێسە چنین دۆڵەت نەتەوەکێ عەرەبی دلێنە شیێ، چارەنووسو دۆڵەتو تورکیاچ بەهەمان شێوە بۆنە. تاکە چيوێ کە متاوۆنە ڕاگیری چی هورشانایۆ بکەرۆنە دیموکراتیزە کەردەو تورکیاین سەرو بنەماو چارەسەری پرسو کوردی. ئەڵبەتە دیموکراتیزەکەردەو تورکیای تەنیا بە چارەسەری پرسو کوردی و ئازادی بەدی مێ. یانێ کڕێڵو چارەسەری پرسو کوردین. یانی کڕێڵو دیموکراتیزەکەردەی تورکیان. پۆکەی بە نامێ یۆبییەی داواشا جە ڕابەر ئاپۆی کەرد و پێسەو لایەنو پرسەی چنیش نیشارە. ئێمەچ دۆخەکەما بە گرنگ زانا. لێدوانێ پاسە ئاشکراو سەرۆکو مەهەپەی، دۆڵەتو باخچەلی کە هەر جە سەرەتاوە جەنگی کۆمکوژی دژو کوردی بە شێوێوە ئایدیۆلۆژی و سەروازی بەردەن ڕاوە، هەنگامێوە گرنگ بێ. بەڵام ئەنجامەکەش چێش بۆنە؟ واتما، ملمێ سەرو ئانیشا دژو ئی بابەتەینێ جە عێڕاقەنە، هەرپاسە قوبرس وسیۆ بەرنامەو هەرمانێشا چونکە پرسو دوورگەکێ ئاگەی ئینێ ئارانە، پۆکەی جە ئیسۆ باسو جە قوبرسی کریۆنە. تورکیا جە دژو ئینەی هەڵوێسو وێش نیشانە دا. قەیوم جە ئاکدەنیز نریارە. ئی نیارە پەیوەندیش با پرسەیۆ هەن. هرووژمەکێ دۆڵەتو ئاکەپەی پەی سەرو شارەوانییەکا پەیوەندیش بە سیاسەتو قەیومیۆ هەن، بەڵام چی کاتەنە نیارەو قەیومی جە شارەوانی ئاکدەنیزو مێرسینینە پەیوەندی راسەوخۆش بە قوبرسیۆ هەن. پۆکەی گەرەکشانە ڕای پەنەوازە گێرانە وەر، بەڵام ئی ڕێ حیچ کاریگەریێش مەبۆنە. ئاڏرێ گەرەکشانە قۆڵو وێشا، واتە پێگەکاشا بەهێز بکەرا. یانی وێشا پەی جەنگی ئامادە مکەرا، بێگومان پێسە واتما ئینە چارەسەری نییا.

ئی پرۆسە بەجۆرێ کەوت ڕۆژەڤو ڕاوەبەرایەتی تورکیای.خاس چنەش یاودێنە یان نا؟ هەرپاسە هۆرسەنگنای دروسش پەی مکەردێ یان نا؟ ئایا تاوتێنە سیاسەتێوە نەرم بەردێ ڕاوە پەی چارەسەرو کێشەکا یان نا؟ ئایا هێزە دیموکراتیکەکێ متاوانە جە پرۆسەکەنە دەور وینا یان نا؟ ماوێ کەمەنە گرڏ چێوێ ویندێ. ڕابەر ئاپۆش دەسشوەڵوستەن.

'پەنەوازا پارتەکێ تەرێ یۆبیەتەرۍ بانە'

شاندەکە خاوەنو ئەزموونین. جە کەشێنە کە بڕێ لایەنێ ناوەرپرسانە جە بڕێ ئەرەیاونێنە هەوڵێ راس و وەرپرسیارانە مەبەرا ڕاوە، ئەنجامەکێشا ئەرەیاونێ. ئاڏرێ لوای وەڵێشا ئەرێنی وینا، گەشبینێنێ، بەڵام نیگەرانییەکێشا بەربڕیێ. هەرپاسە نیگەرانییەکێشا جە ماوەو گلێرۆبییەکانە وینریێ. زیاتەر پەیوەندیش بە ئاکەپەیۆ بێ. دیارا ئاڏرێ جدیێ نییەنێ. قسەکێ تەیب ئەردۆغانی و بەشێ جە ڕاوەبەرا ئاکەپەی پێسەو یۆینێ. بەردەوام تەرسی هەنە. ئاڏرێ گەرەکشانە کەشێ وەش کەرانە کە هەستو ' من سەرکەوتەی دووەمەناو ئی جەنگەم بەردەنۆ'. بەڵام حەقیقەتەکەش بی جۆرە نییا. ئی دۆخە خەڵەتا و تەرسیش هەنە. ئینەیچ جە قسەکەردەو شاندەکەینە بەرکەوتەن کە: وەڵێ گرڏ چێوێ، بە ڕاس یان بە خەڵەت، ئینە ڕۆژەڤو گفتوگۆەکێ تورکیایش دیاری کەردێ. ئینەیچ ئەرێنی بی. چونکە دیموکراتیزەکەردەو و کڕێڵو پرسەکەی کوردا. هەرپاسە موخاتەبی سەرەکی پرسو کوردین و ڕابور ئاپۆن. پۆکەی بییەو ڕابەر ئاپۆی جە ڕۆژڤو گفتوگۆکانە  دۆخێوە ئاساییا. بەڵام پێسەو پەنەوازی باسش چنە نەکریان، بابەتێوە جیاوازا، من بە شێوێ جیاواز وینونەش. بەڵام گفتوگۆی بی جۆرە گرنگا.

مێڏانو گفتوگۆیەکا چێشش سەرەرە ئاما؟ ئێمە ویناما، ئی جۆرە پرۆسە یوەم جارش نییا دەسش پنکەردەن، وەڵتەر ئێر بەس ئەرەیاویا، ڕابەر ئاپۆ و پارتەکەما پرۆسەی هامشێوەش ئەنجامدان، هیوا و نائومێدیش بێ، هورشنریاوە پۆکەی یاوایمێ ئی ئاستە. واتە حیچ دۆخێوە تازە نیا ئارانە. پۆکەی ئەزموون و زانیاریما هەن. بەبەراورد چنی ویەردەی، فرەو لایەنەکا، ماییانگەو سیاسی، حیزبەکا جەیۆیۆ نزیکێنێ. پۆکەی بڕێ جە پرۆسەکەی یاوێنێنە، واتە تەماشەکەردێوە هامبەشا هەن. بەڵام فاڕیێوە تەمام فکری و سیاسی بییەیش نییا، یانی واچانە ئی دۆخە بی جۆرە وەڵکەوتەی بە وێشۆ مەوینۆنە، پەنەوازا فاڕیۆنە. ئینەیش خاسا، ڕەنگە یۆبییەی بۆنە. بەڵام گرڏشا پێسەو یۆی نییەنێ.

جە کاتو دیدارەکا و ئەرەیاوناکا، شاندو ئاکەپەی واتش: 'گفتوگۆما ئەنجامدا'. حیچ کام جا شاندەکەی کە دیدارشا ئەنجامدا ئی قسێشا بەکارناردێ. دلێ ئاکەپەینە هەڵای قسێ  بە زوانی کۆن، هەڕەشە و 'بێ ڕێزی کەردەی کریۆنە. ئینێ حیچ پەیوەندییش بە حەقیقەتەکاوە نییا. لایەنەکێ تەرێ یۆبیێ تەرێنێ. ڕێبازو جەهەپەی هەرپاسە یۆبییەی بێ. نیگەرانی ئانەی هەن کە ئاکەپە دۆخەکەی پەی هورچنەی بەکارمارۆنە. بەتایبەت جە لایەنو جەهەپەینە. ئەلبەتە بڕێ لایەنێ تەرێش چی بابەتەیە نیگەرانێنێ. بێگومان ئاڏێ مافو وێشانە. بەڵام ئینە هەڵسوکەوتێ ڕاس نییا کە کریۆنە ئامرازێ پەی هورچنیەی. بەتایبەت دۆخێ چانەنە، چارەسەرو پرسو کوردی، دیموکراتیزەکەردەو تورکیای، فاڕیای یاسایی کە لگەدریاو ئی قۆڵەیەن و هەموارکەردەیۆ دەستوری پەی تورکیای، مەکریۆنە پەی بەرژوەندی حزبی و هورچنیەی بەکاربێنە. ئینەیچ جەبوارو یاساییۆ، نایاسایی بۆنە. پۆکەی ئی ڕێبازە بە قازانجی چارەسەری مەمەڕیۆوە و کاریگەری دروسش سەرو گلێرگەی نییا. بەپێچەوانۆ کاریگەری نەرێنیش هەن و نیگەرانی هامشێوەش چنەگنۆوە، ئێمە ئینەما وەڵتەر وینان.

سیستەمو مۆدێرنیتو سەرمایەداری جەهانی و دۆڵەتێ و هێزە سیاسییەکێ چینەیە ئیسفادەشا کەرد. یانی جە پرسو چارەسەرنەکریای کوردی و جەنگو کوردا ڕانە وەریشا کەرد. جە تورکیانە ڕانە وەرێ فرێنێ. هەرپاسە فرە مییانگێ هەنێ کە چی دۆخەیە ئیسفادەشا کەردەن، بەردەوام زوانو جەنگی و هەڕەشێ بەکار مارانە، زوانشا پێسەو کاردێ تیژا، فەرماودێ گرڏ کردەوەێتا ئەنجامدێ. چل ساڵێن ئی جەنگە بەردەواما. کوێ ئانێ زمانی جا جۆرە بەکارمارانە چی پرۆسەو جەنگینە ئینێ چکۆ؟ پەنەوازا مرۆڤ ئەوەکۆڵیای کەرۆنە کە قەرارا چێش بکەرا، ئاشکرا بییەیش خاس بۆنە. ئەر کەسێ هەنێ تاوانە جا بارۆ ئەوەکۆڵای بکەرا ئینە پێسەو ئەرکێوە گرنگو ئەرەیاونای بۆنە. ئێمە ئینەما جە میانگەو ڕاسواچێ و نەتەوەپەرەسەکاوە وینان. حەقیقەتەکە ئانەن کە جەهەپە فرە جە مییانگەو ناسیۆنالیزمو کۆمەڵایەتینە بییەن. هەرپاسە فرە مییانگی بیێنێ کە چی کێشە و پرسو کوردی و جەنگی ئیسفادەشا وینان. وەڵتەر سەرو ڕابەر ئاپۆی واچێنێ 'ئاپۆ'و 'پەکەکە' ی پێسەو پوەن بەکار مارمێنە. یانێ بەشێوەی مادی ئی جەنگەیە ئیسفادە مکەرانە. ئینەما چی پرۆسەنە وینا. ئینە خاڵێوە گرنگ بێ.

'گلێرگەی کوردی هەم جە ڕوو چنینەی و هەم جە ڕوو چڼایەتیۆ بەهێزا'

جە دماینە متاونە ئینەیە واچونە. پرسو کورد پرسێوە ئاسان و ئاسایی نییا.تا چن ئاسانا؟ لگەدریاو عەقڵیەتی و سیاسەتین. پێسەو بڕێ کەسێ ویرش چنە مکەراوە، پەیوەندییێ چانەی بە بەرژەوەندی مادیی و کێشەو سیاسی و ئابووریی نییا. بەڵکووم پرسو عەقڵیەتیا. عەقڵیەتێوە فاشیستو، ئەرەگیرکارو، جینۆسایدا. ئا عەقڵیەتەیە کە گەرەکشا نکۆڵی جە کوردی بکەرۆنە و دلێنە بەرۆش

، ئا سیاسەتەی کە ئی عەقڵیەتە خوڵقنۆنە، ئی کێشەیە وەش مکەرۆنە. ئەر واقیعو کوردی وینمێنە ئنە ئاشکران کە دیارا، ئەر یاومێنە کە هەر چەنین گرڏ کەسێ مافو ژیوایش هەن، مافو دیموکراسیشش هەن، گەلو کوردیچ مافش هەن، ئەف ئەزموونو فاڕیای چانە جە عەقڵیەت و بییەو دیموکراسینە کریۆنە، دەمودەس پرسو کوردی چارەسەر کریۆنە. بە پاو شمە، بە پاو گرڏ کەسێ متاوۆنە یەکسەر چارەسەرش بکەرۆنە.

 یانی پەنەواز مەکەرۆ سیستەمێوە ئەشکەنجەی فاشیستیانە ٢٦ساڵێن سەرو ڕابەر ئاپۆیرە بلۆ ڕاوە. عەقڵیەت و سیاسەتێوە بی جۆرە یەکسەر متاوۆنە چارەسەرش کەرۆنە. ئیسە کێشەکە ئانەن ئ عەقڵیەت و سیاسەتە بییەیش نییا، ئەر نکوڵی زیاتەر جە ٥٠ ملیۆن کەسا کریۆنە و گرڏو دەرفەتەکا تورکیای پەی دلێبەردەو ئی گەلەی، پەی قڕکەردەو گەلو کوردی بەکار بێنە، مەحاڵا چارەسەری سەرگنۆنە. ١٠٠ ساڵێن هرووژم کەردێ سەرش، نەتاواشا سەرکەوتەی بەدەس بارانە. کورد جە ڕووەو ژمارەی و تایبەتمەندییۆ گلێرگێوە لاواز نییا. بەڵکووم کۆنترین مرۆڤو تاریخین، جە چاخی بەردینۆ ئامان. کۆنترین نەتەوەو مزۆپۆتامیاین، کلتوور و بەهێکێش فرە کاریگەرێنێ. کەواتە چنین ئی گەلەیە دلێنە بەرا؟ جە حەقیقەتەنە شمە بە شێوێوە عەشیرەیی جە ئاسیای دلێڕاسەینە بە سوارو ئەسپیۆ ئامێبێندێ ناوچەکە، بە زەبرو شمشێریۆ تاڵانکاریتا کەردەن و جە ئەنادۆڵەنە نیشتەجێ بیێدێ. ئینە بەمەڵامەتو کێوە بییەن؟ بێگومان جە سەیە کوردیۆ بییەن. بە کوردەسانەرە ویەردێ و بە پاڵپەشتی کوردی تاواتا ئی ئەنجامەیە بەدەس باردینێ. ئەر ئیسە گەرەکتانە ئا لقەی سەرشۆ نیشتێندێرە بڕدێشۆ، گندێنە چ دۆخێوە؟ دۆخو ئیسەو حکومەتو تورکیای بی جۆرە. ئا حکومەتەی کە گەرەکشا کوردی دلێنە بەرۆ ئیسە ئینێ دۆخێ چانەنە.

نە گلێرگەو کوردی جەڕووەو ژمارە و تایبەتمەندییۆ گلێرگێوە چانەنە کە بە ئاسانی و جینۆسایدو کلتووری دلێنە بریۆ و جەڕووەو بەلەنیۆ دلێنە بریۆ، نە دۆڵەتو تورکیای، گلێرگەو تورکیای ئینا جا ئاستەنە کە تاوۆنە کوردا وەرو گلێرگەو تورکی دلێنە بەرۆ. وەرو ئانەی بییەیتا سەرو دەسو کورداوە بەدەس ئاردەن.

بە هامپەیمانی چنی کوردی، ئەنادۆڵ کریان بە وڵاتێوە پەی وێتا و چاکە بییەتێ نەتەوە. ئینەن حەقیقەتو ئامایتا و بە نەتەوە بییەیتا. ئەر کوردی دلێنە بەردێ، ئانە یەکم جار وێتا دلێنە بەردێ. متمانە دلێنە بەردێ. کەواتە چنین چێوی چانە بۆنە؟ هەر پۆکەی ڕابەر ئاپۆ بەردەوام ماچۆنە: "کورد بەبێ تورکی بییەیش مەحاڵا و تورکیچ بە بێ کوردی بییەیش مەحاڵا". ئاڏرێ ژیوا و بییەیشا ئینا پێوەرە. ئەر ئینەیە نەوینا و واچا هەرکەسێ ئینا دلێ سنوورەکا کۆمارو تورکیاینە تورکا، گرڏ کەسێ مکەرونە بە تورک، ئینە خەڵەتێوە گۆرەن و پێسە تا ئیسە دیارا چێوی چانە ڕووەمەرۆنە، وەرو ئانەی شمە هێزی چانەتا نییا و مەتاودێنە سەرێ گندێ، با عەقڵیەتۆ بەردەوامێ بیدێ مەتاودێنە کێشەکا چارەسەر کەردێنە. پۆکەی مەتاودێنە بە زەبرو چەکی کێشەکا چارەسەر کەردێنە

 بەهەمان جۆر بە جینۆسایدو پرسو کوردی چارەسەر مەبۆنە. چێش چارەسەر کریۆنە؟ بەڵکووم متاویۆنە بە فاڕیاو عەقڵیەتی، بە فاڕاو سیاسەتی پرسەکەی چارەسەر کریۆنە. ئەر تۆزێ دیموکراتیکێ بیدێ، تەماشەکەردێوە وەر بڵا و هەمە لایەنەتا بۆنە، هەرپاسە قەبوڵ کەردێ کە گەلو کوردی پێسەو تورکی نەتەوەن، مافو دیموکراسی و ژیوایێ ئازادش هەن، جە ماوێوە کەمەنە چارەسەری ڕووەمڏۆنە. پۆکەی ڕابەر ئاپۆ واتش: "جە ماوەو حەفتێوەنە چارەسەری خوڵقنمێنە. داوا مکەرۆ کە چارەسەرو من قەبوڵ کەردێ، با ڕاش پەی کەراوە. چی؟ چونکە پرسەکە بە فاڕیاو عەقڵیەتی چارەسەر کریۆنە. پۆکەی پەنەواز مرۆڤ جە گفتوگۆکاشەنە ڕەخنە جە سیاسەت و عەقڵییەتو فاشیستی و، ڕەگەزپەرسی و نەتەوەپەرەسی دۆڵەتی گێرۆنە.

پۆکەی پەنەوازا مرۆڤ ڕووەو گفتوگۆەکاش چا بارۆ دەس پنە کەرۆنە. پۆکەی پەنەوازا مرۆڤ بە تەماشەکەردەو ئازادی و دیموکراتیک ڕەخنە جە سیاسەت و عەقڵیەتو جینۆساید گێرانە و تاوانە دمای با ویرکەردەیۆ بارانە.

یوەم ئانەن  کە ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە بە شێوێوە چالاک هەنگامە سیاسیەکاش بەرۆ ڕاوە'

رابەر ئاپۆ وەڵتەر ١٥-٢٥ ساڵێ چێوەڵتەر کۆمەڵێ ئەگەرێ جیاوازێش وەرچەم گێرتێبینێ، ئێمە با جۆرە یاوایمێنە. بەپاو بڕێ سیاسەتا پێشبینی کریێ کە ئەنجامەکە بەرەو کۆکە ملۆنە. بەردەوام لواشۆنیش پەی کریێ. با مەڵامەتۆ پێشئامایەکێ خاس زانریا، وەڵێ گرڏ کەسینە وینۆشا و وەڵێ گرڏی با جۆرە هەڵوێس و سیاسەت پەرەپنە مڏرۆنە. ئاڏرێ دەرئەنجامو بەردەوامی ئەوەکۆشایش وینا. ڕاسا، ڕەنگە ئەوەکۆشایما  دەرئەنجامی گۆرەش بەدەس ناردەبۆ، بەڵام پلانەو شکستیش هۆرشێونان. ئانێ بڕواشا پاسە بێ جە ڕاو هرووژمێ سەروازیۆ شکس بە تەڤگەرو ئازادیی کوردی مارانە، وێشا یاوێ دۆخێوە هورشنریاوە. واتە ئەوەکۆشای تەڤگەرو ئازادیی گرڏو پلانەکاشا دلێنە بەردێ.

ئیدامەش هەن...